RAPORT Z OGÓLNOPOLSKIEGO BRANŻOWEGO/ TEMATYCZNEGO SPOTKANIA SIECIUJĄCEGO DLA ANIMATORÓW OWES

RAPORT Z OGÓLNOPOLSKIEGO BRANŻOWEGO/ TEMATYCZNEGO SPOTKANIA SIECIUJĄCEGO DLA ANIMATORÓW OWES Warszawa, 7-8 maja 2019 r.

WSTĘP W dniach 7 i 8 maja 2019 r., w Hotelu Arkadia Royal w Warszawie (ul. Bronisława Czecha 10), odbyło się ogólnopolskie branżowe/tematyczne spotkanie sieciujące dla animatorów OWES. Spotkanie było elementem projektu pn. Forum Aktywności OWES, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Oś priorytetowa II: Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie 2.9 Rozwój ekonomii społecznej. W wydarzeniu udział wzięło 45 uczestników, w tym 33 przedstawicieli ośrodków wsparcia ekonomii społecznej. Realizatora projektu, Fundację Fundusz Współpracy, reprezentowały: Jolanta Kalinowska, Marzena Lisiecka - Pożoga oraz Monika Laskowska. Spotkanie było moderowane przez Marię Brzeziak oraz Ewę Roman. Cele spotkania: 1) wymiana doświadczeń przez animatorów OWES; 2) poszerzenie wiedzy w takich obszarach jak: współpraca z mediami, modele animacji oraz możliwość wdrażania ich w OWES, uwarunkowania formalno - prawne działalności kół gospodyń wiejskich, szanse i możliwości współpracy pomiędzy LGD i OWES, wspieranie animacji lokalnej i ekonomizacji PES poprzez małe granty, 3) poznanie wyników badań satysfakcji klientów OWES; 4) rozwój współpracy środowiska OWES (sieciowanie). I. PRZEBIEG SPOTKANIA Podczas spotkania zrealizowano wszystkie zaplanowane punkty programu. Przebieg spotkania przedstawiał się następująco: Dzień 1 (07.05.2019 r.): 11:15-12:00 Podsumowanie wyników badania satysfakcji klientów OWES, Łukasz Niedźwiecki, Wydział Fundacji Monitorowania OWES, Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

12:40-13:30 Współpraca z mediami. Prezentacja z przykładami oraz dyskusja: Jak docierać, zainteresować media ekonomią społeczną? Łzy czy jakość powinna być sprzedawana mediom? Jak docierać poprzez media do konsumentów i kształtować rynek ES? Justyna Schaefer - Kurkowiak, specjalistka ds. promocji i komunikacji w Stowarzyszeniu Centrum Promocji i Inicjatyw Obywatelskich PISOP. 13:30-14:30 Obiad 14:30-18:00 Modele animacji; narzędzia oraz dobre praktyki oraz możliwość ich wdrażania przez OWES. Prezentacje oraz warsztaty. Prezentacja metody aktywizacji społeczności lokalnych na rzecz dobra wspólnego i efektów jej stosowania, Irena Gadaj Prezes Zarządu Fundacji Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej; Ścieżka pracy animatora społecznego model wypracowany przez Stowarzyszenie Forum Animatorów Społecznych, Maciej Bielawski Wiceprezes Elbląskiego Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Pozarządowych; Organizowanie Społeczności Lokalnej (OSL), dr hab. Bohdan Skrzypczak - Prezes Zarządu Stowarzyszenia Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej; Współpraca ROPS i OWES w kontekście animacji na przykładzie tzw. trójek murarskich, Anna Górak - Koordynator-doradca specjalistyczny w Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej Województwa Świętokrzyskiego oraz Jarosław Kuba Prezes Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Krzemienny Krąg. 18:00 Kolacja Dzień 2 (08.05.2019 r.): 09:00-09:45 Uwarunkowania prawno - formalne funkcjonowania Kół Gospodyń Wiejskich. Michał Zamecki Naczelnik Wydziału Dialogu Społecznego i Współpracy z Samorządem w Departamencie Spraw Społecznych i Oświaty Rolniczej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 09:45-11:30 Szanse i możliwości współpracy pomiędzy LGD a OWES w kontekście wzmacniania idei ekonomizacji sektora społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem organizacji i inicjatyw lokalnych na obszarach wiejskich, Sylwia Staniuk główny specjalista w Wydziale Rozwoju Terytorialnego Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

11:30-11:45 Przerwa kawowa 11:45-13:30 Małe granty jako narzędzie wspierania animacji lokalnej i ekonomizacji PES na przykładzie Małopolski i woj. świętokrzyskiego: Budowanie marki lokalnej w oparciu o instrumenty finansowe i animację środowiskową, Olga Gałek Wiceprezes Zarządu Fundacji Miejsc i Ludzi Aktywnych; Szanse, możliwości współpracy LGD i OWES, Jarosław Kuba Prezes Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Krzemienny Krąg. Zakres merytoryczny wystąpień poszczególnych prelegentów przedstawiony został na prezentacjach, które stanowią załącznik do niniejszego sprawozdania.

