Wymagania programowe z biologii dla uczniów klasy drugiej. Działy: I.ORGANIZM CZŁOWIEKA. SKÓRA POWŁOKA ORGANIZMU II.APARAT RUCHU Wiadomości i umiejętności ucznia na poszczególne oceny szkolne. *Dostrzega u człowieka cechy ssaków. *Wymienia cechy różniące człowieka od innych ssaków. *Wie, że wszyscy ludzie stanowią jeden gatunek. *Wymienia dziedziny biologii zajmujące się budową i funkcjonowaniem człowieka *Wskazuje komórkę jako element budulcowy ciała ludzkiego. *Wymienia podstawowe funkcje skóry *Wymienia wytwory naskórka. *Wymienia choroby skóry *Wskazuje główne elementy szkieletu. *Wymienia chemiczne składniki kości. *Grupuje kości ze względu na kształt. *Wymienia funkcje szkieletu. *Podaje przykłady mięśni oraz ich funkcję. *Wyjaśnia, jakie znaczenie ma ruch dla sprawności mięśni. *Wymienia przyczyny wad nabytych. *Nabywa umiejętność udzielania pierwszej pomocy w przypadku złamań i zwichnięć. *Klasyfikuje człowieka *Wymienia etapy rozwojowe w rodowodzie człowieka. *Wymienia przykłady tkanek. *Wylicza warstwy skóry *Wskazuje melaninę jako barwnik skóry decydujący o kolorze. *Klasyfikuje rodzaje oparzeń i odmrożeń. *Omawia zasady udzielania pierwszej pomocy. *Wyjaśnia konieczność dbania o skórę *Wykonuje rysunek schematyczny tkanki kostnej, chrzęstnej i tkanek mięśniowych. *Wykonuje rysunek schematyczny kości długiej z opisem. *Wykazuje związek budowy kości z wiekiem. *Wykonuje rysunek stawu i opisuje go. *Wyjaśnia rolę poszczególnych elementów stawu. *Wyjaśnia mechanizm pracy mięśni i skutki zmęczenia mięśni. *Grupuje rodzaje wad i zniekształceń szkieletu. *Uzasadnia przynależność do kolejnych jednostek systematycznych w gromadzie ssaki. *Objaśnia drzewo rodowe człowieka. *Wyjaśnia, co to jest homeostaza. *Opisuje funkcje poszczególnych wytworów naskórka *Wyjaśnia czym są alergie skórne *Analizuje zasady pielęgnacji skóry. *Wyjaśnia związek budowy z funkcją poszczególnych części szkieletu. *Wyjaśnia rolę okostnej i procesu kostnienia. *Wyjaśnia różnice pomiędzy tk. mięśniową gładką i poprz. prążkowaną. *Wyjaśnia przyczyny powstawania zmian zwyrodnieniowych stawów. *Wie na czym polega lordoza i kifoza. *Opisuje doświadczenie potwierdzające skład chemiczny kości. *Podaje przyczyny zmian zachodzących w układzie kostnym na skutek osteoporozy.
