Publiczny dostęp do dokumentów rok 2018 Roczne sprawozdanie Parlamentu Europejskiego Dział ds. Przejrzystości Dyrekcja Generalna ds. Urzędu Przewodniczącego Parlament Europejski marzec 2019 r.
WPROWADZENIE Od dnia 3 grudnia 2001 r. Parlament, Rada i Komisja stosują rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do ich dokumentów. Zgodnie z art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia: Każda instytucja opublikuje corocznie sprawozdanie za poprzedni rok wyszczególniające liczbę przypadków, w których instytucja odmówiła prawa dostępu do dokumentów, przyczyny takich odmów oraz liczbę dokumentów sensytywnych nieujętych w rejestrze. Zgodnie z art. 116 ust. 6 Regulaminu Parlamentu Prezydium przyjmuje coroczne sprawozdanie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. METODYKA Roczne sprawozdanie Parlamentu Europejskiego za 2018 r. opracowano zgodnie z następującą metodyką: liczby dotyczące dokumentów przeglądanych i zamawianych odnoszą się wyłącznie do określonych dokumentów; wnioski o bardzo dużą lub nieokreśloną liczbę dokumentów, których instytucja nie była w stanie zidentyfikować, nie są odzwierciedlone w liczbach dotyczących zamawianych dokumentów; liczby dotyczące wniosków o dostęp do dokumentów uwzględniają oba rodzaje wniosków: zarówno o określoną, jak i o nieokreśloną liczbę dokumentów; decyzje o udzieleniu częściowego dostępu liczone są jako odpowiedzi pozytywne; ponowne wnioski mogą odnosić się do pierwotnych decyzji odmownych lub o przyznaniu częściowego dostępu; rok ponownego wniosku określa się na podstawie dnia zarejestrowania wniosku pierwotnego.
SPIS TREŚCI Streszczenie...4 ROZDZIAŁ I Wnioski o dostęp do dokumentów zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001 w 2018 r....5 A) Publiczny rejestr dokumentów Parlamentu...5 B) Dokumenty przeglądane i zamawiane...6 B.1) Dokumenty bezpośrednio przeglądane...6 B.2) Dokumenty zamawiane za pośrednictwem formularza internetowego lub poczty elektronicznej...7 C) Dane liczbowe dotyczące wniosków...8 D) Profil wnioskujących... 11 ROZDZIAŁ II Tendencje i kwestie szczegółowe... 14 A) Wnioski dotyczące dokumentów wielokolumnowych omawianych na posiedzeniach trójstronnych... 14 B) Wnioski dotyczące komunikatów dla Prezydium Parlamentu Europejskiego... 15 C) Współpraca międzyinstytucjonalna... 15 ROZDZIAŁ III Skargi wniesione do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i sprawy sądowe... 16 A) Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich... 16 A.1) Skargi zamknięte w 2018 r.... 16 A.2) Skargi otwarte w 2018 r... 16 B) Kontrola sądowa... 17 B.1) Nowe sprawy... 17 B.2) Wyroki Sądu wydane w 2018 r... 17 Uwagi końcowe... 19
Roczne sprawozdanie Parlamentu Europejskiego na temat publicznego dostępu do dokumentów 2018 r. (art. 17 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001) Streszczenie Dane liczbowe Na dzień 31 grudnia 2018 r. baza danych rejestru zawierała 748 100 odniesień, podczas gdy na koniec roku poprzedniego liczba ta wynosiła 683 846. W 2018 r. użytkownicy strony internetowej rejestru publicznego Parlamentu przejrzeli 76 270 dokumentów dostępnych bezpośrednio. W tym samym okresie za pośrednictwem formularza internetowego lub poczty elektronicznej do Parlamentu wpłynęło 498 wniosków dotyczących 591 konkretnych dokumentów, co oznacza wzrost liczby wniosków o 10 w porównaniu z rokiem 2017. Z tych 498 wniosków 113 dotyczyło dokumentów, które nie były wcześniej ujawniane publicznie. Ogólny wskaźnik pozytywnych odpowiedzi w 2018 r. przekroczył 96. Parlament odmówił dostępu do dokumentów 17 razy, głównie w przypadku wniosków o dokumenty Prezydium Parlamentu Europejskiego. Tendencje Wnioskujący wykazywali znaczne zainteresowanie dokumentami dotyczącymi negocjacji trójstronnych w procedurach ustawodawczych, prac organów wewnętrznych Parlamentu, a w szczególności działań Prezydium dotyczących finansowania partii politycznych i fundacji oraz wydatków posłów. Biorąc pod uwagę dziewięć ponownych wniosków złożonych w ciągu roku, wskaźnik ponownych wniosków uległ nieznacznemu obniżeniu w porównaniu z 2017 r.
