PLANOWE WYŁĄCZENIA WIEJSKICH LINII NISKIEGO I ŚREDNIEGO NAPIĘCIA

PLANOWE WYŁĄCZENIA WIEJSKICH LINII NISKIEGO I ŚREDNIEGO NAPIĘCIA Autorzy: Jan C. Stępień, Andrzej Stobiecki ("Rynek Energii" - luty 2017) Słowa kluczowe: wiejskie linie elektroenergetyczne niskiego i średniego napięcia, wyłączenia planowe linii Streszczenie. W artykule przeprowadzono analizę planowych przerw w dostawie energii elektrycznej wykonywanych przy wiejskich liniach niskiego i średniego napięcia. Przeanalizowano takie parametry jak częstość i czas przerwy w zasilaniu energią elektryczną, sezonowość wykonywania prac w chronologicznym okresie roku i doby, częstość rodzajów prac, czas przerwy w zasilaniu energią elektryczną, ilość energii elektrycznej niedostarczonej podczas prac planowych oraz liczbę wyłączanych odbiorców energii. Wyniki zostały podane w formie tabel i wykresów. 1. WSTĘP Eksploatacja wiejskich linii elektroenergetycznych niskiego i średniego napięcia, prowadzona przez przedsiębiorstwa energetyczne, wymaga w pewnych sytuacjach wyłączenia linii w celu wykonywania niezbędnych prac związanych z bieżącym utrzymaniem infrastruktury technicznej. Przedsiębiorstwa energetyczne, w celu utrzymania wysokich wartości wskaźników ciągłości zasilania energią elektryczną [6, 7], podejmują decyzje o wyłączeniu linii w przypadkach koniecznych, w których nie można wykonać prac w technologii pod napięciem [10, 11, 13]. Zgodnie z obowiązującymi przepisami [9], przedsiębiorstwo energetyczne zobowiązane jest do powiadomienia odbiorców o terminie i przedziale czasu, w którym energia elektryczna nie będzie dostarczana. Ma to na celu przygotowanie ich do tego zdarzenia, a przez to ograniczenie skutków przerwy w zasilaniu w energię elektryczną organizacyjnych i przede wszystkim ekonomicznych [4, 5, 7]. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego [9] stwierdza, że przedsiębiorstwo energetyczne, w zakresie standardów jakościowych obsługi odbiorców, powiadamia ich z co najmniej pięciodniowym wyprzedzeniem o terminach i czasie planowanych przerw w dostarczaniu energii elektrycznej. Należy stwierdzić, że wcześniejsze powiadamianie odbiorców o przerwach w dostawie energii elektrycznej znacznie ogranicza skutki ekonomiczne braku energii, ale nie może ich wy-

eliminować całkowicie. Dotyczy to głównie wiejskich gospodarstw domowych, sklepów i obiektów handlowych oraz warsztatów rzemieślniczych, które nie są wyposażone w rezerwowe źródła zasilania. Przy szczegółowych analizach skutków ekonomicznych należałoby również wziąć pod uwagę ocenę ekonomiczną strat czasu ludzkiego [2, 3, 4, 6, 7]. Problem ten jest bardzo złożony i nie będzie analizowany w tym artykule. Otrzymane wyniki badań mogą natomiast posłużyć do jego analizy oraz ekonomicznej oceny strat powstałych na skutek przerw w zasilaniu energią elektryczną [4]. Celem wykonanych analiz, których wyniki zostały przedstawione w artykule, jest ocena zakresu wykonywanych prac eksploatacyjnych a także skutków ograniczeń zasilania w energię elektryczną. Analizę o podobnym zakresie przedstawiono w [11]. Dotyczyła ona oceny wyłączania linii nn i SN bez ich rozróżniania, dla wybranego rejonu energetycznego. W tym artykule wyniki analizy zostały wykonane wyłącznie dla wiejskich linii napowietrznych niskiego i średniego napięcia, oddzielnie dla obu rodzajów linii. Wyniki analiz przedstawiono w postaci tabel, histogramów oraz wyników weryfikacji parametrycznej analizowanych prób podając wartości średnie analizowanych wielkości, przedziały ufności dla średnich na poziomie istotności α = 0,05 oraz wartości maksymalne i minimalne. Liczności próby statystycznej dotyczącej planowych wyłączeń wiejskich linii niskiego napięcia wynosiła n nn = 631, a linii średniego napięcia n SN = 520 elementów. 2. ANALIZA PLANOWYCH PRZERW PRZY WIEJSKICH LINIACH NISKIEGO NAPIĘCIA Zgodnie z określonym we wstępie zakresem artykułu poniżej przedstawione zostaną wyniki analiz prac wykonywanych przy wiejskich liniach niskiego napięcia. Jako pierwsze zostaną przedstawione analizy częstości i czasu poszczególnych rodzajów prowadzonych prac. Wyniki analizy przedstawiono w tabeli. Tabela 1 Częstość i czas przerwy w zasilaniu energią elektryczną prac wykonywanych przy wiejskich liniach niskiego napięcia Oznacz. Rodzaj prac Udział [%] Średni czas przerwy [min] A Wycinka i usuwanie gałęzi drzew 13,31 145 B Montaż lub demontaż gniazd bocianich 1,90 87 C Inne prace 5,71 124 D Przeglądy okresowe 41,84 260 E Naprawa przewodów 4,28 130 F Instalowanie przyłączy 5,55 109

