Identyfikacja potrzeb informacyjnych i szkoleniowych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej dokonana w 2013 r.

Identyfikacja potrzeb informacyjnych i szkoleniowych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej dokonana w 2013 r. raport z badania Kielce 2014

Spis treści Wstęp...3 1. Identyfikacja potrzeb informacyjnych. 4 1.1 Ocena dostępnych informacji na temat beneficjentów pomocy społecznej 4 1.2 Bariery w dostępie do informacji 8 1.3 Problemy społeczne wymagające cyklicznej aktualizacji danych.11 1.4 Problemy społeczne wymagające najpilniejszego rozpoznania.12 1.5 Forma prezentacji danych..15 2. Ocena szkoleń prowadzonych przez ROPS... 17 2.1 Oczekiwania organizacyjne na temat szkoleń...17 2.2 Ocena efektywności szkoleń..19 2.3 Bariery i przeszkody w uczestnictwie w szkoleniach 21 3. Wnioski..22 Spis tabel i wykresów 24 2

WSTĘP Dla efektywności i skuteczności realizowanych zadań instytucji pomocy społecznej oraz sprawnego ich funkcjonowania, konieczna jest aktualizacja informacji, pozwalających skutecznie wykonywać zadania wynikające z przepisów. Rozpoznanie obszarów informacyjnych skutkuje lepszym doborem badań, których wyniki, wnioski i rekomendacje stanowić będą podstawę do planowania strategicznego i tworzenia programów rozwiązywania problemów społecznych na wszystkich szczeblach administracji samorządowej. Obserwatorium Integracji Społecznej Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Kielcach w drugim półroczu 2013 roku przeprowadziło po raz kolejny badanie dotyczące identyfikacji potrzeb informacyjnych i szkoleniowych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej w województwie świętokrzyskim. Kwestionariusz ankiety rozesłany został za pośrednictwem poczty mailowej docelowo do 116 jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z terenu województwa, tj.: Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie, Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, Miejsko- Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej i Ośrodków Pomocy Społecznej: Ośrodki pomocy społecznej 102 ankiety, Powiatowe centra pomocy rodzinie 14 ankiet spośród wszystkich powiatów w województwie w tym jednego miasta na prawach powiatu. Ze względu na fakt, iż wstępnie odnotowano niewielki poziom zwrotów wypełnionych ankiet, dodatkowo drogą telefoniczną zwrócono się do instytucji z prośbą o czynny udział w badaniu. Uzyskano zatem 100 % poziom zwrotów spośród wszystkich jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z województwa. Na podstawie wyników z pierwszej części badania ankietowego rozpoznano niedobory i luki informacyjne, dokonano oceny jakości informacji, z których korzystają jednostki pomocy społecznej. Ponadto wskazano problemy społeczne, które powinny zostać poddane pogłębionej analizie, celem zwiększenia efektywności działań realizowanych w obszarze polityki społecznej. Natomiast druga część badania dotyczy analizy potrzeb szkoleniowych, dzięki której poznano opinię na temat szkoleń realizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Kielcach oraz pozwoliło na określenie zakresów tematycznych które winny pojawić się w tematyce planowanych szkoleń 3

Rozdział 1. Identyfikacja potrzeb informacyjnych w JOPS Szczegółowymi celami przeprowadzenia badania na temat potrzeb informacyjnych jest: a) Ocena istniejących dotychczas źródeł pozyskiwania informacji, b) Zidentyfikowanie przyczyn trudności w dostępie do informacji o grupach zagrożonych wykluczeniem społecznym, c) Określenie problemów społecznych, w stosunku do których konieczne jest systematyczne pozyskiwanie informacji, d) Identyfikacja problemów społecznych, które wymagają najpilniejszego rozeznania, e) Poznanie preferowanych form udostępniania informacji oraz propozycji tematycznych które ROPS powinien gromadzić i analizować. Zgromadzone j informacje będą pomocne w dalszej pracy badawczej prowadzonej przez Obserwatorium, a jej wyniki będą niezbędne m.in. do planowania programów rozwiązujących istotne problemy społeczne. 1.1. Ocena dostępnych informacji na temat beneficjentów pomocy społecznej Przedstawiciele podmiotów biorących udział w badaniu, dokonali oceny informacji na temat grup społecznych zagrożonych wykluczeniem społecznym w województwie świętokrzyskim pod względem trzech kryteriów: dostępności informacji, jakości merytorycznej informacji, aktualności informacji. Respondenci dokonywali oceny za pomocą skali od 1 do 5, gdzie 1 oznaczało zdecydowanie negatywną ocenę, natomiast 5 zdecydowanie pozytywną. Tabela 1. Porównanie średnich wyników badań ankietowych do poprzedniego roku (2012). 2012 2013 Dostępność informacji 3,23 3,14 Jakość merytoryczna 3,08 3,18 Aktualność informacji 3,19 3,12 4

