Rozwiązania instytucjonalne sprzyjające transformacji wiedzy dr inż. Agnieszka Grzelczak WND POIG.01.01.01-30-014/09 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 Działanie 1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy Poddziałanie 1.1.1 Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight
Wprowadzenie PB III Instytucje generujące wiedzę, odpowiedzialne za transformację wykorzystanie potencjału Wielkopolski dla wzrostu konkurencyjności gospodarki oraz rozwoju podmiotów tworzących sieci gospodarcze scenariusz optymistyczny scenariusz pesymistyczny scenariusz prawdopodobny
Wprowadzenie zespół realizujący dr inż. Agnieszka Grzelczak prof. dr hab. inż. Leszek Pacholski dr inż. Katarzyna Ragin-Skorecka dr Hubert Paluch mgr Aleksandra Cicha
Wprowadzenie dokumenty strategiczne i badania w ramach projektu Raport Polska 2030 Raport Europa 2050 Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski na lata 2010-2020 Raport OECD Innowacyjność w Polsce Scenariusze rozwoju Wielkopolski 2020 i 2050 wyniki badania metodą Delphi w ramach projektu badania prowadzone w kontekście PB III
Wprowadzenie układ scenariusza koncepcja budowy scenariusza instytucje generujące wiedzę przedsiębiorstwa, instytucje otoczenia biznesu, publiczna nauka i sfera badawczo-rozwojowa, władze kanały transferu wiedzy i innowacji sposób wymiany informacji otoczenie rynek, władze publiczne i ich polityka, system kształcenia i przygotowania zawodowego
Scenariusz optymistyczny (1) W perspektywie roku 2030 Wielkopolska stanie się liderem innowacyjności, o dużym potencjale wynikającym ze współpracy nauki, biznesu, administracji i instytucji otoczenia biznesu. W istniejących i nowopowstałych sieciach gospodarczych będzie generowana nowatorska wiedza, która poprzez efektywną transformację będzie udoskonalana i udostępniana współpracującym podmiotom.
Scenariusz optymistyczny (2) środowisko akademickie zaangażuje się w rzeczywistą działalność gospodarczą wzrośnie uznanie i zaufanie dla wiedzy posiadanej i wytwarzanej przez uczelnie wyższe i jednostki naukowo-badawcze w działalności naukowo-badawczej wykorzystywane będą fundusze unijne, państwowe i prywatne wzrośnie liczba firm odpryskowych transformacja wiedzy dotyczącej innowacyjności odbywać się będzie pomiędzy nauką a biznesem
Scenariusz optymistyczny (3) wiodące firmy będą kreować kapitał intelektualny regionu powstaną regionalne centra badawczo-rozwojowe z wykorzystaniem lokalnych specjalistów wiodące firmy będą miały duży udział w inicjowaniu procesów transferu i transformacji wiedzy między sobą, jak również z sektorem MSP spowoduje rozwój e-biznesu oraz dedykowanego e-nauczania
Scenariusz optymistyczny (4) duża liczba MSP pozwoli na współuczestnictwo w kształtowaniu postaw przedsiębiorczych i innowacyjnych wśród społeczeństwa sektor MSP będzie aktywnie uczestniczyć w tworzeniu sieci gospodarczych i silnie promować transformację wiedzy w sieciach oraz pomiędzy sobą liczba MSP wpłynie na rozwój dedykowanych programów szkoleniowych (tradycyjnych i e-learningu)
Scenariusz optymistyczny (5) pojawią się regionalni liderzy ze sfery biznesu i nauki, promujący zaufanie, przedsiębiorczość i innowacyjność wzrośnie zaufanie międzyludzkie i organizacyjne tworzenie instytucji otoczenia biznesu będzie oparte o interesy wszystkich zrzeszonych organizacji, a nie tylko władz i założycieli IOB zapewnią szybszy i efektywniejszy przepływ informacji o nowych koncepcjach i rozwiązaniach oraz dostęp do nowych technologii zaistnieje silna potrzeba prowadzenia akcji informacyjnych dotyczących IOB
Scenariusz optymistyczny (6) działalność edukacyjna będzie dopasowana do potrzeb rynku nauczanie będzie miało na celu budowanie odpowiedzialnych i etycznych postaw przedsiębiorczych i innowacyjnych nacisk zostanie położony na praktyczny aspekt zajęć brak dotacji na szkolenia z UE podniesie ich jakość pojawią się dedykowane regionalne programy kształcenia rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności przyczyni się do powszechnego uznania dla kompetencji fachowych
