ISSN 1734-7009 e-issn 2084-0535 Nr INDEX 2004-2010
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Rok XII Nr 1 2004-2010 Małgorzata Samborska Adam Olejnik POLISH HYPERBARIC Strona internetowa: http://www.phr.net.pl adres redakcji: RESEARCH 81 103 Gdynia 3 ul. Grudzińskiego 4 skr. pocz. 18 tel./fax. +58 626 24 05 ISSN 1734 7009 EISSN 2084-0535 Kwartalnik notowany na liście czasopism punktowanych MNiSW na poziomie 6 pkt. za publikację cz. B poz. 970 Pismo notowane w bazie danych o zawartości polskich czasopism naukowo technicznych BazTech: INDEX 2004-2010 http://baztech.icm.edu.pl Gdynia 2011 rok Czasopismo Polskiego Towarzystwa Medycyny i Techniki Hiperbarycznej
Projekt okładki Beata Siermontowska Redakcja Małgorzata Samborska Adam Olejnik Rysunki Łukasz Kreft Adam Olejnik Skład i druk Drukarnia Cyfrowa InfoDruk Gdynia Copyright by Polish Hyperbaric Research Rok wydania 2011 ISSN 1734 7009 EISSN 2084-0535 Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Medycyny i Techniki Hiperbarycznej 81 103 Gdynia 3, ul. Kmdr Grudzińskiego 4, skr. pocz. 18 Wszelkie prawa zastrzeżone: żaden fragment niniejszej publikacji nie może być reprodukowany, powielany i przechowywany w systemach odtwarzających albo jakiejkolwiek innej formie za pomocą urządzeń mechanicznych, elektronicznych lub fotokopiujących, zapisujących oraz innych bez wcześniejszej zgody Autora i Wydawcy Gdynia 2011 rok
M. Samborska A. Olejnik POLISH HYPERBARIC RESEARCH INDEX 2004 2010 Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Medycyny i Techniki Hiperbarycznej Gdynia 2011 rok
PHR Indeks Spis treści Analiza publikacji czasopisma Polish Hyperbaric Research. str. 11 PHR Index 2004 2010. str. 25 Baj Z... str. 27 Bernas Sz... str. 27 Bielec G.. str. 29 Błaszczyk A. str. 30 Błaszkowska J... str. 31 Boczkowska-Radziwon B.... str. 31 Bodziak A... str. 32 Buczyński A... str. 33 Buczyński J... str. 38 Burke S... str. 39 Charchalis A..... str. 40 Chmielewski D..... str. 40 Chrabąszcz P.... str. 41 Chojnacki P... str. 41 Chybicki A. str. 43 Dąbrowiecki Z.. str. 43 Dąbrowski J.. str. 47 Dębski A. str. 47 Dramski M.... str. 48 Dziambor A... str. 49 Dziedziczak Buczyńska B... str. 50 Filipek B.... str. 55 Gajewski J.... str. 55 Gidzgier Z.. str. 56 Gielniak P.. str. 56 Gniwkiewicz G.. str. 56 Grabiec D.. str. 57 Graczyk D.. str. 57 Graczyk T.. str. 59 Grządziel A.... str. 61 Gulyar S.... str. 62 Henrykowska G.... str. 65 Holland D.. str. 70 Iwankiewicz K... str. 70 Jakus B... str. 70 Jando H.. str. 72 Jankowski W.. str. 72 Janczukowicz J. str. 74 Jarosz A.. str. 75 Jaszczak Sł. str. 75 Jędrzejewski J... str. 76 Jethon Zb... str. 78 Kaczerska D.. str. 80 Kamiński Ł. str. 82 Kawashima M... str. 82 7
Nr 1 2004-2010 Kędziora J.. str. 83 Kędziora Kornatowska K..... str. 84 Kitano M.... str. 86 Kłos R. str. 86 Kobos Z.. str. 93 Kocur J... str. 95 Kola A.... str. 96 Koktysz R....... str. 96 Konarski M.... str. 102 Kornatowski T.. str. 104 Korzeniewski K. str. 106 Kozak T. str. 108 Kozakiewicz M.. str. 108 Kozłowska M. str. 110 Kozłowski W.. str. 110 Krasnodębski G.... str. 113 Krzyżak J... str. 113 Książek K... str. 114 Kubiak K.... str. 114 Kuchciński T. str. 114 Kulawiak M... str. 115 Lehner C.E. str. 115 Lewicka M.... str. 116 Lipska A. str. 118 Łaszczyńska A.. str. 119 Łubieniewski Zb... str. 120 Magiera A.. str. 120 Majchrzycka A...... str. 121 Malec M..... str. 123 Mano Y... str. 124 Matejski M. str. 125 Mazur Marzec H. str. 127 Mazurkiewicz L. str. 128 Morawski M..... str. 128 Noro Y.... str. 129 Olejnik A.... str. 130 Olszański R.... str. 139 Owczarek W.. str. 153 Ozga M... str. 153 Pacholski K... str. 155 Papadiuha Ya.A... str. 159 Pawluk H... str. 159 Penkowski M..... str. 161 Plichta M... str. 161 Poleszak St. str. 161 Radziwon P... str. 162 Rogowska D...... str. 165 Różański P..... str. 166 Rostowski J.... str. 166 Samborska M.... str. 167 Sapieżko J.. str. 167 Sapieżko Sł.... str. 168 Serżyko J.... str. 168 Siadek A. str. 168 Siermontowski P... str. 168 8
PHR Indeks Skrzyński St... str. 181 Smysło R.... str. 185 Spałek E. str. 185 Stoltmann P... str. 186 Studziński K... str. 186 Stopierzyński K.... str. 187 Sroka M.. str. 187 Szwarc Z. str. 188 Szymak P.... str. 188 Szymaniuk R.. str. 190 Szymański M.. str. 191 Szyszko Maziuk D. str. 192 Takao K.. str. 192 Targowski T.... str. 193 Taya Y. str. 195 Terada S. str. 196 Tomaszewski R.. str. 196 Truszczyński O.. str. 199 Tsunosue T. str. 200 Yamaguchi T. str. 200 Van Damme Ostapowicz K. str. 201 Waade B... str. 202 Walczyńska J. str. 202 Wydro M.. str. 202 9
Nr 1 2004-2010 10
PHR Index ANALIZA PUBLIKACJI CZASOPISMA POLISH HYPERBARIC RESEARCH Czasopismo Polish Hyperbaric Research (PHR) ukazuje się od grudnia 2004 roku, od tego czasu wydano 28 numerów pisma zawierających łącznie ponad 150 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Średnia objętość jednego numeru to 6 arkuszy wydawniczych, z czego pięć zawiera materiały merytoryczne. Oprócz artykułów naukowych w czasopiśmie publikowane są komunikaty o konferencjach, informacje na temat wydawanych przez Towarzystwo monografii oraz Polityka Wydawnicza PHR i inne informacje, na przykład polemiki. Te dodatkowe materiały ukazują się w stałej rubryce zatytułowanej Materiały Redakcyjne. Od roku 2005 Redakcja PHR prowadzi cykliczne analizy opublikowanych w czasopiśmie materiałów. Pierwsza analiza ukazała się w numerze PHR4(13)2005r, (str. 81 87) i obejmowała publikacje z lat 2004 i 2005. W jej wyniku wyłonił się obraz pisma, które powstaje, ma problemy z jakością wydruku, edycji, nie ma numeru ISSN i niejasną sytuację dotyczącą punktacji materiałów w nim zamieszczanych oraz ważny i podstawowy problem związany z pozyskaniem recenzentów. Druga analiza publikacji została opublikowana w PHR4(21)2007r. (str. 8 16) i obejmowała działalność pisma w latach 2006 i 2007. W czasie tych dwóch lat pismo uzyskało numer ISSN, uruchomiło własną stronę internetową (http://www.phr.net.pl) z możliwością pobierania treści całych artykułów w formacie *.pdf i zawierającą podstawowe informacje dla autorów oraz recenzentów. Z analizy wynika również, że wówczas niemal 66% publikowanych materiałów dotyczyło zagadnień związanych z techniką i technologią hiperbaryczną. Rok 2007 był przełomowy dla pisma, kwartalnik uzyskał status pisma indeksowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego z punktacją na poziomie 4 pkt. za publikację. Ponadto mniej więcej