Dnia 26 czerwca 2013 roku WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Okręgowy w Warszawie-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie: Przewodniczący: SSO Małgorzata Perdion-Kalicka Protokolant: sekretarz sądowy Jadwiga Skrzyńska po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2013 roku w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o nałożenie kary pieniężnej na skutek odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, z dnia 10 grudnia 2010 r., NR (...) oddala odwołanie SSO Małgorzata Perdion-Kalicka
UZASADNIENIE W dniu 10 grudnia 2010 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. naruszyło warunek 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 3 lutego 2000 r., w ten sposób, iż w dniu 3 grudnia 2009 r. poprzez stację paliw nr (...) w G., przy ul. (...), dokonywało obrotu olejem napędowym nie spełniającym wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych paliw ciekłych (Dz. U. z 2008 r. Nr 221, poz. 1441), ze względu na zaniżoną temperaturę zapłonu, która wynosiła 51 C, podczas gdy powinna wynosić 55 C (przy uwzględnieniu tolerancji do 52,9 C). Za wyżej opisane działanie Prezes URE wymierzył przedsiębiorcy (...)karę pieniężną w wysokości 24 000 złotych, tj. w wysokości (...)% przychodu z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, osiągniętego w 2009 r. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Prezes URE wskazał co następuje. Decyzją nr (...) z dnia 3 lutego 2009 r. (zmienianą później kolejnymi decyzjami) Prezes URE przyznał (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. koncesję na obrót paliwami ciekłymi. Warunek 2.2.3. koncesji stanowi, że Koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów lub z norm określonych obowiązującymi przepisami. W toku kontroli przeprowadzonej w dniu 3 grudnia 2009 r. przez (...)Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej na stacji paliw Nr (...) przy ul. (...), (...)-(...) G. należącej do (...) sp. z o. o., pobrano próbki oleju napędowego, które zostały następnie zbadane w Specjalistycznym Laboratorium Badania Paliw i Produktów Chemii Gospodarczej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w B./laboratorium badawcze akredytowane przez (...)/. W wyniku analizy stwierdzono, iż pobrana próbka nie spełniała wymagań rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. Nr 221, poz. 1441), z uwagi na zaniżoną temperaturę zapłonu. Rezultat przeprowadzonego badania wykazał temperaturę zapłonu na poziomie 51 C, przy zakładanych wymaganiach jakościowych powyżej 55 C z tolerancją wynoszącą > 55-2,1 C. Na wniosek przedsiębiorcy z dnia 15 grudnia 2009 r. przekazano próbkę kontrolną oleju do Laboratorium (...) Ltd. z siedzibą w G.. Wynik badania potwierdził niezgodność pobranej próbki z obowiązującymi przepisami prawa w zakresie temperatury zapłonu. W konsekwencji, Prezes URE ocenił, że (...) sp. z o. o. dokonywało w dniu 3 grudnia 2009 r. obrotu olejem napędowym o niewłaściwej jakości za pośrednictwem stacji paliw Nr (...) przy ul. (...), (...)-(...) G., podkreślając jednocześnie, iż temperatura zapłonu stanowi wartość, przy której ogrzewany produkt po zetknięciu z powietrzem ulega zapłonowi w zetknięciu z płomieniem; zatem niska temperatura zapłonu stwarza poważne niebezpieczeństwo wybuchu par oleju podczas wlewu paliwa z dystrybutora do pojazdu. Prezes URE wskazał ponadto powody, dla których wprowadzone zostały parametry jakościowe paliw. Jednym z takich powodów jest przede wszystkim zapewnienie użytkownikom dostępu do paliw o jak najlepszej jakości, zatem wprowadzanie do obrotu paliw niespełniających norm jakościowych
stanowi działanie na niekorzyść konsumentów jak również działanie wprowadzające konsumentów w błąd, poprzez dostarczenie im towarów o jakości innej niż oczekiwana, nawet jeśli dotrzymanie takich norm jest trudne. Ustalając stopień zawinienia przedsiębiorcy Prezes URE wziął pod uwagę podkreślany przez niego fakt przyczynienia się kierowcy cysterny do obniżenia jakości badanego oleju napędowego poprzez nieuprawnione, niewłaściwe i nieświadome postępowanie kierowcy podczas rozładunku w dniu 23.11.2009 r.. Prezes URE odniósł się do takich wyjaśnień przedsiębiorcy, stwierdzając, iż ze względu na szczególny charakter działalności gospodarczej, jaką jest działalność koncesjonowana przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za działania wykonywane w jego imieniu czynności związane z obrotem paliwami ciekłymi i to właśnie przedsiębiorca a nie inny podmiot pozostaje podmiotem odpowiedzialnym za wypełnianie postanowień określonych w warunkach koncesji. Określając stopień szkodliwości czynu przedsiębiorcy Prezes wziął pod uwagę fakt, że przedsiębiorca dokonał sprzedaży oleju napędowego, którego parametr jakościowy temperatura zapłonu - był niegodny z