DEMONSTRACJA DZIAŁANIA ELEMENTÓW INFRASTRUKTURY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ (WYKŁAD) Sławomir Bury Wrocławski Instytut Zastosowań Informacji Przestrzennej i Sztucznej Inteligencji
CEL WYKŁADU Wprowadzenie uczestników w tematykę infrastruktury informacji przestrzennej od strony prawnej i technicznej. Przybliżenie narzędzi wykorzystywanych do tworzenia infrastruktury informacji przestrzennej. Przedstawienie zagadnień związanych z budowaniem węzłów IIP zgodnych z wymaganiami dyrektywy, wraz z ilustracją praktyczną.
TREŚĆ WYKŁADU Elementy infrastruktury informacji przestrzennej, a zapisy prawne dyrektywy INSPIRE. Omówienie komponentów IIP. Podstawy techniczne elementów infrastruktury INSPIRE. Rola usług geoinformacyjnych wymaganych przez INSPIRE. Geoportale danych przestrzennych oraz metadanych. Edytory metadanych. Moduł SDI kompletny węzeł IIP.
ELEMENTY INFRASTRUKTURY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ, A ZAPISY PRAWNE DYREKTYWY INSPIRE
INFRASTRUKTURA INFORMACJI PRZESTRZENNEJ INTERDYSCYPLINARNA MIĘDZYRESORTOWA WIELOPODMIOTOWA Źródło:http://www.itwadministracji.pl/files/Image/7rhrnt u099vok8/itinfrastrukturainfo_opt_full.jpg WIELOTEMATYCZNA
SPATIAL DATA INFRASTRUCTURE (SDI) Powiązane ze sobą, zdolne do współdziałania systemy i bazy danych przestrzennych zawierające dane i metadane o odpowiedniej treści i jakości. Technologie geoinformacyjne i informatyczne (zgodne ze standardami). Przepisy prawne, struktury organizacyjne, rozwiązania ekonomiczne. Użytkownicy tworzący społeczeństwo geoinformacyjne.
PODSTAWA PRAWNA INSPIRE IIP Rozporządzenia Wytyczne techniczne Specyfikacje danych Przepisy Implementacyjne Dyrektywa INSPIRE i przepisy towarzyszące. Ustawa o Infrastrukturze Informacji Przestrzennej.
PODSTAWA PRAWNA Podstawą prawną budowy i użytkowania infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce jest ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o INFRASTRUKTURZE INFORMACJI PRZESTRZENNEJ. Przepisy ustawy o IIP wynikają bezpośrednio z treści dyrektywy INSPIRE, dostosowują i rozszerzają polskie prawo uwzględniając istniejące w kraju uwarunkowania.
ELEMENTY IIP Zgodnie z art. 3, pkt. 2 ustawy na IIP składają się: Opisane metadanymi zbiory danych przestrzennych, Usługi dotyczące danych przestrzennych, Środki techniczne, procesy i procedury. Zbiory oraz usługi mają zapewniać INTEROPERACYJNOŚĆ. Rozumie się poprzez to: Możliwość łączenia zbiorów danych przestrzennych oraz współdziałania usług danych przestrzennych, bez powtarzalnej interwencji manualnej, w taki sposób, aby wynik był spójny, a wartość dodana zbiorów i usług danych przestrzennych została zwiększona. (ustawa o IIP, art. 3, pkt. 3)
PODSTAWY TECHNICZNE ELEMENTÓW INFRASTRUKTURY INSPIRE