... ROZDZIAŁ I Wnioski o dostęp do dokumentów zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001 w 2018 r.... Liczby i dane statystyczne omówione w niniejszej sekcji pozwalają wskazać tendencje w obszarze publicznego dostępu do dokumentów. Dają także czytelnikowi szeroki obraz stosowania rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 przez Parlament. A) Publiczny rejestr dokumentów Parlamentu Publiczny rejestr dokumentów Parlamentu zawiera odniesienia do dokumentów udostępnianych bezpośrednio, głównie dokumentów ustawodawczych, a w miarę możliwości także do innych kategorii dokumentów. Rejestr ten stworzono w 2002 r., by zwiększyć przejrzystość i zapewnić obywatelom łatwiejszy dostęp do dokumentów instytucji zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001. Do dnia 31 grudnia 2018 r. liczba odniesień w bazie danych rejestru wyniosła 748 101 (łącznie 4 704 921 dokumentów, jeśli uwzględnić różne wersje językowe), co stanowi wzrost o 9 w stosunku do roku poprzedniego. Rejestr publiczny nie zawiera dokumentów sensytywnych w rozumieniu art. 9 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. (Rys. 1) Rozwój publicznego rejestru dokumentów Parlamentu 5000000 4500000 4000000 3500000 3000000 2500000 2000000 1500000 1000000 500000 0 2014 2015 EP document references 2016 2017 2018 Documents (all language versions)
B) Dokumenty przeglądane i zamawiane1 Prawie wszystkie dokumenty w rejestrze publicznym Parlamentu można pobrać bezpośrednio ze strony internetowej, zgodnie z art. 12 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, który stanowi, że instytucje w miarę możliwości udostępniają swoje dokumenty bezpośrednio. Dokumenty, do których nie ma bezpośredniego dostępu, można zamówić, wypełniając formularz elektroniczny2 lub wysyłając wiadomość pocztą elektroniczną. B.1) Dokumenty bezpośrednio przeglądane W 2018 r. bezpośrednio w rejestrze publicznym Parlamentu przejrzano 76 270 dokumentów. Należy zauważyć, że liczba ta nie obejmuje dokumentów przejrzanych za pośrednictwem innych platform powiązanych z bazą danych rejestru, np. stron internetowych komisji parlamentarnych i ośrodków analitycznych Parlamentu. Najczęściej przeglądane dokumenty, tak jak w latach poprzednich, obejmują: pytania poselskie wymagające odpowiedzi na piśmie, złożone zgodnie z art. 130 Regulaminu (19,16 ), odpowiedzi na pytania poselskie (26,23 ), sprawozdania komisji parlamentarnych (5,99 ) oraz dokumenty otrzymane od Komisji Europejskiej (3,46 ). (Rys. 2) Liczba dokumentów przeglądanych na stronie internetowej publicznego rejestru dokumentów Parlamentu 500000 450000 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 1 2 2014 2015 2016 2017 2018 Te dane dotyczą tylko konkretnie wskazanych dokumentów. https://www.secure.europarl.europa.eu/registreweb/requestdoc/secured/form.htm?language=pl