*Analizuje przyczyny urazów ścięgien. *Rozpoznaje na ilustracjach tkanki mięśniowe i umiejscowienie poszczególnych mięśni *Wykazuje stopniowe komplikowanie się budowy ciała człowieka *Planuje doświadczenia dowodzące tego, iż skóra jest narządem zmysłu. *Proponuje środki do pielęgnacji skóry młodzieńczej *Ocenia wpływ promieniowania na skórę *Wie, że źródłem energii jest glikogen, który w obecności tlenu rozkłada się na dwutlenek węgla i wodę, wyzwalając potrzebną energię. *Wyjaśnia różnice między pracą statyczną a dynamiczną mięśni. *Wyjaśnia związek między brakiem witaminy D a krzywicą. *Grupuje mięśnie człowieka i zestawia w tabeli miejsce położenia i przykłady występujących tam mięśni. *Wyjaśnia związek budowy stawu z rodzajem ruchu kończyny w stawie. *Planuje doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości. *Wyjaśnia konieczność rehabilitacji po przebytych urazach. Działy: III. UKŁAD POKARMOWY IV. UKŁAD KRĄŻENIA. *Wyjaśnia pojęcie odżywianie. *Wymienia składniki pokarmowe i określa ich rolę. *Jest przekonany, że najskuteczniejsze działanie mają witaminy zawarte w pokarmach, a nie w pastylce. *Wie, jakie spożywać tłuszcze, zna proporcje w pożywieniu pomiędzy poszczególnymi składnikami. *Wyjaśnia rolę układu pokarmowego i na schemacie wskazuje poszczególne jego elementy. *Zna przyczyny niektórych chorób układu pokarmowego i sposoby zapobiegania im. *Zna i stosuje zasady racjonalnego odżywiania. *Wie, ze alkohol zaburza działanie układu pokarmowego *Wymienia choroby układu pokarmowego *Dokonuje podziału układu krążenia na układ krwionośny i limfatyczny. *Wyjaśnia rolę układu krążenia. *Rozpoznaje składniki morfotyczne krwi na preparacie. *Stwierdza, że krew człowieka płynie w układzie zamkniętym. *Wskazuje na schemacie elementy budowy układu krwionośnego. *Wykonuje pomiar tętna, oraz wie ile wynosi prawidłowe tętno człowieka. *Wyjaśnia rolę układu chłonnego. *Wskazuje sposoby zapobiegania chorobom układu krążenia. *Dostrzega, że zdrowy tryb życia związany jest z prawidłowym odżywianiem, czynnym wypoczynkiem, niepaleniem papierosów, nienadużywaniem alkoholu. *Potrafi udzielić pierwszej pomocy przy omdleniach i krwotokach. *Wymienia elementy układu odpornościowego. *Definiuje szczepionkę i surowicę jako czynniki odpowiadające za odporność. *Wykazuje różnice w zapotrzebowaniu różnych ludzi na określone składniki pokarmowe. *Dostrzega związek pomiędzy niedoborem a nadmiarem poszczególnych składników a chorobami. *Wyjaśnia funkcje narządów układu pokarmowego. *Przedstawia miejsca gdzie przebiega trawienie. *Wyjaśnia znaczenie gruczołów trawiennych. *Wie co to jest mleczko pokarmowe. *Wykonuje i podpisuje rysunek kosmka jelitowego. *Weryfikuje dotychczasowy styl życia. *Opisuje rolę poszczególnych zębów *Wykonuje schematyczny rysunek krwi oznaczając jego krwinki. *Wyjaśnia rolę składników krwi. *Wymienia sposoby obrony organizmu. *Wie, że podwyższona temperatura w czasie choroby świadczy o intensywnej produkcji białych ciałek krwi. *Wykazuje obronną rolę skrzepu.
*Wyjaśnia dlaczego AIDS nosi nazwę zespołu nabytego upośledzenia odporności. *Wymienia podstawowe grupy krwi oraz podaje zasady przetaczania krwi. *Wymienia rodzaje naczyń krwionośnych i zna ich funkcje. *Wyjaśnia na schemacie przepływ krwi w małym i dużym obiegu. *Wie co to są naczynia wieńcowe i co to jest wieńcówka. *Wskazuje położenie węzłów chłonnych i podaje przykłady ich reakcji na infekcję. *Wyjaśnia rolę układu chłonnego w tworzeniu przerzutów nowotworowych. *Wyjaśnia przyczyny chorób układu krążenia. *Wyjaśnia wpływ alkoholu i nikotyny na układ krążenia. *Wyjaśnia przystosowania w budowie narządów układu pokarmowego do wykonywanej funkcji. *Wie, że alkohol powoduje uszkodzenie błon śluzowych, powoduje zaburzenia w pracy wydzielniczej wątroby, żołądka i trzustki. *Charakteryzuje rodzaje witamin. *Określa rolę celulozy w diecie. *Określa pojęcie wartość energetyczna pokarmu *Charakteryzuje choroby