ANALIZA PEST I SWOT DLA TRANSFORMACJI WIEDZY W SIECIACH GOSPODARCZYCH WIELKOPOLSKI

Transkrypt

1 ANALIZA PEST I SWOT DLA TRANSFORMACJI WIEDZY W SIECIACH GOSPODARCZYCH WIELKOPOLSKI Dr Hanna WŁODARKIEWICZ-KLIMEK Dr inż. Joanna KAŁKOWSKA Dr inż. Marek GOLIŃSKI

2 CELE ANALIZY PEST DLA OCENY TRANSFORMACJI WIEDZY W SIECIACH GOSPODARCZYCH WIELKOPOLSKI Za pomocą analizy PEST dokonano oceny atrakcyjności środowiska makroekonomicznego z punktu widzenia tworzenia korzystnych warunków dla transformacji wiedzy w sieciach. Analizę przeprowadzono w czterech obszarach makrootoczenia: polityczno-prawnym, ekonomicznym, społeczno demograficznym, technologicznym.

3 Ocena segmentu polityczno prawnego Lp. 1 Elementy oceny Ocena punktowa (1-5) Brak w polskim prawie kompleksowych regulacji prawnych dotyczących powiązań i działań MSP w sieciach 4 2 Realizowany model polityki lokalnej sprzyjający transferowi wiedzy 4 3 Brak rozporządzeń wykonawczych sprzyjających transformacji wiedzy 4 4 Niekorzystna, hamująca innowacyjność polityka patentowa 4 5 Pozytywny wpływ funduszy unijnych na tworzenie systemowych rozwiązań proinnowacyjnych w regionie 5 6 Istnienie dobrych przepisów regulujących partnerstwo publiczno-prawne 3 7 Sprzyjające warunki prawne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców (potencjalny transfer nowej wiedzy) 3 Regionalne Strategia Innowacyjna dla Wielkopolski zakładająca budowanie trwałego 8 partnerstwa pomiędzy przemysłem, samorządami, jednostkami badawczo 5 rozwojowymi i infrastrukturą biznesową 9 Ograniczona aktywność subregionów w realizacji RSI 4 10 Reformy wewnętrzne dotyczące instytucji życia publicznego 4 Ocena ogólna 4,0

4 Ocena segmentu ekonomicznego Lp. Elementy oceny Ocena punktowa (1-5) 1 Utrudnienia w pozyskiwaniu źródeł finansowania ryzykownych przedsięwzięć 3 innowacyjnych 2 Niedostatek rozwiązań systemowych dotyczących finansowania innowacji 4 3 Silna dysproporcja parametrów ekonomicznych w subregionach 4 4 Nieefektywny system finansowania badań naukowych 5 5 Dominacja tradycyjnych modeli biznesowych 3 6 Relatywnie niższy poziom bezrobocia niż w kraju, jednak mocno zróżnicowany w 4 subregionach 7 Nakłady na badania i rozwój w przeliczeniu na mieszkańca są niższe w 5 Wielkopolsce niż w Polsce 8 Zakłócenia w transformacji wiedzy spowodowane zbyt dużymi obciążeniami 3 fiskalnymi i kosztami pracy 9 Szara strefa w zatrudnieniu jako ograniczenie transformacji wiedzy 3 10 Brak ulg podatkowych związanych z dokształcaniem, jako czynnik hamujące 4 transformację wiedzy do przedsiębiorstw Ocena ogólna 3,8

5 Ocena segmentu społeczno demograficznego Lp. Elementy oceny Ocena punktowa (1-5) 1 Niski poziom life-long learningu 4 2 Niski poziom postaw innowacyjnych w regionie 3 3 Wyższa kultura technologiczna 3 4 Mentalność Wielkopolan (nastawienie na gospodarność a nie innowacyjność) 2 5 Silny wiodący ośrodek akademicki oraz rozwinięty system szkolnictwa wyższego na poziomie zawodowym w województwie 4 6 Relatywnie wysoka jakość życia w regionie 3 7 Permanentny wzrost wydatków na kształcenie 4 8 Malejący trend demograficzny zmniejszenie liczby kandydatów na studia 4 9 Wzrost możliwości kształcenia w zagranicznych ośrodkach uniwersyteckich 5 10 Polityka przeciwdziałająca wykluczeniu społecznemu 5 Ocena ogólna 3,7