G Remonty linii nn 8,40 302 H Wymiana słupa 9,83 272 I Montaż lub wymiana skrzyni przyłączeniowej 2,69 134 J Wymiana przewodów gołych na izolowane 3,49 255 K Zmiana miejsca zainstalowania układu pomiarowego 0,63 262 L Montaż złącza kablowego 2,38 270 Wyniki zilustrowano na rys. 1. Rys. 1. Częstość prac wykonywanych przy wiejskich liniach niskiego napięcia Na podstawie otrzymanych wyników należy stwierdzić, że największy udział planowych wyłączeń wiejskich linii niskiego napięcia mają przeglądy okresowe linii, wycinanie drzew lub gałęzi drzew znajdujących się w obrębie linii oraz wymiana słupów i remonty linii. Średnie wartości czasów wykonywania poszczególnych rodzajów prac planowych są największe dla remontów linii, wymiany słupów i przeglądów okresowych. Wyniki tej analizy zilustrowano na rys. 2. Rys. 2. Średnie wartości czasu wykonywania różnych rodzajów prac planowanych przy wiejskich liniach niskiego napięcia

Poniżej przedstawiono analizę sezonowości wykonywania prac eksploatacyjnych przy liniach niskiego napięcia i urządzeniach z nich związanymi. Wyniki analizy zilustrowano na rys. 3 w postaci histogramu częstości prac przeprowadzonych w chronologicznych miesiącach roku kalendarzowego, w odniesieniu do ich rocznej liczby. Rys. 3. Częstości wykonywanych prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia Planowe prace eksploatacyjne przy wiejskich liniach niskiego napięcia wykonywane są z różną częstością w okresie rocznym. Z histogramu przedstawionego na rys. 3 wynika, że w pierwszej części roku (miesiące I VI) wykonywanych jest większość prac. Poza tym rozkład częstości nie wykazuje istotnych zmian częstości, w chronologicznych miesiącach roku kalendarzowego. Rys. 4. Częstości liczby planowych wyłączeń eksploatacyjnych, podczas prac wykonywanych Ważną informacją dla odbiorców energii elektrycznej jest przedział czasu w okresie doby, w którym wykonuje się prace eksploatacyjne. Od umiejscowienia tego przedziału zależą straty ekonomiczne spowodowane przerwą w zasilaniu energią elektryczną [2, 3, 4, 13, 14, 16].