II. PYTANIA, WNIOSKI I REKOMENDACJE ZE SPOTKANIA Ad. Podsumowanie wyników badania satysfakcji klientów OWES. Badanie satysfakcji klientów OWES zostało przeprowadzone przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w ramach projektu pn. Zintegrowany system zapewnienia wysokiej jakości usług w ośrodkach wsparcia ekonomii społecznej. Głównym celem badania było poznanie opinii podmiotów ekonomii społecznej nt. usług świadczonych przez OWES oraz ich wypływu na funkcjonowanie PES. Badanie przeprowadzono za pomocą ankiety on-line w terminie od 21.01. do 11.02.2019 r. Do badania zaproszono 5500 podmiotów ekonomii społecznej, wskazanych przez OWES za pomocą kart monitorowania OWES (dane pochodziły z arkusza pn. lista wspartych PES ). Niestety badanie charakteryzowało się bardzo niską responsywnością uzyskano 252 odpowiedzi (czyli niecałe 5% badanej próby). Szczegółowe wyniki badania, odnoszące się do poszczególnych regionów są dostępne w prezentacji. W odniesieniu do zaprezentowanych wyników, uczestnicy spotkania zgłosili następujące wątpliwości: czy badaniem zostały objęte wszystkie podmioty korzystające ze wsparcia OWES. Prowadzący zapewnił, że dane zawarte w kartach monitorowania, wypełnianych przez OWES stanowiły bazę respondentów badania, a wszystkie PES, do których przesłano ankietę korzystały ze wsparcia OWES w różnych zakresach (szkolenia, dotacje, inne formy wsparcia); czy zostanie opublikowany raport z badania, wraz z analizą danych w ujęciu ogólnopolskim? Przedstawiciel MRPiPS potwierdził, że raport w najbliższym czasie powinien zostać opublikowany; czy w związku niską responsywnością badanie będzie kontynuowane w kolejnych latach? Prowadzący poinformował, że trwają prace nad poprawą/aktualizacją kwestionariusza ankiety, aby był bardziej przejrzysty dla odbiorców, co również powinno spowodować większą responsywność. Ad. Współpraca z mediami. W nawiązaniu do prezentacji, wywiązała się dyskusja między przedstawicielami OWES, na temat doświadczeń we współpracy z mediami. Główne wątki, jakie zostały podjęte w trakcie dyskusji dotyczyły:

uwarunkowań efektywnej współpracy z mediami: zwrócono uwagę na konieczność przygotowania się do współpracy, w szczególności opracowania niezbędnych materiałów nt. działalności w formie tzw. pigułki, która będzie zawierała kluczowe informacje; podkreślano znaczenie autoryzacji tekstu, której celem jest wyeliminowanie błędnych/ niejednoznacznych informacji; sposobu mówienia o ekonomii społecznej: zwrócono uwagę, że historie ludzi, którzy zostali zaktywizowani/ otrzymali pomoc dzięki podmiotom ekonomii społecznej to motyw przewodni wielu programów telewizyjnych. Równocześnie jest to temat bardzo delikatny, a jego niewłaściwe przedstawienie może nieść niepożądane skutki, szczególnie dla bohaterów tych materiałów; w związku z powyższym zaproponowano inne metody przyciągnięcia uwagi mediów wśród nich znalazły się: przedstawienie ciekawych, lokalnych produktów wytwarzanych przez PES, bądź miejsc, które pozytywnie zmieniły się dzięki ich działalności. dzielenia się przykładami współpracy, oraz ich pozytywnym jak i negatywny wpływem na dalszą działalność podmiotu. Ad. Modele animacji; narzędzia oraz dobre praktyki oraz możliwość ich wdrażania przez OWES. Prezentacje oraz warsztaty. Celem tej części spotkania było zaprezentowanie różnych metod animacji oraz praca warsztatowa nt. możliwości wdrożenia przedstawionych metod w pracy animatora OWES. Ten punkt programu składał się z dwóch następujących po sobie etapów: Etap 1: zaprezentowanie przez prelegentów poszczególnych metod animacji, w tym: metody animacji społeczności lokalnej na rzecz dobra wspólnego, ścieżki pracy animatora społecznego,