B.2) Dokumenty zamawiane za pośrednictwem formularza internetowego lub poczty elektronicznej W 2018 r. liczba określonych dokumentów, o dostęp do których zwrócono się do Parlamentu za pośrednictwem formularza internetowego lub poczty elektronicznej, wyniosła 591. Oznacza to niewielki spadek liczby w porównaniu z poprzednim rokiem. Podobnie jak w poprzednich latach liczba ta nie uwzględnia wniosków o dostęp do nieokreślonej liczby dokumentów, czyli do wszystkich dokumentów związanych z [daną sprawą], wszystkich dokumentów zawierających informacje o [określonej tematyce] itp. Liczby dokumentów będących przedmiotem takich wniosków nie można określić do celów statystycznych. (Rys. 3) Liczba konkretnie wskazanych dokumentów zamawianych za pośrednictwem formularza internetowego lub poczty elektronicznej Specific documents requested 900 802 800 747 725 700 600 591 532 500 400 300 200 100 0 2014 2015 2016 2017 2018
C) Dane liczbowe dotyczące wniosków W 2018 r. za pośrednictwem formularza internetowego lub pocztą elektroniczną do Parlamentu wpłynęło 498 wniosków. 399 z nich dotyczyło konkretnie wskazanych dokumentów, natomiast 99 dotyczyło nieokreślonej liczby dokumentów. Spośród 498 wniosków 22 odnosiło się do konsultacji międzyinstytucjonalnych na podstawie protokołu ustaleń3 (zob. rozdział II lit. C). Około 20 wniosków otrzymanych w ciągu roku dotyczyło publicznego dostępu do wszystkich dokumentów związanych z [daną sprawą] lub wszystkich dokumentów zawierających informacje o [określonej tematyce]. Rozpatrywanie takich wniosków jest zazwyczaj dosyć czasochłonne. Z 498 wniosków otrzymanych w 2018 r. Parlament pozytywnie rozpatrzył 481. Liczba ta obejmuje 13 przypadków udzielenia częściowego dostępu do wnioskowanych dokumentów. (Rys. 4) Liczba wniosków i odpowiedzi pozytywnych Requested 499 498 452 444 401 481 476 393 2014 3 422 400 2015 2016 2017 2018 Protokół ustaleń zawarty przez służby Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji w celu sprawnego rozpatrywania wniosków dotyczących dostępu do dokumentów zgodnie z art. 4 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji.
Ponadto 113 spośród 498 wniosków dotyczyło dokumentów nieujawnianych dotąd publicznie. Większość wniosków o dokumenty wcześniej nieujawniane dotyczyła negocjacji trójstronnych (43 ), prac organów wewnętrznych (18 ) i dokumentów administracyjnych (14 ), ze szczególnym uwzględnieniem finansowania partii i grup politycznych (11 ). W 2018 r. Parlament rozpatrzył pozytywnie 96 wniosków o dostęp do wcześniej nieujawnianych dokumentów. (Rys. 5) Liczba wniosków o dostęp do wcześniej nieujawnianych dokumentów i liczba odpowiedzi pozytywnych 136 140 120 113 113 107 96 100 84 80 63 54 60 45 35 40 20 0 2014 2015 2016 2017 Applications for not previously disclosed documents 2018 Positive replies W 2018 r. Parlament decyzją właściwego organu odmówił udzielenia publicznego dostępu w 17 przypadkach. Dziewięć wniosków złożono ponownie4. We wszystkich przypadkach Parlament potwierdził swoje pierwotne stanowisko. W sześciu spośród 17 przypadków odmowy zamawiano dokumenty Prezydium Parlamentu Europejskiego. Ponadto trzy przypadki dotyczyły ofert lub spraw pracowniczych, którymi zajmowały się służby administracyjne Parlamentu. 4 Ponowne wnioski mogą dotyczyć całkowitej lub częściowej odmowy dostępu (art. 7 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001). W 2017 r. na dwa ponowne wnioski odpowiedziano łącznie w jednej odpowiedzi.