W powyższej tabeli porównano wyniki badań ankietowych do roku poprzedniego tj. 2012. W ocenie respondentów dostępne informacje na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym niestety nadal nie spełniają oczekiwań. Nieznaczną poprawę ocenili ankietowani w jakości merytorycznej informacji. By średnia ta nadal się zwiększała, warto jeszcze bardziej usprawnić system przekazywania, udostępniania i aktualizacji informacji niezbędnych dla instytucji pomocy i integracji społecznej. Wykres 1. Ocena wartości merytorycznej informacji na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym Niepełnosprawni Osoby długotrwale bezrobotne Uzależnieni od alkoholu Ofiary przemocy w rodzinie Dzieci i młodzież wychowująca się poza rodziną Osoby żyjące w ubóstwie Rodziny wielodzietne Dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społ. Przewlekle chorzy Osoby starsze Osoby samotnie wychowujące dzieci Osoby bezdomne Kobiety pozostające poza rynkiem pracy Osoby bezradne w sprawach opiek-wych. Uzależnieni od środków odurzających Osoby chorujące psychicznie Opuszczający zakłady karne Mniejszość etniczna Emigranci Imigranci 4,03 3,75 3,69 3,61 3,51 3,39 3,38 3,38 3,33 3,26 3,24 3,21 3,16 3,09 3,06 2,95 2,72 2,41 2,23 2,22 5

Wykres nr 1 przedstawia uśrednioną strukturę ocen merytorycznej wartości informacji wskazane przez jednostki pomocy społecznej z terenu województwa świętokrzyskiego. Tutaj dowiadujemy się, że najwyżej oceniono informacje na temat osób niepełnosprawnych, których uśredniona wartość wyniosła 4,03. Również wysoko oceniono wartość informacji na temat osób długotrwale bezrobotnych (średnia 3,75) oraz osób uzależnionych od alkoholu (średnia 3,69). Najniżej oceniono wartość merytoryczną danych o osobach należących do mniejszości etnicznych i narodowych (średnia 2,41), emigrantach (średnia 2,23) oraz imigrantach (średnia 2,2). Wykres 2. Ocena dostępności informacji na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Niepełnosprawni Osoby długotrwale bezrobotne Uzależnieni od alkoholu Ofiary przemocy w rodzinie Dzieci i młodzież wychowująca się poza rodziną Osoby żyjące w ubóstwie Dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społ. Rodziny wielodzietne Osoby samotnie wychowujące dzieci Osoby starsze Przewlekle chorzy Osoby bezdomne Kobiety pozostające poza rynkiem pracy Osoby bezradne w sprawach opiek-wych. Uzależnieni od środków odurzających Osoby chorujące psychicznie Opuszczający zakłady karne 4,04 3,79 3,58 3,58 3,47 3,38 3,36 3,34 3,3 3,29 3,24 3,18 3,1 3,01 3 2,95 2,72 Mniejszość etniczna Imigranci Emigranci 2,25 2,14 2,09 6

