Parlament Europejski 2014-2019 Dokument z posiedzenia 8.9.2015 B8-0878/2015 PROJEKT REZOLUCJI złoŝony w następstwie oświadczenia wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa zgodnie z art. 123 ust. 2 Regulaminu w sprawie sytuacji na Białorusi (2015/2834(RSP)) Heidi Hautala, Rebecca Harms w imieniu grupy Verts/ALE RE\1072210.doc PE565.846v01-00 Zjednoczona w róŝnorodności
B8-0878/2015 Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji na Białorusi (2015/2834(RSP)) Parlament Europejski, uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Białorusi, w szczególności z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie sytuacji na Białorusi 1 oraz 16 lutego 2012 r. w sprawie kary śmierci na Białorusi, w szczególności w sprawie Dźmitryja Kanawałaua i Uładzisława Kawalioua 2, uwzględniając swoje zalecenie z dnia 12 września 2013 r. dla Rady, Komisji i Europejskiej SłuŜby Działań Zewnętrznych w sprawie polityki UE wobec Białorusi 3, uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącej/ wysokiej przedstawiciel Federiki Mogherini oraz komisarza ds. europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia Johannesa Hahna dotyczące uwolnienia więźniów politycznych na Białorusi z dnia 22 sierpnia 2015 r., uwzględniając wspólną deklarację ze szczytu Partnerstwa Wschodniego, który odbył się w Rydze w dniach 21 22 maja, uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu, A. mając na uwadze, Ŝe Białoruś jest jednym z członków załoŝycieli Partnerstwa Wschodniego; mając na uwadze, Ŝe przywódcy UE i państw Europy Wschodniej wielokrotnie potwierdzali, Ŝe Partnerstwo Wschodnie opiera się na wspólnocie wartości oraz na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządności; B. mając na uwadze, Ŝe Białoruś niedawno zasygnalizowała wolę poprawy i normalizacji stosunków z UE; mając na uwadze, Ŝe rozwój autentycznej współpracy i partnerstwa moŝe opierać się jedynie na wspólnych wartościach, w szczególności na demokracji i prawach człowieka; C. mając na uwadze, Ŝe w dniu 22 sierpnia 2015 r. sześciu więźniów politycznych ułaskawionych przez A. Łukaszenkę na podstawie zasady humanitaryzmu zostało zwolnionych z białoruskich więzień i wróciło do swoich rodzin; D. mając na uwadze, Ŝe na Białorusi nadal występują przypadki zastraszania obrońców praw człowieka, społeczeństwa obywatelskiego i działaczy prodemokratycznych oraz wywierania na nich presji, a policja dokonuje nalotów i konfiskaty sprzętu; mając na uwadze, Ŝe władze nadal stosują praktykę prześladowania administracyjnego niezaleŝnych dziennikarzy pracujących dla zagranicznych mediów bez akredytacji, a w ostatnich miesiącach udokumentowano kilka takich przypadków; 1 Dz.U. C 257 z 6.9.2013, s. 9. 2 Dz.U. C 249 z 30.8.2013, s. 57. 3 Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0382. PE565.846v01-00 2/5 RE\1072210.doc
E. mając na uwadze, Ŝe Unia Europejska jest zdecydowanie oddana dalszej obronie praw człowieka na Białorusi, w tym obronie wolności słowa i wolności mediów; F. mając na uwadze, Ŝe w dniu 11 października odbędą się na Białorusi wybory prezydenckie; mając na uwadze, Ŝe od 1994 r. na Białorusi nie odbyły się wolne i uczciwe wybory na podstawie ordynacji wyborczej zgodnie z międzynarodowymi standardami; mając na uwadze, Ŝe OBWE/ODIHR prowadzi długoterminową misję obserwacji wyborów na całym terytorium Białorusi i będzie koordynować pracę obserwatorów krótkoterminowych; mając na uwadze, Ŝe zgodnie ze zwyczajem wstępne ustalenia i wnioski zostaną ogłoszone dzień po wyborach, a końcowe sprawozdanie z obserwacji całego procesu wyborczego zostanie opublikowane około dwa miesiące po zakończeniu tego procesu; G. mając na uwadze, Ŝe w poprzednich latach stosunki między UE a Białorusią nieco się poprawiły, gdy Białoruś okazała wolę rozwijania