SPRAWOZDANIE DOTYCZĄCE PRZEBIEGU I ANALIZA WYNIKÓW EGZAMINÓW MATURALNYCH PRZEPROWADZONYCH W SESJI WIOSENNEJ 2011 ROKU

OKRĘGOWA KOMISJA EGZAMINACYJNA W ŁODZI SPRAWOZDANIE DOTYCZĄCE PRZEBIEGU I ANALIZA WYNIKÓW EGZAMINÓW MATURALNYCH PRZEPROWADZONYCH W SESJI WIOSENNEJ 2011 ROKU

Opracowanie: Elżbieta Malinowska Iwona Pecyna Ewa Stożek Współpraca: Krzysztof Jurek

Szanowni Państwo! Każdy egzamin maturalny jest ważny nie tylko dla zdającego, ale również dla jego nauczycieli, rodziców oraz innych zainteresowanych osób. Egzamin maturalny od roku 2005 jest jednocześnie istotnym elementem rekrutacji na wyższe uczelnie. Oznacza to, że dla przytłaczającej większości maturzystów jest to także przepustka do dalszego kształcenia na wymarzonym kierunku studiów. Stąd olbrzymie zainteresowanie towarzyszące wynikom maturalnym. Rok 2011 to drugi rok z obowiązkowym egzaminem z matematyki. Stopniowe wprowadzanie tego przedmiotu do zestawu obowiązkowych egzaminów maturalnych jest procesem niełatwym, ale jednocześnie koniecznym. Zachęcam do lektury sprawozdania z egzaminu maturalnego w roku 2011 r. przygotowanego przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną w Łodzi. Krąg jego odbiorców powinien być szeroki od samych maturzystów i ich nauczycieli, rodziców, uczelnie, aż do rozmaitych organów i instytucji samorządowych i państwowych. Wszystkim powinna przyświecać idea poprawienia poziomu kształcenia w Polsce. Egzamin maturalny jest rodzajem fotografii, która zatrzymuje w kadrze obraz pokolenia dziewiętnastolatków. Sprawozdanie może pomóc w odczytaniu niektórych elementów tej fotografii. Zachęcam do lektury. Łódź, 30 czerwca 2011 r. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

SPIS TREŚCI I. KONCEPCJA I ORGANIZACJA EGZAMINU MATURALNEGO... 5 II. ZDAJĄCY I SZKOŁY... 11 1. Laureaci olimpiad przedmiotowych... 13 2. Wybieralność przedmiotów maturalnych... 13 III. WYNIKI OGÓLNE... 15 1. Wyniki egzaminów ustnych... 15 2. Wyniki egzaminów pisemnych... 18 3. Wyniki absolwentów klas dwujęzycznych... 23 4. Unieważnienia egzaminów maturalnych... 24 IV. ORGANIZACJA SPRAWDZANIA PRAC... 27 V. EWALUACJA PRAWIDŁOWOŚCI PRZEBIEGU EGZAMINU MATURALNEGO... 30 1. Ustny egzamin maturalny z a polskiego i ów obcych... 30 2. Pisemny egzamin maturalny... 31 ANEKS... 34 ROZKŁADY WYNIKÓW ORAZ ŁATWOŚCI ZADAŃ WYBRANYCH PRZEDMIOTÓW MATURALNYCH... 34 1. Język polski... 35 2. Matematyka... 38 3. Język angielski... 42 4. Język niemiecki... 46 5. Język rosyjski... 50 6. Język francuski... 54 7. Biologia... 58 8. Chemia... 62 9. Fizyka i astronomia... 66 10. Geografia... 70 11. Historia... 74 12. Informatyka... 78 13. Wiedza o społeczeństwie... 82 SŁOWNICZEK TERMINÓW... 86 4 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

I. KONCEPCJA I ORGANIZACJA EGZAMINU MATURALNEGO Egzamin maturalny w sesji wiosennej 2011 r. skonstruowano w oparciu o standardy wymagań egzaminacyjnych opisanych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2001 r. w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów (Dz.U. nr 92 z 2001 r., poz. 1020) z późniejszymi zmianami (Dz.U. z 2003 r. nr 90, poz. 846 i Dz.U. z 2007 r. nr 157, poz. 1102). Opis egzaminu z poszczególnych przedmiotów z uwzględnieniem poziomów zdawania oraz kryteriów oceniania i form przeprowadzania egzaminu maturalnego, a także przykładowe zadania egzaminacyjne znajdują się w informatorach maturalnych opublikowanych na stronie internetowej CKE. Zasady przeprowadzania egzaminu maturalnego reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz.U. Nr 83 z 2007 r., poz. 562 z późniejszymi zmianami). Egzamin maturalny jest przeprowadzany raz w roku dla absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. W tym roku szkolnym przystąpili do niego absolwenci wszystkich typów szkół, tj. liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych, techników oraz liceów i techników uzupełniających. Do egzaminu przystępowali zarówno absolwenci szkół dla młodzieży, jak i szkół dla dorosłych. Do egzaminu przystąpiła także duża grupa absolwentów, którzy poprawiali lub podwyższali wyniki uzyskane w poprzednich sesjach. Przystępując do podwyższania wyniku egzaminu, zdający zobowiązani byli przystąpić do egzaminu na poziomie nie niższym niż poziom, na którym zdawali ten egzamin poprzednio. Absolwenci z lat ubiegłych mogli także zdawać egzaminy z nowych przedmiotów dodatkowych. Egzaminy pisemne przeprowadzane były od 4 maja do 24 maja. Część ustna egzaminu maturalnego organizowana była w szkołach, pomiędzy 4 a 27 maja, według harmonogramów ustalonych przez przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych. Dla maturzystów, którzy z przyczyn losowych nie mogli przystąpić do egzaminu w maju, przeprowadzone zostały egzaminy w terminie dodatkowym w czerwcu (6 21 czerwca). Ci zdający, którzy nie zaliczyli jednego egzaminu z przedmiotu obowiązkowego, będą mogli przystąpić ponownie do egzaminu w terminie poprawkowym. Pisemny egzamin poprawkowy wyznaczono na dzień 23 sierpnia. Poprawkowe egzaminy ustne będą przeprowadzane w szkołach macierzystych zdających w terminie 22 26 sierpnia. Do egzaminu poprawkowego uprawnionych jest na terenie działania OKE w Łodzi 8031 absolwentów. Obowiązkowy egzamin maturalny w 2011 r. składał się z dwóch części. W części ustnej absolwenci zdawali egzamin z a polskiego, a mniejszości narodowej (absolwenci szkół lub oddziałów z nauczaniem a danej mniejszości narodowej) na jednym poziomie i egzamin z wybranego a obcego nowożytnego na poziomie podstawowym. W części pisemnej egzamin obejmował następujące przedmioty obowiązkowe: polski, mniejszości narodowej (dla absolwentów szkół lub oddziałów z nauczaniem a danej mniejszości narodowej), obcy nowożytny (wybierany spośród następujących: angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, rosyjskiego i włoskiego) oraz matematyka. Pisemny egzamin maturalny z przedmiotów obowiązkowych mógł być zdawany tylko na poziomie podstawowym. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 5

