Domek jeżom w ogrodzie Jeżom, które wymagają pomocy zimą lub którym chcemy w ogrodzie przygotować bezpieczne schronienie na zimę, należy w ustronnym miejscu - najlepiej wśród gęstych krzewów - postawić domek zanim nadejdą przymrozki. Wielokroć sprawdzonym rozwiązaniem jest domek przedstawiony na poniższym rysunku. Domek powinien być solidny i zabezpieczony przed deszczem, mrozem i wrogimi zwierzętami (psy, dzikie koty, kuny). Ścianki domku najlepiej jest wykonać z nie struganych desek sosnowych sezonowanych grubości 20-25 mm.
strona 2/7 Desek nie należy malować ani impregnować we wnętrzu. Od strony zewnętrznej można całość zaimpregnować, ale wyłącznie preparatem nie zawierającym rozpuszczalników (wodorozcieńczalnym) - na przynajmniej 7 dni przed ustawieniem do zamieszkania przez jeże. Listewki do zbijania ścianek należy przybijać po stronie zewnętrznej. Domek montować za pomocą gwoździ skrętnych lub wkrętek do drewna. Nie należy montować desek zbyt szczelnie, ani na pióro i wpust, bowiem komora domku musi zapewniać swobodny przepływ powietrza latem i zimą - w przeciwnym razie dojdzie do zagniwania ściółki i choroby jeża, co zmusi jeża do wyniesienia się z takiego domku. Podłogę i dach domku, najlepiej jest wykonać ze sklejki wodoodpornej grubości 6 mm. Dach powinien być otwierany jednostronnie na zawiasach z zamontowanym skobelkiem - zabezpieczającym przed podniesieniem pokrywy przez istotę niepowołaną, np. dziecko lub psa. Na podłogę od strony gruntu oraz na wierzch daszku zamocować najlepiej za pomocą zszywek (takerem) membranę PCV grubości 1 mm lub papę bitumiczną jako zabezpieczenie przed wodą opadową. Uwaga: Nie stosować płyt OSB, bowiem zawierają one formaldehyd, który jest rakotwórczy zarówno dla jeży, jak i ludzi! Przedstawiony na rysunku domek jest łatwy w budowie, a wykonuje się go w ciągu 2 godzin, jeśli tylko zgromadzi się wszystkie potrzebne materiały. Domek ustawić w miejscu zacisznym najlepiej obok zabudowania gospodarczego lub między krzewami - jak najdalej od bramy wjazdowej i ruchu ludzi i aut. Domek powinien stać wejściem nie w kierunku naszej widoczności - a wręcz przeciwnie - najlepiej wejściem w kierunku murka, krzewu lub ściany - oddalony o 10-15 cm od przeszkody. Chodzi o to, by tylko jeż mógł się wcisnąć pomiędzy ścianę dom-ku a przeszkodę. W ten sposób zabezpieczymy się przed wejściem do domku przez psa, kota czy kunę domową. Jeśli domek ustawimy w szopie lub podobnym nie ogrzewanym budynku gospodarczym, należy zapewnić nieskrępowany i stały dostęp dla jeży, poprzez trwale usztywnione i niedomknięte drzwi, wycięty otwór w ścianie lub drzwiach itp. szerokości 10-15 cm. Pomieszczenie to musi mieć okno zapewniające światło dzienne. Nowy domek dla jeży w starym ogrodzie.
strona 3/7 Domek ustawiać bezpośrednio na gruncie, ale w miejscu zabezpieczonym przed zalaniem wodą w przypadku ulewnych deszczy. Można pod spód domku podłożyć listewki dystansowe, ale nie grubsze niż 2-3 cm. W żadnym wypadku nie podkładać pod domek płyt styropianu, pianki PUR ani wełny mineralnej! Nie ocieplać też tymi materiałami ani żadnymi innymi ścianek domku ani daszku! Nie owijać domku folią ani tkaninami. Domek stawiać z lekkim spadkiem, aby woda deszczowa spływała swobodnie z jego dachu - dlatego pokrycie daszku powinno wystawać poza obrys o przynajmniej 5 cm z każdej strony. Dwa domki dla jeży na zimę w ogrodzie. Przygotowując domek dla jeży na zimę, najlepiej ustawić w terminie od połowy września do połowy października. Chodzi o to, by w czasie przygotowań do zimy, jeże mogły go odnaleźć i zdążyć zagospodarować. Zaraz po ustawieniu domku, należy do komory spania włożyć siano (na wysokość 10-15 cm). Siano należy pociąć nożycami na kawałki długości 5-6 cm i nie ubijać. W związku z tym, że jeże doskonale się czują w gęstych zaroślach i unikają otwartych przestrzeni, dobrze jest w otoczeniu domku położyć gałęzie, aby powstał swoisty ruszt. W ten sposób, jeże chętniej się tu ulokują na zimę, bo będą miały jak się skryć przed ciekawskimi. Domki z rusztem z gałązek.