konstruktywnych stosunków z UE, oraz dało się zauwaŝyć pewne dąŝenie do poprawy warunków działania społeczeństwa obywatelskiego, opozycji i wolnej prasy; mając jednak na uwadze, Ŝe po wyborach prezydenckich w 2010 r. zastosowano brutalne środki odwetowe, nastąpiło zacieśnienie polityki represyjnej i fala represji wobec obrońców praw człowieka i niezaleŝnych mediów co doprowadziło do istotnego pogorszenia tych stosunków; H. mając na uwadze, Ŝe w dniu 13 i 31 lipca 2015 r. Rada dokonała przeglądu środków ograniczających wobec Białorusi i wprowadziła zmiany w wykazie osób objętych zakazem wizowym i zamroŝeniem aktywów, usuwając z niego niektórych urzędników państwowych i niektóre przedsiębiorstwa; mając na uwadze, Ŝe 175 osób, w tym Alaksandr Łukaszenka, jest obecnie objętych zakazem wjazdu na terytorium UE i wszystkich tych osób oraz 18 podmiotów gospodarczych dotyczy zamroŝenie aktywów w UE; mając na uwadze, Ŝe ocena środków ograniczających UE ma się odbyć w najbliŝszych miesiącach, z uwzględnieniem najnowszych wydarzeń oraz wszelkich innych czynników, na podstawie których została podjęta decyzja o wprowadzeniu środków ograniczających; I. mając na uwadze, Ŝe w dniu 28 lipca 2015 r. UE i Republika Białorusi odbyły w Brukseli dialog na temat praw człowieka poświęcony szeregowi kwestii, m.in. utworzeniu krajowej instytucji praw człowieka, wolności słowa, zgromadzeń i zrzeszania się, karze śmierci, zwalczaniu tortur i niegodziwego traktowania oraz prawom dziecka; J. mając na uwadze, Ŝe Białoruś jest jedynym krajem europejskim, który stosuje karę śmierci; mając na uwadze, Ŝe daty egzekucji są nieznane rodzinom skazanych ani opinii publicznej, ciała osób straconych nie są wydawane krewnym w celu umoŝliwienia im przeprowadzenia pochówku, a informacja o miejscu pochówku nie jest udostępniana; K. mając na uwadze, Ŝe według niektórych źródeł UE prowadzi prace w celu stworzenia nowego rodzaju współpracy gospodarczej w ramach Partnerstwa Wschodniego, która połączyłaby Białoruś z UE w mniejszym stopniu niŝ układ o stowarzyszeniu, bez ustanawiania preferencji celnych, poniewaŝ Białoruś jest członkiem Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej; L. mając na uwadze, Ŝe zainicjowany w 2012 r. europejski dialog na rzecz modernizacji RE\1072210.doc 3/5 PE565.846v01-00
prowadzony ze społeczeństwem białoruskim pozytywnie wpłynął na rozpoczęcie konstruktywnej debaty w społeczeństwie białoruskim na temat reform, jakie są niezbędne w tym państwie, oraz na poziom wiedzy o UE; mając na uwadze, Ŝe niezbędny jest dalszy rozwój tego dialogu pod względem koncepcji, celu, strategii, odpowiedniego finansowania i struktury zarządzania, a takŝe lepsze skoordynowanie go z inicjatywami Partnerstwa Wschodniego; M. mając na uwadze, Ŝe Białoruś poczyniła znaczne wysiłki i odegrała waŝną rolę w kryzysie na wschodzie Ukrainy, ułatwiając stronom konfliktu dialog; mając na uwadze, Ŝe od stycznia 2014 r. na Białoruś dotarło ponad 27 000 uchodźców z Ukrainy; N. mając na uwadze, Ŝe państwowa Dyrekcja ds. Budowy Elektrowni Jądrowej podlegająca Ministerstwu Energetyki ogłosiła, Ŝe pierwszą zabezpieczającą warstwę betonu pod budowę bloku 1 elektrowni jądrowej w Ostrowcu wylano w dniu 6 listopada 2013 r.; mając na uwadze, Ŝe zezwolenia na budowę pierwszej elektrowni jądrowej udzielono dekretem prezydenckim z dnia 2 listopada 2013 r.; mając na uwadze, Ŝe pierwszy blok energetyczny o mocy 1170 MWe, skonstruowany w oparciu o rosyjską technologię VVER (AES-2006), ma zostać uruchomiony do 2018 r., a drugi blok do 2020 r.; 1. z zadowoleniem przyjmuje uwolnienie sześciu więźniów politycznych w dniu 22 sierpnia 2015 r. oraz apeluje do władz białoruskich o ich rehabilitację i pełne przywrócenie im praw obywatelskich i politycznych; 2. jest zdania, Ŝe to