układu pokarmowego *Wie, gdzie powstają składniki morfotyczne krwi. *Porównuje budowę naczyń krwionośnych. *Wykonuje schematyczne rysunki naczyń krwionośnych i je opisuje. *Dostrzega związek budowy naczyń krwionośnych z funkcją. *Wskazuje przystosowanie serca do pełnionej funkcji. *Porównuje układ krwionośny i limfatyczny. *Uzasadnia, że krew jest istotą życia. *Planuje jadłospis dla ludzi o różnych zapotrzebowaniach pokarmowych. *Wyjaśnia zależność między trybem życia a pracą układu pokarmowego. *Planuje doświadczenie wskazujące trawienie białek i skrobi. *Planuje doświadczenie wskazujące szkodliwy wpływ alkoholu na procesy trawienne. *Wyjaśnia zależność pomiędzy funkcjami a budową zębów. *Opisuje procesy trawienia we wszystkich odcinkach przewodu pokarmowego *Wyjaśnia rolę limfocytów organizmie. *Wykazuje rolę wirusa HIV w upośledzeniu odporności organizmu. *Interpretuje wyniki badania krwi i wnioskuje o ich prawidłowości. *Wyjaśnia rolę krążenia wrotnego w oczyszczaniu krwi z nadmiaru składników pokarmowych i substancji szkodliwych. *Przewiduje następstwa nie leczonych chorób układu krążenia. *Wyjaśnia mechanizm działania odporności nabyej *Opisuje rodzaje leukocytów *Porównuje wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. *Rozpoznaje krwinki na podstawie obserwacji mikroskopowej. Działy : V. UKŁAD ODDECHOWY VI. UKŁAD WYDALNICZY VII. REGULACJA NERWOWO - HORMONALNA DOPUSZCZAJĄCY. *Wskazuje na rysunku schematycznym elementy budowy układu oddechowego. *Wyjaśnia rolę narządów układu oddechowego. *Stwierdza, że mówimy w czasie wydechu. *Wie, że każdy oskrzelik jest zakończony grupą pęcherzyków płucnych, a pojedynczy pęcherzyk jest otoczony siecią naczyń włosowatych. *Stwierdza, że wymiana gazowa odbywa się w pęcherzykach płucnych. *Sprawdza działanie mięśni oddechowych w czasie wdechu i wydechu. *Rozróżnia pojęcia wymiana gazowa i oddychanie. *Stwierdza, że proces spalania odbywa się w obecności tlenu.
*Wyjaśnia, że metabolizm to procesy chemiczne i fizyczne zachodzące w komórce warunkujące ich życie. *Uzasadnia, że choroby zakaźne układu oddechowego, zanieczyszczenia, wdychanie dymu tytoniowego-to czynniki obniżające sprawność układu oddechowego. *Wybiera taki sposób postępowania, który wpływa na zwiększenie sprawności układu oddechowego. *Wyjaśnia, że wydalanie to usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. *Wskazuje narządy biorące udział w wydalaniu. *Wyjaśnia, że rolą układu moczowego jest zachowanie równowagi w środowisku wewnętrznym organizmu. *Wskazuje na schematycznym rysunku elementy budowy układu moczowego. *Wymienia substancje znajdujące się w moczu zdrowego człowieka. *Wymienia sytuacje kiedy tracimy kontrolę nad wydalaniem moczu. *Ocenia wyniki badania moczu. *Wymienia sposoby zapobiegania chorobom układu moczowego. *Wybiera sposób postępowania korzystny dla środowiska i własnego zdrowia. *Stwierdza, że układ nerwowy odbiera sygnały od poszczególnych narządów i przesyła je do innych. *Wnioskuje, że układ nerwowy utrzymuje również łączność ze środowiskiem zewnętrznym. *Wie, że ośrodkowy układ nerwowy stanowi mózgowie i rdzeń kręgowy, a obwodowy nerwy czaszkowe i rdzeniowe. *Wie, ze z układem ośrodkowym i obwodowym połączony jest układ autonomiczny. *Wskazuje na rysunku schematycznym elementy mózgu. *Dostrzega, że zniszczenie rdzenia kręgowego spowoduje natychmiastową śmierć. *Określa rolę rdzenia. *Wyjaśnia, że odruch to mimowolna odpowiedź części ciała w postaci reakcji na bodźce. *Podaje przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych. *Dostrzega związek pomiędzy systematycznym zdobywaniem wiedzy a szybkością zapamiętywania i lepszą pamięcią. *Wykonuje rysunek schematyczny układu oddechowego i opisuje go. *Wskazuje na modelu, preparacie, rysunku schematycznym elementy budowy krtani. *Sprawdza elastyczność tchawicy w czasie odginania głowy na wszystkie strony. *Dostrzega związek pomiędzy ilością i powierzchnią pęcherzyków a