6 Ocena segmentu technologicznego Lp. Elementy oceny Ocena punktowa (1-5) 1 Niski odsetek osób pracujących w sektorze high tech oraz w usługach opartych 3 na wiedzy 2 Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura utrudniająca dostęp do technologii IT 5 3 Silny przyrost infrastruktury technicznej w zakresie wykorzystywanego sprzętu i 5 oprogramowania 4 Wzrost dostępności Internetu 5 5 Wzrost umiejętności korzystania z technologii teleinformatycznych 4 6 Rosnący trend informatyzacji przedsiębiorstw 4 7 Wzrost dostępności technologii szerokopasmowych 4 8 Brak znajomości zaawansowanych technologii 3 9 Słaby związek instytucji naukowo badawczych z sektorem high - tech 4 10 Relatywnie niska w stosunku do innych województw liczba przedsiębiorstw w 4 sektorze high - tech Ocena ogólna 4,1

7 Czynniki sprzyjające: ANALIZA PEST WNIOSKI SEGMENT POLITYCZNO - PRAWNY Środowisko zachęcające pozytywne działania państwa stwarzające właściwe i nieograniczające warunki do rozwoju powiązań sieciowych oraz transformacji wiedzy, oddziaływanie Unii Europejskiej sprzyjające rozwojowi działań proinnowacyjnych w regionach (w tym obszarze atrakcyjność segmentu polityczno prawnego w Wielkopolsce jest porównywalna z atrakcyjnością dla całego kraju), istnienie i realizację postanowień Regionalnej Strategii Innowacyjnej dla Wielkopolski zakładającej budowanie trwałego partnerstwa pomiędzy przemysłem, samorządami, jednostkami badawczo rozwojowymi i infrastrukturą biznesową, właściwa realizacja polityki lokalnej sprzyjającej transferowi wiedzy. Czynniki zakłócające: brak kompleksowych rozwiązań prawnych sprzyjających transferowi wiedzy zróżnicowaną aktywność poszczególnych subregionów.

8 ANALIZA PEST WNIOSKI SEGMENT EKONOMICZNY Środowisko neutralne Szczegółowa analiza pokazuje wiele zagrożeń wynikających oddziaływania środowiska ekonomicznego, szczególnie w ujęciu czynników dotyczących całej Polski. Czynniki zakłócające: obciążenia fiskalne, wysokie koszty pracy, istnienie szarej strefy w zatrudnieniu, brak proedukacyjnych ulg podatkowych a także, pogarszające się w ostatnich latach wskaźniki makroekonomiczne dla całego kraju, Czynniki sprzyjające: podstawowe wskaźniki makroekonomiczne w Wielkopolsce wyższe od przeciętnych w Polsce, zaś poziom bezrobocia zdecydowanie niższy, choć zróżnicowany w subregionach. Poprawa warunków w segmencie ekonomicznym zdecydowanie poprawi atrakcyjność otoczenia dla transformacji wiedzy w sieciach. Można spodziewać się, że wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa i przedsiębiorstw poziom inwestycji w wiedzę oraz jej transformacja i wykorzystywanie wzrośnie.

9 ANALIZA PEST WNIOSKI SEGMENT SPOŁECZNO - DEMOGRAFICZNY Środowisko neutralne Segment społeczno demograficzny w ocenie punktowej daje nieco gorsze wyniki niż analiza szans i zagrożeń w segmencie Czynniki sprzyjające: charakterystyczne dla całego kraju takie jak: rosnące wydatki na kształcenie, realizacja polityki przeciwdziałającej wykluczeniu, wzrost możliwości kształcenia w zagranicznych ośrodkach uniwersyteckich czy wzrastająca kultura technologiczna, dane wskazujące na prorozwojowy potencjał Wielkopolski: trzecie pod względem ilości mieszkańców województwo w Polsce, dodatnia dynamika przyrostu naturalnego oraz relatywnie niska stopa bezrobocia, wysoki poziom życia w regionie, występowanie silnego, wiodącego w kraju ośrodka akademickiego oraz rozwiniętego systemu szkolnictwa wyższego na poziomie zawodowym w województwie. Dostrzeżone dotychczasowe zagrożenia w segmencie powinny ustępować wraz z wymianą pokoleniową.