Scenariusz optymistyczny (7) decyzje rządu pozwolą na aktywne wspieranie innowacyjnych badań dostosowanych do potrzeb rynku decyzje władz samorządowych będą wspierać współpracę wielkopolskich organizacji biznesu i nauki budżet regionu aktywnie będzie współfinansować rozwój infrastruktury społecznie użytecznej, w tym infrastruktury teleinformatycznej programy kształcenia nastawione będą na kreowanie postaw przedsiębiorczych i innowacyjnych dotacje celowe pozwolą na budowanie kompetencji fachowych, rozwijanie gospodarki opartej na wiedzy, wspieranie transformacji wiedzy
Scenariusz optymistyczny (8) zostanie wykorzystany potencjał intelektualny szkół wyższych i jednostek badawczo-rozwojowych powstaną obserwatoria analizujące stan otoczenia oraz przygotowujące bazy wiedzy rozwiązania systemowe wspierające inicjatywy lokalne i współpracę z praktyką przemysłową ukierunkują badania naukowe i znajdą odzwierciedlenie w publikacjach oraz w kwalifikacjach absolwentów inicjatywy lokalnego biznesu zaskutkują wspólnymi projektami realizowanymi w porozumieniu ze sferą nauki
Scenariusz pesymistyczny (1) W perspektywie roku 2030 Wielkopolska będzie określana mianem regionu straconych szans i możliwości. Stanie się tak poprzez niewykorzystanie już istniejącego potencjału, a także tego, jaki tworzy współpraca uczelni, przedsiębiorstw, władz regionu i instytucji badawczorozwojowych oraz poprzez brak jednolitej koncepcji w obszarze zarządzania instytucjami generującymi wiedzę oraz mało sprawny transfer wiedzy w sieciach gospodarczych.
Scenariusz pesymistyczny (2) jakość powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami i sferą badawczo-rozwojową zależeć będzie od przygotowania i nastawienia do współpracy obu stron MSP nie będą atrakcyjnym partnerem dla jednostek naukowych (niskie zaawansowanie technologiczne oraz brak nakładów na projekty badawczo-rozwojowe) wiodące firmy nie będą zainteresowane współpracą, gdyż będą posiadały własne bogatsze zaplecze badawczo-rozwojowe przyczyną będzie brak gotowości i chęci do podejmowania działań innowacyjnych przez przedsiębiorców
Scenariusz pesymistyczny (3) instytucje pośredniczące w transferze technologii w dalszym stopniu będą słabo rozwinięte i skoncentrowane na działalności inkubacyjnej działalność IOB w zakresie rozpowszechniania wiedzy będzie niewystarczająca, przedsiębiorcy nie będą korzystali z usług oferowanych przez te instytucje funkcjonujące i powstające IOB będą prowadzić wewnętrzną konkurencyjną działalność
Scenariusz pesymistyczny (4) współwinnym tej sytuacji będzie system kształcenia oraz rynek usług edukacyjnych i szkoleniowych sztywne podejście uczelni do procesu komercjalizacji wyników badań, doprowadzi do skupiania się tylko na dydaktyce brak prowadzonych rzetelnych badań naukowych w sektorze niepublicznym oraz pogoń za punktowanymi publikacjami kadry naukowej zanik szkolnictwa zawodowego braku społecznego szacunku i umiejętności korzystania z wiedzy i doświadczeń pokolenia 50+
Scenariusz pesymistyczny (5) utrzymywanie się dotacji celowych (na usługi edukacyjne i szkoleniowe) na obecnym poziomie doprowadzi do całkowitego obniżenia ich jakości władze będą musiały ciągle aktualizować i dostosowywać regionalną strategię rozwoju do społeczeństwa tworzenie się e-biznesu wpłynie negatywnie na rozwój rynku usług związanych z transferem wiedzy
Scenariusz pesymistyczny (6) Internet stanie się głównym lub jedynym źródłem wiedzy rozwarstwienie społeczne i wynikający z tego brak zaufania będzie negatywnie oddziaływać na tworzenie sieci zanik umiejętności społecznych i ograniczenie się tylko do relacji wirtualnych pokładane duże nadzieje w klastrach, doprowadzą do ich zamykania się (hermetyzacji) i blokowania w ten sposób procesu przepływu informacji oraz transformacji wiedzy
Scenariusz pesymistyczny (7) brak środków finansowych na prowadzenie badań i prac projektowych oraz słabe wyposażenie w infrastrukturę badawczą ograniczą generowanie nowych pomysłów do przedsiębiorstw nadmierne zaangażowanie naukowców w działalność dydaktyczną nie będzie sprzyjało prowadzeniu badań, a tym bardziej rozpowszechnianiu wiedzy degradacja działalności stowarzyszeń branżowych, bibliotek i ośrodków informacji naukowej oraz powoływanie do życia nowych nieznanych IOB spowoduje osłabienie przepływu informacji