ilością dostarczonego komórkom tlenu. *Wyjaśnia mechanizm wymiany gazowej. *Wymienia substraty i produkty oddychania tlenowego. *Dostrzega związek pomiędzy liczbą roślin a jakością wdychanego powietrza. *Wymienia choroby układu oddechowego. *Uzasadnia potrzebę przestrzegania ustawy o zakazie palenia w miejscach publicznych. *Rozróżnia narządy wydalnicze wspomagające wydalanie. *Wykonuje rysunek schematyczny układu moczowego, oznaczając nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewkę moczową. *Wie, że rolą układu moczowego jest zachowanie równowagi w wewnętrznym środowisku organizmu. *Wskazuje elementy nerki na rysunku schematycznym. *Wykazuje różnicę między moczem pierwotnym a ostatecznym. *Dostrzega związek pomiędzy składem moczu a chorobami. *Wymienia choroby układu moczowego. *Wykonuje rysunek schematyczny neuronu i go opisuje. *Wyjaśnia, że w korze mózgowej znajdują się ośrodki korowe odpowiedzialne za różne funkcje. *Wymienia funkcje móżdżku. *Wskazuje elementy budowy rdzenia i wie jakie tam znajdują się ośrodki. *Wyjaśnia, że rdzeń przewodzi impulsy z mózgu i do mózgu. *Wie, że czynności układu nerwowego przebiegają dzięki bardzo słabym sygnałom elektrycznym, czyli impulsom. *Stwierdza, że reakcje odruchowe są mechanizmami obronnymi. *Stwierdza, że odruchy bezwarunkowe to te których nie jesteśmy w stanie opanować. *Wymienia funkcje obwodowego układu nerwowego. *Dokonuje podziału układu autonomicznego. *Stwierdza, że układ autonomiczny zawiaduje czynnościami niezależnymi od naszej woli. *Wie, jakie jest znaczenie insuliny, adrenaliny, hormonów tarczycy.
*Dostrzega związek budowy narządów układu oddechowego z pełnioną funkcją. *Wyjaśnia, że wymiana gazowa zewnętrzna zachodzi w płucach pomiędzy pęcherzykami płucnymi a krwią, a wymiana wewnętrzna pomiędzy krwią a komórką. *Wyjaśnia przemiany energetyczne zachodzące w komórkach. *Rozróżnia zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii. *Wnioskuje, że wysklepiona klatka piersiowa silne mięśnie oddechowe i dobrze rozwinięte płuca to czynniki zwiększające efektywność układu oddechowego. *Zapisuje utlenianie glukozy równaniem reakcji chemicznej. *Określa znaczenie oddychania wewnątrzkomórkowego. *Wyjaśnia różnice między wydalaniem a defekacją. *Wyjaśnia rolę nerki. *Wykonuje schematyczny rysunek kłębuszka nerkowego. *Wyjaśnia proces powstawania moczu. *Wymienia przyczyny niewydolności nerek. *Porównuje wydalanie i defekację. *Stwierdza, że dendryty przekazują impulsy do komórki, a neuryt przenosi wysłane przez komórkę do innej komórki. *Wie, co to jest istota szara i biała. *Wie za jakie zdolności odpowiedzialne są lewa i prawa półkula. *Wie za jakie funkcje odpowiedzialny jest móżdżek. *Zauważa, że rdzeń przedłużony kieruje czynnościami warunkującymi życie organizmów. *Wymienia ośrodki znajdujące się w rdzeniu przedłużonym. *Wymienia elementy chroniące mózgowie i rdzeń kręgowy. *Wykazuje, że mózg jest szczególnie wrażliwy na brak tlenu. *Objaśnia powstawanie odruchu za pomocą schematycznego rysunku. *Wykazuje, że odruch warunkowy powstaje na bodziec zastępczy, jest związany z działalnością kory mózgowej. *Podaje przykłady przeciwstawnego działania układu współczulnego i przywspółczulnego. *Dostrzega nadzorującą i kontrolującą rolę przysadki mózgowej. *Wie, że hormony nadnercza odpowiedzialne są za regulację wodno mineralną organizmu. *Podaje skutki działania adrenaliny. *Wyjaśnia, że wydychane powietrze, przechodząc przez szczelinę między napiętymi strunami powoduje drgania, które przekształcają się w dźwięki. *Planuje doświadczenie sprawdzające warunki spalania. *Wnioskuje na podstawie doświadczeń, o znaczeniu tlenu w procesach wytwarzania energii. *Dostrzega związek pomiędzy zmianami w układzie oddechowym, wskutek astmy i pylicy, a sprawnością układu oddechowego. *Przewiduje skutki nieprzestrzegania higieny układu oddechowego. *Demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku zaburzeń