Wykres 2 przedstawia dostępność informacji na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. W tej części badania respondenci najwyżej ocenili materiały informacyjne na temat osób niepełnosprawnych, gdzie średnia ocen wszystkich ankietowanych wyniosła 4,04. Można tutaj zauważyć znaczny wzrost oceny z roku poprzedniego (średnia 3,83). Na kolejnej pozycji uplasowały się osoby długotrwale bezrobotne ze średnią 3,79. Najniżej oceniono, podobnie jak w poprzednim kryterium oceny, informacje dotyczące osób należące do mniejszości etnicznych i narodowych (średnia 2,25), imigrantów (średnia 2,14) oraz emigrantów (średnia 2,09). Wykres 3. Ocena aktualności informacji na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym Niepełnosprawni Osoby długotrwale bezrobotne Uzależnieni od alkoholu Ofiary przemocy w rodzinie Dzieci i młodzież wychowująca się poza rodziną Osoby żyjące w ubóstwie Rodziny wielodzietne Osoby samotnie wychowujące dzieci Dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społ. Osoby starsze Przewlekle chorzy Kobiety pozostające poza rynkiem pracy Osoby bezdomne Osoby bezradne w sprawach opiek-wych. Uzależnieni od środków odurzających Osoby chorujące psychicznie Opuszczający zakłady karne 3,94 3,71 3,56 3,54 3,45 3,37 3,32 3,29 3,28 3,25 3,23 3,09 3,06 3,01 2,94 2,94 2,77 Mniejszość etniczna Emigranci Imigranci 2,27 2,22 2,17 7

Aktualność informacji jest bardzo ważnym kryterium warunkującym przetwarzanie danych oraz określa stan rzeczywisty tych danych. Pod tym względem respondenci najwyżej ocenili problematykę niepełnosprawności (średnia 3,94) oraz osób długotrwale bezrobotnych (średnia 3,71). W kwestionariuszu ankiety w odpowiedzi inne ankietowani dopisywali takie grupy społeczne, jak: eurosieroctwo, uzależnienie od gier komputerowych, internetu oraz niepełnosprawność intelektualna i zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Grupy te w każdej z badanej kategorii zostały ocenione bardzo nisko, bo w przedziale średniej 1-1,5. 1.2 Bariery w dostępie do informacji Następny etap badania ankietowego polegał na określeniu głównych barier w dostępie do informacji o grupach zagrożonych wykluczeniem społecznym. W kwestionariuszu ankiety przyjęto 5 głównych przyczyn trudności: Formalno-prawne przeszkody w dostępności, np. ochrona danych osobowych, brak oficjalnych dostępnych statystyk, Nieformalne przeszkody w dostępności, np. niechęć instytucji do upublicznienia informacji, brak opracowań, publikacji z danymi, Odpłatność za korzystanie z informacji, Problemy z identyfikacją źródeł informacji, Trudności z interpretacją danych. Wymienione czynniki mają większe bądź mniejsze znaczenie w zależności od grup społecznych, których informacje dotyczą. Zatem, analizując dwadzieścia grup społecznych, które zostały poddane ocenie przez badanych, zauważyć można że wymienione czynniki nie ograniczają w znacznym stopniu badanym dostępu do informacji. 8

Średnia ocena w poszczególnych kryteriach przedstawia się następująco: Wykres 4. Ocena przyczyn trudności w dostępie do informacji o grupach zagrożonych wykluczeniem społecznym w poszczególnych kryteriach. 3 2,95 2,95 2,9 2,88 2,87 2,89 2,85 2,8 2,79 2,75 2,7 formalno-prawne nieformalne odpłatność za korzystanie z inf. problemy z identyfikacją źródeł inf. trudność z interpretacją danych Jak wynika z wykresu nr 4 ocena przyczyn trudności w poszczególnych kryteriach jest bardzo zbliżona do siebie. Jednakże najniżej oceniona została odpłatność za korzystanie z informacji (średnia 2,79). Pod pojęciem odpłatności za korzystanie z informacji rozumiemy opłaty, pobierane za dodatkowe koszty związane z poniesionym przez instytucje kosztami udostępnienia informacji. Rezultat jest mało zadowalający, występują duże utrudniania w dostępie do informacji o grupach zagrożonych wykluczeniem społecznym. Poniżej przedstawiono 5 grup społecznych z którymi ankietowani mają najmniejsze trudności w dostępie do informacji o nich oraz 5 grup z którymi mają największe trudności. 9

Wykres 5. Przyczyny trudności w dostępie do informacji o grupach zagrożonych wykluczeniem społecznym. Osoby długotrwale bezrobotne 3,94 Niepełnosprawni 3,8 Ofiary przemocy w rodzinie 3,74 Rodziny wielodzietne 3,65 Uzależnieni od alkoholu 3,64 Osoby chorujące psychicznie Uzależnieni od środków odurzających 2,91 2,82 Mniejszość etniczna 2,25 Emigranci 2,24 Imigranci 2,2 Z rozkładu odpowiedzi w drodze badania wynika, że najwięcej utrudnień występuje w przypadku pozyskiwania informacji o osobach chorujących psychicznie, osobach uzależnionych od środków odurzających, osobach należących do mniejszości etnicznych i narodowych oraz o emigrantach i imigrantach. 10