Przeprowadzono taką analizę, w której wyznaczono udziały liczby planowanych wyłączeń eksploatacyjnych, w chronologicznym czasie doby. Wyniki analizy zilustrowano na rys. 4. przy wiejskich liniach niskiego napięcia, w chronologicznym okresie doby Z przedstawionej analizy wynika, że największa częstość planowych wyłączeń linii niskiego napięcia występuje pomiędzy godzinami 8:00 a 14:00. Spowodowane to jest przede wszystkim możliwościami wykonywania prac, bezpieczeństwem pracowników wykonujących te prace a także dyspozycyjnością odbiorców energii elektrycznej, z którymi muszą współpracować brygady remontowe, aby dokonać niezbędnych czynności [8, 16]. W dalszej części przedstawiono analizy wielkości charakteryzujących prace planowe wykonywane przy wiejskich liniach niskiego napięcia w postaci weryfikacji parametrycznej podstawowych statystyk badanych prób, do których zaliczono: wartość średnią E(X), dolną X d(α) i górną X g(α) wartość przedziału ufności dla wartości średniej, na poziomie istotności α = 0,05, najmniejszą X (1) i największą X (n) wartość realizacji próby oraz odchylenie standardowe s, przy czym X jest badaną wielkością. Wartości wyznaczane są według znanych wzorów, zamieszczonych między innymi w [5, 6, 12]. Nie przeprowadzano weryfikacji nieparametrycznej hipotezy o rozkładach badanych parametrów, ponieważ z założonego zakresu artykułu uznano je za nieistotne i nieprzydatne. Analizę czasu przerwy w zasilaniu energią elektryczną t p podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia przedstawiono w tabeli 2. Wartość czasu podana jest w minutach, zgodnie z obecną tendencją określania czasu przerw w rejonach energetycznych [5, 6]. Tabela 2 Podstawowe parametry statystyczne czasu trwania przerwy w zasilaniu energią elektryczną t p podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia (min) E(t p ) t p(1) t p(n) s t pd(α) t pg(α) 222 8 925 127 212 232 Na rysunku 5 przedstawiono histogram empiryczny analizowanego wyżej czasu przerwy w zasilaniu energią elektryczną t p. Rys. 5. Histogram empiryczny czasu przerwy w zasilaniu energią elektryczną t p podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia

Z przeprowadzonej analizy wynika, że wartość średnia czasu przerwy w zasilaniu spowodowana pracami planowymi wykonywanymi przy wiejskich liniach niskiego napięcia wynosi 222 min (3,7 h), natomiast wartość maksymalna tego czasu jest równa 925 min (15,4 h). Należy jednakże zauważyć, że przedział ufności dla wartości średniej, wyznaczony dla wartości α = 0,05, jest wąski. Zawiera się pomiędzy 212 a 232 min (3,53 a 3,87 h). Wynika to również z histogramu zamieszczonego na rys. 5, na którym widać, że największe częstości badanego czasu są w zakresie do 400 min. Trzeba jeszcze dodać, że czas ten jest na ogół mniejszy niż deklarowany, zgodnie z przepisami [8, 9], w ogłoszeniach dystrybutorów o przerwach w dostawie energii elektrycznej,. W dalszej części przeprowadzona została analiza wartości energii elektrycznej niedostarczonej A nd podczas planowych prac przy wiejskich liniach niskiego napięcia wyniki analizy parametrycznej przedstawione zostały tabeli 3 a na rys. 6 przedstawiono histogram energii niedostarczonej A nd, podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia. Tabela 3 Podstawowe parametry statystyczne energii elektrycznej niedostarczonej A nd w czasie przerwy w zasilaniu podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia (MW h) E(A nd ) A nd(1) A nd(n) s A nd(α) A nd(α) 0,011 0,003 0,206 0,015 0,010 0,012 Wartość energii elektrycznej niedostarczonej do odbiorców przy wyłączeniach planowych nie jest duża. Wartość średnia wynosi zaledwie 0,011 MW h (11 kw h). Wynika to z dwóch powodów: niewielkiej mocy czynnej pobieranej przez odbiorców energii elektrycznej w okresie dokonywanych wyłączeń oraz małego czasu planowych wyłączeń linii. Rys. 6. Histogram energii elektrycznej niedostarczonej A nd w czasie przerwy w zasilaniu podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia

Następną analizą związaną z planowymi wyłączeniami wiejskich linii niskiego napięcia jest ocena liczby odbiorców energii elektrycznej, których dotyczą ograniczenia dostawy energii. W tabeli 4 zostały przedstawione podstawowe parametry statystyczne liczby odbiorców n w wyłączonych podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia (szt.) a na rys. 7, histogram empiryczny liczby odbiorców n w. Tabela 4 Podstawowe parametry statystyczne liczby odbiorców n w wyłączonych podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia (szt.) E(n w ) n w(1) n w(n) s w n w(α) n w(α) 5,9 4,0 38,0 4,9 5,5 6,3 Rys. 7. Histogram liczby odbiorców n w wyłączonych podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia Z tej analizy wynika, że przy planowych wyłączeniach wiejskich linii niskiego napięcia średnio wyłączanych jest 6 odbiorców (5,9 odb.), przy czym maksymalna wartość liczby odbiorców określona na podstawie badanej próby wynosi n w(n) = 38 odbiorców. Na podstawie przedstawionego na rys. 7 histogramu można rozszerzyć przedstawione wyniki zauważając, że największa wartość częstości liczby wyłączanych odbiorców zawiera się w przedziale do 5, ale występują również znaczące wartości częstości liczby wyłączanych odbiorców w zakresie 5 10 oraz 15 20 odbiorców. 3. ANALIZA PLANOWYCH PRZERW PRZY WIEJSKICH LINIACH ŚREDNIEGO NAPIĘCIA Zakres prac wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia jest inny i szerszy niż przy liniach niskiego napięcia. Przede wszystkim pojawiają się tutaj prace związane z przeglądami i wymianą słupowych stacji transformatorowych, których udział w systemach dystrybucji energii elektrycznej wynosi ponad 67% [1, 15, 17].