oddychania. *Opisuje zależność pomiędzy ilością mitochondriów, a zapotrzebowaniem na energię *Przedstawia znaczenie współdziałania nerek z układem krążenia w utrzymaniu stałości środowiska wewnętrznego. *Wyjaśnia zasadę działania sztucznej nerki. *Rozumie znaczenie transplantacji nerek i problemy wynikające z jej upowszechnienia. *Uzasadnia konieczność picia dużych ilości wody w schorzeniach nerek *Dostrzega związek między procesami zachodzącymi w mózgu a jego budową *Dostrzega związek między oddziaływaniem układu nerwowego i hormonalnego. *Wyjaśnia dlaczego insulina nie może być przyjmowana doustnie. *Wyjaśnia sposób działania synapsy. *Wyjaśnia na czym polega lateralizacja mózgu *Ocenia rolę włókien nerwowych w obwodowym układzie nerwowym *Tłumaczy rolę regulacji hormonalnej w utrzymaniu homeostazy. *Na podstawie objawów rozpoznaje choroby układu nerwowego.
Działy VIII: NARZĄDY ZMYSŁÓW IX: ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ CZŁOWIEKA *Wymienia wady wzroku. *Stwierdza, że uszkodzenie błony bębenkowej powoduje utratę słuchu. *Dostrzega związek utraty słuchu w związku z ciągłym słuchaniem walkmana. *Wie, ze można stracić słuch przebywając w miejscu gdzie natężenie dźwięków jest wyższe niż 90 db. *Wskazuje na rysunku schematycznym położenie narządu węchu. *Stwierdza, która część języka odbiera smak słodki, kwaśny, gorzki, słony. *Definiuje rozmnażanie jako zdolność do wydawania potomstwa. *Rozumie znaczenie rozmnażania dla istnienia gatunku. *Dokonuje podziału na rozmnażanie płciowe i bezpłciowe. *Podaje przykłady obu sposobów rozmnażania. *Wie, że człowiek jest żyworodny i rozdzielnopłciowy. *Wskazuje na rysunku schematycznym elementy budowy narządów rozrodczych męskich. *Dostrzega zmiany związane z okresem dojrzewania u chłopców. *Wie, że chłopcy są zdolni do zapłodnienia kobiety od momentu rozpoczęcia produkcji plemników. *Wskazuje na rysunku schematycznym elementy budowy narządów rozrodczych żeńskich. *Dostrzega zmiany związane z okresem dojrzewania u dziewcząt. *Jest przekonany, że jeśli małżeństwo chce mieć dzieci zdrowe i bez wad rozwojowych, powinno świadomie począć nowe życie i chronić je od samego początku. *Wyjaśnia, jak zapobiegać AIDS i innym chorobom przenoszonym drogą płciową. *Uzasadnia rolę wierności w zapobieganiu zarażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową. *Wskazuje na rysunku schematycznym elementy budowy oka. *Wyjaśnia, że im człowiek starszy, tym zdolność zmiany kształtu soczewki jest coraz mniejsza, dlatego stajemy się dalekowidzami. *Wykonuje doświadczenie stwierdzające istnienie plamki ślepej. *Sprawdza za pomocą specjalnej tablicy czy nie jest daltonistą. *Wie jak skorygować wady wzroku. *Grupuje elementy wchodzące w skład ucha zewnętrznego, wewnętrznego, środkowego. *Wskazuje na rysunku schematycznym elementy budowy ucha. *Wie jaką rolę odgrywa węch. *Określa rolę narządów rozrodczych męskich. *Wyjaśnia znaczenie produkcji dużej ilości plemników. *Określa rolę narządów rozrodczych żeńskich. *Objaśnia na schemacie cykl miesiączkowy kobiety. *Zna etapy rozwoju zarodkowego i płodowego człowieka. *Dokonuje podziału na etapy życie osobnicze człowieka i podaje ich cechy. *Stwierdza, że człowiek dojrzały społecznie jest odpowiedzialny za swoje czyny oraz wie na czym polega odpowiedzialność za innych. *Wyjaśnia proces odbierania wrażeń wzrokowych. *Wie, że astygmatyzm to wada rogówki, którą koryguje się przez noszenie szkieł cylindrycznych. *Przedstawia rolę elementów ucha w powstawaniu i interpretowaniu dźwięków. *Dostrzega, że dzięki trąbce słuchowej ciśnienie powietrza po obu stronach błony bębenkowej jest takie samo. *Wyjaśnia, że narządem węchu są błony węchowe, zajmujące dwie szczeliny w szczycie jamy nosowej. *Wyjaśnia związek zmian w okresie dojrzewania z produkcją hormonów. *Wymienia i opisuje naturalne metody antykoncepcji. *Określa rolę łożyska w odżywianiu zarodka. *Wyjaśnia w jaki sposób powstają bliźnięta.