metody organizowania społeczności lokalnej (OSL), metody pn. trójki murarskie. W ramach prezentacji skupiono się na przybliżeniu uczestnikom: co jest istotą danego modelu, z jakich komponentów się składa i gdzie już znalazł zastosowanie. Prezentacje i inne materiały z tej części stanowią załącznik do niniejszego raportu. Etap 2: praca warsztatowa w podziale na cztery stoliki tematyczne, w ramach których dyskutowano na temat jednego z zaprezentowanych wcześniej modeli. Uczestnicy spotkania mieli możliwość pracy nad metodą, która najbardziej ich zainteresowała, deklarując swoją aktywność w jednym ze stolików tematycznych. Funkcję gospodarzy stolików pełnili prelegenci, którzy odpowiadali na pytania i wątpliwości uczestników spotkania. Zadaniem każdego stolika tematycznego było wypracowanie sposobu wdrożenia modelu w pracy animatora OWES, z uwzględnieniem: szans jakie stwarza zaprezentowana metoda, w szczególności: możliwości zastosowania jej w pracy w OWES, sytuacji, w których może być wykorzystywana, grup odbiorców, do których szczególnie może być skierowana; wyzwań, a więc trudności, problemów, kwestii na które trzeba zwrócić szczególną uwagę, a które mogą pojawić się podczas stosowania metody; pomysłów, czyli inaczej metod które zminimalizują pojawiające się trudności, rozwiążą problemy wynikające ze stosowania metody. Po zakończeniu pracy w stolikach tematycznych przedstawiciele poszczególnych grup, zaprezentowali wyniki dyskusji.

STOLIK 1 - METODA ANIMACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ NA RZECZ DOBRA WSPÓLNEGO SZANSE: nazwa metody, oparta o dobro wspólne (wspólne korzyści) jest zrozumiała i skutecznie może zachęcić do działania; odpowiednia dla lidera, który opierając się na pięciu fundamentach stanowiących istotę tej metody może doprowadzić do wdrożenia i zrealizowania wielu pomysłów; możliwa do wykorzystania dla otwartych grup, które chcą razem ze sobą pracować. WYZWANIA: należy zwrócić szczególną uwagę na stan i charakter społeczności, z którą zamierza się pracować; sposób dochodzenia ustalania wspólnej wizji, dobór partnerów, wzajemny szacunek, transparentność zasad jako istotne kwestie, które należy brać pod uwagę, aby nie zburzyć wizji, która jest budowana. POMYSŁY: nie należy na siłę forsować rozwiązań; należy zapewnić przepływ informacji; odwoływać się do autorytetów; wyszukiwać sojuszników, liderów opinii; w podejmowanych działaniach bazować na dobrych praktykach.

STOLIK 2 - ŚCIEŻKA PRACY ANIMATORA SPOŁECZNEGO SZANSE: metoda uświadamia, że animacja jest procesem, drogą, która jest do przebycia z grupą lub też społecznością, ma wiele etapów i wymaga czasu; posługiwanie się metodą pozwala na zrozumienie roli animacji przez instytucje; ułatwia wprowadzenie nowych pracowników z małym doświadczeniem na stanowisku animatora OWES, dostarcza wielu wskazówek, porządkuje pracę animatora, ułatwia wyznaczanie celów i kolejnych kroków pracy animatora; wiąże funkcję i rolę animatora, pokazuje w jakie role wchodzi animator na poszczególnych etapach np. gdzie jest samowystarczalny, a gdzie musi posiłkować się innymi zasobami zespołu bądź też z osobami z innych instytucji. WYZWANIA czasochłonność - aby zastosowana metoda mogła przynieść realną i pełną zmianę, wymaga czasu, na co nie zawsze pozwalają sztywne warunki projektowe; konieczność wsparcia pracy animatora - zauważono, że metoda przedstawia bardzo dokładnie proces animacji, ale również fakt, że na różnych etapach animator potrzebuje wsparcia ekspertów;

zaangażowanie animatora - zasugerowano, że animator powinien brać udział w rozpoznawalnych wydarzeniach lokalnych, gdzie ma możliwość zaakcentować swoje działania, przedstawić propozycje oraz instrumenty, które może zaproponować różnym grupom i społecznościom. POMYSŁY gromadzenie pomysłów i dobrych praktyk, aby móc wykorzystywać w pracy z innymi środowiskami; połączyć potencjał różnych instytucji tj. OWES, LGD, ODR, aby móc pokazać środowisku z jakich instrumentów mogą korzystać. STOLIK 3 ORGANIZACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH Uczestnicy pracujący w ramach tego stolika skupili się na zdefiniowaniu szans, jakie stwarza omawiana metoda zastosowana w ośrodku wsparcia ekonomii społecznej. Wypracowano następujące wnioski: metoda, z racji tego, że jest zakorzeniona i wywodzi się z pracy socjalnej, może ułatwić podejmowanie działań lokalnych wspólnie z ośrodkami pomocy społecznej, a co za tym idzie, wykorzystując narzędzia, jakimi dysponuje OWES doprowadzić do utworzenia nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych, dla podopiecznych OPS;

