Katowice, grudzień 2009 r.

Aneks do prognozy oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Silesia

Katowice, grudzień 2009 r. Aneks do prognozy oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Silesia Opracowanie: Anna Zawiejska Wojciech Beblo Katowice, grudzień 2009 r.

SPIS TREŚCI Strona: 1. Podstawa opracowania... 4 2. Cel i zakres opracowania... 5 3. Obszary przyrodnicze planowane do objęcia ochroną w ramach obszarów Natura 2000... 6 4. Ocena wpływu Strategii Rozwoju GZM Silesia na projektowane obszary Natura 2000... 10 4.1. Wpływ na różnorodność biologiczną... 10 4.2. Wpływ na ludzi... 10 4.3. Wpływ na zwierzęta... 10 4.4. Wpływ na świat roślinny... 11 4.5. Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne... 11 4.6. Wpływ na zanieczyszczenie powietrza... 11 4.7. Wpływ na powierzchnię ziemi... 11 4.8. Ocena działań kluczowych... 12 5. Promieniowanie elektromagnetyczne... 12 Katowice, grudzień 2009 r. 3

1. Podstawa opracowania Podstawą opracowania Aneksu do prognozy oddziaływania na środowisko jest pismo Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska Nr ROŚ-24-WOOŚ/7041/927/09/jw z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące opinii do Strategii Rozwoju Górnośląsko Zagłębiowskiej Metropolii Silesia do 2025 r. o przedstawienie dodatkowych wyjaśnień. Przepisy prawne: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) Ustawa z 16 kwietnia o ochronie przyrody 2004 r. (Dz. U.. Nr 92, poz. 880) wraz z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257 poz. 2573), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192 poz. 1883), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221 poz. 1645), Rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia i innych danych oraz terminy i sposoby ich prezentacji (Dz. U. Nr 215 poz. 1366), Katowice, grudzień 2009 r. 4

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagające ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. Nr 94 poz. 795), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2007 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (dz. U. Nr 229 poz. 2313), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168 poz. 1764). 2. Cel i zakres opracowania Celem opracowania jest uzupełnienie tekstu Prognozy oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Górnośląsko Zagłębiowskiej Metropolii Silesia o treści określone w piśmie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach o nr ROŚ-24-WOOŚ/7041/927/09/jw z dnia 30 listopada 2009 r.; przesłanym w toku opiniowania projektu dokumentu Strategii. Uzupełnienie obejmuje: wpływ Strategii Rozwoju GZM Silesia na projektowane do objęcia ochroną Natura 2000 obszary: Lipienniki w Dąbrowie Górniczej, Kompleks Łąk w Jaworznie Ciężkowicach, Kompleks Łąk Tucznawa Łęka, Torfowisko Sosnowiec Bory. wpływ Strategii Rozwoju GZM Silesia na wielkość promieniowania elektromagnetycznego. Katowice, grudzień 2009 r. 5

3. Obszary przyrodnicze planowane do objęcia ochroną w ramach obszarów Natura 2000 Na terenie GZM Sileisa znajdują się obecnie dwa fragmenty obszarów Natura 2000 zajmując powierzchnię 13,9 km 2 zlokalizowane na północno zachodnich obrzeżach Bytomia i Dąbrowy Górniczej, są to: Podziemia Tarnogórsko Bytomskie PLH240003, Pustynia Błędowska PLH120014. Dodatkowo prowadzone są prace nad objęciem 4-ch dodatkowych o łącznej powierzchni 11,06 km 2 obszarów istotnych dla utrzymania we właściwym stanie siedlisk i gatunków: Lipienniki w Dąbrowie Górniczej o powierzchni 2,96 km 2, Kompleks Łąk w Jaworznie Ciężkowicach o powierzchni 3,93 km 2, Torfowisko Sosnowiec Bory w Sosnowcu o powierzchni 0,02 km 2, Kompleks Łąk Tucznawa - Łęka w Dąbrowie Górniczej o powierzchni 4,15 km 2. Obszary te spełniają wymagania objęcia ochroną siedlisk i gatunków chronionych i docelowo mogą być terenami podlegającymi ochronie jako Natura 2000. Tereny te znajdują się w północno - wschodniej części GZM Silesia poza terenami przemysłowymi, które zgodnie z obowiązującym prawem lokalnym, nie mogą być wykorzystane na realizację przedsięwzięć zawsze znacząco oddziaływujących na środowisko. Lipienniki w Dąbrowie Górniczej Lipienniki w Dąbrowie Górniczej położone są na północno- wschodnim obszarze Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, na północno - zachodnim terenie Dąbrowy Górniczej. Lipienniki stanowią powierzchnię 296,5 ha i obejmują dwa obszary. Pierwszy z obszarów obejmuje torfowisko Antoniów wraz z fragmentem otaczającego je kompleksu leśnego oraz około 2 km odcinek doliny cieku. Obszar ten charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem siedlisk, w szczególności: torfowiska niskie i przejściowe, łąki wilgotne, zbiorowiska szuwarowe, lasy łęgowe, bory świeże i bagienne. Drugi obszar to fragment wyrobiska popiaskowego Kuźnica Warężyńska, gdzie utworzony został zbiornik zaporowy Pogoria IV. Na obszarze Lipiennik w Dąbrowie Górniczej występują liczne populacje rzadkich gatunków roślinnych, takich jak: rosiczka okrągłolistna, kruszczyk błotny, widłaczek Katowice, grudzień 2009 r. 6

