IV posiedzenie Konwentu Marszałków Województw RP 28-29 luty 2008r. Rybnik

IV posiedzenie Konwentu Marszałków Województw RP 2829 luty 2008r. Rybnik temat: SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK W ASPEKCIE UREGULOWAŃ PRAWNYCH

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY Liceum medyczne: Do tego typu szkół wstępowali, po zdaniu egzaminu wstępnego, uczniowie w wieku lat 15. Cykl kształcenia trwał 5 lat. Program nauczania składał się z kształcenia ogólnego i specjalistycznej edukacji w zakresie pielęgniarstwa. Po ukończeniu pierwszych 4 lat i zdanym egzaminie absolwent otrzymywał świadectwo dojrzałości, natomiast po 5 latach dyplom pielęgniarki. Zgodnie z Instrukcją Nr 10/76 Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 16 lipca 1976 roku w sprawie okresowego zatrudnienia niektórych pielęgniarek i położnych w oddziałach szpitalnych, absolwent liceum medycznego, a także medycznego studium zawodowego zobligowany był do ukończenia dwuletniego szkolenia zawodowego w szpitalach, po którym uzyskiwał zaświadczenie o prawie wykonywania zawodu. W roku 1991 została podjęta decyzja o wstrzymaniu naboru do liceów medycznych na kierunek pielęgniarski. Ostatni absolwenci uzyskali dyplomy w roku 1996.

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY Medyczne Studium Zawodowe: Przez pewien okres szkoły funkcjonowały równolegle z liceami medycznymi. Do tego typu szkół wstępowali, po zdaniu egzaminu wstępnego, absolwenci szkół średnich legitymujący się świadectwem dojrzałości w wieku lat 19. Do roku 1991 szkoły pomaturalne kształciły pielęgniarki w systemie 2letnim. Od roku 1992 program kształcenia obejmował 2,5 roku (5 semestrów). Absolwent uzyskiwał dyplom pielęgniarki i ograniczone prawo wykonywania zawodu, a po ukończeniu stażu podyplomowego prawo wykonywania zawodu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2000 roku w sprawie stażu podyplomowego pielęgniarek i położnych, absolwentki tych szkół miały obowiązek odbywania 12 miesięcznych staży podyplomowych w zakładach opieki zdrowotnej.

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY Medyczne Studium Zawodowe: W latach 1996 1999 wprowadzono innowację pedagogiczną polegającą na na kształceniu pielęgniarek w systemie 4600 godzin realizowanych przez 3 lata (6 semestrów). W tym programie uczestniczyło I Medyczne Studium Zawodowe w Katowicach (obecnie Szkoła Policealna Województwa Śląskiego Nr 1 w Katowicach). Niektóre elementy tego programu zostały wykorzystane w programach kształcenia na poziomie licencjata.

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY Ustawa z dnia 3 lutego 2001 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej: Art. 2 Od roku szkolnego 2003/2004 nie przeprowadza się rekrutacji kandydatów do szkół, o których mowa w art. 7 ust.2 pkt 1 (szkoła pomaturalna) i ust. 3 pkt 1 (szkoła pomaturalna) ustawy o której mowa w art.1 Zatem od roku szkolnego 2003/2004 nie przeprowadza się rekrutacji kandydatów do szkół pomaturalnych, w konsekwencji czego w roku 2005 zakończyło się kształcenie pielęgniarek oraz położnych na poziomie pomaturalnym.

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY Uczelnie Wyższe Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. tekst pierwotny Dz. U. 1996 r. nr 57 poz. 410 tekst jednolity Dz. U. 2001 r. Nr poz. 602 Ustawa z dnia 3 lutego 2001 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. 2001 r. Nr 16 poz. 169 Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz ustawy zmieniającej ustawę o zawodach pielęgniarki i położnej Dz. U 2003 r. Nr 109 poz. 1029 Na chwilę obecną w Polsce można uzyskać kwalifikacje pielęgniarki tylko po ukończeniu wyższej uczelni. Stanowi o tym art. 7 ust. 1 w związku z ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej. Kształcenie odbywa się w formie jednolitych studiów magisterskich lub uzupełniających, lub studiów wyższych zawodowych.

