M ODZIE NA RYNKU PRACY W WOJEWÓDZTWIE WI TOKRZYSKIM W 2008 ROKU

WOJEWÓDZTWO WI TOKRZYSKIE URZ D PRACY Wojewódzki Urz d Pracy w Kielcach M ODZIE NA RYNKU PRACY W WOJEWÓDZTWIE WI TOKRZYSKIM W 2008 ROKU Programowanie Rozwoju Zasobów Ludzkich Kielce, wrzesie 2009

Wydawca: Wojewódzki Urz d Pracy w Kielcach ul. Witosa 86, 25-561 Kielce tel. 041 36 41 600, fax 041 36 41 666 strona internetowa: www.wup.kielce.pl e-mail: wup@wup.kielce.pl Redakcja: Wydzia Bada i Analiz Rynku Pracy WUP w Kielcach ISSN 1899-1416 Niniejsza publikacja udost pniona jest na stronie internetowej Wojewódzkiego Urz du Pracy w Kielcach. Przedruk w ca o ci lub cz ci oraz wykorzystanie danych statystycznych w druku dozwolone wy cznie z podaniem ród a. Druk: Drukarnia PANZET 25-390 Kielce, ul. Dymi ska 38 tel. 041 361 26 31 www.panzet.com.pl Nak ad: 300 egz.

SPIS TRE CI str. UWAGI METODYCZNE 7 PRZEDMOWA 9 CZ I 11 1. M ODZIE NA RYNKU PRACY 13 1.1. Zasoby ludzkie województwa wi tokrzyskiego 16 1.2. Osoby pracuj ce i podmioty gospodarcze 17 1.3. Bezrobotni w województwie 19 1.4. Zmiany w poziomie i strukturze bezrobocia m odzie y 20 1.4.1. Poziom bezrobocia 20 1.4.2. Nap yw i odp yw bezrobotnej m odzie y 24 1.4.3. Bezrobotne 25 1.4.4. Bezrobotna m odzie zamieszka a na wsi i w mie cie 27 1.4.5. Bezrobotna m odzie wed ug czasu pozostawania bez pracy 28 1.5. Bezrobotni do 12 miesi cy od dnia uko czenia nauki 30 1.6. Osoby, które uko czy y szko wy sz, do 27 roku ycia 32 2. DZIA ANIA PODEJMOWANE PRZEZ POWIATOWE I WOJEWÓDZKI URZ D PRACY NA RZECZ AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ M ODZIE Y 33 2.1. Dzia ania Powiatowych Urz dów Pracy 33 2.1.1. Poradnictwo i informacja zawodowa 33 2.1.2. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy 34 2.1.3. Aktywne programy rynku pracy 35 2.2. Dzia ania Wojewódzkiego Urz du Pracy 37 2.2.1. Poradnictwo zawodowe oraz pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy 37 2.2.2. Europejskie S u by Zatrudnienia EURES 40 2.2.3. Program Operacyjny Kapita Ludzki 43 3. UCZNIOWIE I OSOBY KO CZ CE SZKO Y PONADGIMNAZJALNE 46 3.1. Szkolnictwo ponadgimnazjalne 46 3.2. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne wed ug form kszta cenia 47 4. STUDENCI I OSOBY KO CZ CE STUDIA WY SZE 51 4.1. Charakterystyka szkolnictwa wy szego 51 4.2. Studenci i absolwenci szkó wy szych wed ug systemów i kierunków kszta cenia 52 4.3. Osoby rozpoczynaj ce studia wy sze wed ug kierunków kszta cenia 55 4.4. Osoby ko cz ce studia wy sze wed ug kierunków kszta cenia 57 5. PODSUMOWANIE 64 3

CZ II 67 Tablica 1. Bezrobotna m odzie w wieku 18-24 lata zarejestrowana w powiatowych urz dach pracy województwa wi tokrzyskiego w latach 1999-2008 69 Tablica 2. Bezrobotna m odzie zarejestrowana w latach 2000-2008 70 Tablica 3. Bezrobotni do 25 roku ycia zarejestrowani nap yw i wyrejestrowani odp yw w 2008 roku 71 Wykres 1. Bezrobotna m odzie w wieku 18-24 lata zarejestrowana na koniec 2008 roku wed ug powiatów 72 CZ III 73 Tablica 4. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w latach 2006-2009 wed ug poziomu wykszta cenia 75 Tablica 5. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 wed ug poziomu wykszta cenia 76 Tablica 6. Uczniowie ko cz cy licea ogólnokszta c ce oraz licea profilowane w roku szkolnym 2008/2009 77 Tablica 7. Uczniowie ko cz cy technika w roku szkolnym 2008/2009 wed ug kierunków kszta cenia 78-82 Tablica 8. Uczniowie ko cz cy szko y policealne w roku szkolnym 2008/2009 wed ug kierunków kszta cenia 83 Tablica 9. Uczniowie ko cz cy zasadnicze szko y zawodowe w roku szkolnym 2008/2009 wed ug kierunków kszta cenia 84-85 Wykres 2. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w latach 2006-2009 86 CZ IV 87 Tablica 10. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2005/2006 wed ug powiatów 89 Tablica 11. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2006/2007 wed ug powiatów 90 Tablica 12. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2007/2008 wed ug powiatów 91 Tablica 13. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 wed ug powiatów 92 Tablica 14. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w latach 2006-2009 wed ug powiatów 93 Tablica 15. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie buskim 94-96 Tablica 16. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie j drzejowskim 97-99 str. 4

Tablica 17. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie kazimierskim 100-101 Tablica 18. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie kieleckim 102-103 Tablica 19. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w m. Kielce 104-107 Tablica 20. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie koneckim 108-110 Tablica 21. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie opatowskim 111-112 Tablica 22. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie ostrowieckim 113-115 Tablica 23. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie pi czowskim 116-117 Tablica 24. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie sandomierskim 118-120 Tablica 25. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie skar yskim 121-123 Tablica 26. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie starachowickim 124-126 Tablica 27. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie staszowskim 127-129 Tablica 28. Uczniowie ko cz cy szko y ponadgimnazjalne i policealne w roku szkolnym 2008/2009 w powiecie w oszczowskim 130-131 CZ V 133 Tablica 29. Studenci rozpoczynaj cy nauk na wy szych uczelniach w woj. wi tokrzyskim w latach 2006-2009 135-136 Tablica 30. Studenci rozpoczynaj cy nauk na wy szych uczelniach w woj. wi tokrzyskim w latach 2006-2009 wed ug kierunków kszta cenia 137-139 Tablica 31. Zmiany w poziomie liczby studentów rozpoczynaj cych nauk na wy szych uczelniach woj. wi tokrzyskiego w latach 2006-2009 wed ug kierunków kszta cenia 140-142 Tablica 32. Studenci ko cz cy wy sze uczelnie w woj. wi tokrzyskim w latach 2006-2009 143-144 Tablica 33. Studenci ko cz cy wy sze uczelnie w woj. wi tokrzyskim w latach 2006-2009 wed ug kierunków kszta cenia 145-147 Tablica 34. Zmiany w poziomie liczby studentów ko cz cych wy sze uczelnie w woj. wi tokrzyskim w latach 2006-2009 wed ug kierunków kszta cenia 148-150 str. 5