TEMATY DANYCH PRZESTRZENNYCH ZAŁĄCZNIKI I, II, III Załącznik I 1. Systemy odniesienia za pomocą współrzędnych 2. Systemy siatek georeferencyjnych 3. Nazwy geograficzne 4. Jednostki administracyjne 5. Adresy 6. Działki ewidencyjne 7. Sieci transportowe 8. Hydrografia 9. Obszary chronione Załącznik II 1. Ukształtowanie terenu 2. Użytkowanie ziemi 3. Ortoobrazy 4. Geologia Załącznik III 1. Jednostki statystyczne 2. Budynki 3. Gleba 4. Zagospodarowanie przestrzenne 5. Zdrowie i bezpieczeństwo ludności 6. Usługi użyteczności publicznej i służby państwowe 7. Urządzenia do monitorowania środowiska 8. Obiekty produkcyjne i przemysłowe 9. Obiekty rolnicze oraz akwakultury 10. Rozmieszczenie ludności demografia 11. Gospodarowanie obszarem, strefy ograniczone i regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze 12. Strefy zagrożenia naturalnego 13. Warunki atmosferyczne 14. Warunki meteorologiczno-geograficzne 15. Warunki oceanograficzno-geograficzne 16. Obszary morskie 17. Regiony biogeograficzne 18. Siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne 19. Rozmieszczenie gatunków 20. Zasoby energetyczne 21. Zasoby mineralne
PODSTAWY TECHNICZNE ZBIORÓW INSPIRE Przykład tematu INSPIRE wraz z dokumentami go opisującymi. Dla każdego z tematów powstała specyfikacja danych jasno definiująca jego strukturę.
ARCHITEKTURA TECHNICZNA IIP Aplikacje i Geoportale Magistrala usług Z A R Z Ą D Z A N I E P R A W A M I D O S T Ę P U Usługa rejestrowa Usługa wyszukania Usługa przeglądania Usługa pobierania Usługa przekształcania Rejestry Metadane Zbiory danych przestrzennych
KOMPONENTY IIP
KOMPONENTY IIP I. Metadane II. Zharmonizowane i w pełni interoperacyjne dane przestrzenne oraz usługi III. Usługi sieciowe (wyszukania, przeglądania, pobierania, transformowania) IV. Udostępnianie danych przestrzennych V. Mechanizmy kontroli i monitorowania
Dyrektywa INSPIRE: Artykuł 5, Artykuł 6 Państwa członkowskie zapewniają utworzenie metadanych dla zbiorów oraz usług danych przestrzennych, a także bieżące uaktualnianie tych metadanych; podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, by metadane były kompletne, a pod względem jakości umożliwiające odnalezienie, inwentaryzację i używanie danych oraz usług. W terminie do 15 maja 2008 należy przyjąć przepisy wdrożeniowe; nie później niż 2 lata od daty przyjęcia przepisów utworzyć metadane. Przepisy te uwzględniają stosowne, istniejące normy międzynarodowe oraz potrzeby użytkowników. ASPEKTY PRAWNE METADANYCH Ustawa o IIP: Art. 5., Art. 6. Tworzenie, aktualizacja i udostępnianie zbiorów metadanych infrastruktury jest zadaniem organów administracji, odpowiedzialnych za prowadzenie rejestrów publicznych zawierających zbiory danych przestrzennych. Organy wiodące w zakresie swojej właściwości są obowiązane do tworzenia i wdrożenia systemów szkoleń obejmujących w szczególności zagadnienia z zakresu tworzenia, aktualizacji i udostępniania metadanych.