Absolwenci mieli także prawo przystąpić do egzaminu maturalnego z nie więcej niż sześciu przedmiotów dodatkowych wybranych spośród następujących: biologia, chemia, filozofia, fizyka i astronomia, geografia, historia, historia muzyki, historia sztuki, informatyka, łaciński i kultura antyczna, mniejszości etnicznej, mniejszości narodowej, obcy nowożytny, polski, regionalny kaszubski, matematyka, wiedza o społeczeństwie, wiedza o tańcu. Egzaminy z przedmiotów dodatkowych można było zdawać na poziomie podstawowym albo rozszerzonym, z zachowaniem następującej zasady: jeżeli absolwent wybierał jako przedmiot dodatkowy jeden z przedmiotów, które zdawał jako obowiązkowe na poziomie podstawowym, to egzamin dodatkowy mógł być zdawany jedynie na poziomie rozszerzonym. Wyniki uzyskane z egzaminów z przedmiotów dodatkowych nie wpływały na zdanie matury i otrzymanie świadectwa dojrzałości. Wybór a obcego nowożytnego w grupie przedmiotów dodatkowych pociągał za sobą konieczność zdawania tego przedmiotu zarówno w części ustnej jak i pisemnej. Wybór przedmiotu zdawanego na egzaminie maturalnym nie był zależny od typu szkoły, do której uczęszczał absolwent, ani od przedmiotów nauczanych w danej szkole. Ponadto dla absolwentów szkół i oddziałów dwujęzycznych, dla których obcy był drugim iem nauczania, przygotowano odrębny egzamin z a obcego zarówno w części ustnej, jak i pisemnej. Absolwenci klas dwujęzycznych mogli zdawać egzamin dostosowany do właściwego dla nich poziomu wymagań z a angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego lub niemieckiego. Absolwenci ci mogli także rozwiązywać dodatkowe arkusze z przedmiotów takich, jak biologia, chemia, fizyka i astronomia, z części geografii odnoszącej się do geografii ogólnej i z części historii odnoszącej się do historii powszechnej, przygotowane w u będącym drugim iem nauczania. Na egzaminie maturalnym uwzględnione zostały również potrzeby osób chorych, niesprawnych czasowo, niepełnosprawnych i mających specyficzne trudności w uczeniu się. Szczegółową informację o sposobie dostosowania warunków i formie przeprowadzenia egzaminu ogłoszono na stronie internetowej CKE 30 kwietnia 2010 r. Przystosowano arkusze egzaminacyjne dla potrzeb osób słabo widzących, niewidomych oraz niesłyszących. Egzaminy z a polskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie oraz ów obcych nowożytnych dla osób niesłyszących były przeprowadzane według oddzielnych, odpowiednio dostosowanych standardów. Absolwenci, którzy posiadali stosowne orzeczenia i opinie, mogli także przystępować do egzaminu w warunkach dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych. Dziewięciu zdającym wyrażono zgodę na zdawanie egzaminu w domu. Uczniowie dokonywali wyborów egzaminacyjnych do dnia 30 września 2010 r., składając pisemną deklarację dyrektorowi szkoły. Mogli oni dokonywać zmian w swoich deklaracjach do dnia 7 lutego 2011 r. W przypadku likwidacji lub przekształcenia szkoły absolwenci, który ukończyli szkołę we wcześniejszych latach, składali deklarację do 31 grudnia 2010 bezpośrednio dyrektorowi okręgowej komisji egzaminacyjnej. Tym absolwentom Dyrektor OKE wyznaczył szkoły, w których przystąpili oni do egzaminu maturalnego. Podobnie dzieje się w przypadku osób, które uzyskały świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego na podstawie egzaminów eksternistycznych lub osób dopuszczonych do egzaminów eksternistycznych przeprowadzanych przez komisję okręgową, którzy zamierzają w danym roku szkolnym przystąpić do wszystkich egzaminów wymaganych do uzyskania świadectwa ukończenia liceum ogólnokształcącego oraz do egzaminu maturalnego. Osoby te 6 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

składały do 31. grudnia 2010 deklarację maturalną do dyrektora OKE, który wyznaczył szkoły, w których przystąpili oni do egzaminu maturalnego. W tabeli 1. zebrano informacje o liczbie absolwentów, którym zostało wyznaczone przez OKE miejsce zdawania egzaminu maturalnego. Tabela 1. Przekierowania absolwentów na egzamin maturalny 2011 województwo Absolwenci zlikwidowanych lub przekształconych szkół Absolwenci kończący szkołę w trybie eksternistycznym Przekierowania między szkołami w obrębie działania OKE Łódź Absolwenci z terenu OKE Łódź zdający egzamin maturalny na terenie innych komisji Absolwenci z terenu innych komisji zdający egzamin maturalny na terenie OKE Łódź Razem łódzkie 235 9 31 15 28 318 świętokrzyskie 69 1 18 25 2 115 razem 304 10 49 40 30 433 Na podstawie zebranych zgłoszeń dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej ogłosił harmonogram przeprowadzania egzaminów w sesji wiosennej. Za organizację i przebieg egzaminu w szkole odpowiedzialny był przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego, którym z mocy prawa jest dyrektor szkoły. Część ustna egzaminu rozpoczęła się w szkołach 4 maja 2011 r., była prowadzona równolegle z częścią pisemną i zakończyła się 27 maja 2011 r. Zdający przystępowali do części ustnej egzaminu w szkołach, które ukończyli. Z powodu braku możliwości powołania przez dyrektora szkoły zespołów przedmiotowych dyrektor OKE kierował zdających na egzamin ustny do innych szkół. Skalę zjawiska ilustruje poniższa tabela. Tabela 1a. Skierowania absolwentów na część ustną egzaminu maturalnego przedmiot woj. łódzkie woj. świętokrzyskie razem j. angielski 2 0 2 j. francuski 42 15 57 j. hiszpański 35 19 54 j. niemiecki 41 3 44 j. rosyjski 35 17 52 j. włoski 28 35 63 razem 183 89 272 Część ustną egzaminu przeprowadzał i oceniał przedmiotowy zespół egzaminacyjny w składzie: przewodniczący zespołu egzaminator danego przedmiotu wpisany do ewidencji egzaminatorów oraz jeden nauczyciel danego przedmiotu, jako członek. Jeden z członków zespołu był pracownikiem innej placówki. W przypadku egzaminu z a obcego nowożytnego egzamin prowadził zawsze jeden nauczyciel wskazany przez przewodniczącego. Natomiast w przypadku egzaminu z a polskiego w rozmowie ze zdającym uczestniczyli obaj członkowie zespołu egzaminacyjnego. Kryteria oceny tej części egzaminu opisano szczegółowo w Informatorach maturalnych. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 7

Tabela 2. Część ustna egzaminu maturalnego struktura egzaminu Przedmiot polski Poziom egzaminu jeden poziom podstawowy Części egzaminu prezentacja tematu rozmowa dotycząca prezentowanego tematu i/lub bibliografii trzy rozmowy sterowane opis ilustracji i rozmowa na jej podstawie Czas trwania (w minutach) 25 10 Uwagi - prezentacja: 15 minut, w tym 5 minut na ew. wykorzystanie materiałów pomocniczych - rozmowa ok. 10 minut - w sali przebywa 1 zdający - 5 minut na zapoznanie się z zestawem - czasu tego nie wlicza się do czasu trwania egzaminu - w sali przebywa 1 zdający obcy nowożytny rozmowa na podstawie materiału stymulującego - 15 minut na zapoznanie się z zestawem - czasu tego nie wlicza się do czasu trwania egzaminu drugi nauczania w szkołach lub oddziałach dwujęzycznych rozszerzony jeden poziom prezentacja jednego z dwóch tematów zawartych w zestawie i dyskusja na temat prezentacji prezentacja tekstu zamieszczonego w zestawie oraz rozmowa na jego temat 15 15 - w sali przebywa 1 zdający i 1 przygotowujący się do egzaminu - 15 minut na zapoznanie się z zestawem - czasu tego nie wlicza się do czasu trwania egzaminu - w sali przebywa1 zdający i 1 przygotowujący się do egzaminu Część pisemna egzaminu rozpoczęła się 4 maja, a zakończyła 24 maja 2011 r. Przebieg tej części egzaminu nadzorowały zespoły, w skład których wchodziło co najmniej 3 nauczycieli, przy czym nie mogli to być nauczyciele przedmiotu objętego egzaminem ani wychowawcy zdających. Przynajmniej jeden z członków zespołu był nauczycielem innej szkoły. Pisemne egzaminy maturalne rozpoczynały się o godzinie 9.00 oraz o godz. 14.00. Jeśli egzamin składał się z dwóch części, to między poszczególnymi częściami egzaminu przewidziano półgodzinne przerwy. 8 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