10 ANALIZA PEST WNIOSKI SEGMENT TECHNOLOGICZNY Środowisko zachęcające Znaczenie segmentu technologicznego zostało potwierdzone wysokimi ocenami jednak otoczenie w tym obszarze stwarza również dość istotne zagrożenia Czynniki sprzyjające: przyrost i zwiększenie dostępności infrastruktury technicznej, w zakresie wykorzystywanego sprzętu i oprogramowania, a także we wzroście umiejętności i możliwości (lepszej niż przeciętna w kraju), korzystania z technologii teleinformatycznych, Czynniki zakłócające: relatywnie niska w stosunku do innych województw liczba przedsiębiorstw w sektorze high tech, relatywnie niski poziom zasobów ludzkich związanych z nauką i technologią (HRST) oraz niski odsetek osób pracujących w sektorze high tech w stosunku do pozostałych zatrudnionych brak transferu wiedzy pomiędzy instytucjami naukowo badawczych z sektorem high tech.

11 CELE ANALIZY SWOT DLA OCENY TRANSFORMACJI WIEDZY W SIECIACH GOSPODARCZYCH WIELKOPOLSKI Analiza SWOT pozwoliła na dokonanie oceny silnych i słabych stron transformacji wiedzy w istniejących sieciach gospodarczych Wielkopolski oraz szans i zagrożeń ich rozwoju. W badaniu określono perspektywiczny kierunek rozwoju zachowań związanych z transformacją wiedzy.

12 Silne strony transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski Lp. Silne strony Waga Ocena Średnia (1-3) (1-5) ważona 1 Wysoka dynamika przyrostu liczby studentów 0,3 4 1,2 2 Silne jednostki akademickie 0,3 4 1,2 3 Duży potencjał do tworzenia klastrów w regionie 0,3 4 1,2 4 Silne ośrodki regionalne wspomagające transformację wiedzy 0,3 4 1,2 5 Duży procent akredytowanych instytucji otoczenia biznesu (KSU) 0,2 3 0,6 6 Wyższy niż w Polsce dostęp gospodarstw domowych do Internetu 0,5 5 2,5 7 MTP jako platforma wymiany wiedzy 0,2 3 0,6 8 Policentryczna struktura wyższego szkolnictwa zawodowego 0,3 4 1,2 9 Oferta szkolnictwa wyższego zawodowego dostosowana do potrzeb mikroregionów 0,4 4 1,6 10 Dostrzeganie potrzeb tworzenia systemowych rozwiązań w zakresie monitorowania i prognozowania potrzeb rynku 0,2 4 0,8 pracy Razem 12,1

13 Słabe strony transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski Lp. Słabe strony Waga Ocena Średnia (1-3) (1-5) ważona 1 Niski poziom life-long learningu w Wielkopolsce 0,4-4 -1,6 2 Niski poziom innowacyjności i transformacji wiedzy w klastrach 0,3-4 -1,2 3 Niska jakość wiedzy utrudniająca transformację wiedzy w sieciach 0,4-4 -1,6 4 Niski poziom zasobów ludzkich związanych z nauką i technologią (HRST) 0,4-4 -1,6 5 Niski poziom komercjalizacji wyników badań naukowych 0,2-3 -0,6 6 Niski poziom wymiany kadr pomiędzy sektorem B+R 0,2-3 -0,6 7 Niski poziom postaw przedsiębiorczych (podejmowanie współpracy z przedsiębiorstwami, niski poziom start-up) 0,2-3 -0,6 8 Zbyt duże przywiązanie do tradycyjnych modeli gospodarowania 0,2-3 -0,6 9 Brak wiedzy na temat skuteczności i efektów działań edukacyjnych (szkolenia) 0,4-4 -1,6 10 Niskie zaangażowanie przedsiębiorstw w finansowanie działalności badawczo rozwojowej 0,3-4 -1,2 Razem -11,2