torfowy, świbka błotna, skrzyp pstry oraz lipiennik Loesela. Na terenach tych można spotkać również wiele ptaków, taki jak: świstuny, cyraneczki, łyski, czaple białe, rybitwy czarne, kormorany, śnieguły, rzepołuchy. Kompleks Łąk w Jaworznie Ciężkowicach Kompleks Łąk położony jest na wschodzie Górnośląskiego Związku Metropolitalnego na terenie Jaworzna. Obszar składa się z czterech kompleksów zmiennowilgotnych łąk położonych w dzielnicach Wilkoszyn i Ciężkowice miasta Jaworzna i obejmuje powierzchnię 392,9 ha. Tereny łąk są miejscem bytowania wielu gatunków motyli, a wśród nich dwóch gatunków modraszków tj. Maculinea nausithaus i Maculinea teleius. Tereny łąk są siedliskiem chronionych, zagrożonych i lokalnie rzadkich gatunków roślin naczyniowych. Występują tu m.in. mieczyk dachówkowaty, kosaciec syberyjski, goryczka wąskolistna, oman łąkowy kruszczyk błotny, kukułka szerokolistna. Torfowisko Sosnowiec Bory Obszar Torfowiska Sosnowiec Bory położony jest na północno - wschodnim obszarze Górnośląskiego Związku Metropolitalnego we wschodniej części miasta Sosnowiec na terenie Nadleśnictwa Siewierz, w obrębie Gołonóg i leśnictwie Maczki i obejmuje powierzchnię 2 ha. Obszar położony jest w obniżeniu z niewielkim ciekiem wodnym, trwale przewodniony, zasilany wodami wysiękowymi i całkowicie pokryty lasem mieszanym. Na terenie tym wykształciły się zbiorowiska nawiązujące do torfowiska niskich i przejściowych z szeregiem rzadkich i chronionych gatunków roślin naczyniowych, jak również odnotowuje się gatunki charakterystyczne dla torfowisk wysokich. Jest to stosunkowo dobrze zachowane siedlisko z typowo wykształconymi płatami roślinności i liczną populacją lipiennika Loesela, rosiczki długolistnej, rosiczki okrągłolistnej, owalnej. Kompleks Łąk Tucznawa-Łęka Kompleks Łąk Tucznawa-Łęka położony jest na północno - wschodnim obszarze Górnośląskiego Związku Metropolitalnego w północno - wschodniej części miasta Dąbrowa Górnicza pomiędzy miejscowościami Tucznawa od zachodu, Trzebyczka od północy i Łęka od południa i obejmują powierzchnie 415,43 ha. Katowice, grudzień 2009 r. 7

Kompleks Łąk Tucznawa-Łęka charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem warunków siedliskowych i szaty roślinnej. Roślinność tworzą głównie zbiorowiska łąk i szuwary. Tereny łąk są siedliskiem wielu gatunków roślin rzadkich i chronionych takich jak: pełnik europejski, zimowit jesienny, kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty i kilka gatunków storczyków. Katowice, grudzień 2009 r. 8