Tabela 5 Częstość i czas przerwy w zasilaniu energią elektryczną prac wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia Oznacz. Rodzaj prac A Czynności eksploatacyjne 12,7 124 B Wycinka i usuwanie gałęzi drzew 5,8 230 C Wymiana izolatora 6,3 65 D Montaż urządzeń na linii SN 4,6 186 E Naprawa mostka 9,8 37 F Podłączenie nowego obwodu 0,8 139 G Pomiary parametrów linii 1,5 63 H Prace doraźne przy linii 2,1 171 I Prace doraźne przy stacji transformatorowej 4,0 108 J Przegląd okresowy linii SN 16,0 263 K Przegląd okresowy stacji transformatorowej SN 24,2 118 L Montaż lub wymiana skrzyni przyłączeniowej 3,3 296 Ł Wymiana słupa 2,7 244 M Budowa stacji SN/nn 4,2 251 N Wymiana transformatora 1,9 170 Udział [%] Średni czas przerwy [min] Wyniki przeprowadzonej analizy zilustrowano na rysunku 8. Rys. 8. Częstość prac planowanych wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia Średnie wartości czasu prac planowanych wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia, wyznaczonych w tabeli 5, przedstawiono na rys. 9.

Rys. 9. Średnie wartości czasu różnych rodzajów prac planowanych wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia Na podstawie przedstawionych wyżej średnich wartości czasu wykonywania planowych prac przy wiejskich liniach średniego napięcia należy stwierdzić, że największe wartości czasu występują przy pracach związanych z montażem skrzyni przyłączeniowych 296 min (4,9 h), następnie przy przeglądach okresowych 263 min (4,4 h), budowie słupowych stacji transformatorowych 251 min (4,2 h) oraz wymian słupów 244 min (4,1 h). Udział prac związanych z przeglądami okresowymi linii wynosi 16,0% (tablica 5). Sumaryczny udział pozostałych prac, wyszczególnionych wyżej, których czasy wykonywania są duże, wynosi tylko 10,2%. Analiza sezonowości prac planowych wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia, wykazuje istotne zmiany częstości w chronologicznych miesiącach okresu rocznego. Najmniej prac prowadzonych jest w okresie od maja do lipca. Spowodowane to jest przede wszystkim występującymi w tym okresie burzami i związanymi z nimi wyładowaniami atmosferycznymi. Długości ciągów wiejskich linii napowietrznych średniego napięcia o wartości do 20 km wynoszą 80% a od 20 do 49 km 13%, długości wszystkich linii napowietrznych SN [17]. Na tak rozległych obszarach mogą powstawać, (w tym okresie), gwałtowne zjawiska atmosferyczne. Stanowiska pracy w czasie wykonywania prac planowych nie są przystosowane do ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi [8], dlatego w tym okresie, pomimo sprzyjających warunków takich jak duża długość dnia oraz odpowiednia wartość temperatury powietrza, prace planowe przy wiejskich liniach są wykonywane w ograniczonym zakresie. Wyniki analizy częstości prac planowych wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia, w chronologicznych miesiącach okresu rocznego, przedstawiono na rys. 10.