14 Szanse kształtujące otoczenie dla transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski Lp. Szanse Waga (1-3) Ocena (1-5) Średnia ważona 1 Realizacja Regionalnej Strategii Innowacyjnej dla Wielkopolski 0,4 4 1,6 2 Pozytywny wpływ funduszy unijnych na tworzenie systemowych rozwiązań proinnowacyjnych w regionie 0,4 5 2,0 3 Relatywnie niższy poziom bezrobocia niż w kraju, jednak mocno zróżnicowany w subregionach 0,3 4 1,2 4 Polityka przeciwdziałająca wykluczeniu społecznemu 0,2 3 0,6 5 Permanentny wzrost wydatków na kształcenie 0,3 3 0,9 6 Relatywnie wysoka jakość życia w regionie 0,2 4 0,8 7 Silny przyrost infrastruktury technicznej w zakresie 0,2 3 0,6 wykorzystywanego sprzętu i oprogramowania 8 Wzrost dostępności Internetu 0,5 5 2,5 9 Rosnący trend informatyzacji przedsiębiorstw 0,2 4 0,8 10 Wzrost umiejętności korzystania z technologii teleinformatycznych 0,3 4 1,2 Razem 12,2

15 Lp. Zagrożenia kształtujące otoczenie dla transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski Zagrożenia Waga (1-3) Ocena (1-5) Średnia ważona 1 Brak rozporządzeń wykonawczych sprzyjających transformacji wiedzy 0,4-4 -1,6 2 Nakłady na badania i rozwój w przeliczeniu na mieszkańca są niższe w Wielkopolsce niż w Polsce 0,3-4 -1,2 3 Niedostatek rozwiązań systemowych dotyczących finansowania innowacji 0,3-3 -0,9 4 Zakłócenia w transformacji wiedzy spowodowane zbyt dużymi obciążeniami fiskalnymi i kosztami pracy 0,2-4 -0,8 5 Niski poziom life-long learningu 0,4-4 -1,6 6 Niski poziom postaw innowacyjnych w regionie 0,2-3 -0,6 7 Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura utrudniająca dostęp do technologii IT 0,2-3 -0,6 8 Słaby związek instytucji naukowo badawczych z sektorem high tech 0,2-3 -0,6 9 Ograniczona aktywność subregionów w realizacji RSI 0,3-3 -0,9 10 Malejący trend demograficzny zmniejszenie liczby kandydatów na studia 0,2-4 -0,8 Razem -9,6

16 Analiza SWOT wnioski Z przeprowadzonego badania wynika, że istnieje duża przewaga szans nad zagrożeniami oraz niewielka przewaga mocnych stron nad słabymi. Atrakcyjne otoczenie sprzyjające rozwojowi (potwierdza to również analiza PEST) oraz wystarczający potencjał wewnętrzny sprzyja realizacji strategii rozwojowej. Korzystny potencjał zewnętrzny stwarza pozytywny klimat do intensyfikacji działań podmiotów w regionie mających wpływ na kształtowanie i transformację wiedzy oraz do tworzenia nowych sieci powiązań gospodarczych.

17 Wnioski końcowe Analizy PEST i SWOT wykazały istnienie sprzyjających warunków do rozwoju transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych Wielkopolski. Badania wskazują, że istnieje duży potencjał zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny do podjęcia strategii rozwojowej opartej przede wszystkim na takich trendach jak: działania państwa sprzyjające swobodnemu rozwojowi wiedzy, pozytywne oddziaływanie Unii Europejskiej, istnienie regionalnej strategii zakładającej transfer wiedzy pomiędzy partnerami w regionie, w większości lepsze od przeciętnych w Polsce wskaźniki makroekonomiczne, dynamiczny rozwój społeczeństwa informacyjnego w Wielkopolsce.

18 Podsumowanie Wykorzystanie okazji tworzonych przez otoczenie będzie możliwe przede wszystkim dzięki: istniejącemu potencjałowi wewnętrznemu Wielkopolski określonemu przez silne jednostki regionalne wspomagające transformację wiedzy, dobrej, zdecentralizowanej strukturze szkolnictwa wyższego, dostosowanej do potrzeb rynku pracy, potencjałowi i tradycji w tworzeniu klastrów, licznym instytucjom otoczenia biznesowego sprzyjającym narastaniu wiedzy w regionie.