(Rys. 6) Liczba wniosków o dostęp do wcześniej nieujawnianych dokumentów i liczba odpowiedzi odmownych 136 140 120 113 107 100 84 80 60 44 43 40 20 0 23 30 17 8 2014 2015 2016 2017 Applications for not previously disclosed documents 2018 Refusals W 2018 r. odpowiedzi odmowne opierały się zasadniczo na potrzebie ochrony procesu podejmowania decyzji przez instytucję (art. 4 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001), ochrony prywatności i integralności osób (art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1049/2001), interesów handlowych osób fizycznych lub prawnych (art. 4 ust. 2 tiret pierwsze rozporządzenia (WE) nr 1049/2001) oraz ochrony porady prawnej (art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001). (Rys. 7) Wskaźnik korzystania z wyjątków na mocy art. 4 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001
100 90 28 80 70 60 50 20 10 0 Par. 3 Decisionmaking process 16 18 20 11 1 8 4 Par. 2 Legal Advice 6 Par. 2 Commercial interests 16 6 6 26 17 40 30 10 2 6 86 39 34 6 2 9 3 3 2014 2015 2016 2017 2018 27 9 Par. 2 Audits Par. 1(b) Privacy Par. 1(a) Public Interest Podsumowując, ogólny wskaźnik wniosków pozytywnie rozpatrzonych przez Parlament utrzymał się na wysokim poziomie około 96. Ponadto wskaźnik pozytywnych odpowiedzi dotyczących nieujawnianych wcześniej dokumentów wynosił 85. D) Profil wnioskujących5 Największą grupę wnioskujących nadal stanowią nauczyciele akademiccy i badacze (od tej kategorii pochodzi ponad 30 wniosków), kolejną grupą jest sektor biznesu oraz organizacje działające na rzecz ochrony środowiska i inni przedstawiciele grup interesu (łącznie około 12 wniosków). Dziennikarze stanowili w tym roku jedynie 5 wnioskujących. 5 Dane o profilu wnioskodawców gromadzone są na podstawie informacji podawanych przez nich we wnioskach. Ponieważ rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 nie wymaga jednak od wnioskodawców podawania tożsamości, część z nich nie wskazała wykonywanego zawodu. Dotyczy to szczególnie wniosków przesyłanych pocztą elektroniczną.
(Rys. 8) Profil osób wnioskujących o dostęp do dokumentów w 2018 r. Rozkład geograficzny wniosków z poszczególnych państw członkowskich uległ niewielkiej zmianie. Około 14 wniosków pochodziło z Niemiec, a w dalszej kolejności (w porządku malejącym) z Belgii (12 ), Hiszpanii i Francji (po 8 ) oraz Włoch/Zjednoczonego Królestwa (po 10 ). Odsetek wniosków z państw trzecich wyniósł około 4.
(Rys. 8a) Rozkład geograficzny (Rys. 8c) Język Language of the requests 70 60 63 58 53 55 52 50 40 30 20 10 0 11 18 14 12 7 13 11 12 6 11 4 9 9 4 4 2014 2015 2016 2017 2018 EN FR DE ES Podobnie jak w latach poprzednich wnioski najczęściej formułowano w języku angielskim (63 ), francuskim i niemieckim (9 ) oraz hiszpańskim (4 ).