SOZOPROJEKT Sp. z o.o. Katowice; ul. Reymonta 24 p. 325 327; tel./fax.(032) 757 28 67 Rysunek 1 Lokalizacja obszarów podlegających ochronie znajdujących się na obszarze Górnosląskiego Związku Metrpolitalnego Lipienniki w Dąbrowie Górniczej PLH120014 Pustynia Błędowska N PLH240003 Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie Torfowisko Sosnowiec Bory Kompleks Łąk Tucznawa-Łęka Kompleks Łąk w JaworznieCiężkowicach Skala 1 : 333 300 Katowice, grudzień 2009 r. 9

4. Ocena wpływu Strategii Rozwoju GZM Silesia na projektowane obszary Natura 2000 4.1. Wpływ na różnorodność biologiczną Planowane do realizacji zadania związane z budową nowych dróg regionalnych, urządzeń gospodarowania odpadami realizowane będą poza terenem przeznaczonym do objęcia ochroną Natura 2000. Najbliższe ewentualne lokalizacje powyższych przedsięwzięć znajdować się będą w odległości kilku kilometrów, a więc nie będą oddziaływać na różnorodność biologiczną. 4.2. Wpływ na ludzi Utworzenie nowych obszarów Natury 2000 będzie oddziaływać edukacyjnie na mieszkańców GZM Silesia przedstawiając warunki, jakie muszą być spełnione dla ochrony i zachowania powyższych siedlisk. Na terenach obszarów objętych ochroną nie będą budowane nowe obiekty infrastrukturalne poza ewentualnymi ścieżkami rowerowymi umożliwiającymi bezpieczne zwiedzanie tych cennych przyrodniczo obiektów. 4.3. Wpływ na zwierzęta Na obszarach projektowanych objęciem ochroną Natura 2000 nie będą budowane przedsięwzięcia mogące zakłócić warunki egzystencji zwierząt i ptaków dziko żyjących. Plany ochrony przyrody wyznaczają sposoby korzystania z tego typu obiektów, w tym przede wszystkim: warunki korzystania z wód, aby zapewnić utrzymanie dostępu do korzystania z wód obszarów objętych ochroną, badania stanu gatunków zwierząt i ich siedlisk w celu monitorowania ich kondycji, utrzymanie i konserwacje korytarzy ekologicznych umożliwiających migracje zwierząt, nadzorowanie gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej na analizowanym obszarze, utrzymanie terenów przeznaczonych pod zabudowę i ewentualną komunikację. Katowice, grudzień 2009 r. 10

4.4. Wpływ na świat roślinny Działania związane z wdrożeniem Strategii Rozwoju GZM Silesia mają za zadanie poprawę warunków świata roślin. Wyodrębnienie nowych obszarów Natura 2000 zapewni ochronę tradycyjnej rodzimej roślinności występującej na tych obszarach. W ramach planu ochrony obiektów Natura 2000 zapewniona zostanie: ochrona czynna siedlisk i gatunków roślin będąca przedmiotem ochrony, wprowadzenie urządzeń wodnych poprawiających stosunki wodne, prowadzenie gospodarki leśne ochronnej umożliwiającą odbudowę drzewostanu lub zakaz wprowadzenia zalesień w zależności od potrzeb. Przedsięwzięcia realizowane w ramach Strategii Rozwoju GZM Silesia nie wpłyną na świat roślinny na projektowanych docelowo obszarach Natury 2000. 4.5. Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne Przedsięwzięcia Strategii Rozwoju GZM Silesia nie będą mieć wpływu na nowe obiekty przyrodnicze, które mają podlegać ochronie w ramach obszarów Natura 2000. Utrzymanie dobrej jakości wód powierzchniowych przepływających przez projektowane obszary Natura 2000 jest bardzo ważne dla dobrej kondycji przyrody skupiającej się wokół cieków wodnych. Wody te wykorzystywane są do wędrówki ryb i wielu organizmów wodnych. Dlatego do cieków tych nie można wprowadzać ścieków. 4.6. Wpływ na zanieczyszczenie powietrza Przedsięwzięcia Strategii Rozwoju GZM Silesia nie będą mieć wpływu na poziom jakości powietrza na terenie projektowanych obszarów Natura 2000. 4.7. Wpływ na powierzchnię ziemi Wprowadzenie nowych obszarów Natura 2000 umożliwi zachowanie tych obszarów przyrodniczych w niezmienionym kształcie i wykorzystanie ich dla potrzeb rekreacyjnych i wypoczynkowych. Strategia Rozwoju GZM Silesia nie przewiduje realizacji na projektowanych obszarach Natury 2000 przedsięwzięć zawsze znacząco oddziaływujących. Katowice, grudzień 2009 r. 11