parametrem wynikającym z normy określonej obowiązującymi przepisami (temperatura zapłonu oleju zaniżona była o 3,6 %). Powyższe decyduje, że olej napędowy będący przedmiotem kontroli nie spełniał bardzo istotnego dla bezpieczeństwa przeciwpożarowego parametru pod względem znaczenia tego przekroczenia dla spełnienia innych wymagań dotyczących bezpieczeństwa zdrowia i życia osób na stacjach paliw oraz bezpośrednio w pojazdach tankowanych tego rodzaju paliwem. Ustalając wymiar kary Prezes wziął pod uwagę sytuację finansową przedsiębiorcy oraz fakt, że przedsiębiorca po raz drugi wprowadził do obrotu paliwo ciekłe o parametrach jakościowych niezgodnych z obowiązującymi przepisami. Na korzyść przedsiębiorcy Prezes uwzględnił fakt, że przekroczenie obowiązującego parametru jakościowego w zakwestionowanym, paliwie było niewielkie i wynosiło 3,6%. Od Decyzji Prezesa URE odwołanie złożyła powodowa Spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie przepisu art. 56 ust 3 i 6 ustawy Prawo energetyczne, poprzez brak wskazania, na czym polegało zawinienie (...) sp. z o. o. a w konsekwencji wymierzenie kary pieniężnej nieadekwatnej do stopnia zawinienia. Wobec powyższego zarzutu, powód wniósł o zamianę zaskarżonej decyzji w punkcie drugim, i o wymierzenie powodowi kary pieniężnej istotnie niższej, adekwatnej do okoliczności lub symbolicznej ewentualnie o odstąpienie od wymierzenia kary. Powód nie kwestionował samego faktu przeprowadzenia kontroli oraz stwierdzonych w jej trakcie nieprawidłowości w zakresie parametru łatwopalności, wykazanego w pobranych próbkach ze stacji paliw prowadzonej przez powoda. Powód wskazał natomiast, że Prezes URE wymierzając mu karę za stwierdzone przewinienie, winien był ustalić stopień jego zawinienia, a przede wszystkim wskazać na czym to zawinienie polegało. W ocenie powoda Prezes nie uczynił tego. Powód wykonując działalność koncesjonowaną dokłada należytej staranności poprzez m. in. Prowadzenie szkoleń dla kierowców cystern, monitorowanie dostaw, stworzenie Kodeksu kierowcy. Przyczyną pogorszenia jakości paliwa na stacji paliw w G. było niezgodne z procedurami działanie kierowcy a niemożliwym jest, pomimo
obowiązywania procedur, wyeliminowanie czynnika ludzkiego, jako powodującego wystąpienie nieprawidłowości. Wobec powyższego, w ocenie powoda, działa on z najwyższą starannością, wykorzystując w swojej działalności wszystkie możliwe środki techniczne, organizacyjne i prawne. W zaskarżonej decyzji, określając stopień zawinienia jako minimalny, organ nie wskazał wszakże o jakie działanie lub zaniechanie chodzi. W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o jego oddalenie. Sąd Okręgowy podziela i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Prezesa URE. Ustalenia te nie były kwestionowane przez odwołującego się, który wniósł jedynie zastrzeżenia w zakresie oceny ustalonych faktów, nie zaś samych ustaleń faktycznych. W szczególności dotyczy to faktu posiadania koncesji przez powoda, wprowadzenia przez niego do obrotu paliwa niespełniającego norm prawem przewidzianych, a także uzyskiwanych przychodów z działalności gospodarczej. Przeprowadzony przez Sąd dowód z zeznań wnioskowanego przez powoda świadka, potwierdził podejmowanie przez powoda różnych aktów staranności w celu wyeliminowania możliwości zmiany parametrów sprzedawanego paliwa a także, wyjaśnił faktyczne okoliczności, w jakich doszło do zanieczyszczenia paliwa w przypadku analizowanym w niniejszej sprawie. Jednakże dowód ten nie mógł wpłynąć na zmianę oceny prawnej zaistniałej sytuacji faktycznej naruszenia koncesji o czym niżej. Sąd Okręgowy zważył, co następuje. Odwołanie nie jest zasadne. W myśl art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059), karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Na podstawie art. 56 ust. 3 ustawy Prawo energetyczne, wysokość kary pieniężnej o której mowa w ust. 1 tego artykułu - nie może przekroczyć (...)% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Zgodnie natomiast z art. 56 ust. 6 ustawy, Prezes URE ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Odpowiedzialność, o której mowa w art. 56 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne, ma charakter obiektywny, co oznacza, że jej poniesienie jest niezależne od zawinienia. Dla możliwości zastosowania sankcji pieniężnej istotne jest wyłącznie istnienie obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją pieniężną oraz stwierdzenie faktu jego naruszenia przez podmiot zobowiązany. Samo naruszenie normy sankcjonowanej uzasadnia postawienie zarzutu niezachowania należytej ostrożności wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Warunek wskazany w pkt. 2.2.3 koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej powodowi decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 3 lutego 2000 r. nr (...) (z późniejszymi zmianami) wyraźnie wskazywał, iż: Koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu hurtowego paliw ciekłych określonych w niniejszej koncesji, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów lub z norm określonych obowiązującymi przepisami. Wobec powyższego jednoznaczne jest dla Sądu, że na powodzie ciążył wynikający z koncesji obowiązek wprowadzania do obrotu jedynie paliwa spełniającego normy jakościowe. Sankcja