w tym samym okresie pismo nawiązało współpracę z Internetową Bazą Danych o zawartości polskich czasopism naukowo technicznych (BazTech), dzięki czemu informacje o czasopiśmie i rekordy poszczególnych artykułów oraz ich zasoby pełnotekstowe są dostępne w sieci poprzez Wirtualną Bibliotekę Nauki. Trzecia analiza publikacji ukazała się w PHR4(29)2009r. (str. 7 18) i obejmowała lata 2008 i 2009. Pokazała, że okres tworzenia pisma się zakończył, ugruntowano odpowiednie procedury redakcyjne, ustalono stałą współpracę z gronem recenzentów. Pismo ukazuje się w dwóch formach jako materiał drukowany z numerem ISSN i udostępniany w formie elektronicznej poprzez sieć internetową. Dzięki współpracy z BazTech pismo jest o wiele bardziej rozpowszechniane niż pozwalają na to możliwości Redakcji, oprócz tego pismo jest rozsyłane w wersji drukowanej do 18 bibliotek i ma około 100 stałych subskrybentów. Analiza pokazała również, że w okresie 2008-2009 zmienił się charakter pisma, z kwartalnika o charakterze edukacyjnym na naukowy. W ciągu czterech lat działalności odsetek podstawowych publikacji naukowych wzrósł z 13,7% do 35% wszystkich publikowanych materiałów merytorycznych. Pismo stało się chyba jedynym w kraju przedstawicielem czasopism z segmentu SMT (Science, Technology, Medicine), publikowane w nim materiały dotyczą zarówno medycyny jak i techniki hiperbarycznej. Aczkolwiek w okresie 2008-2009 odsetek materiałów związanych z techniką był znaczny i wynosił około 58% publikowanych materiałów. Ponadto PHR jest pismem, które pozwala na swobodną i wyczerpującą wypowiedź autorom, maksymalna ilość stron artykułu zgodna z przyjętą w 2007 roku Polityką Wydawniczą PHR wynosi do 50 stron tekstu w formacie A4. Jeśli nadesłany materiał ma więcej stron Redakcja proponuje wydanie monografii. 11
Nr 1 2004 2010 Od 2006 roku pismo przyznaje doroczną nagrodę za działalność publikacyjną. Nagroda ma nietypowy charakter, jest przyznawana studentom lub pasjonatom, którzy nie są etatowymi pracownikami ośrodków naukowych. Jest to honorowe wyróżnienie w postaci pamiątkowego dyplomu i upominku w formie wiecznego pióra. Decyzję o jej przyznaniu podejmuje Redaktor Naczelny PHR w oparciu o materiały opublikowane w danym roku kalendarzowym. Nagrodę otrzymują autorzy materiałów z analizowanego roku, którzy pomimo tego, że nie są obarczeni obowiązkiem publikacji w periodyku naukowym, mają ochotę i podejmują taką próbę dzieląc się z czytelnikami swoimi doświadczeniami zawodowymi. Celem tej nagrody jest docenienie tych wysiłków i zachęcenie do dalszej pracy naukowej. Dotychczas laureatami Nagrody PHR zostało osiem osób (Tabela 1). Laureaci Nagrody PHR w latach 2006 2011 Rok przyznania Imię i Nazwisko Laureata nagrody Tabela 1. 2006 Magdalena Kozłowska Przemysław Chrabąszcz 2007 Mariusz Wydro 2008 Artur Grządziel Robert Szymaniuk 2009 Dagmara Rogowska Dariusz Chmielewski 2010 Nagrody nie przyznano 2011 Grzegorz Gniwkiewicz 12
PHR Index ANALIZA LAT 2010-2011 W analizowanym okresie 1 w PHR ukazało się łącznie 44 publikacji, których średnia objętość wynosiła 10 12 stron maszynopisu. Średnio w jednym numerze pisma publikowanych jest 6 artykułów merytorycznych i materiały redakcyjne (Rys. 1). Około 57% opublikowanych materiałów to artykuły poruszające tematykę związaną z dziedziną medycyny hiperbarycznej, niecałe 41% publikacji związanych jest z techniką, a 2% publikacji w okresie 2010-2011 to materiały popularyzatorskie związane z segmentem SMT (Rys. 2). Rys. 1. Ilość publikacji w okresie 2010 2011 z ogólnym podziałem na techniczne i medyczne. Rys. 2. Procentowy podział publikacji z poszczególnych dziedzin w analizowanym okresie. 1 Analizie poddawane są numery od PHR 4(29)2009 do PHR3(36)2011 13
Nr 1 2004 2010 Czasopismo jest periodykiem, w którym wyniki swoich prac publikują przede wszystkim doktorzy nauk technicznych i medycznych oraz doktoranci (Rys. 3). Duży odsetek prac to również materiały, których autorami są profesorowie tytularni lub akademiccy. Stosunkowo najmniej reprezentowane jest środowisko pracowników naukowych posiadających habilitację. Rys. 3. Przekrój tytułów i stopni naukowych autorów publikacji w analizowanym okresie. Rys. 4. Zawarta w recenzjach ocena punktowa publikacji w analizowanym okresie. 14
PHR Index Wszystkie opublikowane w PHR materiały otrzymały pozytywne recenzje pracowników naukowych. Niemal 57% materiałów uzyskało punktację w recenzjach w przedziale od 30 do 40 punktów, a około 34% wydanych materiałów otrzymało punktację w przedziale od 40 do 50 punktów (Rys. 4). W analizowanym okresie do Redakcji PHR wpłynęło łącznie 49 materiałów, z czego 5 zostało przez Redakcję odrzuconych (10,2%) ze względów merytorycznych lub z powodu słabej recenzji. Ich autorzy nie nadesłali ponownie materiałów do Redakcji. Około 12% opublikowanych materiałów przechodziło dwukrotnie proces recenzji. W okresie 2010 2011 znacznie wzrósł odsetek artykułów klasyfikowanych przez recenzentów jako podstawowe publikacje naukowe 2 (Rys. 5). Na drugim miejscu znajdują się materiały sklasyfikowane jako publikacja przeglądowa. Około 11% publikacji otrzymało status materiału informacyjnego, a zaledwie 2% wydanych materiałów sklasyfikowano w recenzjach jako publikację popularyzatorską. Rys. 5. Zawarta w recenzjach klasyfikacja publikacji w analizowanym okresie. 2 Klasyfikacja publikacji na podstawie: Cempel Cz.: Nowoczesne zagadnienia metodologii i filozofii badań Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji, Radom 2005 rok, ISBN 83-7204-324-8, str. 136 15
Nr 1 2004 2010 ANALIZA LAT 2004-2011 W okresie od 2004 do 2011 roku w czasopiśmie ukazało się łącznie ponad 150 publikacji merytorycznych, średniorocznie około 25 publikacji w czterech numerach ukazujących się co 90 dni. Statystycznie ilość publikowanych materiałów z roku na rok wzrasta (Rys. 6). W latach 2006/2007 wzrost ten wynosił 20%, w drugim analizowanym okresie obejmującym lata 2008/2009 wzrost ten wyniósł 48% w porównaniu do pierwszych dwóch lat działalności. Obecnie wskaźnik ten wynosi 51%, co oznacza, że dynamika wzrostu maleje, ale tendencja się utrzymuje. Rys. 6. Ilość opublikowanych materiałów merytorycznych w latach 2004 2011. Rys. 7. Przekrój środowiska naukowego publikującego w PHR w latach 2004 2011. 16