... ROZDZIAŁ II Tendencje i kwestie szczegółowe...... W 2018 r. nastąpił gwałtowny wzrost liczby wniosków o dostęp do dokumentów dotyczących posiedzeń trójstronnych, a w szczególności o dostęp do tabel wielokolumnowych. Jako że tabele te odnoszą się do trzech instytucji uczestniczących w negocjacjach legislacyjnych, odpowiednio wzmocniła się współpraca międzyinstytucjonalna w kwestiach związanych z dostępem do dokumentów. Zainteresowanie publiczne dostępem do komunikatów przedstawianych Prezydium Parlamentu Europejskiego także było szczególnie duże. A) Wnioski dotyczące dokumentów wielokolumnowych omawianych na posiedzeniach trójstronnych Dokumenty wielokolumnowe prezentują stanowiska każdej z trzech instytucji zaangażowanych w międzyinstytucjonalne negocjacje legislacyjne, tj. Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, w trzech odrębnych kolumnach, a także kompromisowe brzmienie lub uwagi dotyczące aspektów negocjacji w jednej lub kilku dodatkowych kolumnach. Dokumenty te, które są wspólne dla instytucji, stanowią ich główne narzędzie, za pomocą którego omawiają wnioski ustawodawcze i osiągają porozumienie możliwe do zatwierdzenia na wczesnym etapie procedury ustawodawczej, zwykle w pierwszym czytaniu. Umożliwiają terminowe i metodyczne uzgodnienie różnych stanowisk oraz prowadzenie negocjacji w uporządkowany sposób. Są wykorzystywane do zapewnienia wewnętrznej przejrzystości dzięki zagwarantowaniu, że wszystkie strony otrzymują aktualne informacje na temat stanu negocjacji. W dniu 22 marca 2018 r. Sąd wydał wyrok w kwestiach związanych z dostępem do dokumentów. W sprawie T-540/15, Emilio De Capitani przeciwko Parlamentowi Europejskiemu (zob. rozdział III), Sąd anulował decyzję Parlamentu o odmowie publicznego dostępu do tabel wielokolumnowych, uzasadniając to faktem, że instytucja nie wykazała, iż ujawnienie wnioskowanych dokumentów skutkowałoby ryzykiem poważnego naruszenia możliwości podejmowania decyzji przez instytucję w sprawie danego aktu ustawodawczego. Od tego czasu Parlament odnotował znaczny wzrost liczby wniosków o publiczny dostęp do dokumentów wielokolumnowych omawianych na posiedzeniach trójstronnych. Parlament ocenia wnioski na zasadzie indywidualnej, zgodnie z orzecznictwem. Przeprowadza dokładną analizę wnioskowanych dokumentów oraz konsultuje się z innymi zaangażowanymi instytucjami, tj. Radą i Komisją. Od czasu wydania wyroku oraz w dużej mierze ze względu na wymagające badanie przeprowadzane w celu odmowy publicznego dostępu do dokumentów ustawodawczych, potwierdzone wyrokiem Sądu, Parlament ujawnił wszystkie dokumenty wielokolumnowe, o dostęp do których wnioskowano zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001. Niemniej jednak wyrok Sądu daje instytucjom możliwość odmowy publicznego dostępu do dokumentów opracowywanych w ramach trwających rozmów trójstronnych. Instytucja
może w należycie uzasadnionych przypadkach odmówić publicznego dostępu do określonych dokumentów o charakterze ustawodawczym. Instytucja musi wówczas wykazać, na podstawie szczególnych względów związanych z wnioskiem, że racjonalnie przewidywalne jest, a nie wyłącznie hipotetyczne, że pełny dostęp do spornych dokumentów może konkretnie i faktycznie wpłynąć negatywnie na rozpatrywany proces podejmowania decyzji. B) Wnioski dotyczące komunikatów dla Prezydium Parlamentu Europejskiego Drugą wartą uwagi tendencją, która uwidoczniła się w 2018 r., jest zainteresowanie publiczne dostępem do komunikatów przygotowywanych dla Prezydium Parlamentu Europejskiego. Komunikaty te zapewniają członkom Prezydium podstawowe informacje, porady i wnioski w sprawie decyzji, przeznaczone do użytku wewnętrznego. Parlament w odpowiednich przypadkach rozważa, czy wymagana jest poufność tych komunikatów, aby jego administracja mogła prezentować w nich swoje oceny i wnioski w otwarty i wyczerpujący sposób, oraz czy umożliwia to z kolei organowi wewnętrznemu Parlamentu prawidłowe wywiązywanie się ze swoich