Tabela 3. Pisemny egzamin maturalny według przedmiotów struktura egzaminu Przedmiot polski matematyka mniejszości narodowej Części egzaminu Czas trwania (w minutach) poziom podstawowy 170 poziom rozszerzony 180 matematyka arkusz w j. obcym* 80 j.w. Uwagi Zdający przystępujący do egzaminu z a polskiego mógł korzystać ze słownika ortograficznego oraz słownika poprawnej polszczyzny. Zdający egzamin z matematyki mógł korzystać z zestawu wzorów i kalkulatora prostego. Zdający przystępujący do egzaminu z a mniejszości narodowej korzystał ze słownika owego (jedno- lub dwujęzycznego). obcy nowożytny poziom podstawowy 120 poziom rozszerzony część I poziom rozszerzony część II 120 i obce dla klas cześć I 90 dwujęzycznych część II 150 informatyka filozofia historia historia muzyki historia sztuki łaciński i kultura antyczna wiedza o społeczeństwie wiedza o tańcu poziom podstawowy część I poziom podstawowy część II poziom rozszerzony część I poziom rozszerzony część II 70 75 120 90 150 poziom podstawowy 120 poziom rozszerzony 180 arkusz w j. obcym* 80 Zdający mógł korzystać z programów oraz danych zapisanych na dysku twardym i na dyskach CD-ROM, stanowiących wyposażenie stanowiska. W przypadku egzaminu z j. łacińskiego i kultury antycznej zdający mógł korzystać ze słownika łacińsko-polskiego. biologia chemia fizyka i astronomia geografia poziom podstawowy 120 poziom rozszerzony 150 arkusz w j. obcym* 80 Zdający egzamin z chemii mógł korzystać z tablic chemicznych i kalkulatora prostego. Zdający egzamin z fizyki i astronomii mógł korzystać z karty wzorów i stałych fizycznych oraz kalkulatora prostego. Część I egzaminu z geografii zawierała barwną szczegółową mapę. * Arkusz w u obcym z biologii, chemii, fizyki i astronomii, geografii, historii, matematyki rozwiązywali absolwenci klas dwujęzycznych, w których przedmioty te były nauczane w u obcym nowożytnym. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 9

Zgodnie z 102 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych w dniach 6 21 czerwca przeprowadzono egzamin maturalny dla osób, które z przyczyn losowych nie mogły przystąpić do egzaminu w terminie głównym. Dyrektor Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej wyraził zgodę na przystąpienie do egzaminu w części pisemnej 115 zdającym, w tym 82 zdającym z województwa łódzkiego i 33 zdającym z województwa świętokrzyskiego. Dla osób tych przygotowano łącznie 169 arkuszy egzaminacyjnych. Na egzaminie w terminie dodatkowym odnotowano 84,6% frekwencję. Warunkiem otrzymania świadectwa dojrzałości było uzyskanie wymaganej liczby punktów, zarówno w części ustnej, jak i pisemnej. W części ustnej należało uzyskać minimum 30% punktów z a polskiego i 30% punktów z a obcego nowożytnego na poziomie podstawowym. W części pisemnej egzaminu należało otrzymać minimum 30% punktów możliwych do uzyskania z każdego przedmiotu obowiązkowego na poziomie podstawowym. Wynik uzyskany z przedmiotów dodatkowych nie miał wpływu na otrzymanie świadectwa, został jednak na nim odnotowany. Świadectwa dojrzałości wydano 30 czerwca 2011 r. Absolwentom z lat ubiegłych, którzy poprawili swoje wyniki lub uzupełnili pulę zdanych przedmiotów o przedmioty dodatkowe, wydano aneksy. 10 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

II. ZDAJĄCY I SZKOŁY Na terenie działania Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, tj. w województwach łódzkim i świętokrzyskim, egzamin maturalny w sesji egzaminacyjnej 2011 roku odbył się w 866 szkołach. Przystąpiło do niego 41969 zdających, z czego 35402 to tegoroczni absolwenci szkół ponadgimnazjalnych. Egzamin maturalny przeprowadzono w liceach ogólnokształcących (LO), liceach profilowanych (LP), technikach (T), liceach uzupełniających (LU) oraz w technikach uzupełniających (TU). Liczbę szkół oraz liczbę zdających w poszczególnych województwach i typach szkół przedstawiają tabele 4, 5a i 5b. Wśród uczniów wszystkich typów szkół byli też tacy, którzy przystępowali do egzaminu po raz kolejny. Byli to uczniowie, którzy nie zdali egzaminu maturalnego w poprzednich sesjach, ale też osoby, które chciały podnieść poprzednio uzyskany wynik lub poszerzyć listę przedmiotów maturalnych, np. w związku ze zmianą wyboru kierunku studiów. Tabela 4. Szkoły, w których przeprowadzono egzamin maturalny w 2011 Liczba szkół ogółem LO LP T LU TU woj. łódzkie 580 265 68 118 88 41 woj. świętokrzyskie 286 104 29 87 36 30 OKE w Łodzi 866 369 97 205 124 71 Tabela 5a. Zdający egzamin maturalny w sesji 2011 Liczba zdających Ogółem w tym po raz pierwszy woj. łódzkie 26372 22315 woj. świętokrzyskie 15597 13087 OKE w Łodzi 41969 35402 Tabela 5b. Zdający egzamin maturalny wg typu szkoły Liczba zdających LO w tym po raz pierwszy LP w tym po raz pierwszy T w tym po raz pierwszy LU w tym po raz pierwszy TU w tym po raz pierwszy woj. łódzkie 16715 14441 1414 1045 7275 6151 745 556 223 122 woj. świętokrzyskie 8881 7654 423 291 5758 4758 357 274 178 110 OKE w Łodzi 25596 22095 1837 1336 13033 10909 1102 830 401 232 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 11

Tabela 5c. Zdający egzamin maturalny wg przedmiotów (osoby obecne na egzaminie pisemnym lub ustnym) Przedmiot Poziom Przystępujący po raz kolejny ogółem przedmiot obowiązkowy przedmiot dodatkowy Przystępujący po raz pierwszy ogółem przedmiot obowiązkowy przedmiot dodatkowy P 948 948-35 353 35 353 - polski R 297 90 207 3 979-3 979 matematyka P 2 182 2 182 0 35 343 35 343 - R 382 47 335 6 219-6 219 P 1 951 1 939 12 29 389 29 192 197 angielski R 385 136 249 6 329-6 329 P 9 8 1 150 76 74 francuski R 11 2 9 48-48 P 7 0 7 62 18 44 hiszpański R 6 1 5 25-25 P 175 172 3 4 608 4 320 288 niemiecki R 37 10 27 497-497 P 64 62 2 1 571 1 520 51 rosyjski R 6 1 5 109-109 P 4 2 2 42 26 16 włoski R 1 0 1 13-13 biologia P 164 108 56 2 320-2 320 R 999 227 772 3 392-3 392 chemia P 32 5 27 836-836 R 843 70 773 2 838-2 838 fizyka P 66 6 60 1 260-1 260 i astronomia R 252 5 247 1 886-1 886 filozofia P 2 0 2 11-11 R 11 0 11 24-24 geografia P 246 195 51 4 085-4 085 R 191 18 173 3 712-3 712 historia P 33 10 23 820-820 R 142 30 112 1 347-1 347 historia P 5 1 4 27-27 muzyki R 2 0 2 9-9 historia P 7 0 7 55-55 sztuki R 17 0 17 201-201 informatyka P 2 0 2 132-132 R 5 0 5 61-61 j. łaciński P 1 0 1 6-6 i kult. ant. R 1 0 1 6-6 wiedza o P 131 91 40 2 708-2 708 społeczeństwie R 282 39 243 2 917-2 917 wiedza o tańcu P 0 0 0 1-1 R 0 0 0 8-8 12 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