1.3 Problemy społeczne wymagające cyklicznej aktualizacji danych Badane instytucje wykorzystują informacje dotyczące grup społecznych, którym pomagają w licznych działaniach. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej potrzebują aktualnych i rzetelnych informacji, aby realizować w zasadzie wszystkie zadania zapisane w ustawie o pomocy społecznej. Jakość tych informacji w znacznym stopniu zależy od cykliczności aktualizacji tych danych. Informacje na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym są potrzebne badanym instytucjom w realizacji trzech form udzielania pomocy: w udzielaniu pomocy finansowej i rzeczowej grupom zagrożonym wykluczeniem społecznym; w udzielaniu pomocy niefinansowej grupom zagrożonym wykluczeniem społecznym; Do tej kategorii form wsparcia zaliczyć należy przede wszystkim: pracę socjalną z rodziną, poradnictwo (psychologiczne i prawne) i działalność informacyjną dotyczącą możliwości uzyskania wsparcia, realizację programów wspierających integrację społeczną osób i grup wykluczonych społecznie. w podnoszeniu efektywności działań instytucji; Wymienić tutaj należy w pierwszej kolejności konieczność szczegółowych informacji w opracowywaniu lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych, przygotowywaniu i realizacji projektów systemowych w ramach PO KL. Dla PCPR szczególnie istotne są informacje związane z prowadzeniem rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Celem tej części badania było poznanie opinii przedstawicieli jednostek pomocy społecznej z terenu województwa świętokrzyskiego na temat problemów społecznych, które wymagają systematycznego uaktualniania. 11

Tabela 2. Problemy społeczne wymagające cyklicznej aktualizacji danych. PROBLEM SPOŁECZNY WYMAGAJĄCY CYKLICZNEJ ILOŚC WSKAZAŃ PRZEZ AKTUALIZACJI DANYCH RESPONDENTÓW Bezrobocie 56 Przemoc/przemoc w rodzinie 50 Niepełnosprawność 34 Alkoholizm 29 Osoby chorujące psychicznie 25 Osoby starsze 23 Osoby bezradne w sprawach opiekuńczowychowawczych 22 Ubóstwo 17 Dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym 16 Osoby uzależnione od środków odurzających 15 W powyższej tabeli umieszczono 10 problemów społecznych, wskazywanych odpowiedziach na pytania otwarte, które wymagają systematycznego uaktualniania. Według respondentów cyklicznej aktualizacji powinno być poddawane bezrobocie (56 wskazań) oraz zjawisko przemocy (50 wskazań). W odpowiedziach występowały również pojedyncze wskazania takie, jak: bezdzietność, osoby odbywające karę pozbawienia wolności w formie dozoru elektronicznego, rozwody, brak wiary w siebie. 1.4 Problemy społeczne wymagające najpilniejszego rozpoznania W przeprowadzonym badaniu podjęto temat potrzeb w zakresie problemów społecznych wymagających najpilniejszego rozpoznania. Odpowiedzi na to pytanie pokrywały się z poprzednimi wskazaniami ankietowanych. Każdy z respondentów mógł opisać problem społeczny widziany własnymi oczami. Niektóre z wypowiedzi zostały również umieszczone w niniejszym rozdziale. Poniżej przedstawiono 5 głównych problemów społecznych wymagających najpilniejszego rozpoznania, wraz z ilością ich wskazań. 12