str. Tablica 35. Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 151-155 Tablica 36. Politechnika wi tokrzyska w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 156-157 Tablica 37. Wszechnica wi tokrzyska w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 158-159 Tablica 38. Wy sza Szko a Administracji Publicznej w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 160 Tablica 39. Wy sza Szko a Biznesu i Przedsi biorczo ci w Ostrowcu wi tokrzyskim - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 161 Tablica 40. Wy sza Szko a Ekonomii i Prawa w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 162-163 Tablica 41. Wy sza Szko a Handlowa w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 164-165 Tablica 42. Wy sza Szko a Humanistyczno-Przyrodnicza w Sandomierzu - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 166 Tablica 43. Wy sza Szko a Umiej tno ci w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 167-168 Tablica 44. Wy sza Szko a Ekonomii, Turystyki i Nauk Spo ecznych w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 169 Tablica 45. Wy sza Szko a Technik Komputerowych i Telekomunikacji w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 170 Tablica 46. wi tokrzyska Szko a Wy sza w Kielcach - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 171 Tablica 47. Wy sza Szko a Umiej tno ci Zawodowych w Pi czowie - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 172 Tablica 48. Instytut Teologiczny im. B. W. Kad ubka w Sandomierzu - studenci rozpoczynaj cy i ko cz cy nauk w roku akademickim 2008/2009 173 Tablica 49. Pa stwowa Wy sza Szko a Zawodowa w Sandomierzu - studenci rozpoczynaj cy nauk w roku akademickim 2008/2009 174 CZ VI 175 Tablica 50. Bezrobotni rejestruj cy si w 2007 i 2008 roku oraz ilo ofert pracy wed ug 4-cyfrowych grup zawodów 177-191 Tablica 51. Bezrobotne osoby do 12 miesi cy od dnia uko czenia nauki wed ug 4-cyfrowych grup zawodów w 2008 roku 192-198 6

UWAGI METODYCZNE 1. Dane o liczbie bezrobotnych obejmuj osoby zarejestrowane w urz dach pracy, zgodnie z definicj zawart w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2008r., Nr 69, poz. 415 z pó n. zm.). 2. Obowi zuj ca od 1 czerwca 2004r. ustawa nie zawiera poj cia bezrobotny absolwent. Sporz dzana sprawozdawczo o rynku pracy pozwala zidentyfikowa grup bezrobotnych b d cych w okresie do 12 miesi cy od dnia uko czenia nauki, w sk ad której wchodz osoby wcze niej okre lane bezrobotnymi absolwentami. Ponadto gromadzone s dane dotycz ce bezrobotnych do 27 roku ycia, którzy uko czyli szko wy sz i zarejestrowali si w urz dzie pracy w okresie do up ywu 12 miesi cy od dnia okre lonego w dyplomie, wiadectwie lub innym dokumencie po wiadczaj cym uko czenie studiów. 3. Ustawa wprowadza definicj bezrobotnego do 25 roku ycia, oznacza to bezrobotnego, który do dnia zastosowania wobec niego us ug lub instrumentów rynku pracy nie uko czy 25 roku ycia. 4. Od 2005 roku dane o osobach bezrobotnych w wieku 18-24 lata wykazywane w sprawozdawczo ci miesi cznej MPiPS-01, zast pione zosta y informacjami o osobach do 25 roku ycia. Natomiast dane dotycz ce osób w wieku 18-24 lata wed ug czasu pozostawania bez pracy wykazywane s w sprawozdawczo ci kwartalnej - Za cznik Nr 1, a z uwzgl dnieniem miejsca zamieszkania w sprawozdawczo ci rocznej - Za cznik Nr 5. 5. Bezrobotni b d cy w szczególnej sytuacji na rynku pracy, to osoby w stosunku do których powiatowy urz d pracy w okresie 6 miesi cy od dnia rejestracji, powinien przedstawi propozycje zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, sta u, odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy (po nowelizacji ustawy - przygotowania zawodowego doros ych) lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Do osób b d cych w szczególnej sytuacji na rynku pracy, zgodnie z art. 49 ustawy, zalicza si : - bezrobotnych do 25 roku ycia, - bezrobotnych d ugotrwale lub, które nie podj y zatrudnienia po urodzeniu dziecka, - bezrobotnych powy ej 50 roku ycia, Zgodnie z nowelizacj ustawy, od dnia 01.02.2009r., do osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy zaliczani s ponadto bezrobotni po zako czeniu realizacji kontraktu socjalnego, o którym mowa w art. 50 ust. 2 pkt 2. 7

- bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez do wiadczenia zawodowego lub bez wykszta cenia redniego, - bezrobotnych samotnie wychowuj cych co najmniej jedno dziecko do 18 roku ycia, - bezrobotnych, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolno ci nie podj li zatrudnienia, - bezrobotnych niepe nosprawnych. 6. Wed ug ustawy d ugotrwale bezrobotnym jest osoba, która pozostaje w rejestrach powiatowego urz du pracy cznie przez okres ponad 12 miesi cy w okresie ostatnich 2 lat, z wy czeniem okresów odbywania sta u i przygotowania zawodowego w miejscu pracy (po nowelizacji ustawy - przygotowania zawodowego doros ych). Definicja ta ró ni si od przyj tej w sprawozdawczo ci urz dów pracy, zgodnie z któr czas pozostawania bez pracy liczony jest w pe nych miesi cach od momentu ostatniego zarejestrowania si bezrobotnego w powiatowym urz dzie pracy. 7. Przez Ludno aktywn zawodowo (cywilna si a robocza) nale y rozumie zbiorowo sk adaj c si z osób uznanych wed ug klasyfikacji GUS za pracuj ce oraz osoby bezrobotne, o których mowa w pkt. 1. 8. Przez Stop bezrobocia nale y rozumie procentowy udzia liczby bezrobotnych w liczbie ludno ci aktywnej zawodowo. 9. Przez nap yw bezrobotnych nale y rozumie liczb nowo zarejestrowanych bezrobotnych w urz dach pracy w danym okresie sprawozdawczym. 10. Przez odp yw bezrobotnych nale y rozumie liczb bezrobotnych wyrejestrowanych z urz dów pracy w danym okresie sprawozdawczym. 11. W statystyce bezrobotnych wed ug zawodów i specjalno ci stosuje si kryterium klasyfikacji bezrobotnych poprzednio pracuj cych wed ug zawodu wykonywanego przez nich w ostatnim miejscu pracy. Bezrobotnych dotychczas niepracuj cych klasyfikuje si wed ug zawodu wyuczonego, zgodnie z posiadanym wiadectwem (dyplomem) uko czenia kszta cenia szkolnego lub kursowego. Grupa bez zawodu obejmuje osoby, które nie spe niaj jednocze nie dwóch warunków: a) nie posiadaj wiadectwa (dyplomu) uko czenia kszta cenia szkolnego lub kursowego, b) nie posiadaj udokumentowanej ci g o ci pracy w okresie minimum 1 roku samym zawodzie. 12. Informacje dotycz ce uczniów ko cz cych szko y ponadgimnazjalne dla m odzie y przekazane zosta y przez starostwa powiatowe oraz Zak ad Doskonalenia Zawodowego w Kielcach, natomiast dane o osobach rozpoczynaj cych i ko cz cych studia wy sze przekazane zosta y przez Uczelnie. Informacje dot. przysz ych absolwentów maj charakter szacunkowy, gdy pozyskano je przed zako czeniem roku szkolnego/akademickiego. 8

PRZEDMOWA Wojewódzki Urz d Pracy realizuj c zadania, z zakresu badania popytu na kwalifikacje i umiej tno ci zawodowe, które maj s u y dostosowywaniu kierunków kszta cenia m odzie y do zmieniaj cych si oczekiwa pracodawców, przygotowa materia analityczno - statystyczny pt. M odzie na rynku pracy w województwie wi tokrzyskim w 2008 roku. Realizacja powy szych zada wynika z art. 8 ust. 1 pkt 3, 13 i 16 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2008r., Nr 69, poz. 415 z pó n. zm.). W opracowaniu dokonano charakterystyki zasobów ludzkich województwa w wietle zachodz cych procesów demograficznych. Przedstawiono sytuacj m odzie y na rynku pracy z okre leniem tendencji zmian w poziomie i strukturze bezrobocia oraz omówiono dzia ania podejmowane przez Wojewódzki i Powiatowe Urz dy Pracy w ramach realizowanych programów ukierunkowanych na aktywizacj zawodow osób m odych. W materiale zaprezentowano struktur kszta cenia uczniów ko cz cych szko y ponadgimnazjalne i policealne, jak równie studentów rozpoczynaj cych i ko cz cych nauk w szko ach wy szych w roku 2008/2009, z uwzgl dnieniem kierunków ciesz cych si najwi kszym zainteresowaniem. W aneksie statystycznym zawarto dane, pozwalaj ce na ocen skali zjawiska bezrobocia m odzie y rejestruj cej si w powiatowych urz dach pracy w latach 1999-2008. Zamieszczono zestawienia dotycz ce liczby uczniów ko cz cych szko y ponadgimnazjalne i policealne w województwie oraz w poszczególnych powiatach wed ug kierunków kszta cenia, z okre leniem planów przysz ych absolwentów dotycz cych dalszej nauki lub podj cia pracy. Zaprezentowano tak e informacje na temat studentów rozpoczynaj cych i ko cz cych nauk w szko ach wy szych w latach 2005-2009. Istotnym uzupe nieniem dla wspomnianych wcze niej danych s informacje o zawodach osób bezrobotnych, z uwzgl dnieniem liczby zg oszonych ofert pracy. 9