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY Studia pomostowe Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 92. poz. 885 Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentkami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej. Ustawa z dnia 6 lipca 2007 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY Studia pomostowe Szkoła wyższa może prowadzić studia zawodowe na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo, przeznaczone dla pielęgniarek, położnych, które posiadają świadectwo dojrzałości i ukończyły liceum medyczne lub szkołę policealną albo szkołę pomaturalną, kształcącą w zawodzie pielęgniarki, położnej. Studia (tzw. pomostowe) mogą trwać krócej niż 6 semestrów, jeżeli po ich ukończeniu pielęgniarka, położna uzyska wiedzę, kwalifikacje i umiejętności odpowiadające wiedzy, kwalifikacjom i umiejętnościom uzyskiwanym po ukończeniu studiów, o których mowa w art. 7 ust. 4 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej. Ostatnia rekrutacja na studia zostanie przeprowadzona na rok akademicki 2010/2011. Dokumentem potwierdzającym posiadanie kwalifikacji przez absolwenta tego typu studiów na kierunku pielęgniarstwo jest dyplom licencjata pielęgniarstwa, a kierunku położnictwo dyplom licencjata położnictwa.

SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY SZKOŁY POLICEALNE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (dawne medyczne szkoły zawodowe) Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 października 1998 roku w sprawie określenia wykazu szkół i placówek o znaczeniu regionalnym, których prowadzenie należy do samorządu województwa (Dz. U. Nr 147, poz. 964) Województwo Śląskie stało się organem prowadzącym dla 17 szkół medycznych.

SZKOŁY KSZTAŁCĄCE W ZAWODZIE PIELĘGNIARKA Zespół Szkół Medycznych przekazane do Miasta Lubliniec w 2002 r. Zespół Szkół ChemicznoMedycznych przekazany do Miasta Tarnowskie Góry W 2002 r. Medyczne Studium Zawodowe w Gliwicach zlikwidowane z dniem 31 sierpnia 2005 r. i włączone w struktury SPWŚ dawnego Medycznego Studium Zawodowego Nr 1 w Gliwicach Zespół Szkół Medycznych przekazane do Miasta Ruda Śląska w 2002 r. zkoła Policealna Województwa Śląskiego dawniej Medyczne Studium Zawodowe w Raciborzu Racibórz Szkoła Policealna Województwa Śląskiego dawniej Medyczne Studium Zawodowe w Rybniku Gliwice Rybnik Lubliniec Częstochowa Tarnowskie Góry Ruda Śląska Katowice Czeladź Żywiec Sosnowiec Szkoła Policealna Województwa Śląskiego dawniej Medyczne Studium Zawodowe przekazana z dniem 1 stycznia 2006 r. do Miasta Częstochowy Zespół Szkół Medycznych przekazany do Miasta Żywiec w 2002 r. Medyczne Studium Zawodowe w Czeladzizlikwidowane z dniem 31 sierpnia 2005 r. i włączone w struktury RCKU w Sosnowcu Szkoła Policealna Województwa Śląskiego dawniej Medyczne Studium Zawodowe w Sosnowcuobecnie wchodząca w skład Regionalnego Centrum Kształcenia Ustawicznego w Sosnowcu Szkoła Policealna Województwa Śląskiego Nr 1 w Katowicach dawniej I Medyczne Studium Zawodowe w Katowicach

LICZBA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ KSZTAŁCĄCYCH W ZAWODZIE PIELĘGNIARKA * Szkoła 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 suma I MSZ Katowice 19 14 12 16 26 24 111 MSZ Racibórz 21 22 19 18 32 36 148 MSZ Rybnik 17 16 8 15 33 29 118 MSZ Sosnowiec 16 16 11 12 26 26 107 MSZ Czeladź 20 15 16 26 25 31 133 MSZ Gliwice 18 17 12 14 18 37 116 MSZ Częstochowa 20 22 20 27 17 30 136 ZSM Lubliniec 13 12 25 ZSM Ruda Śląska 8 8 ZSChM Tarnowskie Góry 17 10 9 36 ZSM Żywiec 23 14 37 192 158 107 128 177 213 975 * Dane uzyskane od dyrektorów szkół

SZKOŁY KSZTAŁCĄCE W ZAWODZIE POŁOŻNA Częstochowa Szkoła Policealna Województwa Śląskiego dawniej Medyczne studium Zawodowe przekazana z dniem 1 stycznia 2006 r. do Miasta Częstochowy Szkoła Policealna Województwa Śląskiego w Mikołowie Mikołów Katowice Szkoła Policealna Województwa Śląskiego dawne I Medyczne Studium Zawodowe w Katowicach Wodzisław Śląski Medyczne Studium Zawodowe w Wodzisławiu Śląskim, włączone do Szkoły Policealnej Województwa Śląskiego w Rybniku