obowiązków. W związku z tym gdy Parlament uznał, że ujawnienie komunikatu dla Prezydium może zagrozić zdolności instytucji do zasięgania porad prawnych od jej służb lub poważnie zaszkodzić procesowi podejmowania decyzji przez instytucję, odmawiał udzielenia publicznego dostępu do komunikatu. W przeciwnym wypadku na skutek publikacji tych dokumentów służby zaangażowane w ich opracowywanie nie zawierałyby w tych komunikatach pewnych poglądów lub danych, które można by wykorzystać do zakwestionowania lub podważenia podejmowanych decyzji. Taka autocenzura pozbawiłaby w rzeczywistości Prezydium użytecznych argumentów i opinii prawnych umożliwiających mu egzekwowanie swoich prerogatyw w interesie Parlamentu oraz podważyłaby jego zdolność do podejmowania uzasadnionych decyzji. C) Współpraca międzyinstytucjonalna Gwałtowny wzrost liczby wniosków o publiczny dostęp do dokumentów wielokolumnowych skutkował powiązanym zintensyfikowaniem konsultacji między trzema instytucjami zaangażowanymi w negocjacje trójstronne. W przypadku gdy Parlament jest proszony o ujawnienie dokumentu opracowanego przez stronę trzecią, konsultuje się z tą stroną trzecią w celu oceny, czy dokument ten powinien zostać ujawniony lub nie, zgodnie z art. 4 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001. Jako ze tabele wielokolumnowe są wspólnie opracowywane przez trzy instytucje zaangażowane w negocjacje trójstronne, Parlament konsultuje się z Komisją i Radą w sprawie potencjalnego ujawnienia tych dokumentów. Podobnie Komisja lub Rada konsultują się z Parlamentem, jeśli otrzymały wniosek o ujawnienie dokumentu wielokolumnowego. Takie konsultacje między Parlamentem, Radą i Komisją reguluje specjalny protokół ustaleń dotyczący stosowania art. 4 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, który został podpisany przez trzy instytucje w 2002 r.
... ROZDZIAŁ III Skargi wniesione do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i sprawy sądowe... Skargi wniesione do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i postępowania sądowe związane z wdrażaniem przez Parlament rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 mogą stanowić dla administracji okazję do udoskonalenia praktyk związanych z dostępem do dokumentów niezależnie od wyniku danej procedury. Niniejszy rozdział zawiera informacje o skargach rozpatrywanych przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2018 r. Omówiono w nim także trzy wyroki wydane przez Sąd w postępowaniach dotyczących publicznego dostępu do dokumentów i odnoszących się do Parlamentu Europejskiego. Sąd zakończył jedyną pozostałą sprawę w toku, wydając decyzję o umorzeniu postępowania. A) Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich A.1) Skargi zamknięte w 2018 r. Skarga 611/2017 i 895/2017 Te dwie skargi dotyczyły przede wszystkim sposobu, w jaki Parlament przedłuża termin odpowiedzi na wnioski o publiczny dostęp do dokumentów. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich spotkał się z zaangażowanymi służbami i nie stwierdził niewłaściwego administrowania, ale odnotował, że instytucja mogłaby przekazywać wnioskodawcom bardziej szczegółowe informacje na temat powodów przedłużania terminów. Skarga 1956/2018 W tym przypadku wnioskodawca wniósł skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z decyzją Parlamentu o odmowie publicznego dostępu do szeregu dokumentów, ponieważ zawierały one dane osobowe, których ujawnianie nie było dozwolone na mocy rozporządzenia (WE) nr 45/2001. W następstwie skargi oraz pojawienia się wcześniej nieznanych faktów i podstaw uzasadniających ujawnienie dokumentów Parlament ponownie ocenił sprawę i ujawnił dokumenty. A.2) Skargi otwarte w 2018 r. Skarga 1651/2018 W tym przypadku Parlament odmówił publicznego dostępu do dokumentów dotyczących wstępnych obrad grupy roboczej Prezydium ds. przeglądu wykazu wydatków, które może pokrywać dodatek z tytułu kosztów ogólnych. Podstawę prawną dla odmowy stanowił art. 4 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, który przewiduje odmowę publicznego dostępu do dokumentów, jeśli ich ujawnienie poważnie naruszyłoby proces podejmowania decyzji przez Parlament. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich spotkał się z zaangażowanymi służbami i zbadał dane dokumenty. Sprawa jest w toku. Skarga 2089/2018