1. Laureaci olimpiad przedmiotowych Na podstawie zaświadczenia stwierdzającego uzyskanie tytułu laureata lub finalisty olimpiady przedmiotowej zwolniono łącznie 96 osób z przedmiotów egzaminu maturalnego. Liczbę zwolnionych z poszczególnych przedmiotów przedstawia tabela 6. Tabela 6. Zwolnieni z egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów 2011 Przedmiot Liczba zwolnionych egzaminacyjny woj. łódzkie woj. świętokrzyskie OKE w Łodzi biologia 6 2 8 chemia 2 2 4 fizyka i astronomia 3 1 4 filozofia 4 2 6 geografia 5 3 8 historia 8 2 10 historia sztuki 6-6 matematyka 4 2 6 francuski 3 1 4 niemiecki 2 1 3 polski 10 4 14 rosyjski 1 1 2 hiszpański 1-1 wiedza o społeczeństwie 10 5 15 łaciński i kultura antyczna 1 4 5 razem 66 30 96 2. Wybieralność przedmiotów maturalnych Od 2010 roku obowiązkowymi przedmiotami na egzaminie maturalnym zdawanymi na poziomie podstawowym są polski, matematyka oraz obcy nowożytny. Ponadto zdający może wybrać do sześciu przedmiotów dodatkowych, na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Przedmioty zdawane jako obowiązkowe (na poziomie podstawowym) zdający może zadeklarować jako dodatkowe tylko na poziomie rozszerzonym. Absolwenci z lat poprzednich, którzy otrzymali wcześniej świadectwo dojrzałości mogli przystąpić do egzaminu z nowego przedmiotu dodatkowego na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Rysunki 1. i 2. ilustrują popularność wyboru poszczególnych przedmiotów maturalnych. Dane dotyczą uczniów, którzy przystąpili do sesji egzaminacyjnej 2011 roku po raz pierwszy. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 13

7 797 5 712 5 625 3 674 3 146 2 167 256 193 36 35 12 9 geografia biologia wiedza o społeczeństwie chemia fizyka i astronomia historia historia sztuki informatyka historia muzyki filozofia j.łaciński i kultura antyczna wiedza o tańcu Rysunek 1. Wybieralność przedmiotów dodatkowych na maturze 2011 - OKE w Łodzi 29 192 4 320 1 520 76 26 18 angielski niemiecki rosyjski francuski włoski hiszpański Rysunek 2. Wybieralność ów obcych (obowiązkowych) na maturze 2011 - OKE w Łodzi Najczęściej wybieranym przedmiotem dodatkowym była geografia, jej zdawanie zadeklarowało 22% wszystkich przystępujących po raz pierwszy do egzaminu maturalnego. Z roku na rok maleje liczba uczniów wybierających historię na maturze. Popularnymi przedmiotami do wyboru są biologia i wiedza o społeczeństwie. Najczęściej wybieranym iem obcym (zdawanym jako obowiązkowy) był tradycyjnie angielski 82,5% wszystkich zdających. 14 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

III. WYNIKI OGÓLNE Zamieszczone w tym rozdziale dane dotyczą absolwentów, którzy przystąpili do sesji egzaminacyjnej w 2011 roku po raz pierwszy. Dodatkowo, w przypadku wyliczania zdawalności, zostały wzięte pod uwagę tylko wyniki tych osób, które przystąpiły do pięciu obowiązkowych egzaminów maturalnych. 1. Wyniki egzaminów ustnych Wyniki egzaminów ustnych zdających w województwie łódzkim i świętokrzyskim przedstawiają tabele 7. i 8. Tabela 7. Średnie wyniki ustnego egzaminu maturalnego w województwie łódzkim i świętokrzyskim Przedmiot Poziom Maks. liczba punktów Średnie wyniki egzaminu ustnego (w procentach) województwo łódzkie województwo świętokrzyskie LO LP T LU TU LO LP T LU TU polski angielski francuski niemiecki rosyjski hiszpański - 20 72 60 64 60 56 75 65 64 65 52 P 20 74 57 58 47 41 77 56 61 51 40 R 20 72 61 57 95 35 79 69 71 80 - P 20 77-50 - - 89 55 85 - - R 20 80 - - - - 97 - - - - P 20 71 56 53 35 38 74 55 55 56 0 R 20 75 56 54 - - 77-72 - - P 20 69 69 53 50 51 71 41 57 53 48 R 20 80 85 80 - - 86 - - - - P 20 80 45-20 - 78 - - 85 - R 20 79 0 - - - 72 - - - - włoski P 20 76 - - 95-82 40-90 - R 20 75-100 - - 98 - - - - P poziom podstawowy, R poziom rozszerzony Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 15

Tabela 8. Średnie wyniki ustnego egzaminu maturalnego w województwie łódzkim i świętokrzyskim Przedmiot Poziom Maks. liczba punktów Średnie wyniki egzaminu ustnego (w punktach) województwo łódzkie województwo świętokrzyskie LO LP T LU TU LO LP T LU TU polski angielski francuski niemiecki rosyjski hiszpański włoski - 20 14,4 12,0 12,8 12,1 11,2 15,1 13,0 12,7 13,0 10,4 P 20 14,9 11,5 11,6 9,4 8,2 15,3 11,2 12,2 10,3 8,0 R 20 14,4 12,2 11,5 19,0 7,0 15,7 13,9 14,2 16,0 - P 20 15,3-9,9 - - 17,8 11,0 17,0 - - R 20 15,9 - - - - 19,3 - - - - P 20 14,1 11,1 10,6 7,1 7,6 14,9 11,1 11,1 11,2 0,0 R 20 15,0 11,2 10,7 - - 15,4-14,4 - - P 20 13,8 13,7 10,6 10,0 10,2 14,2 8,3 11,4 10,6 9,5 R 20 16,0 17,0 16,0 - - 17,3 - - - - P 20 15,9 9,0-4,0-15,5 - - 17,0 - R 20 15,8 0,0 - - - 14,4 - - - - P 20 15,1 - - 19,0-16,4 8,0-18,0 - R 20 15,0-20,0 - - 19,7 - - - - P poziom podstawowy, R poziom rozszerzony Tabele 9. i 10. przedstawiają informacje o odsetku zdających, którzy osiągnęli 30% próg zaliczeniowy w części obowiązkowej z poszczególnych przedmiotów egzaminu ustnego. 16 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

Tabela 9. Zdawalność poszczególnych przedmiotów z uwzględnieniem województwa i typu szkoły w części ustnej egzaminu maturalnego Przedmiot zdawany jako obowiązkowy województwo łódzkie Zdawalność egzaminu ustnego (w procentach) województwo świętokrzyskie LO LP T LU TU LO LP T LU TU polski angielski francuski niemiecki rosyjski hiszpański włoski P poziom podstawowy - 99,1 97,5 98,3 96,8 95,4 99,7 99,6 98,7 99,2 96,0 P 98,9 94,7 94,8 93,0 77,1 99,5 96,7 98,3 99,2 91,0 P 98,1-88,9 - - 100,0 100,0 - - - P 98,4 97,5 94,6 81,5 85,3 99,6 100,0 95,8 95,0 - P 99,7 100,0 97,3 94,1 100,0 99,6 100,0 99,5 100,0 92,9 P 100,0 - - 0,0-100,0 - - 100,0 - P 100,0 - - 100,0-100,0 100,0-100,0 - Tabela 10. Zdawalność poszczególnych przedmiotów z podziałem na województwa w części ustnej egzaminu maturalnego Przedmiot zdawany jako obowiązkowy polski angielski francuski niemiecki rosyjski hiszpański włoski P poziom podstawowy ogółem Zdawalność egzaminu ustnego (w procentach) woj. łódzkie woj. świętokrzyskie - 99,0 98,8 99,3 P 98,1 97,5 99,0 P 97,4 96,8 100,0 P 96,9 96,7 97,4 P 98,5 97,8 99,5 P 94,4 90,9 100,0 P 100,0 100,0 100,0 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 17