PHR Index Z roku na rok systematycznie wzrasta liczba publikujących w czasopiśmie doktorów nauk technicznych i medycznych (Rys. 7). Największą dynamikę wzrostu w tym zakresie można zaobserwować w latach 2006/2007 oraz w latach 2010/2011. Stały ale mniej dynamiczny jest wzrost publikacji nadsyłanych przez doktorantów i studentów. Od 2006 roku można natomiast zaobserwować stały wzrost publikacji, których autorami są pracownicy naukowi z tytułem profesora lub zajmujących takie stanowisko na uczelni. Liczba samodzielnych pracowników nauki z tytułem doktora habilitowanego publikujących w PHR od 2008 roku utrzymuje się na stałym poziomie. Rys. 8. Ocena parametryczna (punktowa) publikacji PHR zawarta w recenzjach w latach 2004 2011. Rys. 9. Zawarta w recenzjach klasyfikacja publikacji PHR w latach 2004 2011. 17
Nr 1 2004 2010 Co raz więcej publikacji PHR otrzymuje wysokie noty parametryczne w recenzjach (Rys. 8). W latach 2010/2011 niemal 57% publikacji oceniono w przedziale od 30 do 40 punktów. W porównaniu z okresem 2006/2007 jest to 100% wzrost. Mniej dynamicznie, ale również w stałej tendencji wzrasta liczba publikacji ocenianych w przedziale od 40 do 50 punktów. Jak dotąd najgorszym pod względem oceny parametrycznej publikacji był okres 2006/2007, który charakteryzuje się największym odsetkiem publikacji ocenionych w przedziale od 10 do 20 punktów. Bardzo cieszy stała i dynamiczna tendencja wzrostu ilości publikacji klasyfikowanych w recenzjach jako podstawowa publikacja naukowa (Rys. 9). Obecnie to niemal 60% publikacji umieszczanych w PHR, co wyraźnie udowadnia stałą zmianę charakteru pisma z edukacyjnego na naukowe zaobserwowaną w okresie 2008/2009. Ilość publikacji przeglądowych waha się w granicach pomiędzy 15 a 20 w okresie dwuletnim. W ostatnim analizowanym okresie 2010/2011 po raz pierwszy osiągnęła ilość poniżej 15 publikacji. Od roku 2006 można zaobserwować stałą tendencję do zmniejszania się ilości publikacji informacyjnych i popularyzatorskich, co jeszcze raz udowadnia zmianę charakteru czasopisma. Poprawia się sytuacja w przypadku ilości publikacji wydawanych w języku kongresowym (Rys. 10). Po początkowym wzroście w latach 2004/2005 kolejne lata przyniosły w tym zakresie zapaść i dopiero w roku 2011 przekroczono pułap osiągnięty w roku 2005. Przy czym należy zauważyć, że w okresie 2010/2011 opublikowano artykuły w języku rosyjskim i w języku angielskim. Rys. 10. Publikacje PHR w języku kongresowym w latach 2004 2011. 18
PHR Index PODSUMOWANIE W szóstym roku działalności pismo PHR jest periodykiem naukowym, w którym publikuje całe spektrum specjalistów zajmujących się techniką i medycyną hiperbaryczną. Pismo ciągle się rozwija. Ilość materiałów publikowanych w czasopiśmie utrzymuje stałą tendencję wzrostową, po okresie zapaści wzrasta również liczba materiałów opublikowanych w języku kongresowym. Niezmiernie cieszy wzrost ilości publikacji podstawowych. Pozytywny jest także fakt wzrostu oceny punktowej artykułów uwidoczniony w recenzjach. Przełomowym dla czasopisma rokiem był rok 2007, wtedy pismo uzyskało status czasopisma indeksowanego na liście MNiSzW, oraz znalazło się w internetowej bazie o zawartości polskich czasopism naukowych. Obecnie za artykuł w PHR ministerstwo przyznaje 6 pkt. parametrycznych. W najbliższym czasie nastąpią znaczne zmiany w zakresie oceny czasopism naukowych, co wynika z zapisów nowej ustawy o finansowaniu nauki (Dz.U. z 2010r. Nr 96 poz. 615). Zgodnie z art. 42 ust. 5 ustawy w ministerstwie przygotowano nowy system kryteriów i zasad oceny czasopism. Raz w roku ministerstwo będzie publikowało wykaz czasopism naukowych, który będzie się składał z trzech części: A czasopisma z obliczonym współczynnikiem wpływu, umieszczone w bazie Journal Citation Reports (JCR), B czasopisma nieposiadające obliczonego współczynnika wpływu, C czasopisma umieszczone w bazie Europen Reference Index for the Humanities (ERIH). Współczynnik wpływu dla danego czasopisma będzie określany przez wybrany ośrodek informatyczny odpowiedzialny za wdrożenie elektronicznego systemu składania wniosków o ocenę i obliczanie punktów (np. Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego). Liczba punktów będzie ustalana na podstawie względnej wartości współczynnika wpływu i listy czasopism znajdujących się w bazie JCR. Pod uwagę będzie brana średnia krocząca współczynnika za ostatnie pięć lat. Od tej reguły obowiązuje wyjątek dla czasopism dla których współczynnik wpływu nie był obliczany w latach poprzedzających złożenie wniosku. Wszystkie czasopisma z listy A, będą klasyfikowane w czterech kategoriach: A1, A2, A3 i A4 na podstawie wysokości uzyskanej punktacji (od 20 do 50 pkt.). W ten sposób najwyraźniej ministerstwo odchodzi od oceny czasopism na podstawie wskaźnika RIF (Real Imapct Factor), który i tak dla PHR jak dotąd nie był odnotowywany i w związku z powyższym wydaje się mało prawdopodobne, aby w najbliższym czasie nasze czasopismo znalazło się w części A wykazu MNiSzW. Współczynnik wpływu jest uzależniony od ilości cytowań materiałów zamieszczanych w danym czasopiśmie i nie są uwzględniane samocytowania. Co oznacza, że pod uwagę nie będą brane cytowania artykułów PHR w artykułach PHR. Nie jest jednak tak, że pismo PHR nie ma żadnego wpływu na środowisko naukowe. Materiały publikowane w PHR są cytowane, ale ich zasięg i wpływy jest mniejszy niż zasięg PHR. Ponadto jak pokazuje praktyka, wpływy danego artykułu jest czasami większy po kilku latach od jego opublikowania niż zaraz po jego ukazaniu się. A nasze pismo jest jednak prężnym, ale jeszcze stosunkowo młodym periodykiem. Ponadto powszechne stosowanie współczynnika wpływu w niektórych środowiskach wzbudza jednak pewne wątpliwości, co wynika z faktu dostrzeżenia nieścisłości w jego stosowaniu szczególnie w odniesieniu do oceny wyników działalności poszczególnych osób lub instytucji 3. Wątpliwości te spowodowały powstanie wieloparametrycznej oceny czasopisma Index Copernicus Jaurnal Master List rankingu czasopism w oparciu o około 30 parametrów zgrupowanych w pięciu kategoriach. W tym przypadku brana jest pod uwagę: jakość naukowa, jakość edytorska, zasięg międzynarodowy, częstotliwość i regularność ukazywania się pisma oraz jakość techniczna 3 Dankiewicz K.: Mierniki oceny czasopism i naukowców Index Copernicus Nr 8(99)2008 19