za niespełnienie tego obowiązku przewidziana została w przepisie art. 56 ust. 1 pkt 12) ustawy Prawo energetyczne i sankcja ta jako sankcja administracyjna jest zobiektywizowana, a więc jej zastosowanie jest niezależne od występowania po stronie karanego winy. Stopień zawinienia jest okolicznością, którą ustawodawca w art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego nakazuje uwzględnić podczas ustalania przez Prezesa URE wysokości kary pieniężnej. Sąd nie ma wątpliwości, że po stronie powoda można stwierdzić jedynie winę w postaci nieumyślności. Wina nieumyślna zachodzi wówczas, gdy sprawca deliktu administracyjnego, nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł i powinien przewidzieć. Powód prowadzi działalność gospodarczą, która ze względu na swoją doniosłość społeczną, strategiczne znaczenie oraz stwarzane niebezpieczeństwo jest działalnością koncesjonowaną. Wiążą się tym znacznie podwyższone standardy, jeśli chodzi o sposób i warunki jej wykonywania. Fakt wprowadzenie do obrotu przez powoda paliwa o niemieszczących się w normach parametrach świadczy o niezachowaniu przez niego należytej ostrożności, czego efektem było popełnienie zarzuconego mu czynu. Jednakże Sąd wziął pod uwagę, że powód w prowadzonej przez siebie działalności podejmuje liczne działania, które mają w zamierzeniu zapobiegać wprowadzaniu do obrotu paliwa o niezgodnych z normami parametrach jakość paliwa jest na bieżąco kontrolowana, w restrykcyjny sposób dobierani są profesjonalni przewoźnicy produkowanego paliwa, kierowcy cystern przechodzą specjalne szkolenia, tworzone są wewnętrzne regulacje, do których winni się stosować kierowcy cystern. Jak się jednak okazuje, powyższe zabiegi są niewystarczające, ponieważ jak pokazuje rozpatrywana sprawa zdarzają się przypadki wprowadzania do obrotu paliwa nie spełniającego norm. Dlatego w ocenie Sądu kara wymierzona przez Prezesa URE w wysokości 24 000 zł jest adekwatna do stopnia zawinienia powoda co powód kwestionował w odwołaniu od decyzji. W ocenie Sądu kara ta jest także adekwatna do stopnia szkodliwości czynu. Powód dopuścił się czynu, którego stopień szkodliwości z pewnością nie może być uznany za znikomy - z uwagi na zaniżoną temperaturę zapłonu oleju napędowego, powód wprowadzając olej napędowy o takich parametrach do obrotu dopuścił się naruszenia wymagań dotyczących nie tylko jakości sprzedawanego paliwa, ale przede wszystkim norm moralnych dotyczących uczciwego obrotu, w którym nabywca musi uzyskiwać w zamian za uiszczaną cenę produkt odpowiadający jakości, o jakiej sprzedawca go zapewnia. W szczególności dotyczy to sprzedawców o renomowanych markach, do których konsument ma prawo mieć większe zaufanie z racji posiadanych przez to przedsiębiorstwo wewnętrznych restrykcyjnych zasad badania jakości paliw. Tym bardziej, że parametry paliw ustalane są na określonym poziomie nie z innych powodów jak przede wszystkim dla zapewnienia bezpieczeństwa oraz zdrowia i życia osób zarówno na stacjach benzynowych jak i w tankowanych pojazdach, a zatem każde naruszenie tych norm niewątpliwie obniża te standardy bezpieczeństwa. Powyższe zdaniem Sądu przemawia za tym, że brak było podstaw do odstąpienia od nałożenia na powoda kary za naruszenie warunków koncesji. Kara ustalona przez Prezesa słusznie uwzględnia fakt uprzedniej karalności powoda, oraz jego możliwości finansowe. Należy wskazać, że kara ta stanowi zaledwie (...) przychodów
powoda z działalności koncesjonowanej osiągniętych w 2009 r. a więc jest ona zbliżona swoim wymiarem do kary symbolicznej. Kara ma pełnić funkcję prewencji zarówno ogólnej jak i szczególnej, będąc zarówno realną i odczuwalną dolegliwością dla danego podmiotu jak i środkiem zapobiegającym powtarzaniu się naruszeń w przyszłości. Uwzględniając funkcję represyjną oraz prewencyjną kary oraz biorąc pod uwagę, że kara powinna być reakcją na stwierdzone naruszenie adekwatną do okoliczności Sąd uznał, że Prezes URE prawidłowo ustalił, że kara pieniężna wymierzona w wysokości 24.000 zł, stanowiąca zaledwie (...) % przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego przez odwołującego w 2009 roku spełni swoje funkcje o jakich mowa wyżej. W konsekwencji, Sąd Okręgowy na podstawie art. 479 (53) 1 k.p.c. nie znajdując podstaw do uwzględnienia odwołania - oddalił je. SSO Małgorzata Perdion - Kalicka (...) (...)