Rys. 10. Częstość prac planowych wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia, w chronologicznych miesiącach okresu rocznego Wyniki analiz przedziału czasu wykonywania planowych prac przy wiejskich liniach średniego napięcia zostały przedstawione na rys. 11. Przedziały czasowe wykonywania prac są podobne jak w przypadku wiejskich linii niskiego napięcia, przedstawione na rys. 4. Przy prowadzeniu niektórych rodzajów prac są angażowani nie tylko odbiorcy energii elektrycznej, ale także policja i straż pożarna. Służby te zabezpieczają tereny, na których wykonywane są prace takie jak np. wycinka drzew lub wymiana słupów na liniach przebiegających w pobliżu dróg. Należy również zauważyć, że planowe wyłączenia eksploatacyjne linii występują w okresie największej aktywności odbiorców energii elektrycznej, pomiędzy godzinami 8:00 a 14:00. W tym przedziale czasu pracują zakłady produkcyjne jednozmianowe, szkoły, urzędy, sklepy a także jest największa aktywność osób w gospodarstwach domowych [2, 3]. Z tego względu straty ekonomiczne wynikające z ograniczenia działalności tych podmiotów, z powodu braku zasilania w energię elektryczną, są największe. Oczywiście, prace planowe ze względu na ich wcześniejsze ogłaszanie przygotowują odbiorców do tego typu zdarzeń przez to w maksymalny sposób powodują zmniejszenie strat [4, 5, 6]. Rys. 11. Częstości liczby planowych wyłączeń eksploatacyjnych podczas prac wykonywanych przy wiejskich liniach średniego napięcia, w chronologicznym okresie doby

W tabeli 6 i na rys. 12 podane zostały wartości średnie czasu przerwy w zasilaniu w energię elektryczną wykonywania różnych prac przy wiejskich liniach średniego napięcia. W tabeli 6 przedstawione zostały podstawowe parametry statystyczne czasu przerwy w zasilaniu bez rozróżniania rodzajów prowadzonych prac. Z analizy tej wynika, że wartość średnia E(t p ) = 156 min (2,6 h), przy czym wartość maksymalna czasu t p(n) = 623 min (10,4 h). Na rys. 12 przedstawiono histogram empiryczny czasu t p dla wiejskich linii średniego napięcia. Tabela 6 Podstawowe parametry statystyczne czasu trwania czasu przerwy w zasilaniu energią elektryczną t p podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia (min) E(t p ) t p(1) t p(n) s t pd(α) t pg(α) 156 11 623 124 156 167 Rys. 12. Histogram empiryczny czasu trwania czasu przerwy w zasilaniu energią elektryczną t p podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia Przedstawione na rys. 12 częstości czasu obejmują szeroki zakres wartości czasu na poziomie częstości występowania ok. 10%. Rozkład empiryczny częstości czasu przerwy w zasilaniu energią elektryczną, w tym przypadku, różni się zasadniczo od częstości czasu przerwy w zasilaniu przy pracach na wiejskich liniach niskiego napięcia. Wynika to z szerszego zakresu i rozległości prowadzonych prac, a także niezbędnych czynności eksploatacyjnych związanych z ponownym włączeniem linii [8]. Wyniki analizy wartości energii elektrycznej niedostarczonej A nd w czasie przerwy w zasilaniu podczas prac planowych przy wiejskich liniach niskiego napięcia (MW h) przedstawiono w tabeli 7. Na podstawie tej oceny statystycznej można stwierdzić, że wartość średnia niedostarczonej energii elektrycznej z analizowanej próby, E(A nd ) = 0,142 MW h, przy czym wartość maksymalna A nd(n) = 2,863 MW h.

Tabela 7 Podstawowe parametry statystyczne energii elektrycznej niedostarczonej A nd w czasie przerw w zasilaniu podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia (MW h) E(A nd ) A nd(1) A nd(n) s A nd(α) A nd(α) 0,142 0,001 2,863 0,281 0,118 1,664 Histogram empiryczny energii elektrycznej niedostarczonej A nd w czasie przerw w zasilaniu podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia przedstawiono na rys. 13. Rys. 13. Histogram empiryczny energii elektrycznej niedostarczonej A nd w czasie przerw w zasilaniu podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia Na podstawie histogramu z rys. 13 można stwierdzić, że 75% wartości niedostarczonej energii zawiera się do 0,15 MW h. Na wartość energii elektrycznej niedostarczonej do odbiorców, podczas przerw w zasilaniu, ma wpływ liczba odbiorców, którzy zostali wyłączeni podczas wykonywania prac. W tabeli 8 przedstawiono podstawowe parametry statystyczne liczby odbiorców n w wyłączonych podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia (szt.) a na rys. 14 przedstawiono histogram empiryczny liczby wyłączonych odbiorców. Tabela 8 Podstawowe parametry statystyczne liczby odbiorców n w wyłączonych podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia (szt.) E(n w ) n w(1) n w(n) s w n w(α) n w(α) 98,3 1,0 1263,0 127,6 87,4 109,3