Tabela 3. Problemy społeczne wymagające najpilniejszego rozpoznania. PROBLEM SPOŁECZNY WYMAGAJĄCY ILOŚC WSKAZAŃ PRZEZ NAJPILNIEJSZEGO ROZPOZNZNIA RESPONDENTÓW Przemoc/przemoc w rodzinie 43 Bezrobocie 26 Alkoholizm 14 Osoby chorujące psychicznie 13 Osoby starsze 12 W pierwszej kolejności ankietowani wskazują na problem przemocy. Potrzebę pilnego monitoringu w tym obszarze respondenci argumentują, w odpowiedziach na pytania otwarte, następująco: (cytujemy) Przemoc wobec osób starszych i niepełnosprawnych jest skrzętnie ukrywana przez rodzinę, a osoby te mają ograniczoną świadomość doznawanej przemocy i brak umiejętności uzyskania pomocy; brak zasad takich jak: skutecznie chronić dzieci, osoby starsze i niepełnosprawne przed przemocą, brak profesjonalnego udzielania wsparcia, rozpoznać przemoc zwłaszcza wobec osób starszych i niepełnosprawnych, Przemoc jest często zjawiskiem ukrytym, jest mała dostępność informacji na ten temat, Przemoc stanowi duże zagrożenie dla ofiar, może prowadzić do utraty zdrowia a nawet życia, Pojęcie przemoc jest źle interpretowana przez społeczeństwo, nie wiemy jakie działanie można zaliczyć do przemocy, Zwiększa się liczba osób zgłaszających problem przemocy w rodzinie, ponadto wzrasta świadomość negatywnego wpływa zjawiska na prawidłowe funkcjonowanie rodziny, W/w zjawiska odbywają się najczęściej w ukryciu, brak jest odpowiedniej ochrony w szkołach, chuligaństwo wśród dzieci i młodzieży spowodowane jest w większości brakiem kontroli ze strony rodziców, Jest to problem mało rozpoznawalny, gdyż jeszcze w niektórych społeczeństwach istnieje przekonanie, że nie należy o tym wszystkim informować, a on wpływa na dysfunkcyjność rodziny i zaburza jej funkcjonowanie, Pojęcie przemocy jest źle interpretowane przez społeczeństwo. 13

Bezrobocie Dostęp do pracy pozwala na samorealizację jednostek oraz jest podstawą do funkcjonowania rodzin na odpowiednim poziomie dzięki pozyskiwanemu dochodowi. Brak pracy powoduje pauperyzację społeczeństwa i pociąga za sobą wiele innych problemów społecznych. Bezrobocie w efekcie przyczynia się do kryzysu, a nawet rozpadu rodziny, której członkowie zmuszeni są do poszukiwania pracy poza granicami kraju. Niezaspokojone potrzeby materialne w konsekwencji rodzą agresję i przemoc w środowiskach rodzinnych, Jest to najliczniejsza grupa społeczna zagrożona wykluczeniem społecznym na terenie gminy wymagająca wsparcia ze strony OPS, Z braku pracy wynika szereg innych problemów m.in.. ubóstwo, alkoholizm, przemoc w rodzinie, problemy opiekuńczo-wychowawcze, Bezrobocie jest jednym z głównych przyczyn złej sytuacji materialno-bytowej osób i rodzin, uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie w środowisku. Alkoholizm Są to problemy, które dotychczas nie zostały wystarczająco zdiagnozowane, występują braki informacyjne. Rozpoznanie ich wpłynie na przeciwdziałanie tym zjawiskom, pozwoli na udzielenie pomocy w odpowiednim czasie, na zapobieganiu skutkom, na planowanie pracy socjalnej z całymi rodzinami, na usprawnianie oraz podniesienie jakości działań pomocowych w tych obszarach, Brak pracy powoduje stan frustracji, nieprzystosowania społecznego, bezsilności, generuje wzrost społecznych patologii: alkoholizmu, narkomanii, przestępczości, rozpadowi rodziny, Osoby uzależnione od alkoholu często wykorzystują swoją sytuację do korzystania z pomocy społecznej (dotyczy wypłaty zasiłków), nie robią nic w kierunku poprawy swojej sytuacji, Coraz większa liczba mieszkańców ucieka od problemów w chorobę alkoholową, co wiąże się z pojawieniem zjawiska bezrobocia oraz przemocy domowej. Osoby chorujące psychicznie Wzrasta liczba osób z zaburzeniami psychicznymi, gdzie pracownik socjalny podejmuje działania i prowadzi pracę socjalną w środowisku, 14