Nr 1 2004 2010 wydania. Ponadto Index Copernicus (IC) bieże pod uwagę liczbę cytowań danego autora opublikowanych w dwóch poprzednich latach do całkowitej liczby artykułów tego autora. Redakcja PHR czyni starania o uzyskanie indeksu IC, a pierwszym tego przejawem jest uzyskanie z Biblioteki Narodowej numeru ISSN dla elektronicznej wersji pisma tzw. e-issn (EISSN dla PHR to 2084-0535). Wydaje się, że PHR ma dość duże szanse na dobrą pozycję w części B wykazu MNiSzW. W tym przypadku obowiązującą procedurą będzie wypełnienie wniosku on-line, który zawiera arkusz oceny czasopisma. Brane są pod uwagę następujące parametry: Indeks cytowań (tzw. PIF predicted impact factor), obliczany przez wybraną bibliotekę działającą na zlecenie ministerstwa, Zagraniczna afiliacja autorów najwyżej punktowana jest sytuacja, w której liczba autorów zagranicznych w stosunku do całkowitej liczy autorów za ostatnie dwa lata jest większa niż 25%, Indeksacja w bazach danych liczba baz indeksujących czasopismo, Liczba publikowanych prac najlepiej więcej niż 24 w czasie dwóch lat, Umiędzynarodowienie recenzentów najlepiej liczba recenzentów zagranicznych i nie związanych z radą naukową pisma większa niż 50% w ciągu ostatnich dwóch lat, Częstotliwości wydawania najlepiej co kwartał lub częściej, Język publikacji najlepiej kongresowy, Umiędzynarodowienie rady naukowej pisma najlepiej jeśli liczba zagranicznych członków rady jest większa od połowy liczby jej członków, Redaktorzy językowi to obowiązek weryfikacji materiałów wydanych w językach obcych przez osoby dla których język publikacji jest językiem ojczystym, Redaktorzy statystyczni obowiązek działania na rzecz redakcji redaktora opracowującego statystyki czasopisma wymagane w sprawozdawczości dla ministerstwa, Redaktorzy tematyczni obowiązek działania na rzecz redakcji redaktora odpowiedzialnego za dziedzinę. Osiem z powyżej wymienionych kryteriów PHR już spełnia. Od numeru PHR2(35)2011r. czasopismo ukazuje się jako wydanie bilingual w języku angielskim i polskim. Od numeru PHR3(36)2011r., wprowadzono znaczne zmiany w składzie redakcji pisma: Redaktorem Naczelnym został dr P. Siermontowski, Redaktorem Prowadzącym M. Samborska, tłumaczeniem tekstów na j. angielski zajmuje się A. Karczewska, ich językową weryfikacją Stephen Burke z Wielkiej Brytanii. Ponieważ PHR działa w obszarze dwóch dziedzin ma dwóch redaktorów tematycznych: dr hab. inż. R. Kłos i dr hab. n. med. R. Olszański. Działalnością związaną z obowiązkami redaktora statystycznego zajmuje się dr A. Olejnik. W ramach kryteriów wstępnych pod uwagę brane są następujące parametry: Publikowanie listy recenzentów w tym przypadku można powiedzieć, że wracamy do starego. Kiedyś PHR publikował po każdym artykule imię i nazwisko recenzenta, za co został swego czasu skrytykowany. Obecnie listę recenzentów należy drukować przynajmniej raz w roku. Procedura recenzowania ma być zgodna z wytycznymi ministerstwa, Strona internetowa obowiązek dostępności materiałów przez sieć, Recenzenci zewnętrzni wymóg oceny materiałów przez pracowników naukowych nie związanych z redakcją i wydawcą lub autorem, Naukowy charakter pisma, Abstrakt i tytuł w jeżyku angielskim warunek zaostrzony do wcześniej obowiązującego nakładającego ogólnie język kongresowy, Stabilność wydawnicza zakaz łączenia numerów i obowiązek ukazywania się w sposób ciągły oraz regularny bez opóźnień wydawniczych Zapora gostwriting obowiązek wprowadzenia procedury zabezpieczającej oryginalność publikacji, 20
PHR Index Deklaracja wersji pierwotnej deklaracja wersji referencyjnej czasopisma, każdy zeszyt musi posiadać taką deklarację, w przypadku PHR wersją referencyjną będzie wersja drukowana. Powyższe kryteria będą obowiązywały w okresie przejściowym, tak aby dać redakcjom czas na dostosowanie się do obowiązujących wymagań. Jak widać czekają nas duże zmiany w działalności pisma. Rok 2011 jest dla naszego czasopisma przełomowy podobnie jak rok 2007. Po raz pierwszy pismo otrzymało na swoją działalność dwie dotacje z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W przypadku pierwszej dotacji są to fundusze przeznaczone na umiędzynarodowienie czasopisma. Działania te są realizowane w ramach programu Ministra Nauki pod nazwą INDEX PLUS. W ramach projektu zgłoszonego do tego programu przez PHR, musimy do końca bieżącego roku opracować i wdrożyć system internetowego zarządzania artykułami oraz wprowadzić wydanie bilingual i nową dwujęzyczną stronę internetową czasopisma. We wniosku aplikowaliśmy jeszcze o stworzenie redakcyjnego serwera zawierającego bazę danych o artykułach i autorach z dostępem do zasobów pełnotekstowych, ale na ten cel ministerstwo nie przyznało środków. Projekt jest realizowany od lutego tego roku i jego pierwsze efekty już widać. Wydanie dwujęzyczne ma miejsce od numeru PHR2(35)2011, natomiast system zarządzania artykułami został opracowany i jest przygotowany do wdrożenia. System będzie dostępny poprzez stronę internetową pisma, która jest obecnie w trakcie opracowywania. Całość ma być uruchomiona w grudniu bieżącego roku. Od numeru PHR 1(38)2012 będą obowiązywały inne zasady nadsyłania artykułów do redakcji. Cały proces będzie się odbywał za pomocą systemu ISZA (internetowy system zarządzania artykułami). Wejście do systemu nastąpi po wpisaniu imienia i nazwiska oraz hasła i adresu e-mail użytkownika (Rys. 11). Na rysunku 12 przedstawiono diagram przypadków użycia systemu ISZA. Prezentuje on dostępną funkcjonalność systemu dla aktorów, którymi są jego użytkownicy. W systemie będą to osoby o różnych uprawnieniach: gościa użytkownik po raz pierwszy odwiedzający stronę zarejestrowany użytkownik użytkownik który został zarejestrowany w systemie, ale nie zostały mu nadane dodatkowe uprawnienia autor autor artykułu recenzent recenzent publikowanych artykułów redaktor użytkownik posiadający uprawnienia do wykonania wszystkich funkcji w systemie w tym administracyjnych Rys. 11. Widok strony logowania do systemu ISZA. 21
Nr 1 2004 2010 Rys. 12. Diagram przypadków użycia 22
PHR Index Rys. 13. Diagram stanów artykułu w systemie ISZA 23
Nr 1 2004 2010 Natomiast na Rys. 13 przedstawiono diagram stanów artykułów aktualnie zarządzanych przez system, oraz jakie zdarzenia powodują przejście pomiędzy poszczególnymi stanami. Diagram pokazuje też w jakich przypadkach przez system jest generowany mail do użytkowników. Mamy nadzieję, że wprowadzenie systemu ISZA usprawni pracę redakcji i pozwoli autorom na bieżącą kontrolę nad przygotowaniem materiału do druku. Na stronie internetowej czasopisma będzie umieszczona dokładna instrukcja korzystania i obsługi systemu. Druga dotacja Ministra Nauki przyznana dla PHR w roku 2011 dotyczy kosztów bieżącej działalności pisma. Środki te zostaną w całości przeznaczone na koszty związane z wydrukowaniem numeru PHR4(37)2011. 24
PHR Index POLISH HYPERBARIC RESEARCH INDEX 2004 2010 25
Nr 1 2004 2010 26
PHR Index POLISH HYPERBARIC RESEARCH Skorowidz autorów rok 2004-2010 (alfabetycznie) B BAJ Z. Flow cytometric testing of blond plateles activation in air diving W artykule przedstawiono zastosowanie metod cytometrii przepływowej w badaniach płytek krwi u nurków PHR Nr 1 (9) 2004 rok str. 19 22 rys. 1, tab. 0, bibl. 11 Współautor: R. Olszański. - BERNAS Sz. Wstępne badania morfometryczne serca w leczonym i nieleczonym doświadczalnym urazie ciśnieniowym płuc Warunkiem powstania urazu ciśnieniowego płuc jest zatrzymanie powietrza w płucach lub wtłaczanie go do dróg oddechowych pod zwiększonym ciśnieniem, czy też w objętości przekraczającej ich pojemność. Dochodzi do rozrywania miąższu płucnego i przedostania się powietrza zarówno do jamy opłucnowej, i/lub do światła rozrywanych naczyń krwionośnych w przegrodach międzypęcherzykowych. Pozostawia to trwałe następstwa w miąższu płucnym. Celem podjętych badań było zbadanie wpływu zmian w płucach po przebytym urazie ciśnieniowym, na mięsień sercowy oraz stwierdzenie, czy zastosowanie leczenia hiperbarią ma znaczenie dla nasilenia zmian w sercu Do badań użyto serc 39. królików. U zwierząt grupy doświadczalnej w komorze ciśnieniowej wykonywano uraz ciśnieniowy płuc. Połowę zwierząt tej grupy leczono następnie hiperbarią powietrzną. Grupę porównawczą stanowiły zwierzęta, których nie poddawano żadnym zabiegom, natomiast grupę kontrolną zabiegu stanowiły zwierzęta, którym podczas symulowanego nurkowania nie wykonywano urazu ciśnieniowego. Wszystkie zwierzęta po doświadczeniu obserwowano przez cztery tygodnie a następnie uśmiercono. Podczas autopsji pobierano między innymi całe serca, które po utrwaleniu ważono, określano objętość i mierzono w całości, jak i po wykonaniu przekrojów. Wyniki pomiarów poddano analizie statystycznej. Stwierdzono statystycznie znamienny wzrost wagi i wymiarów serca grup doświadczalnych, w porównaniu z grupą porównawczą. Stwierdzono także, że zastosowanie leczenia hiperbarycznego zmniejsza nasilenie zmian w sercu, szczególnie w komorze prawej. PHR Nr 2 (31) 2010 rok Str. 45-53 Rys.7, tab.0, bibl.11. P.Siermontowski, R. Olszański, R. Koktysz, D. Kaczerska.. 27
Nr 1 2004-2010 BERNAS Initial morpphometric hearts tests in treated and Sz.- kontynuacja non treated experimental lung pressure injury The condition in which the lung pressure injury originates is when air is stopped in the lungs and is injected to the airways with increased pressure, or in volume exceeding their capacity. Lung parenchyma is torn and the air reaches both the pleural cavity and/or the torn blood vessels in the pulmonary alveolus septum. It leaves long-lasting consequences in the lung parenchyma. The aim of the study was to examine the impact of changes caused by lung pressure injury on cardiac muscle and state whether hyperbaric therapy is of any significance to the escalation of heart changes or not. Hearts of 39 rabbits were used in the study. The animals in the experimental group were put in a hyperbaric chamber and had their lung pressure injured. Half of this group was treated with air hyperbaric treatment. The reference group consisted of animals not exposed to any kind of treatment; the control group comprised animals whose lung pressure was not injured during simulated diving. After the experiment, all the animals were kept under observation for four weeks and then killed. During the autopsy, whole preserved hearts and their sections were taken, weighed and had their volume and size measured. The measurement results were then the subject of a statistical analysis. In comparison with the reference group, the hearts of the animals from the experimental group demonstrated a significant increase in weight and size. It was also stated that hyperbaric treatment decreased the escalation of heart changes, especially in the right ventricle. - Dalsze badania morfometryczne serca w leczonym i nieleczonym doświadczalnym urazie ciśnieniowym płuc Warunkiem powstania urazu ciśnieniowego płuc jest zatrzymanie powietrza w płucach lub wtłaczanie go do dróg oddechowych pod zwiększonym ciśnieniem, czy też w objętości przekraczającej ich pojemność. Dochodzi do rozrywania miąższu płucnego i przedostania się powietrza zarówno do jamy opłucnowej, i/lub do światła rozrywanych naczyń krwionośnych w przegrodach międzypęcherzykowych. Pozostawia to trwałe następstwa w miąższu płucnym. Celem podjętych badań było zbadanie wpływu zmian w płucach po przebytym urazie ciśnieniowym, na mięsień sercowy oraz stwierdzenie, czy zastosowanie leczenia hiperbarią ma znaczenie dla nasilenia zmian w sercu. Warunkiem powstania urazu ciśnieniowego płuc jest zatrzymanie powietrza w płucach lub wtłaczanie go do dróg oddechowych pod zwiększonym ciśnieniem, czy też w objętości przekraczającej ich pojemność. PHR Nr 3 (32) 2010 rok Str. 57-66 Rys.6, tab.3, biblio.12 J. Jędrzejczyk, P. Siermontowski, W. Kozłowski, R. Olszański, R. Koktysz. 28
PHR Index BERNAS Sz.- kontynuacja Dochodzi do rozrywania miąższu płucnego i przedostania się powietrza zarówno do jamy opłucnowej, i/lub do światła rozrywanych naczyń krwionośnych w przegrodach międzypęcherzykowych. Pozostawia to trwałe następstwa w miąższu płucnym. Celem podjętych badań było zbadanie wpływu zmian w płucach po przebytym urazie ciśnieniowym, na mięsień sercowy oraz stwierdzenie, czy zastosowanie leczenia hiperbarią ma znaczenie dla nasilenia zmian w sercu. Further morfometric study of treated and non treated experimental pulmonary barotrauma The conditions determining pulmonary barotrauma comprise either air retention in the lungs or forcing the air into the respiratory tract under increased pressure, or in a volume exceeding the lungs capacity. Lung tissue is then torn apart and the air gets into the pleural cavity and/or the torn blood vessels in interalveolar septa, which results in longlasting lung tissue changes. The aim of the study was to examine the impact of the changes caused by pulmonary barotrauma on the cardiac muscle and state whether a hyperbaric therapy is of any significance to the escalation of heart changes or not. Hearts of 39 rabbits were used in the study. The animals in the experimental group were put in a hyperbaric chamber and had their pulmonary pressure damaged. Half of this group was treated with air hyperbaric treatment. The reference group consisted of animals not exposed to any kind of treatment; the control group comprised animals whose pulmonary pressure was not injured during simulated diving. After the experiment, all the animals were kept under observation for four weeks and then killed. During the autopsy, whole preserved hearts were taken and cut perpendicularly to the long axis. These heart sections were scanned and then the surface areas of ventricle muscle sections, their volumes and sizes were measured. The measurement results were then the subject of a statistical analysis. In the comparison of the experimental and reference groups, a significant increase in the thickness of the whole muscle heart wall was observed, especially in the right ventricle. The difference between the experimental group which was given treatment and the control one was far less noticeable. It was also stated that hyperbaric treatment decreased the escalation of heart changes, especially in the right ventricle. - BIELEC G. Zjawisko lęku u płetwonurków Celem pracy było określenie poziomu lęku jako stanu i lęku jako cechy u płetwonurkówamatorów. Grupę PHR Nr 4 (17) 2006 rok str. 16 21 rys. 2, tab.1, biblio.10. 29
Nr 1 2004-2010 BIELEC G.- kontynuacja badawczą stanowiło 30 płetwonurków (w tym 13 kobiet) zrzeszonych w jednej z bydgoskich szkół nurkowania. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ISCL (polska wersja kwestionariusza STAI Spielbergera). U większości (90%) badanych lęk jako cecha kształtował się na poziomie średnim i niskim. 46% badanych przejawiało lęk jako stan na poziomie wysokim. Kobiety istotnie silniej odczuwały lęk jako stan w porównaniu z mężczyznami (p<0,001). Nie stwierdzono istotnych korelacji pomiędzy wiekiem badanych a poziomem odczuwanych przez nich lęków. J. Błaszkowska, B. Waade B. The anxiety phenomenon in scuba divers The aim of this study was to evaluate the level of trait and state anxiety in recreational scuba divers. 30 divers (including 13 female) aged 14-44 were examined with Spielberger s STAI Questionnaire. Results revealed that majority of subjects (90%) presented low and intermediate level of trait anxiety. Anyway, 46% of them presented high level of state anxiety. State anxiety differed significantly between male and female divers (p<0.001). There were no significant differences according to the age of the subjects. BŁASZCZYK A. BMAA i inne neurotoksyny cyjanobakterii Cyjanobakterie są bogatym źródłem związków biologicznie aktywnych. Wiele z nich znalazło praktyczne zastosowanie w medycynie, kosmetyce i rolnictwie. Te same organizmy produkują również metabolity wtórne o działaniu toksycznym. Należą do nich hepatotoksyny, dermatotoksyny oraz neurotoksyny. Neurotoksyny (anatoksyny i saksitoksyny), ze względu na niską wartość dawki letalnej należą do najsilniejszych toksyn naturalnych. Do niedawna sądzono, że zakwity cyjanobakterii produkujących związki o działaniu neuro-toksycznym występują znacznie rzadziej niż zakwity gatunków produkujących hepato-toksyny. Ostatnio jednak odkryto, u wielu cyjanobakterii, obecność neurotoksycznego aminokwasu BMAA (ß- Nmetyloamino- L-alanina). Przypuszcza się, że związany jest on z przypadkami choroby Alzheimera zarejestrowanymi w Kanadzie. BMAA and other cyanobacterial neurotoxins Cyanobacteria are a rich source of biologically active compounds. Many of them have been practically used in medicine, cosmetics and agriculture industries. The same organisms also produce secondary metabolites that act as toxins. This group of toxins consists from hepatotoxins, dermatotoxins,and neurotoxins. Due to low lethal dose value the neurotoxins (anatoxins and saxitoxins) are considered to be the most toxic PHR Nr 4 (17) 2006 rok str. 7 15 rys. 10, tab. 2, bibl. 17 Współautor: H. Mazur Marzec. 30
PHR Index BŁASZCZYK A.- kontynuacja natural substances. Until recently, it has been thought that cyanobacteria species producing compounds with neurotoxic properties occur considerably more rarely than blooms of species producing hepatotoxins. However, in many cyanobacteria the presence of neurotoxic BMAA (ß- N-methylamine-Lalanine) has been lately discovered. It is supposed that BMAA may be related to Alzheimer disease cases recorded in Canada. BŁASZKOWSKA J. Zjawisko lęku u płetwonurków Celem pracy było określenie poziomu lęku jako stanu i lęku jako cechy u płetwonurków amatorów. Grupę badawczą stanowiło 30 płetwonurków (w tym 13 kobiet) zrzeszonych w jednej z bydgoskich szkół nurkowania. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ISCL (polska wersja kwestionariusza STAI Spielbergera). U większości (90%) badanych lęk jako cecha kształtował się na poziomie średnim i niskim. 46% badanych przejawiało lęk jako stan na poziomie wysokim. Kobiety istotnie silniej odczuwały lęk jako stan w porównaniu z mężczyznami (p<0,001). Nie stwierdzono istotnych korelacji pomiędzy wiekiem badanych a poziomem odczuwanych przez nich lęków. PHR Nr 4 (17) 2006 rok str. 16 21 rys.2, tab.1, biblio.10. G. Bielec, B. Waade. The anxiety phenomenon in scuba divers The aim of this study was to evaluate the level of trait and state anxiety in recreational scuba divers. 30 divers (including 13 female) aged 14-44 were examined with Spielberger s STAI Questionnaire. Results revealed that majority of subjects (90%) presented low and intermediate level of trait anxiety. Anyway, 46% of them presented high level of state anxiety. State anxiety differed significantly between male and female divers (p<0.001). There were no significant differences according to the age of the subjects. BOCZKOWSKA RADZIWON B. Wpływ nurkowania na PAI 1 i alfa 2 antyplazminy oraz aktywność fibrynoloticzną Praca mówi o niezbadanych dotychczas dokładnie powiazaniach choroby dekompresyjnej z zagadnieniami hemostazy a szczególnie fibrynolizy. Badany był wpływ ekspozycji hiperbarycznej na główne składniki systemu fibrynolizy. Dwie grupy młodych mężczyzn poddawane były ekspozycjom hierbarycznym do ciśnienia 400 kpa grupa I i 700 kpa grupa II. Stosowano dekompresje powietrzna. Po ekspozycji badano nurków na obecność objawów choroby dekompresyjnej, a także poszukiwano pęcherzyków gazu w naczyniach żylnych metoda Dopplera. 15 minut po zakończeniu PHR 3 (20) 2007 str. 33 42 rys. 4, tab. 1, bibl. 35 P. Radziwon, R. Olszański, R. Tomaszewski, A. Lipska, Zb. Dąbrowiecki, K. Korzeniewski, P. Siermontowski. 31
Nr 1 2004-2010 BOCZKOWSKA RADZIWON B.- kontynuacja dekompresji pobierano krew do badan koagulologicznych. Badano stężenie i aktywność t-pa i PAI-1, stężenie PAP i alfa2-antyplazminy. W grupach badawczych nie stwierdzono wykładników choroby dekompresyjnej ani nadmiernej ilości pęcherzyków wewnątrznaczyniowych. Stwierdzono miedzy innymi spadek poziomu alfa2-antyplazminy, spadek stężenia i aktywności PAI-1. Nie zaobserwowano zmian w zakresie czynnika XII jak i t-pa. Ekspozycja hiperbaryczna i dekompresja indukuje fibrynolize, nawet bez obecności pęcherzyków gazowych. Decreased levels of PAI-1 and alpha2-antiplasmin contribute to enhanced fibrynolitic activity in divers There are a number of reported cases of decompression sickness (DCS) with haemorrhages. These cases have not been sufficiently investigated and thus bleeding complications could not be directly correlated to the enhanced fibrinolysis. The effect of hyperbaric exposition and decompression on the main components of fibrynolitic system have been measured. Two groups of 25 male divers each, were subjected to hyperbaric exposures to the pressure of either 400 kpa group I or 700 kpa group II followed by a staged decompression. The divers were monitored for clinical symptoms of DCS and checked for Doppler-detected venous gas bubbles. Venous blood was drawn from divers before exposition and 15 minutes after decompression. The concentrations and activities of t-pa and PAI-1 as well as concentrations of PAP and alpha2 antiplasmin and activity of factor XIIa were measured. In all groups of divers no cases of DCS as well as detectable gas bubbles were noted. We observed elevated concentration of PAP, decreased concentration of alpha2-ap, decreased PAI-1concentration and activity. There were no significant changes in factor XIIa activity as well a of t- PA concentration and activity. Hyperbaric exposition and decompression induce activation of fibrynolisis, even in the absence of detectable gas bubbles. Fibrynolitic activity increases mainly due to decrease of PAI-1 concentration and activity. Further clinical trials are necessary for the estimation of the importance of activation of fibrynolisis with decreased level of PAI-1 and alpha2-ap as possible risk factor for bleeding in divers. BODZIAK A. Nietypowe metody poszukiwania ofiar wypadków na wodzie oraz profilaktyka oględzin miejsca znalezienia zwłok pod wodą PHR Nr 2 (11) 2005 rok rys. 41 48 rys. 0; tab.0; bibl.0 32
PHR Index BODZIAK A.- kontynuacja W artykule przedstawiono nietypowe metody poszukiwania ofiar wypadków w wodach otwartych, w nurcie rzeki oraz sztucznych zbiornikach wodnych; na przykład z wykorzystaniem psów. Omówiono również problematykę oględzin miejsca znalezienia zwłok pod woda z punktu widzenia organów procesowych. Atypical methods of looping or casualty of accidents on water and prophylactic of survey of places underwater where corpses are fund BUCZYŃSKI A. Analiza zmiennych psychologicznych PHR Nr 1 (9) 2004 rok str. 5 12 weryfikujących kandydatów do zawodu nurka rys. 5, tab. 3; bibl. 0 W artykule przedstawiono metody badan psychologicznych kandydatów na nurków i murków czynnych zawodowo a także odrębności wyników tychże badan w stosunku do reszty populacji. J. Buczyński, J. Kocur, J. Rostowski, R. Olszański. Metabolizm tlenowy krwinek płytkowych eksponowanych na promieniowanie elektromagnetyczne generowane przez telefonię komórkową badania in vitro Celem pracy była ocena wpływu promieniowania elektromagnetycznego wysokiej częstotliwości, emitowanego przez telefon komórkowy, na metabolizm tlenowy i zmiany wolnorodnikowe w krwinkach płytkowych. Zawiesinę ludzkich płytek krwi poddawano działaniu pola EM o częstotliwości 900 i 1800 MHz przez 1, 3 i 5 minut. W porównaniu do wartości kontrolnych aktywność dysmutazy ponadtlenkowej zmalała po 1 i 5, a po 3 minucie wzrosła (EM 900 MHz). Promieniowanie o częstotliwości 1800 MHz powodowało stały spadek SOD-1 w stosunku do długości czasu ekspozycji. Stężenie dialdehydu malonowego wzrosło po 1 i 5 min ekspozycji, natomiast po 3 minutach odnotowano istotne jego obniżenie (EM 900 MHz). Promieniowanie o częstotliwości 1800 MHz powodowało wzrost stężenia MDA w stosunku do długosci czasu ekspozycji. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że przyczyna niekorzystnych zmian w czynności enzymów antyoksydacyjnych i stężenia dialdehydu malonowego może być stres oksydacyjny powstający przy narażeniu krwinek płytkowych na mikrofale, a wraz z nim tworzenie się nadmiernej ilości wolnych rodników tlenowych. An oxygen metabolism of human blood plateletes displied on electromagnetic field generating by mobile phones in vitro researches PHR 4 (21) 2007 str. 31 37 rys. 2, tab. 0, bibl. 15 M. Dziedziczak Buczyńska, W. Jankowski, R. Olszański, J. Buczyński, K. Pacholski, G. Henrykowska. 33
Nr 1 2004-2010 BUCZYŃSKI A.- kontynuacja The aim of the study was to assess the influence of electromagnetic field produced by mobile phones on oxygen metabolism in human blood platelets. The suspension of blood platelets was exposed to the electromagnetic field with frequency of 900 and 1800 MHz after 1, 3 and 5 min. Our studies demonstrated that microwaves produced by mobile phones (900 MHz) significantly depleted SOD-1 activity after 1, 5 min of exposure and increased after 3 min in comparison with the control test. Microwaves 1800 MHz significantly depleted SOD-1 activity after 1, 3 and 5 min in comparison with the control test. There was a significant increase in concentration of MDA after 1, 5 min and decrease after 3 min of exposure as compared with the control test (900 MHz). Electromagnetic field with frequency of 1800 MHz significantly increased in concentration of MDA after 1, 3 and 5 min. On the grounds of our results we conclude that oxidative stress after exposure to microwaves may be the reason for many adverse changes in cells and may cause a number of systemic disturbances in the human body. Aktywność enzymatyczna katalazy oraz stężenie dialdehydu malonowego (tbars) w krwinkach płytkowych eksponowanych na promieniowanie elektromagnetyczne o różnym kształcie Promieniowanie elektromagnetyczne jako czynnik środowiskowy działa na układy biologiczne w sposób wielotorowy, może wywoływać różnorodne efekty biologiczne, które do tej pory nie zostały w całości poznane. W organizmie, różnorodne składniki i struktury komórkowe mogą stanowić docelowa tarcze działania promieniowania elektromagne-tycznego. Dotyczy to również płytek krwi, które ze względu na swoja role w organizmie i skutki zaburzonej ich funkcji, stanowią interesujący model badawczy. Celem pracy była ocena wpływu kształtu pola elektromagnetycznego (PEM) o niskiej częstotliwości na aktywność enzymatyczna katalazy oraz stężenie dialdehydu malonowego w krwinkach płytkowych człowieka. Zawiesina ludzkich krwinek płytkowych była poddawana działaniu PEM o różnym kształcie, częstotliwości 50 Hz i indukcji elektromagnetycznej 10 mt przez 15 i 30 minut. Źródłem PEM były cewki Helmholza ustawione na specjalnie skonstruowanym wsporniku, w którego wnętrzu umieszczano probówki z zawiesina krwinek. Następnie były one poddawane działaniu określonego PEM. Pomiar aktywności enzymatycznej katalazy, wykazał jej wzrost w stosunku do wartości kontrolnych niezalenie od czasu ekspozycji i bez względu na kształt zastosowanego pola. Największe zmiany w stosunku PHR Nr 2 (23) 2008 rok Str. 15-24 Rys.2, tab.15, biblio.0. W. Jankowski, G. Henrykowska, M. Dziedziczak- Buczynska, K. Pacholski. 34
PHR Index BUCZYŃSKI A.- kontynuacja do wartości wyjściowych, obserwowano przy ekspozycji krwinek płytkowych na pole elektromagnetyczne o trójkątnym i prostokątnym przebiegu impulsu. Po 15 min. Oddziaływania promieniowania o kształcie trójkątnym, mediana aktywności enzymatycznej katalazy wzrosła z wartości wyjściowych x = 6,49 do x = 9,25, a o kształcie prostokątnym do x= 7,87. Po 30 min. napromieniowywania również odnotowano zwiększoną aktywność enzymatyczna w stosunku do wartości wyjściowych: o 48% (do x = 9,63) przy polu elekromagnetycznym o kształcie trójkątnym i o 81% (do x= 11,75) przy zastosowaniu prostokątnego impulsu pola. Stężenie dialdehydu malonowego w stosunku do wartości kontrolnych wzrosło zarówno po 15 jak i po 30 minutach ekspozycji bez względu na kształt zastosowanego impulsu elektromagnetycznego. Największe przyrosty mediany stężenia obserwowano po 15 minutowej ekspozycji krwinek płytkowych na PEM o sinusoidalnym kształcie impulsu, z x= 1,57 do x= 4,12. Po 30 minutach napromieniowania największy wzrost mediany stężenia MDA zaobserwowano przy działaniu pola elektromagnetycznego o trójkątnym przebiegu impulsu, o 96% w stosunku do wartości kontrolnych. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że badane PEM powoduje wzrost aktywności enzymatycznej katalazy jak również stężenia dialdehydu malonowego w krwinkach płytkowych. Poziom aktywności enzymu oraz stężenia TBARS w badanych komórkach zależy od kształtu użytego PEM. Enzymatic activity of catalase and concentration of malondialdehyde (tbars) in blood platelets exposed to electromagnetic radiation of different shape The aim of the study was to assess the influence of the shape of the electromagnetic field of low frequency on enzymatic activity of catalase and concentration of malondialdehyde in human blood platelets. The suspension of human blood platelets was subjected to the activity of the electromagnetic field of different shapes, the frequency of 50Hz and the electromagnetic induction of 10mT for 15 and 30 minutes. The Helmholtz coils were the source of the electromagnetic field. They were arranged on the specially prepared bracket, inside of which test tubes with the blood platelets suspension were put. Next, they were subjected to the activity of a specific electromagnetic field. The measurement of the enzymatic catalase activity showed an increase in comparison with the initial values regardless of the time of the exposure and regardless of the shape of the applied electromagnetic field. The greatest changes in comparison with the initial values were 35
Nr 1 2004-2010 BUCZYŃSKI A.- kontynuacja observed during the exposure of the blood platelets to the electromagnetic field of triangular and rectangular pulse oscillation. After exposure to the radiation of triangular form for 15 minutes, the median of the enzymatic catalase activity increases from the initial values x= 6,49 to x = 9,25, of the rectangular form to x= 7,87. After 30 minutes of the radiation increased enzyme activity was observed in comparison to the initial values: 48% (to x=9,63) in case of triangular shape of pulse oscillation and 81% (tox-11,75) in case of the rectangular shape. The concentration of malondialdehyde in comparison to the initial values increased after 15 as well as 30 minutes of exposure, regardless of the shape of the applied electromagnetic field. The greatest increases were observed after 15 min. blood platelets exposure to electromagnetic field of sinusoid pulse oscillation, from x= 1,57 to x= 4,12. After 30 minutes of radiation, the greatest increase of the concentration of malondialdehyde was observed during the exposure to the electromagnetic field of triangular pulse oscillation, 96% in comparison to the initial values. Basing on the achieved results, it can be assumed that the investigated electromagnetic field causes the increase of enzymatic catalase activity and the concentration of malondialdehyde in blood platelets. The level of the enzyme activity and of the concentration of malondialdehyde in tested cells depends on the shape of the applied electromagnetic field. Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na organizmy żywe Ogromny rozwój technologiczny, który nastąpił w ostatnim czasie sprawił, że pojawiły się wokół człowieka liczne sztuczne emitery pól elektromagnetycznych o różnej częstotliwości fal. Fakt ten zwrócił uwagę nie tylko naukowców, ale również mediów a w konsekwencji wszystkich ludzi. Promieniowanie elektromagnetyczne jako czynnik środowiskowy oddziałuje na organizmy żywe w sposób wielotorowy. Różnorodne efekty biologiczne i zdrowotne nie zostały jeszcze w pełni poznane. W artykule przedstawiono podstawowe informacje na temat pól elektromagnetycznych oraz efektów biologicznych i zdrowotnych, jakie wywołują Electromagnetic radiation influence on living organisms Huge technological development which has taken place recently, has made numerous artificial emitters of various wave frequency electromagnetic fields appear around us. This fact attracted the attention of not only scientists but also mass media PHR Nr 4 (25) 2008 rok Str.33-41 Rys.0, tab.1, biblio.23. M. Lewicka, M. Dziedziczak-Buczyńsk.. 36