Wyra am nadziej, i niniejsza publikacja przyczyni si do efektywnego planowania kierunków kszta cenia, szkolenia i przekwalifikowania bezrobotnych i poszukuj cych zatrudnienia zgodnie z zapotrzebowaniem rynku pracy. S dz tak e, e b dzie ród em niezb dnych informacji dla wszystkich tych, którzy zajmuj si kreowaniem efektywnej polityki zatrudnienia oraz dla tych, którzy decyduj o wykorzystaniu rodków Funduszu Pracy i Europejskiego Funduszu Spo ecznego przeznaczonych na rozwój zasobów ludzkich. Dzi kuj wszystkim tym osobom, które uczestniczy y w procesie gromadzenia danych niezb dnych dla powstania publikacji. Szczególne podzi kowania kieruj do Starostów, Dyrektorów (Naczelników) Wydzia ów O wiaty w poszczególnych powiatach, Rektorów Wy szych Uczelni z terenu województwa wi tokrzyskiego oraz do Pani Dyrektor Urz du Statystycznego w Kielcach i Prezesa Zak adu Doskonalenia Zawodowego w Kielcach. Andrzej Lato Dyrektor Wojewódzkiego Urz du Pracy 10

CZ I SYTUACJA M ODZIE Y NA RYNKU PRACY 11

str. 1. M ODZIE NA RYNKU PRACY 13-32 2. DZIA ANIA PODEJMOWANE PRZEZ POWIATOWE I WOJEWÓDZKI URZ D PRACY NA RZECZ AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ M ODZIE Y 33-45 3. UCZNIOWIE I OSOBY KO CZ CE SZKO Y PONADGIMNAZJALNE 46-50 4. STUDENCI I OSOBY KO CZ CE STUDIA WY SZE 51-63 5. PODSUMOWANIE 64-66 12

1. M ODZIE NA RYNKU PRACY Jednym z najwa niejszych czynników decyduj cych o szansach zatrudnienia, zw aszcza osób m odych, jest wykszta cenie. Ewolucja kszta cenia w rozwini tych gospodarczo krajach OECD zachodzi pod wp ywem zmian demograficznych, technologicznych, politycznych i gospodarczych. W ród sprawczych czynników demograficznych wa na jest zmiana struktury wieku tych spo ecze stw, kurczenie si grupy osób m odych, którym spo ecze stwa zapewniaj formalne kszta cenie na poziomie podstawowym i rednim 1. Wspieranie rozwoju kompetencji ogólnych i zawodowych w polskim systemie edukacji przebiega zbyt wolno, by sprosta bie cym oczekiwaniom pracodawców. Wed ug Raportu o Rozwoju Spo ecznym Polska 2007 Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) w celu poprawy sytuacji na rynku pracy nale y podnie jako kszta cenia, zwi kszy zakres kszta cenia praktycznego i skoordynowa oraz upowszechni kszta cenie ustawiczne a tak e przywróci prognozowanie popytu na prac i uczyni z niego wskazówk dla wyboru kierunków kszta cenia. G ównym celem Raportu o Rozwoju Spo ecznym - Edukacja dla Pracy, przygotowanego z inicjatywy UNDP, jest przedstawienie rekomendacji dotycz cych lepszego dostosowania systemu kszta cenia do potrzeb rynku pracy w Polsce. W raporcie tym przeanalizowano zale no ci pomi dzy systemem edukacji a rynkiem pracy, zbadano kierunki rozwoju popytu na prac oraz funkcjonowanie polskiego systemu edukacji, zw aszcza pod k tem przygotowania absolwentów do wej cia na rynek pracy. Raport potwierdza, e wykszta cenie jest jednym z podstawowych czynników kszta tuj cych szanse zatrudnienia. Oznacza to m.in., e bezrobocie lub przedwczesne opuszczenie rynku pracy mo e wynika z niew a ciwych kwalifikacji, a niemo no ich dopasowania do wymaga tego rynku wynika z niesprawno ci systemu edukacji. Edukacja umo liwia rozwój spo eczny cz owieka, pozwala budowa wi zi, stwarza nowe szanse i poszerza mo liwo ci wyboru, a tym samym pomaga lepiej odnale si na dynamicznym rynku pracy. 1 Edukacja dla rynku pracy - Raport o Rozwoju Spo ecznym Polska 2007, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Zmiany polskiego systemu edukacji na tle rozwoju edukacji w krajach UE i OECD, Warszawa 2007. 13

W ci gu ostatnich kilkunastu lat nast pi du y post p w kszta ceniu kluczowych kompetencji, takich jak znajomo j zyków obcych, informatyki, zdolno ci komunikacyjnych, pracy zespo owej i umiej tno ci uczenia si. Niedostatki dotycz g ównie kszta cenia zawodowego, szczególnie praktycznych umiej tno ci zawodowych 2. W ostatnim dziesi cioleciu ponad czterokrotnie wzros a liczba absolwentów szkó wy szych. By o to spowodowane dwoma czynnikami - ponad dwukrotnym wzrostem wspó czynnika skolaryzacji w szkolnictwie wy szym, jak równie wy em demograficznym z prze omu lat 70. i 80. Zmieni a si jednocze nie struktura absolwentów szkó wy szych, w ród których dominuj absolwenci nauk spo ecznych, biznesu i pedagogiki. Stanowi oni ponad po ow osób opuszczaj cych uczelnie wy sze 3. W przypadku kszta cenia na poziomie wy szym niepokoj cym zjawiskiem jest fakt, e znikomy odsetek studentów wybiera kierunki techniczne, których absolwenci stanowi b d w znacznym stopniu o rozwoju gospodarki opartej na nowych technologiach. Niemniej rosn ce aspiracje edukacyjne m odzie y s zjawiskiem bardzo po danym i po ytecznym. Z drugiej strony gwa towna zmiana struktury wykszta cenia m odzie y w Polsce zak óci a równowag na rynku pracy. Wzrost liczby absolwentów szkó wy szych powoduje, e nie wszyscy znajduj miejsce na rynku pracy 4. Bie ca pomoc dla m odych ludzi 5 Pa stwa cz onkowskie UE, przy wsparciu Komisji do Parlamentu Europejskiego, EFS i, w stosownych przypadkach, partnerów spo ecznych, powinny: - dopilnowa, aby do ko ca 2010 roku przynajmniej 5 milionów m odych Europejczyków mog o rozpocz wysokiej jako ci praktyki przyuczania 2 Informacja prasowa, Raport UNDP - Edukacja dla pracy, wrzesie 2007. 3 http://biznes.interia.pl/tylko-u-nas/najlepiej-oceniane/nems/mlodzi-polacy-na -rynku-pracy, M odzi Polacy na rynku pracy - artyku Aleksandry Strojek, czerwiec 2009r. 4 Zmiany sytuacji na rynku pracy absolwentów szkó wy szych w Polsce, Zeszyt Naukowy nr 70 Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 2007, S awomir miech, Katedra Statystyki. 5 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno - Spo ecznego i Komitetu Regionów. Bruksela, 5 czerwca 2009r. 14