Na przełomie ostatnich lat odnotowuje się większą liczbę zachorowań na choroby psychiczne. Pomoc takim osobom jest trudna ponieważ osoby z zaburzeniami psychicznymi niejednokrotnie mają trudności w samodzielnym funkcjonowaniu społecznym. Istotne znaczenie dla osób z zaburzeniami psychicznymi ma zapewnienie im wielowymiarowej pomocy i oparcia społecznego niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w środowisku rodzinnym i społecznym. Trudno jest także skutecznie przekazać informacje na temat możliwości uzyskania wsparcia, Jest to najmniej zdiagnozowane środowisko, trudno określić rzeczywistą liczbę osób dotkniętych tym problemem. Jest to cały czas problem drażliwy i wstydliwy dla lokalnej społeczności, słabo zdiagnozowany. Brak jest wyraźnej kampanii mającej za zadanie uświadomienie społeczności iż osoba chora psychicznie nie jest "wariatem" bądź "głupcem" a osobą której należy pomóc oraz uświadomienie rodzinom, że osób chorych psychicznie nie należy się wstydzić i ich izolować, Obecnie rynek uniemożliwia wielu ludziom rozwój i dążenie do samorealizacji, a co za tym idzie- wzrasta wskaźnik zachorowalności na depresję itp. Osoby starsze Ze względu na szybko rosnącą liczbę osób w wieku poprodukcyjnym, brakuje miejsc w Domach Pomocy Społecznej, osoby starsze oraz przewlekle chore nie mają gdzie godnie przeżyć swojej starości, Z uwagi na migrację za pracą ludzi młodych do dużych miast lub za granicę, w małych miejscowościach i wsiach pozostają zdani często tylko na siebie ludzie starsi. 1.5 Formy prezentacji danych Forma prezentacji danych jest ważnym czynnikiem wpływającym na likwidację luk informacyjnych. Prezentacja danych oraz ich udostępnianie może przybierać różne formy. Wykres 6 zaprezentuje najbardziej preferowane sposoby udostępniania informacji z zakresu polityki społecznej. 15

Wykres 6. Preferowane formy prezentacji danych (%). inna forma 9 graficzne zestawienia statystyczne publikowane na stronie internetowej 10 graficzne zestawienia statystyczne w formie drukowanej tabelaryczne zestawienia statystyczne publikowane na stronie internetowej 14 17 tabelaryczne zestawienia statystyczne w formie drukowanej 22 raporty z badań publikowane na stronie internetowej 36 raporty z badań w formie drukowanej 38 konferencje 64 szkolenia 83 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Analiza wykresu nr 6 wskazuje najbardziej efektywną formą prezentacji danych są szkolenia. Ponad 80% respondentów wskazało tę formę jako najbardziej pożądaną. Jednocześnie bardzo dobrym sposobem przekazywania informacji okazały się konferencje, na które wskazało 64% przedstawicieli jednostek pomocy społecznej. Na kolejnych miejscach uplasowały się raporty z badań zawierające analizę i interpretację wyników, tabelaryczne zestawienia statystyczne oraz najmniej preferowane graficzne zestawienia statystyczne. Wśród innych form prezentacji danych ankietowani dopisywali: informatory, biuletyny, kursy wielogodzinne, studia podyplomowe, fachowa literatura oraz naukowe pozycje zwarte. 16

Rozdział 2. Ocena szkoleń prowadzonych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Druga część przeprowadzonego badania ankietowego dotyczyła oceny szkoleń organizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Kielcach. Dzięki temu można przeanalizować dotychczasową efektywność, jak i dowiedzieć się jakie są oczekiwania tematyki szkoleń organizowanych w przyszłości. 2.1 Oczekiwania organizacyjne oraz tematyczne szkoleń Aby szkolenie przyniosło pełne zadowolenie dla uczestników bardzo ważna jest jego szczegółowa organizacja. Poniżej przedstawiono najczęściej wymieniane przez respondentów oczekiwania wobec organizowanych szkoleń: Sprawdzona kompetentna kadra/praktycy, Praktyka poparta licznymi przykładami, Tematyka szkoleń dostosowana do aktualnych problemów społecznych, Szkolenia w formie warsztatów, Podniesienie kwalifikacji zawodowych uczestników. Oczekiwania wobec szkoleń przekładają się również na wskazanie zakresów tematycznych, które winny znaleźć odzwierciedlenie w tematyce szkoleń organizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej. Wykres określa procentowe preferencje pracowników ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie w tematyce szkoleń. 17