4.8. Ocena działań kluczowych Działania kluczowe przewidywane do realizacji w ramach Strategii Rozwoju GZM Silesia nie będą mieć wpływu na projektowane obszary Natura 2000. Obszary te usytuowane są z dala od projektowanych obiektów. Przedsięwzięcia planowane do realizacji będą mieć zasięg lokalny realizowany w centralnych punktach GZM Silesia. 5. Promieniowanie elektromagnetyczne Monitoring promieniowania elektromagnetycznego jest prowadzony przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska i polega na wyrywkowych badaniach wielkości emisji stacji bazowych telefonii komórkowej. Na podstawie takich badań nie można podać jakości poziomu tła promieniowania elektromagnetycznego w skali szerszej, niż znikomy obszar objęty promieniowaniem. Dotychczasowe wyniki badań nie wykazały występowania na terenie GZM Silesia przekroczeń wartości dopuszczalnych przy badanych obiektach. Źródłem emisji promieniowania elektromagnetycznego zgodnie z artykułem 122a ustawy Prawo ochrony środowiska mogą być: stacje elektroenergetyczne, napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym nie niższym niż 110 kv, instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne lub radiolokacyjne, emitujące pola elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne. System prawny nie przewiduje możliwości ustalania dopuszczalnych poziomów emisji promieniowania elektromagnetycznego dla instalacji oddzielnie. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych, ustalane są przez określenie dopuszczalnych wartości parametrów fizycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. Wynoszą one: składowa elektryczna 1,0 kv/m, składowa magnetyczna 60,0 A/m Katowice, grudzień 2009 r. 12

przy częstotliwości pól elektromagnetycznych wynoszącej 50 Hz, dla których określa się parametry charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. Nadzór nad wielkością promieniowania ogranicza się do wykonywania pomiarów po uruchomieniu instalacji lub po jej istotnej zmianie. Prowadzenie monitoringu poziomu promieniowania leży w kompetencji administracji rządowej. Odniesienie do projektu dokumentu Strategii Opracowywana prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy Strategii Rozwoju GZM Silesia. W projekcie dokumentu Strategii nie przewidziano budowy żadnej instalacji będącej źródłem promieniowania elektromagnetycznego ani koordynacji zadań związanych z polityką energetyczną GZM Silesia lub radiokomunikacyjną. Dokument nie zawiera również treści wspierających budowanie tego rodzaju obiektów. Instalacje odzyskiwania energii z odpadów Projekt dokumentu Strategii proponuje podjęcie przedsięwzięć związanych z odzyskiwaniem energii z odpadów, jednakże te obiekty będą posiadały: instalacje wyprowadzenia mocy liniami napowietrznymi o napięciu znamionowym poniżej 110 kv, stacje elektroenergetyczne, które znajdować się będą poza terenami przeznaczonymi do przebywania ludzi. Zgodnie z wymaganiami przepisów oddziaływania tych obiektów nie będą sięgały poza granice działki terenu przeznaczonego pod ich budowę. Budowa dróg i linii kolejowych Inwestycje liniowe związane z budową dróg nie będą związane z instalowaniem źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Budynki i obiekty budowlane Obiekty budowlane o znaczeniu kluczowym dla Strategii nie będą posiadały źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego. Działania prewencyjne Wymagania odnośnie ograniczania promieniowania elektromagnetycznego: Każdy nowo projektowany obiekt, który może być źródłem emisji promieniowania elektromagnetycznego zgodnie z obowiązującymi przepisami będzie zbadany w zakresie emisji promieniowania elektromagnetycznego, a wyniki badań będą przekazywane do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Katowice, grudzień 2009 r. 13