*Dostrzega związek między czasem powstania narządów a wadami rozwojowymi. *Wymienia charakterystyczne cechy okresów rozwojowych dziecka. *Omawia powstawanie obrazu na siatkówce. *Wyjaśnia mechanizm powstawania i interpretowania dźwięków. *Wie, że pręciki odpowiedzialne są za widzenie czarno białe, a czopki za barwne. *Rozróżnia rodzaje soczewek korygujących. *Analizuje znaczenie wolnych zakończeń nerwowych w skórze. *Omawia znaczenie swoistego działania hormonów *Wyjaśnia na podstawie schematu rozwój zygoty i powstanie zarodka. *Opisuje na podstawie schematów rozwój zarodkowy człowieka. *Opisuje na podstawie schematów rozwój płodowy człowieka. *Wyjaśnia przyczyny wad rozwojowych. *Wymienia zmiany w organizmie, wpływające na starzenie się człowieka. *Analizuje rolę ciałka żółtego. *Analizuje rolę łożyska *Ocenia naturalne i sztuczne metody antykoncepcji Dział X : Zdrowie a cywilizacja. *Określa człowieka zdrowego jako takiego, który odczuwa psychiczny spokój, ma poczucie bezpieczeństwa, a jego organizm zachowuje równowagę. *Dostrzega, że większość czynników chorobowych związana jest z naszym postępowaniem. *Wskazuje zasady hartowania się wodą, słońcem, powietrzem. *Wyjaśnia, że lepiej zabezpieczać niż leczyć. *Podaje przykłady własnej działalności, świadczące o pozytywnej działalności dla środowiska i własnego zdrowia. *Dostrzega, że również zdrowie innych zależy od jego postępowania. *Wymienia choroby cywilizacyjne *Wymienia najczęstsze przyczyny nowotworów. *Podaje przykłady używek *Wymienia choroby spowodowane alkoholizmem *Określa stan organizmu zwany chorobą. *Dostrzega związek pomiędzy stanem organizmu a stanem środowiska. *Opisuje zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne *Dostrzega, że zachowanie zdrowia jest związane ze stosunkiem do własnego organizmu. *Wskazuje alergie jako skutek zanieczyszczenia środowiska *Wyjaśnia, że stosowanie używek ma niewłaściwy wpływ na zdrowie.. *Przyporządkowuje symbole organizacji ich nazwom *Dostrzega rolę układu odpornościowego w przywracaniu organizmowi równowagi. *Charakteryzuje czynniki wpływające na zdrowie *Wyjaśnia, co decyduje o tym, że nowotwory są groźnymi chorobami. *Opisuje wpływ palenia tytoniu na zdrowie. *Omawia skutki działania alkoholu na organizm *Wyjaśnia, co należy robić, aby uniknąć uzależnień *Wymienia światowe organizacje zajmujące się ochroną zdrowia. *Dowodzi, że stres jest przyczyną chorób cywilizacyjnych. *Wykazuje zależność pomiędzy przyjmowaniem używek a powstawaniem nałogu. *Wykonuje w dowolnej formie prezentację na temat profilaktyki uzależnień.