do zawodu w przedsi biorstwach. Przedsi biorstwa powinny równie nadal oferowa praktyki zawodowe, aby zwi kszy szanse uczniów na zatrudnienie; - niezw ocznie opracowa strategie ograniczaj ce zjawisko przedwczesnego ko czenia nauki szkolnej i dopilnowa, by wi cej m odych ludzi opuszcza o szko z ponadgimnazjalnym wykszta ceniem, poniewa wiele krajów jest wci dalekich od osi gni cia celu UE, zgodnie z którym nauki nie powinno przerywa wi cej ni 10% osób. Mo e to obejmowa : rodki przed u aj ce okres nauki w szkole; przed u enie minimalnego obowi zkowego okresu kontynuowania nauki szkolnej; zasi ki zwi zane z nauk szkoln ; elastyczne i alternatywne cie ki kszta cenia w szko ach i placówkach kszta cenia zawodowego; - wzmocni europejski cel w ramach programu nowy etap kariery dla m odych bezrobotnych: ka da taka osoba powinna szybko otrzyma propozycj szkolenia lub pracy: nie pó niej ni miesi c po uzyskaniu statusu bezrobotnego w przypadku osób w wieku 15-19 lat, a dwóch miesi cy w przypadku osób w wieku 20-24 lata; wspiera organizacje m odzie owe w zapewnianiu szkole i pomaganiu osobom, które przerwa y lub przedwcze nie zako czy y nauk. W rywalizacji konkurencyjnej wspó czesnych gospodarek wysoka aktywno zawodowa i rosn ca jako edukacyjna nowo wchodz cych na rynek pracy mog nie wystarczy. Niezb dne s jeszcze mobilno pracowników i ich adaptacyjno. Te dwa czynniki wi si z elastyczno ci form zatrudnienia, inn organizacj czasu pracy, gotowo ci do uczenia si przez ca e ycie i w ka dych okoliczno ciach. W perspektywie 2030 roku inaczej b dzie przebiega a kariera zawodowa. Jej rytm i cykl b dzie musia wspó gra z cyklem ycia i indywidualnymi wyborami ludzi 6. 6 http/ www.polska2030.pl/, Podsumowanie Raportu Polska 2030. Wyzwania Rozwojowe. 15

1.1. ZASOBY LUDZKIE WOJEWÓDZTWA WI TOKRZYSKIEGO W 2008 roku liczba ludno ci w województwie wynios a 1.272,8 tys. osób, tj. o 2,8 tys. mniej ni w ko cu 2007 roku. Ludno województwa stanowi a 3,3% mieszka ców kraju. W strukturze ludno ci województwa przewa aj cy udzia mieli mieszka cy wsi, stanowi cy 54,7% ogó u ludno ci (w miastach mieszka o 45,3%). W kraju proporcje rozk ada y si odwrotnie. Udzia ludno ci miejskiej by przewa aj cy i wyniós 61,1%, podczas, gdy na wsi mieszka o 38,9%. Podobnie jak w kraju, w wi tokrzyskim dominuj, a udzia ich wyniós 51,3% ludno ci (w kraju - 51,7%). Potencjalne zasoby pracy stanowi osoby w wieku produkcyjnym ( 18-59 lat, m czy ni18-64 lata), czyli wi kszo ludno ci województwa - 63,3% (w kraju 64,5%), natomiast w wieku przedprodukcyjnym znajduje si - 19,0% (w kraju 19,3%), a w wieku poprodukcyjnym - 17,7% (w kraju 16,2%). Prognozy demograficzne przewiduj zmniejszanie si liczby ludno ci w m odzie owych grupach wieku, równie osób podejmuj cych studia. Proces demograficznego starzenia si spo ecze stwa mo e w konsekwencji prowadzi do braku zast powalno ci pokole. Wzrostowi populacji w wieku poprodukcyjnym towarzyszy zmniejszanie si liczby dzieci i m odzie y (do 17 lat) w ogólnej liczbie mieszka ców. Do niepokoj cych zjawisk nale y malej ca liczba osób w wieku 18-24 lata. W ko cu grudnia 2008 roku liczba ich wynios a 139.163 osoby i by a ni sza o 5.003 osoby, tj. o 3,5% w porównaniu do ko ca grudnia 2007 roku. Osoby w wieku 18-24 lata stanowi y 10,9% ogó u ludno ci. Udzia osób m odych w ród ludno ci w wieku produkcyjnym wyniós 17,3%. W grupie m odzie y wi kszo stanowi m czy ni 71.371 osób, tj. 51,3% (w kraju - 50,9%), za 67.792 osoby - 48,7% (w kraju - 49,1%). W ród m odzie y przewa ali mieszka cy wsi 77.913 osób (56,0%), podczas gdy w miastach 16

mieszka o 61.250 osób (44,0%). W kraju wi kszy odsetek m odzie y wyst pi w miastach - 58,9%, natomiast na wsi udzia m odych osób wyniós 41,1%. 1.2. OSOBY PRACUJ CE I PODMIOTY GOSPODARCZE Liczba pracuj cych w województwie, z uwzgl dnieniem pracuj cych w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, na koniec grudnia 2007 roku wynosi a 457.101 osób i by a ni sza o 137.142 osoby (o 23,1%) w porównaniu do 2000 roku. Wi kszo pracuj cych zatrudniona by a w sektorze prywatnym 359.459 osób (78,6%), w sektorze publicznym pracowa y 97.642 osoby (21,4%). W sektorze I gospodarki (g ównie w rolnictwie) pracowa o - 31,5% ogó u pracuj cych (w kraju 16,0%), w sektorze II (przemys i budownictwo) - 24,3% (w kraju 29,0%), w sektorze III (us ugi) - 44,2% (w kraju 55,0%). Udzia pracuj cych w rolniczym sektorze gospodarki w województwie jest nadal niemal dwukrotnie wy szy ni w kraju, natomiast sektory produkcyjny i us ugowy maj mniejsz reprezentacj pracuj cych (odpowiednio o: 4,7 i 10,8 punktu procentowego). Przedsi biorczo mieszka ców województwa zwi ksza a si pocz wszy od 1999 roku. Wyj tek stanowi 2004 rok, w którym odnotowano niewielki spadek liczby podmiotów gospodarki narodowej. W ostatnich czterech latach przyrost liczby jednostek wynosi rednio 1,3%. Wed ug stanu z ko ca grudnia 2008 roku w rejestrze REGON województwa wi tokrzyskiego zarejestrowanych by o 108.399 podmiotów (bez osób prowadz cych indywidualne gospodarstwa rolne i podmiotów maj cych status jednostki lokalnej), tj. o 1,4% wi cej ni w 2007 roku. Zdecydowan wi kszo podmiotów stanowi jednostki sektora prywatnego (96,7%), a ich liczba zwi kszy a si w porównaniu do 2007 roku o 1,8%. Najcz ciej podmioty nale ce do sektora prywatnego deklarowa y prowadzenie handlu i napraw - 38,0%, na kolejnych miejscach znalaz y si : budownictwo - 12,7% i obs uga nieruchomo ci i firm - 11,5%. 17