PODSTAWY TECHNICZNE METADANYCH
Norma ISO19115 ma zastosowanie wobec: PODSTAWY TECHNICZNE METADANYCH opisu i katalogowania zbiorów danych zbiorów danych geograficznych, serii zbiorów i indywidualnych obiektów geograficznych oraz właściwości obiektów Definiuje: obligatoryjne i warunkowe sekcje metadanych, encje metadanych i elementy metadanych podstawowy zbiór metadanych wymagany do zapewnienia pełnego zakresu zastosowań metadanych (wyszukiwania, rozpoznania, stosowania i transferu danych) fakultatywne elementy metadanych umożliwiające szczegółowy normatywny opis danych geograficznych, jeśli taki jest wymagany; metodę rozbudowy metadanych w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb. Norma ISO19139 standaryzuje wyrażenia normy ISO19115 w języku XML
DEFINICJA I PODZIAŁ METADANYCH - sumaryczny opis lub charakterystyka zbioru danych Odpowiedzi na pytania: co, kto, dlaczego, kiedy, jak? wyszukania rozpoznania stosowania Kompendium GSDI (Nebert 2004, Gaździcki 2005)
METADANE ZBIORY DANYCH PRZESTRZENNYCYH XML METADANE zgodność z uwarunkowaniami prawnymi oraz specyfikacjami technicznymi
METADANE XML - PRZYKŁAD Język metadanych Organizacja odpowiedzialna Data metadanych Standard metadanych
INTEROPERACYJNOŚĆ Zdolność do współdziałania, komunikowania się. Umożliwia dokonywanie transferu danych pomiędzy różnymi systemami GIS. Obecnie mamy do czynienia z rozproszonymi systemami i usługami GIS, które współpracują za pośrednictwem sieci Internet.
HARMONIZACJA Sposobem na realizację i osiągnięcie interoperacyjności jest harmonizacja działania o charakterze technicznym, organizacyjnym i prawnym, mające na celu doprowadzenie do wzajemnej spójności zbiorów danych przestrzennych i usług geoinformacyjnych.
TREŚĆ SPECYFIKACJI INSPIRE Schemat aplikacyjny danych Definicje klas i typów danych Wykazy obiektów Przypadki użycia
użytkownik użytkownik CO ZAPEWNI INTER- OPERACYJNOŚĆ? dostęp do danych przez usługi sieciowe interoperacyjność przez zgodność ze specyfikacjami zbiory danych używane w krajach członkowskich mogą pozostać w niezmienionej formie dostawca danych lub usługi musi zapewnić transformację między swoim modelem a zgodnym ze specyfikacją danych zbiór d.p. zbiór d.p. zbiór d.p.
ROLA USŁUG GEOINFORMACYJNYCH WYMAGANYCH PRZEZ INSPIRE
USŁUGI W DYREKTYWIE INSPIRE Dyrektywa INSPIRE: Artykuł 11 1. Państwa członkowskie tworzą i obsługują sieć obejmującą następujące usługi danych przestrzennych oraz usługi, dla których metadane zostały utworzone zgodnie z niniejszą dyrektywą: a) usługi wyszukiwania, umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie zawartości odpowiadających im METADANYCH oraz umożliwiające wyświetlanie zawartości metadanych; b) usługi przeglądania, [ ] c) usługi pobierania, [ ] d) usługi przekształcania, [ ] e) usługi umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych. Artykuł 14 1. Państwa członkowskie zapewniają nieodpłatny publiczny dostęp do usług, o których mowa w art. 11 ust. 1 lit. a) i b).
USŁUGI W USTAWIE O IIP Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej: R o z d z i a ł 4 U s ł u g i d a n y c h p r z e s t r z e n n y c h Art. 9. 1. Organy administracji prowadzące rejestry publiczne, które zawierają zbiory związane z wymienionymi w załączniku do ustawy tematami danych przestrzennych, tworzą i obsługują, w zakresie swojej właściwości, sieć usług dotyczących zbiorów i usług danych przestrzennych, do których zalicza się usługi: 1) wyszukiwania, [ ] 2) przeglądania, [ ] 3) pobierania, [ ] 4) przekształcania, [ ] 5) umożliwiające uruchamianie usług danych przestrzennych. Art. 12. 1. Dostęp do usług, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i 2, jest powszechny i nieodpłatny
CZYM SĄ USŁUGI GEOINFORMACYJNE? Przez usługi geoinformacyjne (usługi informacji geograficznej, usługi danych przestrzennych) rozumie się: usługę informacji geograficznej usługa, która przetwarza informację geograficzną, zarządza nią lub przedstawia ją użytkownikowi. usługa danych przestrzennych operacja, która może być wywołana przez aplikację komputerowe i jest wywoływana na danych przestrzennych.