dzięki stosowaniu metody może rozwinąć się paleta usług podmiotów ekonomii społecznej, działających w segmencie usług opiekuńczych. Zaproponowano, aby do tych usług dołożyć elementy społecznościowe jak np. sąsiedzkie usługi opiekuńcze, w ramach których odpłatnie lub na zasadzie wolontariatu będą świadczone usługi skierowane dla osób starszych, co pozwoli uatrakcyjnić ofertę podmiotów ekonomii społecznej; ze względu na to, że metoda wykorzystywana jest głównie przez pracowników socjalnych, dobrze znających swoje społeczności i ich lokalne problemy, przedstawiono pomysł przeorganizowania pracy animatora OWES, który choćby ze względu na sztywne ramy projektowe nie jest w stanie tak gruntownie jak pracownik socjalny działać w społeczności. Animacja, oparta o OSL miałaby dzielić się na animację lokalną oraz animację zewnętrzną. Taki podział oznacza, że na danym terenie przez cały czas znajdowałby się animator (pracownik socjalny), którego głównym celem byłoby budowanie sieci zaufania, natomiast animator z zewnątrz (z OWES) swoim działaniem, wykorzystując inne narzędzia ukierunkuje działania lokalne pokazując możliwe perspektywy. STOLIK 4 TRÓJKI MURARSKIE SZANSE: metoda umożliwia rozwinięcie współpracy społeczności lokalnej z samorządem oraz z biznesem; przyczynia się do promocji ekonomii społecznej; odpowiedni dobór członków grupy animacyjnej (osoby z różnymi kompetencjami i umiejętnościami, z OWES i ROPS) pozwala na osiąganie lepszych efektów prowadzonej animacji, a także ułatwia negocjacje z przedstawicielami różnych sektorów (JST, NGO, biznes). WYZWANIA: możliwość wykorzystania efektów prowadzonej animacji (pozytywnych zamian zachodzących w społeczności) w celach politycznych (np. ocieplenia wizerunku); kwestie związane z logistyką dobre rozplanowanie pracy, konieczność stałego kontaktu, wymiany informacji, w tym stale aktualizowany harmonogram pracy przedstawicieli ROPS, OWES i LGD tworzących trójkę murarską;

w związku z finansowaniem działań w ramach zadań projektowych stałe budowanie relacji z instytucją zarządzającą. POMYSŁY: wprowadzić model trójek murarskich do innych regionów i stale monitorować efekty ich działalności. Na bazie doświadczeń i wniosków płynących z regionów udoskonalić wdrażaną w województwie świętokrzyskim metodę; stworzyć zespoły, które nie będą działały w formule projektowej, tym samym będą miały większą elastyczność działania (nie objęte nadzorem IZ). Ad. Uwarunkowania prawno-formalne funkcjonowania Kół Gospodyń Wiejskich. W nawiązaniu do przedstawionych prawno - formalnych aspektów działania KGW oraz rozwiązań jakie wprowadza znowelizowana ustawa, uczestnicy spotkania zgłosili szereg pytań i wątpliwości. Animatorzy OWES wyrazili przekonanie, że ustawa daje duże szanse dla rozwoju KGW, jednak brakuje w niej wielu ważnych rozwiązań, a szereg zapisów jest niejasna dla samych KGW.