Podmioty sektora publicznego stanowi y w rejestrze 3,3%. Nale a y one g ównie do sekcji: edukacja - 44,7%, obs uga nieruchomo ci i firm - 20,9% oraz administracja publiczna i obrona narodowa, obowi zkowe ubezpieczenia spo eczne i zdrowotne - 11,6%. Wed ug kryterium formy prawnej najwi cej w rejestrze REGON jest osób fizycznych - 87.202 prowadz cych dzia alno gospodarcz (80,4%). Pozosta e - 21.197 to osoby prawne i samodzielne jednostki organizacyjne nie posiadaj ce osobowo ci prawnej (19,6%), w ród których zarejestrowano: 4.439 spó ek handlowych ( 537 z udzia em kapita u zagranicznego), 505 spó dzielni, 5 przedsi biorstw pa stwowych, 162 fundacje, 2.767 stowarzysze i organizacji spo ecznych oraz 7.076 spó ek cywilnych. W ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych przewa aj jednostki ma e, o liczbie pracuj cych do 9 osób, które stanowi y 95,2% ogó u zarejestrowanych jednostek. Udzia podmiotów rednich o liczbie 10-49 osób wyniós 4,0%, a jednostek du ych o liczbie pracuj cych 50 osób i wi cej - 0,8%. Dzia alno gospodarcz podejmuj osoby w ka dym wieku. W ród zarejestrowanych osób fizycznych stosunkowo liczn grup stanowili m odzi przedsi biorcy (do 35 roku ycia), których w 2008 roku by o 24,0 tys., tj. 27,5%. Najwi cej osób prowadz cych w asne firmy by o w wieku 36-50 lat - 33,3 tys. (38,2% ogó u), liczn grup tworzy y te osoby starsze, powy ej 50-go roku ycia - 29,8 tys. (34,2%). Najwi kszy udzia firm b d cych w asno ci osób w wieku do 35 lat odnotowano w: po rednictwie finansowym (38,9%), dzia alno ci us ugowej komunalnej, spo ecznej i indywidualnej, pozosta ej (38,5%), budownictwie (32,3%), obs udze nieruchomo ci i firm (32,0%) oraz edukacji (30,8%) 7. 7 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w województwie wi tokrzyskim w 2008r., Informacja sygnalna, Urz d Statystyczny w Kielcach. 18

1.3. BEZROBOTNI W WOJEWÓDZTWIE W IV kwartale 2008 roku stopa bezrobocia w województwie, wed ug BAEL, w grupie wiekowej 15-24 lata wynios a 21,5% (w kraju 17,1%) i by a najwy sza spo ród wszystkich grup wiekowych (25-34 lata - 12,2%, 45-54 lata - 6,8%, 35-44 lata - 5,8% oraz 55 lat i wi cej - 4,4%) 8. Stopa bezrobocia dla m odzie y (wg BAEL) pozostawa a ponad 2-krotnie wy sza od stopy bezrobocia, która ukszta towa a si na poziomie 9,6% (w kraju 6,7%). W porównaniu do IV kwarta u 2007 roku analizowany wska nik zmniejszy o 1,6 punktu procentowego. W grupie m odych odnotowano najwy szy wzrost wska nika zatrudnienia, w porównaniu do 2007 roku wyniós on 2,6 punktu procentowego i osi gn warto 30,4% 9. Poziom bezrobocia w województwie systematycznie zmniejsza si. Na koniec grudnia 2008 roku liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urz dach pracy wynios a 77.716 osób i by a najni sza od 1999 roku. Bez pracy pozostawa y 42.663 (54,9%) i 35.053 m czyzn (45,1%). Wi kszo zarejestrowanych stanowili mieszka cy wsi - 43.725 osób (56,3%) oraz osoby nie posiadaj ce prawa do zasi ku - 66.003 (84,9%). W strukturze bezrobotnych utrzymuje si wysoki udzia osób z niskim poziomem wykszta cenia, tj. zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i ni szym (53,9%), bez sta u pracy (27,4%) i bez zawodu (24,7%). Najliczniejsz grup stanowi y osoby w wieku 25-34 lata (23.058 bezrobotnych, tj. 29,6%) oraz m odzie w wieku 18-24 lata (16.234 osoby, tj. 20,9%). 8 Przywo ana stopa bezrobocia wg BAEL ró ni si od stopy bezrobocia rejestrowanego inn definicj osoby bezrobotnej. Bezrobotnym wed ug BAEL jest osoba spe niaj ca jednocze nie nast puj ce warunki: uko czy a 15 lat, aktualnie nie pracuje ani nie odbywa przyuczenia do zawodu, poszukiwa a aktywnie pracy w tygodniu badania lub w ci gu 6 tygodni poprzedzaj cych badanie, jest zdolna i gotowa do podj cia pracy w tygodniu badanym lub nast pnym. 9 Aktywno Ekonomiczna Ludno ci w województwie wi tokrzyskim w IV kwartale 2008r., Informacja sygnalna, Urz d Statystyczny w Kielcach oraz Aktywno Ekonomiczna Ludno ci Polski - IV kwarta 2008r., G ówny Urz d Statystyczny. 19

Pomimo, notowanego na przestrzeni ostatnich kilku lat, spadku liczby oraz udzia u d ugotrwale bezrobotnych, nadal 43,2% (33.587 osób) zarejestrowanych pozostawa o bez pracy powy ej 12 miesi cy. Z grupy tej ponad dwa lata nie mog o znale pracy 22.080 osób, tj. 28,4% ogó u bezrobotnych. D ugotrwa e bezrobocie pozostaje zró nicowane w zale no ci od p ci, wieku oraz poziomu wykszta cenia i w najwi kszym stopniu dotyka nast puj ce grupy bezrobotnych: - 47,3% spo ród nich to osoby pozostaj ce bez pracy powy ej roku (analogiczny odsetek w ród m czyzn wyniós 38,2%), w wieku 60-64 lata i 55-59 lat (d ugotrwale bezrobotni stanowili odpowiednio: 70,8% i 60,4%), posiadaj cych wykszta cenie gimnazjalne i ni sze (52,3%) oraz zasadnicze zawodowe (46,9%). 1.4. ZMIANY W POZIOMIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA M ODZIE Y 1.4.1. Poziom bezrobocia W ko cu grudnia 2008 roku spo ród m odych mieszka ców województwa w wieku 18-24 lata - 16.234 osoby zarejestrowane by y w powiatowych urz dach pracy jako bezrobotni. W strukturze bezrobotnych udzia analizowanej grupy wyniós 20,9%. Na przestrzeni roku populacja bezrobotnej m odzie y zmniejszy a si o 219 osób, a udzia w ogólnej liczbie zarejestrowanych wzrós o 1,2 punktu procentowego. 20

Poziom bezrobocia w ród osób m odych w województwie i kraju oraz tendencje zmian w latach 1999-2008 obrazuje poni sza tabela. Bezrobotna m odzie w województwie wi tokrzyskim stan na koniec roku Lata Bezrobotni w wieku 18-24 lata Udzia % m odzie y w ród bezrobotnych województwo kraj 1999 107.472 33.282 31,0 31,0 2000 118.469 35.620 30,1 30,5 2001 131.129 39.006 29,7 29,5 2002 131.266 37.057 28,2 27,8 2003 126.538 33.805 26,7 26,0 2004 126.322 32.125 25,4 24,3 2005 117.754 28.161 23,9 22,6 2006 99.406 21.567 21,7 20,6 2007 83.339 16.453 19,7 19,0 2008 77.716 16.234 20,9 20,7 Najwy szy poziom bezrobocia w ród m odzie y zanotowano na koniec 2001 roku, kiedy w województwie bez pracy pozostawa o 39.006 osób w wieku 18-24 lata. Od 2002 roku liczebno omawianej populacji systematycznie maleje. Udzia osób m odych w ogólnej liczbie bezrobotnych wykazywa tendencje spadkowe od 1999 roku z 31,0% na 19,7% w 2007 roku (o 11,3 punktu procentowego). W ostatnim roku udzia ten zwi kszy si i wyniós 20,9%, co oznacza e na koniec 2008 roku prawie co pi ty zarejestrowany bezrobotny to osoba w wieku do 25 lat. Podobne tendencje wyst pi y w kraju, tj. zmniejszenie udzia u o 12 punktów procentowych w latach 1999-2007 oraz wzrost o 1,7 punktu w 2008 roku. 21