WYKORZYSTYWANE STANDARDY USŁUGI OGC
INSPIRE UŁUGI SIECIOWE Państwa członkowskie powinny wykorzystywać sieć następujących serwisów (dostępnych publicznie dla zbiorów danych i usług, dla których utworzone zostały metadane): Catalogue Service for a Web (usługa wyszukiwania) Web Map Service (usługa przeglądania) Web Feature Service (usługa pobierania)
USŁUGA WYSZUKIWANIA Usługa wyszukiwania danych i usług (na podstawie metadanych) Wykorzystuje standard CSW, opracowany przez Open Geospatial Consortium (OGC) Umożliwia wykonywanie operacji na metadanych Działania: wyszukiwanie metadanych umożliwia uzyskanie metadanych INSPIRE opierając się na ustandaryzowanych zapytaniach publikowanie metadanych - pozwala publikować, aktualizować, usuwać rekordy metadanych połączenie z usługami umożliwia wyszukiwanie zasobów państw członkowskich poprzez metadane
ARCHITEKTURA USŁUGI KATALOGOWEJ Klient usługi katalogowej http PL DE XML 19115 zbiory/serie zbiory/serie zbiory/serie
USŁUGA PRZEGLĄDANIA Usługa przeglądania danych w postaci rastrowej Wykorzystuje standard WMS lub WMTS, opracowane przez Open Geospatial Consortium (OGC) Format utworzonych map to PNG, GIF, JPG itp Działania: W zapytaniu do serwera WMS podaje się parametry mapy (żądane warstwy, obszar geograficzny, układ współrzędnych). W odpowiedzi przesyłany jest obraz mapy (np. w formacie JPEG, PNG, GIF), wygenerowany przez serwer na podstawie danych zawartych w bazach danych lub plikach danych źródłowych.
USŁUGA PRZEGLĄDANIA
USŁUGA POBIERANIA Usługa pobierania danych w postaci źródłowej (wektorowej) Wykorzystuje standard WFS, opracowane przez Open Geospatial Consortium (OGC) Dane udostępniane w formacie XML (GML) oraz innych formatach wektorowych Działania: pozyskanie danych przestrzennych opisanie zbioru danych przestrzennych łączenie z serwisami pobierania
USŁUGA POBIERANIA
USŁUGI WMS I WFS SCHEMAT DZIAŁANIA Dane rastrowe (prezentacja) Aplikacja kliencka: desktop lub browser Dane wektorowe (prezentacja)
GEOPORTALE DANYCH PRZESTRZENNYCH ORAZ METADANYCH
GEOPORTALE I ICH ROLA Geoportale to portale internetowe, które: Umożliwiają dostęp do usług związanych z danymi przestrzennymi. Spełniają bardzo ważną rolę w infrastrukturach danych przestrzennych. Umożliwiają przeglądanie, wyszukiwanie i pobieranie danych przestrzennych.
różnorodność - możliwość wyboru serwisu geoinformacyjnego odpowiadającego potrzebom użytkownika duża szczegółowość podstawowych warstw: sieci dróg, obiektów POI (points of interest) oraz danych adresowych integracja wielorozdzielczych danych wektorowych, obrazowych oraz numerycznych modeli powierzchni możliwość wyszukiwania obiektów wg zadanych kryteriów, wyświetlanie danych opisowych i zapisywanie wyników dostęp do serwisu z poziomu różnych aplikacji ZALETY SERWISÓW GEOINFORMACYJNYCH
Geoportale
GEOPORTAL 2 Bazy danych, które zostały zaimplementowane to: Dane o charakterze katastralnym, Baza Danych Ogólnogeograficznych, Baza Danych Obiektów Topograficznych, Ortofotomapy, Rastry map topograficznych, Rastry map tematycznych, Państwowy Rejestr Granic, Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych, Numeryczny Model Terenu, Metadane zbiorów i usług danych przestrzennych.