Skarga ta dotyczyła sposobu, w jaki Parlament Europejski rozpatrywał wniosek o publiczny dostęp do przeglądu informacji na temat podróży służbowych posłów do Parlamentu Europejskiego. Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 ma zastosowanie jedynie do istniejących dokumentów, tj. dokumentów sporządzonych lub uzyskanych przez instytucję i znajdujących się w jej posiadaniu, natomiast nie wymaga od instytucji gromadzenia i zestawiania danych, aby przekazać wnioskodawcy informacje, do których chciałby mieć dostęp. Jest to sedno tej sprawy. Parlament uznał, że nie posiada dokumentów, o które zwracał się wnioskodawca. Składający skargę nie zgadzał się z tym stanowiskiem. Twierdził on, że Parlament powinien sporządzić wnioskowane dokumenty zawierające pożądane przez niego informacje i ujawnić je. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich spotkał się z zaangażowanymi służbami. Postępowanie to jest wciąż w toku. B) Kontrola sądowa B.1) Nowe sprawy Decyzje Parlamentu dotyczące dostępu do dokumentów są podważane stosunkowo rzadko. W 2018 r. do Trybunału Sprawiedliwości nie wniesiono skarg o unieważnienie decyzji. B.2) Wyroki Sądu wydane w 2018 r. 1) Sprawa T-136/15 Evropäiki Dynamiki przeciwko Parlamentowi. Sprawa ta dotyczy decyzji Parlamentu o odrzuceniu wniosku o publiczny dostęp do wszystkich zapytań o ofertę cenową w ramach kilku przetargów. Parlament odrzucił wniosek ze względu na nadmierne obciążenie administracyjne. Przed podjęciem tej decyzji instytucja próbowała uzgodnić z wnioskodawcą ograniczenie zakresu przedmiotowego wniosku, jednak bezskutecznie. Sąd potwierdził stanowisko Parlamentu, zgodnie z którym instytucja może odmówić dostępu do dokumentów, jeżeli wiąże się to z nadmiernym obciążeniem administracyjnym. W tym celu muszą być spełnione trzy warunki: 1) nakład pracy wymagany do osobnego zbadania dokumentów objętych wnioskiem jest nadmierny, 2) instytucja skonsultowała się z wnioskodawcą w celu znalezienia optymalnego rozwiązania oraz 3) instytucja dogłębnie zbadała pozostałe wyobrażalne alternatywy dla osobnego badania wszystkich dokumentów. Ustalenia te są szczególnie pomocne, gdyż Parlament stosunkowo często otrzymuje wnioski o dostęp do tak wielu dokumentów, że ich rozpatrzenie w terminach przewidzianych w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 byłoby bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. 2) Sprawa T-540/15 De Capitani przeciwko Parlamentowi Sprawę wniesiono do Sądu we wrześniu 2015 r. w następstwie decyzji Parlamentu z dnia 8 lipca 2015 r. o udzieleniu tylko częściowego dostępu do dwóch dokumentów wielokolumnowych odnoszących się do trwających negocjacji międzyinstytucjonalnych nad wnioskiem ustawodawczym dotyczącym rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy i Szkolenia w Dziedzinie Egzekwowania Prawa (Europol). Komisja i Rada interweniowały w postępowaniu w celu wsparcia Parlamentu. Sąd wykluczył możliwość ogólnego domniemania nieujawniania czwartej kolumny tabel
sporządzonych w ramach rozmów trójstronnych w trakcie trwania procedury ustawodawczej, przyjmując, że zasady jawności i przejrzystości są ściśle związane z procesem legislacyjnym Unii. Jak wskazał Sąd, przypadki domniemania nieujawniania uznane przez Trybunał Sprawiedliwości i Sąd odnosiły się zwykle do określonych procedur, podczas gdy proponowane domniemanie obejmowałoby wszelką działalność ustawodawczą. Opierając się na założeniu, że rozpatrywana sprawa nie dotyczyła kwestii bezpośredniego dostępu do prac prowadzonych w ramach rozmów trójstronnych, Sąd stwierdził, że żaden ze wskazanych przez Parlament elementów uzasadnienia nie wykazał, że pełny dostęp do spornych dokumentów mógł konkretnie i faktycznie naruszać w sposób racjonalnie przewidywalny, a nie wyłącznie hipotetycznie proces podejmowania decyzji przez instytucje. Decyzja Parlamentu została w związku z tym anulowana. 