Wyszczególnienie M odzie na tle bezrobotnych w województwie stan na koniec 2008 roku Bezrobotni Bezrobotni w wieku 18-24 lata w liczbach udzia % w liczbach udzia % Razem, : 77.716 100,0 16.234 100,0 42.663 54,9 9.281 57,2 m czy ni 35.053 45,1 6.953 42,8 zamieszkali na wsi 43.725 56,3 10.579 65,2 zamieszkali w mie cie 33.991 43,7 5.655 34,8 Bezrobocie m odzie y charakteryzuje si wy szym udzia em kobiet (57,2%), ni populacja bezrobotnych (54,9%). Wi kszo zarejestrowanej m odzie y to osoby zamieszka e na wsi, które stanowi y 65,2%, natomiast 34,8% to zamieszkali w mie cie. W ród osób m odych wyst puje najni szy odsetek d ugotrwale bezrobotnych. Na koniec 2008 roku bez pracy powy ej 12 miesi cy pozostawa o 3.366 osób w wieku 18-24 lata, tj. 20,8% ogó u grupy. W pozosta ych grupach wiekowych udzia ten kszta towa si od 41,6% (25-34 lata) do 70,8% (60-64 lata), przy wska niku 43,2% dla ogó u bezrobotnych. Kategorie wiekowe Bezrobotni wed ug wieku w latach 2007-2008 stan na koniec roku 2007 rok udzia % Liczba bezrobotnych 2008rok udzia % udzia d ugotrwale bezrobotnych Wzrost / spadek w liczbach bezwzgl dnych w % 18-24 16.453 19,7 16.234 20,9 20,8-219 -1,3 25-34 24.572 29,5 23.058 29,6 41,6-1.514-6,2 35-44 16.280 19,5 14.607 18,8 49,1-1.673-10,3 45-54 19.883 23,9 17.547 22,6 54,5-2.336-11,7 55-59 5.223 6,3 5.350 6,9 60,4 +127 +2,4 60-64 lata 928 1,1 920 1,2 70,8-8 -0,9 Ogó em 83.339 100,0 77.716 100,0 43,2-5.623-6,7 22

W odniesieniu do 2007 roku w pi ciu grupach wiekowych odnotowano zmniejszenie liczby bezrobotnych, najwi ksze w ród osób w wieku 45-54 lata - o 2,3 tys., 35-44 lata - o 1,7 tys. oraz 25-34 lata - o 1,5 tys. Wzrós jedynie poziom bezrobocia w ród osób w wieku 55-59 lat (o 2,4%). Osoby ze starszych grup wiekowych w wi kszym stopniu nara one s na d ugotrwa e pozostawanie bez pracy w porównaniu do pozosta ych grup wiekowych. W ko cu 2008 roku, spo ród 16.234 bezrobotnych w wieku 18-24 lata, najwi cej zarejestrowanych by o w powiatach: kieleckim - 3.149 osób, m. Kielce - 1.478, koneckim - 1.359, ostrowieckim - 1.300 i opatowskim - 1.252, natomiast najmniej w powiatach: pi czowskim - 438 osób i kazimierskim - 586. Najwy szy udzia osób m odych w ogólnej liczbie bezrobotnych odnotowano w powiatach: kazimierskim (34,8%), buskim (29,8%), opatowskim (27,9%) i pi czowskim (27,8%), natomiast najni szy w m. Kielce (14,1%) oraz powiecie skar yskim (16,4%). Bezrobocie m odzie y w powiatach stan na koniec 2008 roku : Bezrobotni Wyszczególnienie bezrobotni w wieku 18-24 lata udzia % bezrobotnych w wieku 18-24 lata Województwo 77.716 16.234 20,9 Powiaty buski 3.212 956 29,8 j drzejowski 4.285 1.064 24,8 kazimierski 1.684 586 34,8 kielecki 14.298 3.149 22,0 m. Kielce 10.469 1.478 14,1 konecki 7.973 1.359 17,0 opatowski 4.490 1.252 27,9 ostrowiecki 7.331 1.300 17,7 pi czowski 1.576 438 27,8 sandomierski 3.875 918 23,7 skar yski 6.567 1.078 16,4 starachowicki 5.357 1.028 19,2 staszowski 3.586 944 26,3 w oszczowski 3.013 684 22,7 23

1.4.2. Nap yw i odp yw bezrobotnej m odzie y W 2008 roku zarejestrowa o si 39.171 osób w wieku do 25 roku ycia. M odzie stanowi a 39,3% nap ywu bezrobotnych, co oznacza, e co trzeci nowo zarejestrowany w województwie bezrobotny to osoba w wieku do 25 lat. W ród bezrobotnej m odzie y: 13.016 osób (tj. 33,2%) rejestrowa o si po raz pierwszy, 26.155 osób (tj. 66,8%) to m odzi powracaj cy do rejestrów bezrobocia po raz drugi i kolejny. W grupie rejestruj cych si przewa a y - 56,1% (21.979 osób), natomiast m czy ni stanowili 43,9% (17.192 osoby). Najwi cej nowo zarejestrowanych w wieku do 25 roku ycia pochodzi o z powiatu kieleckiego - 6.753 osoby i m. Kielce - 4.323 oraz powiatów: ostrowieckiego - 4.164, koneckiego - 3.474, starachowickiego - 3.255 i skar yskiego - 3.198. Najni szy nap yw bezrobotnej m odzie y mia miejsce w powiecie kazimierskim - 831 osób oraz pi czowskim - 858. W 2008 roku z ewidencji bezrobotnych wy czono 36.634 osoby do 25 roku ycia. W ród ogó u wyrejestrowanych bezrobotnych udzia osób m odych wyniós 34,8%. Przyczyny wy cze : podj cie pracy przez 10.858 osób (29,6% wy czonych), z tego: praca niesubsydiowana - 9.218 osób, tj. 25,1%, praca subsydiowana - 1.640, tj. 4,5%, : - zatrudnieni w ramach prac interwencyjnych - 629 osób, - podejmuj cy prac w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego - 580, - podejmuj cy dzia alno gospodarcz - 335, rozpocz cie sta u 10.401, tj. 28,4%, nie potwierdzenie gotowo ci do pracy 8.142, tj. 22,2%, rozpocz cie przygotowania zawodowego w miejscu pracy 1.298, tj. 3,5%, rozpocz cie szkolenia 1.265, tj. 3,5%, 24

dobrowolna rezygnacja ze statusu bezrobotnego 1.185, tj. 3,2%, podj cie nauki 755, tj. 2,1%, prace spo ecznie u yteczne 55, tj. 0,2%, inne 2.675, tj. 7,3%. Podstawowymi przyczynami wy czenia bezrobotnej m odzie y ze statystyki urz dów pracy by o podj cie pracy (29,6%), rozpocz cie sta u (28,4%) oraz nie potwierdzenie gotowo ci do pracy (22,2%). - 50,7%. W ród m odych bezrobotnych podejmuj cych zatrudnienie przewa a y Wi kszo bezrobotnych podejmowa a prace niesubsydiowane - 9.218 osób, tj. 84,9% ogó u podj pracy przez analizowan subpopulacj. Na subsydiowanych miejscach pracy zatrudniono 1.640 osób, tj. 15,1% ogó u podj pracy w danej grupie. Do prac interwencyjnych skierowano 629 osób, natomiast prac w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego podj o 580 osób. M odzie w wieku do 25 roku ycia stanowi a 18,9% wszystkich bezrobotnych podejmuj cych zatrudnienie subsydiowane w analizowanym okresie. Oznacza to, e co pi ty bezrobotny podejmuj cy prac subsydiowan to osoba m oda. 1.4.3. Bezrobotne Na koniec grudnia 2008 roku zarejestrowanych by o 9.281 kobiet w wieku 18-24 lata, tj. 57,2% ogó u bezrobotnej m odzie y. W odniesieniu do 2007 roku populacja kobiet zmniejszy a si o 118 osób, natomiast udzia w ród ogó u m odych bezrobotnych zwi kszy si o 0,1 punktu procentowego. 25