Wykres 7. Szkolenia preferowane przez przedstawicieli jednostek pomocy społecznej stres i wypalenie zawodowe świadczenia i zasiłki asystent rodziny/asysta rodzinna ustawa o pomocy społecznej interpretacja przepisów prawa (w tym KPA, ZP) przemoc/przemoc w rodzinie rozwiązywanie problemów lokalnych realizacja projektów unijnych organizacyjne piecza zastępcza praca socjalna grupy zagrożone wykluczeniem społecznym 25% 2% 4% 4% 4% 4% 5% 5% 17% 10% 6% 14% Przeprowadzone badanie dostarczyło obszernego materiału do dalszych analiz oraz pozwoliło na określenie obszarów badawczych rekomendowanych przez Obserwatorium Integracji Społecznej. Analizując rozkład wskazań można wnioskować, że problem grup zagrożonych wykluczeniem społecznym (25%) w największym stopniu interesuje respondentów jako temat szkoleń. Kolejny temat szkoleń w analizowanym materiale to potrzeba podnoszenia wiedzy z zakresu przemocy w rodzinie (17%), dlatego został ten problem oddzielony od grupy zagrożonych wykluczeniem społecznym, aby zobrazować jak duże jest zainteresowanie tą tematyką. Tematyka przemocy wymaga dodatkowych badań, wnikliwej analizy i ciągłego rozpoznania. 18

2.2 Ocena efektywności szkoleń Każda osoba decydując się na uczestnictwo w szkoleniu ma określone oczekiwania, wymagania, potrzeby, których realizacja decyduje ostatecznie o zadowoleniu uczestnika i jego pozytywnej ocenie. Wykres 8 przedstawia wpływ szkoleń na podniesienie umiejętności zawodowych uczestników. Wykres 8. Wpływ szkoleń na podniesienie umiejętności zawodowych pracowników. TAK RACZEJ TAK RACZEJ NIE NIE NIE MAM ZDANIA 3% 0% 3% 40% 54% Analiza odpowiedzi w ankietach wskazuje, że oczekiwania uczestników zostały w pełni spełnione. Aż 94% respondentów uważa, że poprzez uczestnictwo w szkoleniach podniosło swoje umiejętności zawodowe. Znikome 3% wybrało odpowiedź raczej nie i jednocześnie 3% ankietowanych nie ma zdania na ten temat. W ankietach badano również możliwość awansu bądź zmianę ścieżki kariery zawodowej pracowników po wzięciu udziału w szkoleniach. 19

Wykres 9. Zmiana ścieżki kariery zawodowej lub awans pracownika. TAK NIE NIE MAM ZDANIA BRAK ODPOWIEDZI 20% 6% 14% 60% Zdobyta wiedza i umiejętności podczas szkoleń umożliwiły awans bądź zmianę ścieżki zawodowej ścieżki kariery u 14% ankietowanych, jest to o 2% więcej w porównaniu do roku 2012. U 60% badanych pozycja zawodowa nie uległa zmianie, aczkolwiek dodatkowe pytanie pozwoliło znaleźć odpowiedź, wiemy, że udział w szkoleniach zwiększył wiarę we własne siły i umiejętności uczestników szkoleń. Jednocześnie aż u 84% ankietowanych, wiedza zdobyta w ramach szkoleń wpłynęła pozytywnie na jakość i efektywność pracy pracowników w poszczególnych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej. Podsumowując, udział w szkoleniach organizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej umożliwił podniesienie jakości wykonywanej pracy oraz utrzymanie profesjonalnego poziomu realizowanych zadań, a przeszkolony pracownik poprawił jakość swoich wyników, zapewne zmniejszając liczbę wykonywanych uprzednio błędów. 20

2.3 Bariery i przeszkody w uczestnictwie w szkoleniach Ostatnie pytanie zawarte w ankietach dotyczyło barier oraz przeszkód uczestnictwa w szkoleniach organizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej. Wykres 10. Przeszkody i bariery uczestnictwa w szkoleniach. inne 7% nie ma 25% brak możliwości wielokrotnego udziału w szkoleniach tego samego pracownika 1% brak środków finansowych na koszty dojazdu 4% ograniczona liczba miejsc 11% niedogodne terminy i lokalizacja 23% brak czasu 6% kumulacja w krótkim czasie kilku szkoleń 3% zbyt dużo zadań nałożonych na pracowników 20% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Co czwarty ankietowany wskazał brak jakichkolwiek przeszkód do uczestniczenia w szkoleniach. Natomiast dla 23% badanych problemem są niedogodne terminy i lokalizacja, czyli szkolenia przeprowadzane przeważnie w III i IV kwartale roku oraz zbyt duża odległość od miejsca zamieszkania. Kolejnym problemem jest zbyt dużo nałożonych obowiązków na pracowników, odpowiedź tą wybrało aż 20% ankietowanych. 21