2. Wyniki egzaminów pisemnych Wyniki egzaminów pisemnych w województwie łódzkim i świętokrzyskim przedstawiają tabele 11., 12a. oraz 12b. Tabele 13a., 13b. przedstawiają informację o odsetku zdających, którzy osiągnęli 30% próg zaliczeniowy w części obowiązkowej z poszczególnych przedmiotów. Zwracamy uwagę, że zdawalność z poszczególnych przedmiotów nie jest równoznaczna ze zdawalnością matury. 18 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

Tabela 11. Średnie wyniki pisemnego egzaminu maturalnego w województwie łódzkim i świętokrzyskim Przedmiot Poziom Maks. liczba punktów Średnie wyniki egzaminu pisemnego (w punktach) Średnie wyniki egzaminu pisemnego (w procentach) ogółem woj. łódzkie woj. świętokrz. ogółem woj. łódzkie woj. świętokrz. P 70 37,0 37,3 36,4 52,9 53,3 52,0 polski R 40 22,6 22,5 23,1 56,6 56,2 57,7 matematyka P 50 25,2 25,2 25,3 50,5 50,4 50,6 R 50 22,7 22,4 23,3 45,4 44,9 46,7 P 50 35,5 36,2 34,4 71,0 72,4 68,8 angielski R 50 34,7 34,7 34,6 69,4 69,4 69,3 P 50 36,2 35,1 39,7 72,5 70,1 79,4 francuski R 50 33,9 33,1 37,4 67,8 66,2 74,8 P 50 39,5 39,0 40,2 78,9 78,0 80,5 hiszpański R 50 30,9 30,9 31,0 61,8 61,7 62,0 P 50 28,6 28,7 28,3 57,2 57,4 56,7 niemiecki R 50 32,3 32,0 33,6 64,7 64,0 67,3 P 50 33,0 33,6 32,0 65,9 67,1 64,0 rosyjski R 50 40,4 40,4 40,3 80,7 80,8 80,6 P 50 40,7 42,5 38,8 81,4 85,1 77,6 włoski R 50 41,3 41,0 42,2 82,6 82,0 84,3 biologia P 50 23,8 22,7 25,1 47,6 45,5 50,2 R 60 33,6 32,6 35,8 56,1 54,4 59,6 chemia P 50 20,4 20,6 19,9 40,8 41,2 39,8 R 60 30,8 30,5 31,4 51,4 50,8 52,3 filozofia P 50 21,1 26,5 14,6 42,2 53,0 29,2 R 50 33,7 37,9 30,6 67,3 75,8 61,3 fizyka P 50 20,9 19,7 24,2 41,8 39,4 48,4 i astronomia R 60 28,8 28,6 29,5 47,9 47,6 49,1 geografia P 50 21,4 21,2 21,6 42,8 42,5 43,3 R 60 28,6 28,0 30,5 47,7 46,6 50,8 historia P 100 49,7 47,9 52,4 49,7 47,9 52,4 R 50 24,3 23,1 26,7 48,5 46,2 53,5 historia P 100 50,7 57,6 31,0 50,7 57,6 31,0 muzyki R 50 28,3 25,9 48,0 56,7 51,8 96,0 historia P 100 39,8 40,2 38,7 39,8 40,2 38,7 sztuki R 50 27,6 27,2 28,1 55,1 54,4 56,1 informatyka P 50 20,3 21,8 19,5 40,5 43,5 38,9 R 50 26,5 23,4 28,1 52,9 46,7 56,2 j. łaciński P 100 67,7 66,0 71,0 67,7 66,0 71,0 i kult. ant. R 100 93,5 80,5 100,0 93,5 80,5 100,0 wiedza o P 100 46,9 46,6 47,2 46,9 46,6 47,2 społeczeństwie R 50 19,9 19,1 21,7 39,8 38,2 43,3 wiedza o tańcu P 100 21,0-21,0 21,0-21,0 R 50 28,8 28,8-57,5 57,5 - P poziom podstawowy, R poziom rozszerzony Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 19

Tabela 12. Średnie wyniki pisemnego egzaminu maturalnego w województwie łódzkim i świętokrzyskim Przedmiot Poziom Maks. liczba punktów Średnie wyniki egzaminu pisemnego (w procentach) województwo łódzkie województwo świętokrzyskie LO LP T LU TU LO LP T LU TU P 70 57,7 45,5 46,2 37,6 31,2 58,0 47,3 44,3 36,1 26,8 polski R 40 56,5 51,9 46,3 40,6 47,5 58,1 62,5 40,4 - - matematyka P 50 57,4 34,3 39,3 24,2 23,4 59,9 33,2 38,4 26,4 18,6 R 50 47,6 14,4 21,7 6,0-49,5 5,2 19,8 34,0 - P 50 79,7 56,2 59,1 39,2 38,3 77,6 53,6 56,1 42,7 39,8 angielski R 50 70,5 55,0 57,5 82,0 55,0 70,3 60,9 58,9 52,0 - P 50 73,2-42,5 - - 81,9 45,0 64,0 - - francuski R 50 66,2 - - - - 74,8 - - - - P 50 80,2 45,0-34,0-80,3 - - 83,0 - hiszpański R 50 64,7 14,0 - - - 62,0 - - - - P 50 66,7 47,9 45,9 28,9 27,3 69,5 42,7 44,7 38,2 20,0 niemiecki R 50 65,3 51,5 40,8 - - 68,0-59,9 - - P 50 75,8 68,8 62,5 57,1 42,6 73,1 53,3 56,3 57,8 40,0 rosyjski R 50 81,2 66,0 69,5 - - 80,6 - - - - P 50 86,0-94,0 77,0-79,9 36,0-79,0 - włoski R 50 82,0 - - - - 84,3 - - - - biologia P 50 46,6 44,2 43,1 26,5 21,3 52,0 45,0 44,3 22,0 18,0 R 60 54,8 28,3 36,1 - - 60,8 26,7 29,9 - - chemia P 50 44,4 21,4 32,7 10,0-42,4 19,5 30,9 42,0 - R 60 51,2 26,2 34,7 25,0-52,6 18,3 28,5 - - filozofia P 50 53,0 - - - - 32,5-16,0 - - R 50 73,1-100,0 - - 61,3 - - - - fizyka P 50 45,7 30,5 32,2 39,0 14,0 51,5 46,0 37,5 54,0 - i astronomia R 60 48,3 16,7 34,4 - - 49,9-36,9 - - geografia P 50 43,4 38,3 42,1 36,8 64,0 46,0 36,2 40,4 58,0 25,5 R 60 47,5 31,4 38,2 40,0-51,7 26,7 41,3 - - historia P 100 49,8 36,0 43,9 50,6-53,9 47,0 46,5 68,0 - R 50 46,6 46,0 27,9 - - 53,8-30,7 - - historia P 100 57,0-69,0 - - 31,0 - - - - muzyki R 50 49,7 66,0 - - - 96,0 - - - - historia P 100 41,6 31,5 10,0 - - 41,7-16,5 - - sztuki R 50 54,5 42,0 - - - 54,3 59,9 28,0 - - informatyka P 50 55,1 44,7 37,2 - - 59,0-37,4 - - R 50 50,7-33,2 - - 60,3-52,6 - - j. łaciński P 100 66,0 - - - - 71,0 - - - - i kult. ant. R 100 80,5 - - - - 100,0 - - - - wiedza o P 100 48,2 40,8 44,7 47,2 54,3 48,6 41,9 44,4 47,0 31,0 społeczeństwie R 50 39,0 23,5 27,3 - - 43,8 21,1 31,7 - - wiedza o tańcu P 100 - - - - - 21,0 - - - - R 50 57,5 - - - - - - - - - P poziom podstawowy, R poziom rozszerzony 20 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