Scenariusz prawdopodobny (1) W perspektywie 2030 roku Wielkopolska pozostanie regionem o dobrze rozwiniętej idei pracy organicznej w przeszłości, ogromnym, choć nie do końca wykorzystanym potencjale w teraźniejszości i wielkich marzeniach o innowacyjnej przyszłości. w perspektywie roku 2030
Scenariusz prawdopodobny (2) wzrośnie świadomość sektora nauki o konieczności generowania wiedzy dla lokalnej gospodarki oraz przekazywania oferty nauki dla praktyki przedsiębiorcy będą nabywać wyniki prowadzonych badań naukowych zwiększanie się liczby i jakości kontaktów instytucji generujących i transferujących wiedzę z praktyką powstanie efektywnego systemu innowacyjnego (powiązania bezpośrednie i pośrednie) łatwość przechodzenia pracowników nauki do biznesu i odwrotnie rozwinie się przedsiębiorczość akademicka
Scenariusz prawdopodobny (3) wiodące firmy będą wykorzystywały kapitał intelektualny regionu napływ potencjału intelektualnego spoza regionu nastąpi przekształcanie MSP w duże przedsiębiorstwa (poprzez wzrost lub tworzenie sieci) w oparciu o nowe innowacyjne technologie powolny rozwój inicjatyw klastrowych, jednak tylko w wybranych branżach i sektorach gospodarki wykreowani zostaną liderzy, jednak o niewielkim wpływie na innowacyjność regionu podobną rolę będą spełniać grupy nacisku
Scenariusz prawdopodobny (4) duże podmioty gospodarcze będą podstawowym źródłem finansowania działalności badawczo-rozwojowej wraz z MSP oraz IOB będą realizowały koncepcje współpracy w ramach sieci (klastrów) wzrośnie świadomość korzyści płynących ze współpracy z IOB poprawi się jakość przekazu i zakresu transformacji wiedzy poprzez rozwój e-biznesu wzrost zaufania do narzędzi informatycznych i jakości generowanej w ten sposób wiedzy
Scenariusz prawdopodobny (5) ciągłym doskonaleniem kapitału ludzkiego, który oparty będzie na wiedzy, umiejętnościach i kompetencjach zdobywanie i pogłębianie wiedzy z zakresu nowoczesnych technologii będzie sposobem na zapobieganie wykluczeniu społecznemu nadmiar informacji spowoduje chaos, zatem poszukiwani będą specjaliści umiejący wykorzystać informacje
Scenariusz prawdopodobny (6) zmiana kształcenia w kierunku budowania postaw proinnowacyjnych w metodyce nauczania wykorzystywane będą technologie informatyczne (e-learning) systemy kształcenia i szkoleń będą charakteryzować się elastycznością system transferu wiedzy do gospodarki obejmie system formalny, ale też samokształcenie, kształcenie nieformalne i incydentalne rozwinięta zostanie polityka zamawiania absolwentów konkretnych kierunków i specjalności
Scenariusz prawdopodobny (7) budowaniu innowacyjności w kontekście transformacji wiedzy będą sprzyjały decyzje administracji państwowej i regionalnej przez próbę kontynuacji spójnej polityki proinnowacyjnej poszukiwane będą źródła zwiększania innowacyjności regionu poprzez wspieranie kształcenia, badań, współpracy biznesu i sfery badawczo-rozwojowej ograniczenie środków z UE spowoduje konieczność finansowania innowacyjności ze środków regionalnych, co wymusi dążenia prooszczędnościowe
Scenariusz prawdopodobny (8) rozwój społeczeństwa informacyjnego, wirtualizacja kontaktów międzyludzkich, osłabienie poczucia wspólnoty, czy też spłycenie relacji międzyludzkich wzrost zaufania między ludźmi i między organizacjami nawiązywane będą lokalne kontakty między sferą biznesu a nauki powolny rozwój działalności społecznej, propagowanie idei zrównoważonego rozwoju i potrzeby angażowania się w sprawy lokalnej społeczności
Podsumowanie Scenariusze mogą działać pobudzająco lub stanowić ostrzeżenie dla władz Wielkopolski jako decydentów odpowiedzialnych za rozwój regionu. Poprzez podejmowane decyzje wykorzystując również wskazane indykatory mogą wpływać na proces transformacji wiedzy. Ważne jest przy tym, aby wyciągnąć wnioski z dotychczasowych doświadczeń. Potrzebne są konkretne, odpowiedzialne i ukierunkowane na przyszłość działania, aby pokonać stagnację w działalności innowacyjnej wielkopolskich przedsiębiorstw i uczelni oraz usprawnić przepływ wiedzy między tymi podmiotami w Wielkopolsce.
Dziękuję za uwagę! agnieszka.grzelczak@put.poznan.pl agnieszka.grzelczak@wp.pl Spotkanie informacyjne współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013