3) Sprawy T-639/15 do T-666/15 Dziennikarze przeciwko Parlamentowi W listopadzie 2015 r. do Sądu wniesiono 29 skarg w następstwie decyzji Parlamentu o odmowie publicznego dostępu do wszystkich dokumentów potwierdzających związanych z wydatkami i dietami posłów, uzasadnionej względami ochrony prywatności i integralności osób fizycznych oraz brakiem możliwości oceny każdego wnioskowanego dokumentu indywidualnie w terminach przewidzianych w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001. Przedmiotem wniosków były dokumenty w liczbie rzędu setek tysięcy. Sąd wyrokiem z dnia 25 września 2018 r. potwierdził stanowisko Parlamentu. Orzekł, że wnioskowane dokumenty zawierały dane osobowe, które mogą być jedynie ujawnione, jeżeli wnioskodawca wykaże konieczność przekazania danych i nie ma powodu zakładać, że uprawniony interes podmiotów danych może być naruszony, zgodnie z łączną interpretacją art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 i art. 8 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 45/2001. Sąd stwierdził, że odmowa udzielenia dostępu przez Parlament była prawnie uzasadniona, gdyż wnioskodawcy nie wykazali konieczności przekazania danych osobowych posłów, których dotyczyły wnioski. W tym względzie wnioskodawcy określili różne cele swoich wniosków, a mianowicie umożliwienie z jednej strony opinii publicznej zweryfikowania stosowności wydatków ponoszonych przez posłów do Parlamentu Europejskiego, a z drugiej strony zagwarantowanie publicznego prawa do informacji i przejrzystości. Sąd uznał jednak, że ze względu na ich zbyt niekonkretne i ogólnikowe brzmienie cele te nie mogą same w sobie stanowić o konieczności przekazania rozpatrywanych danych osobowych. 4) Sprawa T-421/17, Leino-Sandberg przeciwko Parlamentowi W lipcu 2017 r. profesor prawa UE wniosła sprawę o unieważnienie decyzji Parlamentu o odmowie publicznego dostępu do decyzji Parlamentu z dnia 8 lipca 2015 r. W uzasadnieniu decyzji Parlament stwierdził, że sama decyzja z dnia 8 lipca 2015 r. została zakwestionowana w ramach sprawy T-540/15 De Capitani przeciwko Parlamentowi i jej ujawnienie zaszkodziłoby postępowaniu T-540/15 toczącemu się przed Sądem. W 2018 r. Sąd orzekł, że skoro wnioskująca uzyskała ostatecznie dostęp do wnioskowanego dokumentu, nie miała faktycznego interesu w rozstrzygnięciu sprawy, w związku z czym zamknął tę sprawę.
Uwagi końcowe W następstwie przyjęcia przez Parlament wyroku Sądu w sprawie T-540/15 De Capitani przeciwko Parlamentowi instytucja ta dostosowała swoje podejście do publicznego dostępu do dokumentów dotyczących posiedzeń trójstronnych. Od czasu wydania wyroku Parlament, po przeprowadzeniu indywidualnej analizy w świetle orzecznictwa, ujawnił wszystkie 4-kolumnowe tabele, o dostęp do których wnioskowano zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001. Jak przewidziano w sprawozdaniu z ubiegłego roku, w 2018 r. wzrosło zainteresowanie publiczne uzyskaniem dostępu do wewnętrznych sprawozdań oraz komunikatów na temat zadań administracyjnych Parlamentu, a w szczególności Prezydium. W związku ze zbliżającymi się wyborami do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w dniach od 23 do 26 maja 2019 r., Parlament zaobserwował już wzrost zainteresowania publicznego uzyskaniem dostępu do dokumentów związanych z wyborami, w szczególności strategią komunikacji Parlamentu na potrzeby eurowyborów w 2019 r. oraz jego obecnością w mediach społecznościowych. Ponadto oczekuje się, że trwający obecnie proces wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej będzie pobudzać coraz większe zainteresowanie publiczne, a w rezultacie spowoduje wzrost liczby wniosków o dostęp do dokumentów dotyczących tego procesu.