Bezrobotne w wieku 18-24 lata stan na koniec roku Bezrobotne w wieku 18-24 lata 2007 rok 2008 rok Wzrost/spadek w liczbach bezwzgl dnych w % Razem 9.399 9.281-118 -1,3 zamieszka e na wsi zamieszka e w mie cie pozostaj ce bez pracy powy ej 12 miesi cy - na wsi - w mie cie 6.125 3.274 2.986 2.150 836 6.193 3.088 2.211 1.615 596 68-186 -775-535 -240 1,1-5,7-26,0-24,9-28,7 Najwy szy udzia kobiet w ród bezrobotnych w wieku 18-24 lata wyst pi w powiatach: j drzejowskim - 68,0%, pi czowskim - 67,4%, kazimierskim - 61,6% i buskim - 60,3%, natomiast najni szy w skar yskim - 50,8%. Czas pozostawania bez pracy Bezrobotne w wieku 18-24 lata wed ug czasu pozostawania bez pracy stan na koniec roku 2007 rok 2008 rok % % Ogó em 9.399 100,0 9.281 100,0 do 1 miesi ca 890 9,5 939 10,1 1-3 2.359 25,1 2.735 29,5 3-6 1.700 18,1 1.980 21,3 6-12 1.464 15,6 1.416 15,3 12-24 1.535 16,3 1.260 13,6 pow. 24 miesi cy 1.451 15,4 951 10,2 Ze wzgl du na czas pozostawania bez pracy, najwi ksz grup w ród bezrobotnych kobiet w wieku 18-24 lata stanowi y osoby poszukuj ce pracy od 1 do 3 miesi cy - 29,5% (w 2007r. - 25,1%) oraz d ugotrwale bezrobotne - 23,8% (w 2007r. - 31,7%). W porównaniu do 2007 roku nast pi o zmniejszenie d ugotrwa ego bezrobocia w ród m odych kobiet o 775 osób, tj. o 26,0%. 26

1.4.4. Bezrobotna m odzie zamieszka a na wsi i w mie cie Wed ug stanu na koniec grudnia 2008 roku 10.579 bezrobotnych w wieku 18-24 lata zamieszkiwa o na wsi (65,2%), natomiast w mie cie 5.655 (34,8%). W porównaniu do 2007 roku zanotowano nieznaczny spadek zarówno liczby osób m odych zamieszka ych na wsi (o 65, tj. o 0,6%), jak równie zamieszka ych w mie cie (o 154, tj. o 2,7%). W ród bezrobotnych udzia zamieszka ych na wsi by ni szy o 8,9 punktu procentowego i wynosi 56,3%. Bezrobotni w wieku 18-24 lata Bezrobotna m odzie zamieszka a na wsi i w mie cie stan na koniec roku 2007 rok 2008 rok Wzrost/spadek w liczbach bezwzgl dnych w % Ogó em 16.453 16.234-219 -1,3 zamieszkali na wsi 10.644 10.579-65 -0,6-6.125 6.193 68 1,1 - m czy ni 4.519 4.386-133 -2,9 - pozostaj cy bez pracy powy ej 12 miesi cy zamieszkali w mie cie 3.139 2.436-703 -22,4 5.809 5.655-154 -2,7-3.274 3.088-186 -5,7 - m czy ni 2.535 2.567 32 1,3 - pozostaj cy bez pracy powy ej 12 miesi cy 1.179 930-249 -21,1 W populacji bezrobotnej m odzie y, w wi kszo ci powiatów, udzia osób zamieszka ych na wsi by wysoki i waha si od 93,3% w kieleckim do 68,5% w pi czowskim. Wysoki wska nik zanotowano w powiatach: w oszczowskim - 81,6%, buskim - 81,5%, opatowskim - 81,2% oraz kazimierskim - 80,9%. Tylko w trzech powiatach udzia mieszka ców wsi nie przekroczy po owy populacji bezrobotnej m odzie y, tj. w ostrowieckim - 34,9%, skar yskim - 36,1% i starachowickim - 48,9%, co uwarunkowane jest struktur demograficzn ludno ci w tych powiatach. 27

W ród bezrobotnych w wieku 18-24 lata zamieszka ych na wsi, jak i w mie cie, przewa a y odpowiednio: 58,5% (wzrost wska nika o 1 punkt procentowy w porównaniu do 2007r.) i 54,6% (zmniejszenie wska nika o 1,8 punktu). W grupie zamieszka ych na wsi we wszystkich powiatach wyst pi wi kszy udzia kobiet ni m czyzn. Najwy szy wska nik feminizacji zanotowano w powiatach: j drzejowskim - 70,4%, pi czowskim - 68,0%, starachowickim - 63,6% oraz buskim - 63,2%, natomiast najni szy w skar yskim - 53,2%. Dla porównania udzia kobiet w ród zamieszka ych w miastach kszta towa si od 65,9% w powiecie pi czowskim do 51,2% w kieleckim, natomiast w trzech powiatach przewa ali m czy ni: w oszczowskim (53,2%), buskim (52,5%) i skar yskim (50,5%). D ugotrwa e bezrobocie cz ciej dotyka osoby zamieszka e na wsi (23,0%), ni w miastach (16,4%). Powiatami o najwy szym udziale osób m odych zamieszka ych na wsi pozostaj cych bez pracy powy ej 12 miesi cy by y: kazimierski - 32,9%, opatowski - 26,2%, konecki - 25,2% oraz j drzejowski i kielecki - po 25,1%. Natomiast najwi kszy odsetek d ugotrwale bezrobotnych mieszka ców miast do 25 roku ycia dotyczy powiatów: kieleckiego - 27,0%, kazimierskiego - 22,3%, j drzejowskiego i m. Kielce - po 21,3%, w oszczowskiego - 18,3% oraz opatowskiego - 18,2%. 1.4.5. Bezrobotna m odzie wed ug czasu pozostawania bez pracy Z ogó u osób m odych pozostaj cych na koniec 2008 roku w rejestrach urz dów najwi cej poszukiwa o pracy w okresie od 1 do 3 miesi cy - 5.039, tj. 31,0%. D ugotrwale oczekuj cy na prac stanowili 20,8% bezrobotnej m odzie y, czyli 3.366 zarejestrowanych osób w wieku 18-24 lata oczekiwa o na prac ponad rok (w 2007 roku - 26,2%, tj. 4.318), z tego: - 2.073 osoby, tj. 12,8% pozostawa o bez pracy od 12 do 24 miesi cy, - 1.293 osoby, tj. 8,0% pozostawa o bez pracy powy ej 24 miesi cy. Ponadto udzia bezrobotnej m odzie y poszukuj cej pracy od 3 do 6 miesi cy wynosi 20,4% (3.318), od 6 do 12 miesi cy - 15,1% (2.458). Najmniej osób pozostawa o bez pracy do 1 miesi ca - 12,7% (2.053). 28

Poziom bezrobocia oraz struktur zarejestrowanych osób m odych ze wzgl du na czas oczekiwania na prac zaprezentowano w poni szej tablicy. Bezrobotna m odzie wed ug czasu pozostawania bez pracy Czas pozostawania bez pracy stan na koniec roku 2007 rok 2008 rok Wzrost / spadek % % w liczbach % Ogó em 16.453 100,0 16.234 100,0-219 -1,3 do 1 miesi ca 1.984 12,1 2.053 12,7 69 3,5 1-3 4.557 27,7 5.039 31,0 482 10,6 3-6 3.003 18,3 3.318 20,4 315 10,5 6-12 2.591 15,7 2.458 15,1-133 -5,1 12-24 2.368 14,4 2.073 12,8-295 -12,5 pow. 24 miesi cy 1.950 11,8 1.293 8,0-657 -33,7 W odniesieniu do 2007 roku odnotowano zmniejszenie liczby bezrobotnej m odzie y w grupach osób, które d ugo pozostawa y bez pracy, tj. w ród oczekuj cych na prac powy ej 24 miesi cy (o 657 osób), od 12 do 24 miesi cy (o 295) oraz od 6 do 12 miesi cy (o 133). Natomiast wzrost liczby bezrobotnej m odzie y mia miejsce w ród pozostaj cych bez pracy od 1 do 3 miesi cy (o 482), od 3 do 6 miesi cy (o 315) oraz do 1 miesi ca (o 69). Udzia osób m odych pozostaj cych bez pracy ponad rok by najwy szy w powiatach: kazimierskim - 30,9%, kieleckim - 25,2%, opatowskim - 24,7% oraz j drzejowskim - 24,1%, natomiast najni szy w powiatach: skar yskim - 11,7%, starachowickim - 12,0%, staszowskim - 14,2% i ostrowieckim - 16,1%. 29