Z wyznaczonych parametrów wynika, że w trakcie prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia wyłączanych jest średnio około 98 odbiorców (E(n w ) = 98,3 odb.). Największa liczba wyłączonych odbiorców wynosiła n w(n) = 1263. Spowodowane to było montażem na linii, o długości 87 km, wskaźników prądów ziemnozwarciowych. Pomimo tego 95% liczby wszystkich wyłączanych odbiorców (α = 0,05), zawiera się w przedziale 87 109. Potwierdza to histogram empiryczny liczby odbiorców n w wyłączonych podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia, przedstawiony na rys. 14. Rys. 14. Histogram empiryczny liczby odbiorców n w wyłączonych podczas prac planowych przy wiejskich liniach średniego napięcia 4. PODSUMOWANIE Wiejskie linie elektroenergetyczne to przede wszystkim linie napowietrzne charakteryzujące się dużymi długościami i długim czasem eksploatacji [17]. Zasilają one odbiorców na znacznych obszarach o małej gęstości powierzchniowej pobieranej mocy i energii elektrycznej. Są to jednak odbiorcy, którzy prowadzą działalność rolniczą lub usługową, wymagający dłużej ciągłego zasilania. Według obowiązujących przepisów [9], głównymi wskaźnikami charakteryzującymi ciągłość dostawy energii są: SAIDI - wskaźnik przeciętnego systemowego czasu trwania długiej i bardzo długiej przerwy, wyrażony w minutach na odbiorcę na rok, stanowiący sumę iloczynów czasu trwania przerwy i liczby odbiorców pozbawionych dostawy energii w ciągu roku podzielony przez liczbę obsługiwanych odbiorców, SAIFI - wskaźnik przeciętnej systemowej częstości długich i bardzo długich przerw wyznaczany, jako liczba odbiorców, u których wystąpiły przerwy w zasilaniu w ciągu okresu rocznego do łącznej liczby obsługiwanych odbiorców, MAIFI - wskaźnik przeciętnej częstości przerw krótkich, wyrażający stosunek liczby odbiorców, u których wystąpiły krótkie przerwy w zasilaniu w ciągu okresu rocznego do łącznej liczby obsługiwanych odbiorców. Celem autorów nie było wyznaczenie tych wskaźników, ale ich składników, które mają wpływ na ich wartość. Omówienie otrzymanych rezultatów i relacji pomiędzy analizowanymi składnikami zawarto w niniejszym artykule.

Podsumowując główne wnioski z wykonanych analiz należy stwierdzić, że przeglądy okresowe, zarówno w przypadku wiejskich linii niskiego jak i średniego napięcia mają największy udział we wszystkich rodzajach prowadzonych prac. Również czasy wykonywania tych prac są jednymi z największych. Przy obecnym stanie wyposażenia służb eksploatacyjnych kompleksowe wykonywanie przeglądów linii, przy ich wyłączeniu spod napięcia, jest najbezpieczniejszym i najefektywniejszym sposobem wykonywania tych prac. Należy również stwierdzić, że współczesne techniki wykonywania prac pod napięciem (PPN) [10], mogą wyeliminować konieczność wyłączania odbiorców przy wykonywania niektórych prac, ale nie we wszystkich przypadkach. Ponad to koszty wykonywania niektórych prac w technologii PPN są wyższe niż przy planowych wyłączeniach linii [11, 13, 14, 15, 16], uwzględniając również koszty utraty zysku przez przedsiębiorstwa energetyczne jak również średnie koszty strat ekonomicznych powstałych u odbiorców energii elektrycznej. Dalszy rozwój technologii PPN polepszy ich konkurencyjność techniczną i ekonomiczną. LITERATURA [1] Chojnacki A. Ł.: Analiza niezawodności eksploatacyjnej elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych. Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej. Kielce 2013. [2] Główny Urząd Statystyczny: Budżet czasu ludności 2013. cz. 1. Warszawa 2015. [3] Główny Urząd Statystyczny: Budżet czasu ludności 2013. cz. 2. Warszawa 2016. [4] Kowalski Z.: Niezawodność zasilania odbiorców energii elektrycznej. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 1992. [5] Kowalski Z,. Stępień J.C.: Elektryfikacja zakładów przemysłowych. Zagadnienia wybrane. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej. Kielce 2009. [6] Paska J.: Niezawodność systemów elektroenergetycznych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005. [7] Paska J.: Ekonomiczny wymiar bezpieczeństwa elektroenergetycznego i niezawodności zasilania. Rynek Energii 2013, nr 2 (105), s. 17-23. [8] Polska Grupa Energetyczna Dystrybucja S.A.: Instrukcja ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnej zatwierdzona decyzją Prezesa URE nr DRR-4321-29(5)/2013/MKo4 z dnia 10 września 2013 r. [9] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Dziennik Ustaw 2007 Nr 93 poz. 623, ze zmianami. [10] Stępień J. C., Górecki R.: Technologie prac pod napięciem w świetle aktualnych uwarunkowań prawnych. IX Sympozjum Problemy eksploatacji układów izolacyjnych wysokiego napięcia, Zakopane październik 2003 r. Przegląd Elektrotechniczny. Konferencje. Rok 1, nr 1, s. 203-206.