Tabela 12a. Średnie wyniki pisemnego egzaminu maturalnego w województwie łódzkim i świętokrzyskim Przedmiot Poziom Maks. liczba punktów Średnie wyniki egzaminu pisemnego (w punktach) województwo łódzkie województwo świętokrzyskie LO LP T LU TU LO LP T LU TU P 70 40,4 31,9 32,3 26,3 21,8 40,6 33,1 31,0 25,2 18,8 polski R 40 22,6 20,8 18,5 16,3 19,0 23,2 25,0 16,2 - - matematyka P 50 28,7 17,2 19,6 12,1 11,7 30,0 16,6 19,2 13,2 9,3 R 50 23,8 7,2 10,8 3,0-24,8 2,6 9,9 17,0 - P 50 39,8 28,1 29,5 19,6 19,2 38,8 26,8 28,1 21,3 19,9 angielski R 50 35,2 27,5 28,8 41,0 27,5 35,1 30,4 29,5 26,0 - P 50 36,6-21,3 - - 40,9 22,5 32,0 - - francuski R 50 33,1 - - - - 37,4 - - - - P 50 40,1 22,5-17,0-40,2 - - 41,5 - hiszpański R 50 32,3 7,0 - - - 31,0 - - - - P 50 33,3 23,9 23,0 14,5 13,6 34,8 21,4 22,4 19,1 10,0 niemiecki R 50 32,6 25,8 20,4 - - 34,0-29,9 - - P 50 37,9 34,4 31,3 28,5 21,3 36,6 26,6 28,2 28,9 20,0 rosyjski R 50 40,6 33,0 34,8 - - 40,3 - - - - P 50 43,0-47,0 38,5-40,0 18,0-39,5 - włoski R 50 41,0 - - - - 42,2 - - - - biologia P 50 23,3 22,1 21,6 13,3 10,7 26,0 22,5 22,2 11,0 9,0 R 60 32,9 17,0 21,7 - - 36,5 16,0 18,0 - - chemia P 50 22,2 10,7 16,4 5,0-21,2 9,8 15,5 21,0 - R 60 30,7 15,7 20,8 15,0-31,6 11,0 17,1 - - fizyka P 50 26,5 - - - - 16,3-8,0 - - i astronomia R 60 36,6-50,0 - - 30,6 - - - - filozofia P 50 22,9 15,2 16,1 19,5 7,0 25,8 23,0 18,8 27,0 - R 50 29,0 10,0 20,6 - - 29,9-22,1 - - geografia P 50 21,7 19,1 21,0 18,4 32,0 23,0 18,1 20,2 29,0 12,8 R 60 28,5 18,8 22,9 24,0-31,0 16,0 24,8 - - historia P 100 49,8 36,0 43,9 50,6-53,9 47,0 46,5 68,0 - R 50 23,3 23,0 13,9 - - 26,9-15,3 - - historia P 100 57,0 0,0 69,0 - - 31,0 - - - - muzyki R 50 24,9 33,0 - - - 48,0 - - - - historia P 100 41,6 31,5 10,0 - - 41,7-16,5 - - sztuki R 50 27,3 21,0 - - - 27,2 29,9 14,0 - - informatyka P 50 27,6 22,3 18,6 - - 29,5-18,7 - - R 50 25,4-16,6 - - 30,2-26,3 - - j. łaciński P 100 66,0 - - - - 71,0 - - - - i kult. ant. R 100 80,5 - - - - 100,0 - - - - wiedza o P 100 48,2 40,8 44,7 47,2 54,3 48,6 41,9 44,4 47,0 31,0 społeczeństwie R 50 19,5 11,8 13,6 - - 21,9 10,6 15,8 - - wiedza o tańcu P 100 - - - - - 21,0 - - - - R 50 28,8 - - - - - - - - - P poziom podstawowy, R poziom rozszerzony Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 21

Tabela 13a. Zdawalność poszczególnych przedmiotów z uwzględnieniem województwa i typu szkoły w części pisemnej egzaminu maturalnego (zdający po raz pierwszy) Przedmiot polski Poziom Maks. liczba punktów Zdawalność egzaminu pisemnego obowiązkowego (w procentach) województwo łódzkie województwo świętokrzyskie LO LP T LU TU LO LP T LU TU P 70 98,1 93,9 94,1 80,9 61,5 97,9 94,2 90,8 76,8 56,4 matematyka P 50 87,3 61,6 69,6 30,5 31,2 90,4 56,0 70,0 44,8 13,9 angielski P 50 97,9 87,3 91,1 64,9 60,0 97,6 86,0 88,2 73,8 71,4 francuski P 50 98,1-66,7 - - 100,0 100,0 - - - hiszpański P 50 100,0 - - 100,0-100,0 - - 100,0 - niemiecki P 50 95,5 88,7 86,8 51,9 29,4 97,7 80,8 82,9 50,0 0,0 rosyjski P 50 97,8 100,0 95,2 92,3 60,0 98,9 75,0 92,5 91,9 71,4 włoski P 50 100,0 - - 100,0-100,0 100,0-100,0 - P poziom podstawowy Tabela 13b. Zdawalność poszczególnych przedmiotów z podziałem na województwa (zdający po raz pierwszy) polski Przedmiot Poziom Maks. liczba punktów Zdawalność egzaminu pisemnego obowiązkowego (w procentach) ogółem woj. łódzkie woj. świętokrz. P 70 95,6 96,2 94,5 matematyka P 50 80,1 79,7 80,8 angielski P 50 94,4 95,0 93,6 francuski P 50 94,7 93,5 100,0 hiszpański P 50 100,0 100,0 100,0 niemiecki P 50 90,3 90,8 89,1 rosyjski P 50 95,3 95,7 94,8 włoski P 50 100,0 100,0 100,0 P poziom podstawowy 22 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

3. Wyniki absolwentów klas dwujęzycznych Absolwenci klas dwujęzycznych zdają obowiązkowy egzamin z a obcego na poziomie przewidzianym dla tego typu klas. Ponadto zdający mają możliwość zdawania egzaminu z przedmiotu w drugim u nauczania, często jest to więcej niż jeden przedmiot. Wybory absolwentów klas dwujęzycznych przedstawia tabela 14., natomiast średnie wyniki maturzystów w klasach dwujęzycznych tabela 15. Zestawienia uwzględniają tegorocznych abiturientów. Tabela 14. Wybieralność przedmiotu zdawanego w u obcym przez absolwentów klas dwujęzycznych Szkoła biologia chemia fizyka geografia historia matematyka IV Liceum Ogólnokształcące w Łodzi j. angielski - - - 7 - - XIII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi j. francuski - - - 1 11 41 XXXII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi j. hiszpański - - - 24* 14* - VIII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi j. niemiecki 1 1 4 18 12 47 * geografia, historia są zdawane przez absolwentów w ramach egzaminu Kultura Hiszpanii Tabela 15. Wyniki egzaminów z ów obcych dla absolwentów klas dwujęzycznych Przedmiot maks. liczba punktów liczba zdających średni wynik w punktach średni wynik w procentach angielski 100 21 69,5 69,5 francuski 100 47 73,6 73,6 hiszpański 100 25 66,0 66,0 niemiecki 100 46 71,0 71,0 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 23

4. Unieważnienia egzaminów maturalnych W 2011 roku unieważniono 319 maturalnych prac egzaminacyjnych, z czego 305 prac unieważniono z powodu niesamodzielnej pracy zdających, którą wykazano na etapie sprawdzania prac przez egzaminatorów. 14 prac zostało unieważnionych przez przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych. Tabela 16. Unieważnienia egzaminu maturalnego 2011 Przedmiot unieważnienia podczas sprawdzania województwo łódzkie województwo świętokrzyskie unieważnienia proceduralne województwo łódzkie województwo świętokrzyskie polski 4 18 1 23 angielski 3 4 1 3 11 niemiecki - - 1-1 chemia 2 57 1-60 geografia - - 1-1 matematyka 103 114 5 1 223 razem 103 193 10 4 319 razem OKE w Łodzi 305 14 319 razem 24 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