strona 4/7 Od tego czasu, nie należy zaglądać do domku! Warto jednak wystawiać w pobliżu na spodku suchą karmę dla kotów Royal Canin Kitten oraz spodek z wodą do picia. Nie wystawiać mleka! W celu zabezpieczenia się przed zamoczeniem karmy deszczem oraz przed wyjadaniem karmy przez koty, należy karmę wystawiać w karmniku. Karmnik łatwo wykonać z 6 cegieł parami ustawionymi na dłuższym boku na sztorc w odległości od siebie o 10-15 cm, a od góry przykrytymi płytkami gres lub cegłami. Powstanie w ten sposób tunel, na środku którego należy sta-wiać płaski mały talerzyk z karmą. Należy zadbać, aby oba wloty kanału karmnika były otwarte, by jednym wlotem jeż wszedł a drugim wyszedł. Jeśli zastosujemy płytki, trzeba obciążyć je cegłą, by kot ich nie zsunął z tunelu. Prosty w budowie, ale skuteczny, karmnik dla jeży. Chcąc, by do karmy nie napadał deszcz, tunel należy przykryć cegłami pełnymi lub płytkami. Zamiast takiego tunelu, można obok postawić... drugi domek jako karmnik, ale pusty i w nim wystawiać karmę. W celu zabezpieczenia się przed wyciąganiem pazurami naczynia z karmą przez koty, należy stosować wyłącznie spodek (nigdy pokrywkę od słoika). Tuż przed przymrozkami uzupełnić siano w domku prawie po daszek, ale nie ubijać. Wcześniej, jesienią przygotować 1-2 worki suchych liści z drzew i przechowywać w pomieszczeniu w przewiewnym opakowaniu. Po nadejściu temperatur niższych niż -20 o C, warto domek obsypać tymi liśćmi. Stos liści przykrywający domek z jeżem.
strona 5/7 Zakryć cały domek wraz z wejściem, ale nie ubijać liści. Najlepiej jeśli liście sięgają na wysokość 30 cm ponad daszek. Potem, na stos należy położyć płat folii o wymiarach 1x1 m, aby powstał swoisty parasol od deszczu. Nie zakrywać stosu z boków, gdyż musi być zapewniony przewiew! Folię warto docisnąć kilkoma gałęziami lub listwami - dla zabezpieczenia przed rozwiewaniem liści przez wiatr. Jeśli spadnie śnieg, nie należy w żadnym wypadku odśnieżać stosu! Nie pozwalać, by pies rozgrzebał stos. W marcu nie podchodzić do tego miejsca zbyt blisko, by nie robić śladów na śniegu. Jest to ważne, gdyż jeśli jeż wybudzi się przedwcześnie, wtedy wyjdzie na śnieg i będzie widać jego ślady. Wówczas jeża trzeba i przenieść do ciepłego pomieszczenia i potem należy korzystać z naszych porad zawartych w poradniku, by jeża z powodzeniem przechować do wiosny i zdrowego wypuścić na wolność. Stos liści nad domkiem z hibernującym jeżem przykryty śniegiem. Na wiosnę, kiedy śniegi się stopią, należy ostrożnie i po cichu rozgarnąć stos liści, ale ich nie usuwać i nie zaglądać do domku. Potem będą dni, kiedy jeż się zbudzi z zimowego snu i będzie z chęcią się wygrzewać w dzień w promieniach wiosennego słońca. Wówczas należy dokarmiać jeża podając zarówno karmę suchą Royal Canin Kitten, jak i mokrą Whiskas Junior. Jeż wygrzewający się w pierwszych promieniach słońca na stosie liści.
strona 6/7 Kiedy w nocy temperatura podniesie się do +9 o C, z wnętrza domku należy usunąć połowę siana. Postępować trzeba ostrożnie, bowiem może w domku jeszcze spać jeż. Jeśli sianko jest wilgotne, należy wymienić na suche. Liście usunąć i wygrabić, zaś domek pozostawić, gdyż jest bardzo prawdopodobne, że zagospodaruje go samica na legowisko porodowe w czerwcu, a potem możliwe, że inna wykorzysta także w sierpniu. Jeśli mamy obawy, że w naszym sąsiedztwie mogą żyć kuny, to dla bezpieczeństwa jeży trzeba budować domek w wersji B, którego wejście znacznie utrudnia lub nawet uniemożliwia wejście tym drapieżnikom - naturalnym wrogom jeży. Dodatkowo warto tuż przed wejściem do domku ustawić labiryntowy tor przeszkód z kamieni lub cegieł, ale zawsze o prześwicie 10 cm - nie większym.
strona 7/7 Uwaga: Zwabiając jeże do siebie do ogrodu, nigdzie nie wolno stosować trutki na ślimaki, myszy czy szczury. Jeż jeśli zje zatrutego ślimaka czy mysz, sam zginie w strasznych męczarniach. Pamiętajmy: jeśli są jeże w ogrodzie, nie będzie ślimaków, ani myszy czy szczurów! Opracowanie: Polskie Stowarzyszenie Ochrony Jeży Nasze Jeże Białystok, styczeń 2015 r. W przypadkach potrzeby przekazania jeży do opieki i rehabilitacji - kontaktować się z naszym ogólnopolskim Pogotowiem Jeżowym nr tel. 505-140-960 lub zgłaszać bezpośrednio do Opiekunów Jeży Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Jeży Nasze Jeże albo do Ośrodków Rehabilitacji Zwierząt (wykaz znajduje się na stronie www.naszejeze.org).