Demonstracja usług WMS i CSW na przykładzie Geoportalu2 Link: http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?gpmap=gp0&actions=acshowservices_kataster
EDYTORY METADANYCH
ETAPY OPRACOWANIA METADANYCH Typowe działania w procesie budowy zbioru metadanych: Zgłoszenie zbioru(ów) danych przestrzennych do ewidencji zbiorów oraz usług danych przestrzennych IIP Zdefiniowanie i zebranie informacji o zbiorze danych Utworzenie pliku zawierającego odpowiednio uporządkowane metadane Sprawdzenie i poprawienie pliku pod względem syntaktycznym Dokonanie końcowego przeglądu metadanych celem sprawdzenia, że opisują one zbiór danych w sposób poprawny
EDYTORY METADANYCH TYPU DESKTOP MEDARD (MEtaDAta standard editor) opracowany przez ISPIK, przeznaczony do tworzenia metadanych geoinformacyjnych, zgodność z ISO serii 19100 oraz IR v. 1.0, na licencji GPL. MEE2 (MEtadata Editor) wynik współpracy GEOscope oraz UP we Wrocławiu, przeznaczony do tworzenia i edycji metadanych XML, zgodność ze standardami OGC, ISO serii 19100, Polskim Krajowym Profilem metadanych, na licencji GPL. INSPIRE - UP opracowany przez Kon-Dor s.c., przeznaczony do tworzenia i edycji metadanych XML z wykorzystaniem arkuszy kalkulacyjnych zgodność ze standardami OGC, ISO serii 19100, Polskim Krajowym Profilem metadanych.
EDYTORY METADANYCH TYPU WEB
EDYTORY METADANYCH TYPU WEB
EDYTORY METADANYCH DEMONSTRACJA PRAKTYCZNA Przykłady pochodzą z następujących webowych edytorów metadanych: Inspire edytor http://inspire-geoportal.ec.europa.eu/editor/ Inspire Validator http://inspire-geoportal.ec.europa.eu/validator2/ Geoportal Edytor http://edytor.geoportal.gov.pl/edytormetadanych/ Geoportal Walidator http://walidator.geoportal.gov.pl/walidatormetadanych/
MODUŁ SDI KOMPLETNY WĘZEŁ SDI
WĘZŁY IIP I ICH KOMUNIKACJA WĘZEŁ LOKALNY IIP WĘZEŁ LOKALNY IIP WĘZEŁ CENTRALNY IIP WĘZEŁ LOKALNY IIP WĘZEŁ LOKALNY IIP WĘZEŁ LOKALNY IIP
CZYM JEST MODUŁ SDI Dzięki Modułowi SDI każdy samorząd może stworzyć swój własny węzeł IIP, co pozwoli nie tylko na opublikowanie jego własnych danych przestrzennych, jak i wymianę danych oraz synchronizację z innymi węzłami. Kompleksowe rozwiązanie pozwalające na spełnienie wymagań Dyrektywy INSPIRE dotyczących udostępniania danych przestrzennych przy pomocy węzłów IIP.
SKŁADNIKI MODUŁU SDI Komponenty aplikacyjne modułu: przestrzenna baza danych, Serwer danych przestrzennych, Baza metadanych, Serwer usług katalogowych, Narzędzia do zasilania bazy danych, Narzędzia do synchronizacji. Portal mapowy.
SKŁADNIKI MODUŁU SDI MODUŁ SDI GeoMedia Professional Geointegrator GeoMedia Catalogue Admin GeoMedia WebMap Professional GeoMedia SDI Pro GeoMedia SDI Portal
Aktywne okno MODUŁU SDI wersja demonstracyjna. MODUŁ SDI
DEMONSTRACJA DZIAŁANIA MODUŁU SDI Wersja demonstracyjna modułu dostępna pod adresem: http://modulsdi.geoportal.gov.pl/sdiportal/
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Sławomir Bury Wrocławski Instytut Zastosowań Informacji Przestrzennej i Sztucznej inteligencji