Rozdział 3. Wnioski Badane instytucje pomocy społecznej z terenu województwa świętokrzyskiego udzielają pomocy różnym grupom społecznym. Należy zwrócić uwagę, że ośrodki pomocy społecznej pomagają przede wszystkim osobom i grupom społecznym, które są zagrożone bądź już są wykluczone społecznie. Skierowanie pomocy właśnie do tego rodzaju grup wynika z zapisów ustawy o pomocy społecznej. Pod względem wartości oceny merytorycznej, dostępności informacji oraz aktualności informacji, najwyżej oceniano dane nt. osób niepełnosprawnych, osób długotrwale bezrobotnych oraz uzależnionych od alkoholu. Najniżej dane dotyczące imigrantów, emigrantów oraz mniejszości narodowych i etnicznych. Problemy społeczne wymagające cyklicznej aktualizacji danych to: bezrobocie, zjawisko przemocy, niepełnosprawność, alkoholizm. Najpilniejszego rozpoznania wymaga: zjawisko przemocy, bezrobocie, alkoholizm, osoby chorujące psychicznie, osoby starsze. Dostęp do informacji musi być prosty i skuteczny, co zapewniają szkolenia, konferencje oraz materiały zamieszczone na stronie internetowej. Informacje gromadzone przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, przekazywanie zainteresowanym podmiotom w formie komunikacji bezpośredniej tj.: szkolenia, konferencje. Najlepiej sprawdzające się w praktyce winny być umieszczane na stronie internetowej ROPS. Szkolenia oferowane przez ROPS winny zawierać jak najwięcej treści opartych na praktycznych wskazówkach i rozwiązaniach a prowadzone winny być przez przez kompetentną kadrę. Pracownicy jednostek pomocy społecznej najczęściej deklarują chęć uczestnictwa w szkoleniach nt. diagnozowania problemów społecznych, pracy socjalnej oraz interpretacji przepisów prawa. 22

Udział w szkoleniach organizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej umożliwił podniesienie jakości wykonywanej pracy oraz utrzymanie profesjonalnego poziomu realizowanych zadań, a przeszkolony pracownik poprawił jakość swoich wyników, zapewne zmniejszając liczbę popełnianych uprzednio błędów. Głównymi barierami i przeszkodami w uczestnictwie w szkoleniach są: niedogodne terminy i lokalizacja, czyli szkolenia przeprowadzane przeważnie w III i IV kwartale roku oraz zbyt duża odległość od miejsca zamieszkania, zbyt dużo nałożonych obowiązków na pracowników. Należy jednak zaznaczyć, iż od 2013 r. szkolenia organizowane przez ROPS w ramach projektu systemowego realizowane są od stycznia przez cały rok. 23

Spis tabel i wykresów Tabela 1 Porównanie średnich wyników badań ankietowych do poprzedniego roku (2012)... 5 Tabela 2 Problemy społeczne wymagające cyklicznej aktualizacji danych... 13 Tabela 3 Problemy społeczne wymagające najpilniejszego rozpoznania... 14 Wykres 1 Ocena wartości merytorycznej informacji na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym... 6 Wykres 2 Ocena dostępności informacji na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym... 7 Wykres 3 Ocena aktualności informacji na temat grup zagrożonych wykluczeniem społecznym... 8 Wykres 4 Ocena przyczyn trudności w dostępie do informacji o grupach zagrożonych wykluczeniem społecznym w poszczególnych kryteriach.... 10 Wykres 5 Przyczyny trudności w dostępie do informacji o grupach zagrożonych wykluczeniem społecznym...11 Wykres 6 Preferowane formy prezentacji danych (%)... 17 Wykres 7 Szkolenia preferowane przez przedstawicieli jednostek pomocy społecznej... 20 Wykres 8 Wpływ szkoleń na podniesienie umiejętności zawodowych pracowników... 21 Wykres 9 Zmiana ścieżki kariery zawodowej lub awans pracownika... 22 Wykres 10 Przeszkody i bariery uczestnictwa w szkoleniach... 23 24