1.5. BEZROBOTNI DO 12 MIESI CY OD DNIA UKO CZENIA NAUKI W 2008 roku w powiatowych urz dach pracy zarejestrowa o si 16.960 osób w okresie do 12 miesi cy od dnia uko czenia nauki, tj. 17,0% nap ywu bezrobotnych. Udzia osób bez zawodu wyniós 48,8% (8.276), natomiast posiadaj cych zawód 51,2% (8.684). Dla porównania analogiczne udzia y w 2007 roku wynosi y odpowiednio: 44,6% i 55,4%. W ród rejestruj cych si osób z okre lonym zawodem najliczniej poszukiwali pracy bezrobotni z grupy: specjali ci - 4.484 osoby (51,7%), a w ród nich: ekonomi ci (563 osoby), archeolodzy i socjolodzy (556), nauczyciele gimnazjów i szkó ponadgimnazjalnych (399), specjali ci ds. ekonomicznych i zarz dzania (393), specjali ci ochrony zdrowia (307) oraz specjali ci administracji publicznej (224). Kolejn liczn grup stanowili technicy i inny redni personel - 2.547 osób (29,3%), : 567 pracowników ds. finansowych i handlowych, 260 techników mechaników, 247 dietetyków i ywieniowców, 205 agentów ds. sprzeda y (handlowców), 179 techników budownictwa i ochrony rodowiska oraz 175 techników elektroników i telekomunikacji. Nap yw bezrobotnych w pozosta ych grupach zawodowych wyniós : - pracownicy us ug osobistych i sprzedawcy 781 (9,0%), - robotnicy przemys owi i rzemie lnicy 756 (8,7%), - pracownicy biurowi 86 (1,0%), - operatorzy i monterzy maszyn i urz dze 20 (0,2%), - rolnicy, ogrodnicy, le nicy i rybacy 10 osób (0,1%). W porównaniu do 2007 roku w grupie osób do 12 miesi cy od dnia uko czenia szko y zarejestrowa o si o 157 bezrobotnych wi cej. Wzros a liczba osób bez zawodu (o 785), natomiast zmniejszy a si grupa osób posiadaj cych zawód (o 628). Znaczny spadek rejestracji odnotowano w ród techników (o 605) oraz specjalistów (o 122), wi cej zarejestrowa o si pracowników us ug osobistych i sprzedawców (o 169). Udzia ostatniej grupy w strukturze nap ywu bezrobotnych 30

wzrós o 2,4 punktu procentowego, a specjalistów o 2,2 punktu. Zmniejszy si udzia techników o 4,5 punktu. Na koniec 2008 roku w ewidencji urz dów pracy pozostawa o 4.213 osób w okresie do 12 miesi cy od dnia uko czenia nauki (5,4% ogó u bezrobotnych). Wi kszo w tej grupie stanowi y - 2.651 osób, tj. 62,9%. W omawianej populacji pracy poszukiwa o 2.348 osób posiadaj cych zawód (55,7% ogó u grupy) oraz 1.865 osób bez zawodu (44,3%). Udzia bezrobotnych posiadaj cych zawód by wy szy w grupie m czyzn (59,8%) ni kobiet (53,3%). W porównaniu do 2007 roku analizowany udzia zmniejszy o 2,1 punktu procentowego, przy czym w ród m czyzn o 0,5 punktu, a w ród kobiet o 3 punkty. Bezrobotni bez zawodu stanowili odpowiednio: 40,2% i 46,7%. Na przestrzeni 2008 roku grupa bezrobotnych do 12 miesi cy od dnia uko czenia nauki zwi kszy a si o 457 osób (o 12,2%). Wzros a zarówno liczba bezrobotnych bez zawodu (o 281 osób), jak i posiadaj cych zawód (o 176). Poziom bezrobocia by wy szy w ród: specjalistów (o 99 osób), pracowników us ug osobistych i sprzedawców (o 73) oraz techników (o 18), w pozosta ych grupach odnotowano nieznaczne spadki liczby zarejestrowanych w porównaniu do 2007 roku. Na koniec grudnia 2008 roku najliczniej reprezentowane by y osoby legitymuj ce si wysokimi kwalifikacjami zawodowymi. Grupa specjalistów liczy a 1.058 bezrobotnych, tj. 45,1% posiadaj cych zawód. Udzia kobiet wyniós 67,2% (711 osób). Najwi ksze bezrobocie dotyczy o specjalistów ds. ekonomicznych i zarz dzania - 229 osób (21,6% tej grupy), 112 ekonomistów. Kobiety stanowi y 72,9% ogó u. Ponadto pracy poszukiwa o m.in.: 129 archeologów i socjologów, 92 nauczycieli gimnazjów i szkó ponadgimnazjalnych oraz 74 specjalistów ochrony zdrowia. Drug pod wzgl dem liczebno ci grup byli bezrobotni technicy i inny redni personel - 758 osób, którzy stanowili 32,3%. Udzia kobiet poszukuj cych pracy by wy szy (53,0%) ni m czyzn (47,0%). W ogólnej liczbie techników i innego redniego personelu najwi cej by o pracowników ds. finansowych i handlowych 31

- 151 osób, tj. 19,9% tej grupy ( 104 ). Ponadto zarejestrowani pozostawali: technicy mechanicy - 84 osoby (11,1%), dietetycy i ywieniowcy - 73 osoby (9,6%), agenci ds. sprzeda y (handlowcy) - 59 osób (7,8%) oraz technicy budownictwa i ochrony rodowiska - 58 osób (7,7%). W grupie osób w okresie do 12 miesi cy od dnia uko czenia nauki bezrobotni specjali ci i technicy stanowili cznie 77,4% ogó u posiadaj cych zawód. Znacznie mniej bezrobotnych by o w pozosta ych grupach zawodowych. W ród 269 pracowników us ug osobistych i sprzedawców (11,5%) pracy poszukiwa o: 88 fryzjerów i kosmetyczek, 77 kucharzy i 69 sprzedawców. Zdecydowan wi kszo stanowi y - 81,4% (219 osób). W grupie robotników przemys owych i rzemie lników zarejestrowanych by o 227 osób, tj. 9,7% posiadaj cych zawód. Najwy sze bezrobocie odnotowano w ród: piekarzy i cukierników (49 osób), mechaników pojazdów samochodowych (34), elektromechaników (24), posadzkarzy (19) oraz krawców i kapeluszników (17). W analizowanej grupie 75,8% stanowili m czy ni. Ponadto, w rejestrach bezrobotnych pozostawa o: 26 pracowników biurowych, 6 operatorów i monterów maszyn i urz dze oraz 4 rolników, ogrodników, le ników i rybaków. 1.6. OSOBY, KTÓRE UKO CZY Y SZKO WY SZ, DO 27 ROKU YCIA W 2008 roku zarejestrowa y si 5.034 osoby, które uko czy y szko wy sz, do 27 roku ycia, 3.575 kobiet (71,0%). Udzia tej grupy w nap ywie bezrobotnych wyniós 5,0%. Na koniec grudnia 2008 roku w ewidencji powiatowych urz dów pracy pozostawa o 1.211 osób omawianej populacji, tj. 1,6% ogó u. Udzia kobiet wyniós 66,4% (804 osoby). 32