[11] Stępień J. C.: Charakterystyka planowanych prac eksploatacyjnych elektroenergetycznych sieci rozdzielczych i ich skutków. Przegląd Elektrotechniczny 7/2008, s. 162-165. [12] Stępień J.C. (red): Ocena i metody poprawy niezawodności wiejskich sieci elektroenergetycznych. Sprawozdanie z projektu badawczego KBN nr N 511 013 32/2551. Kielce 2009. [13] Stępień J. C.: Evaluation of the technical and economic consequences of selected operational works performed in rural low voltage electric power networks. Rynek Energii nr 6(103), 2012 r., s. 94-100. [14] Stępień J. C., Madej Z.: Koszty usuwania uszkodzeń wiejskich linii napowietrznych niskiego napięcia ponoszone przez dystrybutora energii elektrycznej. Rynek Energii nr 4(113), 2014 r., s. 29-36. [15] Stobiecki A.: Analiza czasu trwania awarii transformatorów SN/nn oraz ocena czasu przerwy w dostawie energii elektrycznej do odbiorców. Przegląd Elektrotechniczny 7(84)/2008, s. 166-169. [16] Stobiecki A.: Ocena skutków technicznych i ekonomicznych awarii terenowych linii napowietrznych średniego napięcia. Rynek Energii nr 1(98), 2012 r., s. 74-79. [17] Tomczykowski J.: Sieci energetyczne pięciu największych operatorów. Energia Elektryczna nr 5/2015, s. 23-25. PLANNED EXCLUSIONS OF RURAL LOW-VOLTAGE AND MEDIUM-VOLTAGE NETWORKS Key words: rural power electric low-voltage and medium-voltage lines, planned line exclusions. Summary. Analysis of the planned interruptions in the electric power delivery in the rural low-voltage and medium-voltage lines has been presented in the paper. Such parameters as frequency and duration of interruption in electric power delivery, seasonality of operations within the annual and daily period, frequency of work types, duration of interruption in the supply of electric power, the amount of the power undelivered during the planned works and the number of the disconnected power consumers have been analyzed. The results have been presented in the form of tables and charts. Jan C. Stępień, prof. dr hab. inż., profesor w Zakładzie Podstaw Energetyki na Wydziale Elektrotechniki Automatyki i Informatyki Politechniki Świętokrzyskiej, 25-314 Kielce, Al. 1000 lecia PP 7. Zainteresowania naukowe: ocena niezawodności systemów energetycznych, energetyka, elektroenergetyka, energetyka odnawialna; e-mail: j.stepien@tu.kielce.pl Andrzej Stobiecki, dr inż., adiunkt w Zakładzie Podstaw Energetyki na Wydziale Elektrotechniki Automatyki i Informatyki Politechniki Świętokrzyskiej, 25-314 Kielce, Al. 1000 lecia PP 7. Zainteresowania naukowe: ocena własności niezawodnościowych elementów systemu elektroenergetycznego, elektroenergetyka, energetyka odnawialna, auditing energetyczny; e-mail: a.stobiecki@tu.kielce.pl