W związku z tym, że za część zapisów ustawy odpowiada Pełnomocnik Rządu do spraw Małych i Średnich Przedsiębiorstw działający w Ministerstwie Rozwoju, zaproszeni na spotkanie przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa zaproponowali, aby uwagi do ustawy zgłosić w formie pisemnej, po zakończonym spotkaniu. Niniejszy raport próbuje zatem w jednym miejscu zebrać wątpliwości uczestników, celem przekazania ich do Ministerstwa Rozwoju oraz Ministerstwa Rolnictwa za pośrednictwem Rady Sieci OWES, działającej w ramach projektu Forum OWES. Zagadnienia wynikające z ustawy o kołach gospodyń wiejskich, wymagające wyjaśnienia: 1. KGW a działalność pożytku publicznego. W art. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, czytamy: Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie, ponadto: Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez: niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Koła gospodyń wiejskich z całą pewnością wpisują się w powyższe zapisy. Ponadto, należy zaznaczyć, że koła zostały zaliczone do podmiotów ekonomii społecznej w Krajowym Programie Rozwoju Ekonomii Społecznej na lata 2014-2023. Ekonomia Solidarności Społecznej (KPRES). Nawiązując do powyższego, KGW powinny mieć możliwość ubiegania się o realizację zadań publicznych, wynikających z ustawy o działalności pożytku publicznego. Pojawiają się jednak sytuacje, gdy brak literalnego wskazania KGW w ustawie o działalności pożytku publicznego powoduje, że są one wyłączone z otwartych konkursów ofert, ogłaszanych przez jednostki samorządu terytorialnego, ze względu na brak rejestracji w KRS. W związku z tym postuluje się wydanie wiążącej interpretacji w tym zakresie bądź wpisanie KGW do ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 2. Kwestie związane z działalnością wojewódzkich koordynatorów wspierania KGW. Art. 25 ust. 3 rzeczonej ustawy stanowi, że Pełnomocnik Rządu do spraw Małych i Średnich Przedsiębiorstw we współpracy z Prezesem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa może powołać, w celu wsparcia rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich, wojewódzkich koordynatorów wspierania kół gospodyń

wiejskich. W związku z powyższym, jakie wymogi należy spełnić, aby sprawować taką funkcję? Czy koordynatorzy rozpoczęli już działalność? Jeśli tak, to w jakich instytucjach są zatrudnieni? Czy zaplanowano odpowiednie środki finansowe w celu powołania takich stanowisk? (czy jest to funkcja o charakterze społecznym?) 3. Finansowanie KGW. Pytanie dotyczy środków przekazywanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a mianowicie czy są one dedykowane jedynie nowopowstałym kołom, czy można się o nie ubiegać wielokrotnie (np. co rok). 4. Członkostwo w KGW. Czy dopuszczalna jest sytuacja, gdy jedna osoba jest członkiem kilku kół gospodyń wiejskich? Jakie konsekwencje może rodzić taka sytuacja? 5. Likwidacja KGW a majątek koła. W statucie, który jest załącznikiem do ustawy o KGW czytamy: Majątek pozostały po likwidacji Koła staje się własnością Członków Koła w dniu likwidacji. Zapis ten budzi szereg obaw, że względu na możliwe sytuacje pobierania dofinansowań na działalność KGW, w celu likwidacji podmiotu. Inne zagadnienia poruszane w trakcie wystąpienia: możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez KGW na podstawie wpisu do Rejestru Agencyjnego (bez wpisu do KRS) Przedstawiciel Ministerstwa poinformował, że zapis art. 33 ustawy o KGW wyłącza działalność gospodarczą prowadzoną przez KGW zarejestrowane w Agencji spod ustawy Prawo Przedsiębiorców. W związku z powyższym nie stosuje się wobec nich prawa przedsiębiorców, chyba, że KGW na tyle jest rozwinięte, że nie potrzebuje uproszczonej księgowości oraz osiąga dochód większy niż 100 tys. (art. 24 ustawy o KGW). Jeśli KGW przekroczy limity zawarte w tym artykule jest traktowane jako przedsiębiorstwo, a co za tym idzie podlega takim samym obowiązkom jak przedsiębiorstwo; kwestie związane z korzystaniem ze wsparcia LGD przez KGW poinformowano, że trwają prace nad zakwalifikowaniem KGW jako beneficjentów działań prowadzonych przez LGD;

Na zakończenie Przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa podkreślili, że trwają ustalenia robocze do wprowadzonej ustawy, a oddolne sygnały pojawiające się ze środowiska są bardzo cenne w kontekście usprawnienia funkcjonowania tego aktu. Ad. Szanse i możliwości współpracy pomiędzy LGD a OWES w kontekście wzmacniania idei ekonomizacji sektora społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem organizacji i inicjatyw lokalnych na obszarach wiejskich. W tym temacie dodatkowych pytań. Jeden z uczestników spotkania podkreślił na forum, że LGD i OWES posiadają duże kompetencje do organizowania społeczności lokalnej, dlatego nie powinny ze sobą konkurować, a współpracować, aby osiągać lepsze wyniki w działaniach. Ad. Małe granty jako narzędzie wspierania animacji lokalnej i ekonomizacji PES na przykładzie Małopolski i woj. świętokrzyskiego. Do przedstawionych prezentacji nie było dodatkowych pytań.