LICZBA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ KSZTAŁCĄCYCH W ZAWODACH POŁOŻNA * Szkoła 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 suma I MSZ Katowice 25 23 8 20 20 21 117 MSZ Częstochowa 20 22 14 11 11 78 MSZ Mikołów 15 11 26 MSZ Wodzisław Śląski 23 18 18 18 19 96 83 74 40 49 50 21 317 * Dane uzyskane od dyrektorów szkół

MOCNE STRONY KSZTAŁCENIA W SZKOŁACH POMATURALNYCH Praca według jednolitego programu nauczania daje gwarancję ujednoliconego procesu kształcenia, czego nie zapewnia autonomiczność uczelni (rozbieżności dotyczą nawet czasu kształcenia 3lata, lub 3,5roku). Duży nacisk na kształcenie zawodowe praktyczne co ma priorytetowe znaczenie w tym zawodzie. Kształcenie umiejętności zawodowych pod kierunkiem nauczycieli zawodu. Doskonałe zaplecze dydaktyczne, baza techniczna i kadra z wieloletnim doświadczeniem. Aspekt ekonomiczny kształcenie na poziomie wyższym stanowi odczuwalne obciążenie budżetów domowych, co powoduje powstawanie barier ekonomicznych i ogranicza dostęp do zawodu ludziom młodym z rodzin uboższych. Większa liczba szkół policealnych umożliwia kształcenie większej liczby przyszłych pielęgniarek.

Uznawanie kwalifikacji zawodowych pielęgniarek Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 wrze ześnia 2005 roku w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz. U. UE.L.05.255.22) Sekcja 3 Pielęgniarki odpowiedzialne za opiekę ogólną (wyciąg) Warunkiem podjęcia kształcenia pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną jest ukończenie dziesięcioletniego kształcenia ogólnego, potwierdzonego dyplomem, świadectwem lub innym dokumentem wydanym przez właściwe organy lub instytucje Państwa Członkowskiego albo świadectwem potwierdzającym zdanie egzaminu wstępnego na równoważnym poziomie szkoły pielęgniarskiej. Kształcenie pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną obejmuje co najmniej 3 lata lub 4600 godzin kształcenia teoretycznego i klinicznego, przy czym kształcenie teoretyczne obejmuje co najmniej trzecią część, a kształcenie kliniczne co najmniej połowę minimalnego okresu kształcenia.

Uznawanie kwalifikacji zawodowych pielęgniarek Załącznik V Uznawanie na podstawie koordynacji minimalnych wymogów w zakresie kształcenia. Załącznik V.2. Pielęgniarki odpowiedzialne za opiekę ogólną W punkcie 5.2.1. załącznika V.2 określono program kształcenia pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną. W punkcie 5.2.2. załącznika V.2 określono dokumenty, które potwierdzają posiadanie kwalifikacji pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną. Dyrektywa stanowi, iż w Polsce dokumentem potwierdzającym posiadanie kwalifikacji w przypadku pielęgniarki jest dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku pielęgniarstwo z tytułem magister pielęgniarstwa.

DZIAŁANIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ZWIĄZKU Z NEGATYWNYM ZJAWISKIEM SPADKU LICZBY ZATRUDNIANYCH PIELĘGNIAREK W ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ ORAZ OGÓLNĄ SYTUACJĄ PIELĘGNIAREK 1. Dyskusja na powyższy temat na posiedzeniu Komisji Polityki Społecznej i Ochrony Zdrowia oraz Edukacji Nauki i Kultury Sejmiku Województwa Śląskiego z udziałem przedstawicieli środowiska pielęgniarskiego, oświaty w 2006 roku. Wypracowano wspólne stanowisko 2. Wystąpienie wicemarszałka odpowiedzialnego za sprawy edukacji i zdrowia do ówczesnego Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Zdrowia z wnioskiem o rozważenie możliwości podjęcia działań celem reaktywacji kształcenia pielęgniarek na poziomie pomaturalnym.

Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP w sprawie Sytuacji pielęgniarek w aspekcie obowiązujących uregulowań prawnych Konwent Marszałków Województw RP wyraża zaniepokojenie istniejącą sytuacją związaną z negatywnym zjawiskiem spadku liczby zatrudnianych pielęgniarek w zakładach opieki zdrowotnej. Obawy są tym bardziej uzasadnione, iż w niedalekiej przyszłości, przy pogłębianiu się tej tendencji, stan ten może zagrozić normalnemu funkcjonowaniu służby zdrowia oraz prawidłowemu świadczeniu pomocy medycznej dla pacjentów. Spełnienie się tego pesymistycznego scenariusza postawi szpitale przed sytuacją, w której konstytucyjne gwarancje ochrony zdrowia i dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej nie będą realizowane. U podstaw zaistniałego zjawiska leżą rozwiązania prawne. W obecnej rzeczywistości prawnej w Polsce można uzyskać kwalifikacje pielęgniarki tylko po ukończeniu wyższej uczelni. Jedynie bowiem dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku pielęgniarstwo z tytułem magister pielęgniarstwa stanowi na gruncie Dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 roku dokument potwierdzający posiadanie wymaganych kwalifikacji. Ustawowy zakaz rekrutacji kandydatów na kierunek kształcenia w zawodzie pielęgniarka, wprowadzony przez art. 2 ustawy z dnia 3 lutego 2001 roku o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 16, poz. 169, z późn. zm.), postawił samorządy województw przed koniecznością zmiany profilu edukacyjnego szkół kształcących dotychczas adeptki tego zawodu, gdyż regulacje prawne pozbawiły jednostki samorządu terytorialnego podstaw do organizacji kształcenia pielęgniarek w ramach szkolnictwa policealnego. Rozwiązania zaistniałej sytuacji należy szukać w zmianach legislacyjnych pozwalających na reaktywowanie kształcenia pielęgniarek na poziomie szkoły policealnej, według tak opracowanych programów nauczania, ażeby nabyte kwalifikacje pielęgniarek uznawane były w krajach Unii Europejskiej. W takiej sytuacji konieczne są zmiany programowe i organizacyjne zachowujące jednak standardy kształcenia pielęgniarek, a więc obejmujące co najmniej 3 lata lub 4.6000 godzin kształcenia teoretycznego i klinicznego. Dążyć należy do stworzenia rzeczywistości prawnej, w której dokumentem potwierdzającym kwalifikacje pielęgniarek stanie się także dyplom ukończenia szkoły policealnej. Za takim rozwiązaniem przemawiają tak względy kadrowe, jak i ekonomiczne. W szkołach kształcących niegdyś pielęgniarki lub położne istnieje jeszcze bowiem bogata baza dydaktyczna oraz pracuje doświadczona kadra. Nie można pominąć faktu, iż wraz z upływem czasu, szanse na reaktywowanie kształcenia w zawodzie pielęgniarskim na poziomie szkoły policealnej znacząco maleją. Przede wszystkim nauczyciele zaangażowani w proces kształcenia pielęgniarek, legitymujący się wszechstronnym teoretycznym i praktycznym przygotowaniem nabywają prawa emerytalne. Zmarnowanie tego potencjału będzie bardzo trudne do odtworzenia. Drugim rozwiązaniem może być ulokowanie kształcenia przyszłych pielęgniarek w kolegiach. Wiąże się to oczywiście z koniecznością dokonania zmian ustawodawstwa zarówno z zakresu systemu oświaty, jak i zawodu pielęgniarki. Niezbędne byłyby także uregulowania stwarzające prawne podstawy funkcjonowania takich kolegiów, na wzór już istniejących kolegiów pracowników służb społecznych i zakładów kształcenia nauczycieli. Wspólną troską samorządów województw winna być dbałość o zapewnienie obywatelom dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej przy pełnej gwarancji ochrony zdrowia i życia. Realizacja tego obowiązku nastąpić może tylko w sytuacji zorganizowanej opieki pielęgniarskiej wykonywanej przez liczne kadry pielęgniarek.

Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP wsprawie Sytuacji pielęgniarek w aspekcie obowiązujących uregulowań prawnych Mając na uwadze powyższe Konwent Marszałków Województw RP widzi potrzebę: pilnego podjęcia działań legislacyjnych celem stworzenia prawnych podstaw reaktywowania kształcenia pielęgniarek na poziomie szkół policealnych, z jednoczesnym zachowaniem obowiązujących w krajach Unii Europejskiej standardów kształcenia w tym zawodzie, ażeby nabyte kwalifikacje pielęgniarek uznawane były w krajach Unii, pilnego podjęcia działań w sprawie włączenia do treści załącznika 5.2.2. Dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 roku w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz. U. UE.L.05.255.22) osób legitymujących się dyplomem pielęgniarki, Konwent Marszałków Województw RP zwraca się do Prezesa Rady Ministrów, Ministra Zdrowia i Ministra Edukacji Narodowej oraz Komisji Zdrowia Sejmu RP o uwzględnienie niniejszego stanowiska.

Dziękujemy za uwagę Opracował: Wydział Edukacji i Nauki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego Luty 2008