waŝny pierwszy krok w kierunku poprawy stosunków z UE, ale pozostaje głęboko zaniepokojony ogólną sytuacją w zakresie przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności w tym kraju, która od dawna się pogarsza; 3. podkreśla, Ŝe władze białoruskie w minionych latach poczyniły pewne pozytywne kroki i odnotowano sygnały poprawy stanu przestrzegania praw człowieka i wolności obywatelskich w tym kraju, lecz następnie sytuacja się nagle znowu pogorszyła; 4. apeluje o zniesienie wszelkich przeszkód i ograniczeń stawianych przed opozycją demokratyczną, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego oraz organizacjami pozarządowymi dotyczących korzystania z wolności zrzeszania się, słowa, przemieszczania się, pokojowego zgromadzania się i myśli, w tym o usunięcie wszelkich przeszkód w rejestracji, a takŝe apeluje o prawidłowe funkcjonowanie i przyjmowanie pomocy technicznej na rzecz rozwoju międzynarodowego; 5. ponownie apeluje do Komisji i Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji, aby środkami finansowymi i politycznymi wspierały wysiłki białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego, niezaleŝnych mediów i organizacji pozarządowych na Białorusi mające na celu realizację demokratycznych aspiracji narodu białoruskiego; 6. wzywa w związku z tym wiceprzewodniczącą/ wysoką przedstawiciel, Europejską SłuŜbę Działań Zewnętrznych i Radę do przeprowadzenia wyczerpującej i kompleksowej oceny sytuacji w tym kraju przed podjęciem decyzji w sprawie ewentualnego złagodzenia lub zniesienia unijnych sankcji lub w sprawie rozwoju stosunków z Białorusią, a takŝe do zapewnienia pełnego zaangaŝowania Parlamentu; PE565.846v01-00 4/5 RE\1072210.doc
7. podkreśla, jak waŝne jest, by nadchodzące wybory prezydenckie przeprowadzono zgodnie z uznanymi na szczeblu międzynarodowym standardami, a takŝe wzywa w związku z tym władze białoruskie do przestrzegania w pełni zaleceń OBWE/ODIHR sformułowanych w związku z poprzednimi wyborami; podkreśla, Ŝe wszystkim kandydatom i siłom opozycyjnym naleŝy umoŝliwić nieograniczony dostęp do wszystkich kontrolowanych przez rząd środków przekazu oraz pozwolić im na udział w wyborach w oparciu o takie same zasady; 8. odnotowuje, Ŝe w dniu 3 września 2015 r. w Brukseli odbyła się szósta tura konsultacji między UE a Białorusią w sprawie modernizacji, a delegacje omówiły perspektywy współpracy w kluczowych dziedzinach na podstawie porozumień osiągniętych w 2014 i 2015 r.; wzywa ESDZ i Radę do zadbania o to, aby udział władz w dialogu na rzecz modernizacji, wspólnie i na równi z opozycją demokratyczną i społeczeństwem obywatelskim, charakteryzował się pełnym poszanowaniem zasad demokracji, z myślą o rozwoju trwałej i konkurencyjnej gospodarki oraz wspieraniu reform demokratycznych, a takŝe społeczeństwa pluralistycznego i praworządności; 9. przypomina, Ŝe od 2010 r. przeprowadzono na Białorusi egzekucję 10 osób, natomiast w samym 2014 r. przeprowadzono trzy egzekucje, oraz Ŝe w dniu 18 marca 2015 r. wydano kolejny wyrok śmierci; ponawia swój apel o natychmiastowe moratorium na wykonywanie egzekucji, a następnie o zniesienie kary śmierci; 10. wyraŝa zaniepokojenie decyzją o budowie elektrowni jądrowej; wzywa Białoruś do wstrzymania budowy tej elektrowni do czasu przeprowadzenia w pełni niezaleŝnej oceny oddziaływania na środowisko dotyczącej jej budowy i eksploatacji, przy zachowaniu pełnej zgodności z obowiązującym prawem międzynarodowym, m.in. konwencjami z Espoo i Aarhus, oraz z udziałem wszystkich zainteresowanych stron; 11. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej/ wysokiej przedstawiciel, Radzie, Komisji, parlamentom i rządom państw członkowskich, zgromadzeniom parlamentarnym OBWE i Rady Europy oraz władzom białoruskim. RE\1072210.doc 5/5 PE565.846v01-00