4. Zdawalność matury W dniu 30 czerwca 2011 roku wydano 27542 świadectwa dojrzałości oraz 1811 aneksów dla osób, których wynik był wyższy niż uzyskany w poprzednich sesjach egzaminu maturalnego. O świadectwa dojrzałości ubiegało się (przystąpiło do pięciu obowiązkowych egzaminów maturalnych) 34723 absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z 2011 roku. 26 424 tegorocznych absolwentów uzyskało świadectwa dojrzałości (76,1%). W sierpniu 2011 zostanie przeprowadzony egzamin poprawkowy dla uczniów, którzy przystąpili do wszystkich egzaminów obowiązkowych i z jednego z nich nie uzyskali wymaganego 30% progu zaliczeniowego. Na terenie działania OKE w Łodzi do egzaminu poprawkowego z egzaminów pisemnych może przystąpić 7688 absolwentów, w tym aż 5956 osób z matematyki, 823 osoby z a angielskiego i 583 osoby z a polskiego. Do ustnych egzaminów poprawkowych są uprawnione 343 osoby, w tym 155 osób może przystąpić do poprawkowego ustnego egzaminu z a polskiego, a 188 osób do ustnego egzaminu z a obcego nowożytnego. Tabele 17., 18. przedstawiają zdawalność wśród osób, które po raz pierwszy przystąpiły do egzaminu maturalnego w 2011 roku (przystąpiły do pięciu obowiązkowych egzaminów maturalnych) Tabela 17. Zdawalność wśród przystępujących do matury po raz pierwszy Typ szkoły Zdawalność w procentach OKE w Łodzi woj. łódzkie woj. świętokrzyskie przystąpiło zdało przystąpiło zdało przystąpiło zdało LO 21878 86,3% 14268 85,3% 7610 88,2% LP 1289 53,3% 1014 54,1% 275 50,2% T 10598 62,3% 5976 62,7% 4622 61,7% LU 748 29,0% 498 24,7% 250 37,6% TU 210 13,3% 109 17,4% 101 8,9% Razem 34723 76,1% 21865 75,9% 12858 76,3% Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 25

Tabela 18. Zdawalność wśród przystępujących do matury po raz pierwszy wg powiatów. Powiat Liczba zdających Zdawalność bełchatowski 1224 72,0% kutnowski 907 74,3% łaski 400 70,5% łęczycki 305 69,2% łowicki 798 78,7% łódzki wschodni 244 67,6% opoczyński 711 80,9% pabianicki 739 77,9% pajęczański 247 81,4% piotrkowski 209 57,9% poddębicki 283 70,0% radomszczański 1145 74,7% rawski 639 70,9% sieradzki 1093 79,7% skierniewicki 132 60,6% tomaszowski 1111 74,6% wieluński 836 82,9% wieruszowski 289 66,8% zduńskowolski 743 78,6% zgierski 934 70,1% brzeziński 142 62,0% m. Łódź 6511 78,0% m. Piotrków Trybunalski 1420 77,7% m. Skierniewice 803 76,0% woj.łódzkie 21865 75,9% buski 707 76,9% jędrzejowski 742 72,1% kazimierski 346 72,5% kielecki 373 66,0% konecki 740 81,1% opatowski 376 72,9% ostrowiecki 1141 84,6% pińczowski 301 60,5% sandomierski 877 74,0% skarżyski 894 77,3% starachowicki 882 75,7% staszowski 834 73,3% włoszczowski 491 79,0% m. Kielce 4154 77,1% woj. świętokrzyskie 12858 76,3% OKE w Łodzi 34723 76,1% 26 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

IV. ORGANIZACJA SPRAWDZANIA PRAC Zgodnie z 98 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz.U. Nr 83 z 2007 r., poz. 562 z późniejszymi zmianami) arkusze egzaminacyjne sprawdzali i oceniali egzaminatorzy wpisani do ewidencji egzaminatorów, powołani przez Dyrektora Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi. Stosowali oni szczegółowe kryteria oceniania arkuszy egzaminacyjnych, opracowane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną dla egzaminu z danego przedmiotu. Egzaminatorzy pracowali w zespołach, w ośrodkach sprawdzania. Przygotowano 18 ośrodków sprawdzania usytuowanych w Łodzi, Kielcach i Piotrkowie Trybunalskim. Poniższe tabele ilustrują organizację sprawdzania arkuszy. Tabela 19. Liczba ośrodków, w których sprawdzano arkusze w maju 2011 r. Łódź Piotrków Trybunalski Kielce Liczba ośrodków 9 3 6 Tabela 20. Liczba zespołów przedmiotowych powołana do sprawdzania i oceniania arkuszy w maju 2011 r. Liczba zespołów Przedmiot Piotrków Razem Łódź Trybunalski Kielce polski 39 19 6 14 matematyka 27 20-7 angielski 27 15 3 9 angielski dwuj. 1 1 - - niemiecki 6 5-1 niemiecki dwuj. 1 1 - - rosyjski 2 2 - - francuski 1 1 - - hiszpański 1 1 - - włoski 1 1 - - biologia 9 6 1 2 chemia 6 5-1 fizyka i astronomia 4 3-1 geografia 8 5-3 historia 5 3 1 1 historia sztuki 1 1 - - informatyka 1 1 - - j. łaciński i kultura antyczna 1 1 - - wiedza o społeczeństwie 8 4 1 3 wiedza o tańcu 1 1 - - razem 150 96 12 42 Arkusze z filozofii, historii muzyki, a łacińskiego, a francuskiego dla klas dwujęzycznych, wiedzy o tańcu, arkusze dostosowane dla osób niesłyszących oraz arkusze przedmiotowe w ach obcych sprawdzano w zespołach krajowych, zgodnie z harmonogramem zadań wyznaczonych okręgowym komisjom przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 27

W sprawdzaniu prac wzięło udział 2940 egzaminatorów, którzy pracowali w 150 zespołach, pełniąc różne role. W skład każdego zespołu wchodził przewodniczący, trzech lub dwóch egzaminatorów drugiego oceniania oraz średnio 19 egzaminatorów. W każdym zespole pracował także asystent techniczny. Wyjątek stanowiły 2 6 osobowe zespoły egzaminatorów z historii sztuki, a włoskiego, a hiszpańskiego, a łacińskiego i kultury antycznej, informatyki, wiedzy o tańcu oraz sekcji dwujęzycznych z ów angielskiego i niemieckiego, w których ustalono inny podział obowiązków. Funkcję przewodniczących zespołów powierzono 150 egzaminatorom, natomiast 316 osób pełniło funkcję egzaminatora drugiego oceniania. Rysunek 3. Liczba egzaminatorów powołanych do sprawdzania arkuszy egzaminacyjnych w maju 2011 r. (liczby nie obejmują przewodniczących zespołów egzaminacyjnych) W zależności od liczby arkuszy egzaminacyjnych z przedmiotu, prace sprawdzano od jednego do trzech weekendów. Arkusze z przedmiotów, gdzie liczba zdających była niewielka w skali kraju, sprawdzano centralnie. Zadaniem egzaminatorów drugiego oceniania i przewodniczących była także ocena jakości pracy egzaminatorów, stąd też 10% prac poddano planowej powtórnej ocenie. Ponadto weryfikacji oceny prac dokonywali także koordynatorzy przedmiotu równolegle z procesem sprawdzania prac, jak i po jego zakończeniu, w czasie wczytywania wyników. Szczególną uwagą objęto tzw. prace progowe, tj. prace na granicy zaliczenia. Wybrane arkusze były oceniane przez więcej niż dwie osoby. Obciążenie pracą egzaminatorów ilustruje tabela 21. Podobnie jak w latach poprzednich zależało ono od liczby zdających oraz liczby przeszkolonych egzaminatorów, którzy zadeklarowali udział w sprawdzaniu. 28 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

Tabela 21. Obciążenie przypadające na jednego egzaminatora wg przedmiotów Przedmiot Średnia liczba arkuszy przypadająca na egzaminatora w 2011 r. polski 50,0 matematyka 78,0 angielski 64,6 angielski dwujęzyczny 21,0 niemiecki 43,0 niemiecki dwujęzyczny 45,0 rosyjski 43,0 francuski 11,7 hiszpański 23,2 włoski 48,0 biologia 39,9 chemia 36,9 fizyka i astronomia 42,0 geografia 55,0 historia 23,5 historia sztuki 45,7 informatyka 57,0 łaciński i kultura antyczna 29,8 wiedza o społeczeństwie 41,0 wiedza o tańcu 19,3 razem 55,2 Łącznie egzaminatorzy działający przy Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi sprawdzili 162170 arkuszy egzaminacyjnych. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 29

V. EWALUACJA PRAWIDŁOWOŚCI PRZEBIEGU EGZAMINU MATURALNEGO 1. Ustny egzamin maturalny z a polskiego i ów obcych W tegorocznej sesji egzaminacyjnej obserwacje ustnego egzaminu maturalnego przeprowadzone były w 16 szkołach ponadgimnazjalnych. Rolę obserwatorów pełnili pracownicy Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi. Przedstawiciel Ambasady Królestwa Hiszpanii w Polsce był obserwatorem egzaminu ustnego w klasach dwujęzycznych z wykładowym iem hiszpańskim (XXXII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi). Tabela 22. Obserwacja egzaminów ustnych Przedmiot Liczba obserwacji j. polski 9 j. angielski 3 j. francuski 1 j. niemiecki 3 j. rosyjski 1 razem 17 W większości kontrolowanych szkół cześć ustna egzaminu maturalnego z a polskiego i ów obcych przeprowadzona była w sposób prawidłowy. W kilku przypadkach obserwowane egzaminy przeprowadzone były z naruszeniem obowiązujących procedur, np. brak na egzaminie z a obcego opatrzonych pieczęcią szkoły kartek do sporządzenia notatek przez zdających, umieszczenie zegara w miejscu niewidocznym dla zdających, trudności w wypełnianiu indywidualnych protokołów egzaminu ustnego, przekroczenie czasu egzaminowania lub nieprzestrzeganie określonego w rozporządzeniu czasu przeznaczonego na przygotowanie do egzaminu. W jednym przypadku stwierdzono fakt wniesienia przez członka PZE aparatu telefonicznego na salę egzaminacyjną (w trakcie egzaminu telefon zadzwonił). Obserwatorzy zwracali także uwagę na intuicyjny sposób oceniania egzaminów, bez odwoływania się do zapisów obowiązujących kryteriów oceniania. Tabela 23. Liczba szkół, w których przeprowadzono obserwacje części ustnej egzaminu maturalnego j. polski j. angielski j. niemiecki j. francuski j. rosyjski razem 8 3 3 1 1 16 30 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

2. Pisemny egzamin maturalny W sesji egzaminacyjnej 2011 obserwacjami objęto 102 szkoły ponadgimnazjalne położone na terenie Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, w których odbywała się część pisemna egzaminu maturalnego (ok. 12% wszystkich szkół, w których przeprowadzano pisemny egzamin maturalny). Rolę obserwatorów pełnili pracownicy nadzoru pedagogicznego, przedstawiciele organów prowadzących szkoły, pracownicy ośrodków doskonalenia nauczycieli, pracownicy wyższych uczelni oraz pracownicy Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi (tabele 24. i 25.). Tabela 24. Liczba obserwatorów na części pisemnej egzaminu maturalnego przedmiot j. polski j. angielski j. niemiecki matematyka biologia chemia fizyka i astronomia geografia historia wiedza o społ. woj. łódzkie razem pracownicy nadzoru pedagogicznego przedstawiciele organu prowadzącego 25 4-23 2-1 4 1 5 65 2 2 1 3 3-1 1 - - 13 pracownicy ODN 2 2 - - 2-1 - - 1 8 pracownicy OKE 2 1-2 - - - - - - 5 razem 31 9 1 28 7 0 3 5 1 6 91 woj. świętokrzyskie pracownicy nadzoru pedagogicznego przedstawiciele organu prowadzącego 4 1 1 2 - - - - - 3 11 2 1-4 - - 1 1 2-11 pracownicy OKE - - - - - - - 1 - - 1 pracownicy wyższych uczelni - - - 1-3 1-2 - 7 razem 6 2 1 7 0 3 2 2 4 3 30 łącznie 37 11 2 35 7 3 5 7 5 9 121 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 31

Tabela 25. Liczba obserwatorów na części pisemnej egzaminu maturalnego w Łodzi i Kielcach przedmiot j. polski j. angielski j. niemiecki matematyka biologia chemia fizyka i astronomia geografia historia wiedza o społ. razem pracownicy nadzoru pedagogicznego 7 1-8 2-1 2 1 1 23 m. Łódź pracownicy ODN 2 2-2 - 1 - - 1 8 pracownicy OKE 2 1-2 - - - - - - 5 razem 11 4 0 10 4 0 2 2 1 2 36 m. Kielce pracownicy nadzoru pedagogicznego pracownicy wyższych uczelni - - - 1 - - - - - 1 2 - - - 1-2 1-2 - 6 razem 0 0 0 2 0 2 1 0 2 1 8 Do Wydziału Badań i Analiz OKE w Łodzi przekazano 121 wypełnionych arkuszy obserwacji, z czego jedną trzecią stanowiły arkusze obserwacji ze szkół położonych w Łodzi i Kielcach. W województwie łódzkim najliczniejszą grupę obserwatorów stanowili, podobnie jak w roku ubiegłym, pracownicy nadzoru pedagogicznego. Największą liczbę szkół odwiedzili obserwatorzy uczestniczący w obserwacji pisemnej części egzaminu maturalnego z a polskiego oraz matematyki (tabela 26.). W kilku szkołach obserwatorzy byli obecni na więcej niż jednej części egzaminu maturalnego. Tabela 26. Liczba szkół, w których przeprowadzono obserwacje pisemnej części egzaminu maturalnego przedmiot j. polski j. angielski j. niemiecki matematyka biologia chemia fizyka i astronomia geografia historia wiedza o społ. liczba szkół razem woj. łódzkie 29 8 1 24 7 0 3 5 1 6 84 woj. świętokrzyskie 6 2 1 7 0 3 2 2 4 3 30 łącznie 35 10 2 31 7 3 5 7 5 9 114 32 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

Z analizy arkuszy obserwacji wynika, że w zdecydowanej większości szkół część pisemna egzaminu maturalnego została przeprowadzona z zachowaniem obowiązujących procedur i bez żadnych zastrzeżeń. Obserwatorzy podkreślali dobrą atmosferę pracy panującą na salach egzaminacyjnych, ciszę i skupienie zdających. Wśród uwag zanotowanych przez obserwatorów znalazły się informacje o: - unieważnieniu egzaminu osobie posiadającej telefon komórkowy, - niesprawdzeniu przez zespół nadzorujący dokumentów tożsamości zdających, - dobiegającym na salę egzaminacyjną hałasie z zewnątrz, - problemie z odtworzeniem płyty CD i konieczności użycia płyty zapasowej. Prowadzenie obserwacji prawidłowości przebiegu egzaminu pozwala na spojrzenie, w jaki sposób wypełniane są przez szkoły procedury egzaminacyjne. Należy dokładać wszelkich starań, aby placówek do których są delegowani obserwatorzy było jak najwięcej. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi będzie nadal prowadzić szkolenia dla dyrektorów (przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych i ich zastępców) mające na celu doskonalenie z zakresu stosowania procedur egzaminacyjnych. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi 33

ANEKS ROZKŁADY WYNIKÓW ORAZ ŁATWOŚCI ZADAŃ WYBRANYCH PRZEDMIOTÓW MATURALNYCH Dane liczbowe zamieszczone w Aneksie zostały opracowane na podstawie wyników zdających, którzy przystępowali do egzaminu maturalnego w maju 2011 po raz pierwszy. Nie uwzględniono wyników uczniów, którzy rozwiązywali zadania z arkuszy niestandardowych. Pominięto również prace unieważnione. Łatwości zadań dla różnych typów szkół opublikowano tylko w przypadku, gdy do egzaminu z danego przedmiotu w danym typie szkoły przystąpiło w całym okręgu co najmniej 10 uczniów. 34 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi