W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 8 grudnia 2014 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - Sędzia SA Barbara Godlewska Michalak Sędzia SA Jacek Sadomski Sędzia SA Marcin Strobel (spr.) Protokolant: sekr. sąd. Mariola Frąckiewicz po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2014 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa R. S. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o nałożenie kary pieniężnej na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 7 sierpnia 2013 r. sygn. akt XVII AmE 17/11 I. oddala apelację; II. zasądza od R. S. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Sygn. akt VI ACa 83/14 Transkrypcja uzasadnienia wyroku z dnia 8 grudnia 2014 r. Uzasadnienie Decyzją ( ) z dnia 2-go grudnia 2010 roku Prezes Urzędu Regulacji i Energetyki na podstawie artykułu 56 ustęp 1 punkt 12 i artykułu 56 ustęp 2 punkt 1 w związku z artykułem 56 ustęp 3 i 6 ustawy z dnia 10-go kwietnia 1997 roku - Prawo Energetyczne, orzekł, że R. S. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą ( ) z siedzibą w J. naruszył warunek koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Udzielonymi decyzją prezesa URE z dnia 6-go lutego 2003 roku, zmienionej decyzją z dnia 19-go września 2005 roku w ten sposób, że klient od grudnia 2009 roku wprowadził do obrotu, poprzez stację paliw mieszczącą, mieszczącą się w miejscowości J., olej napędowy niespełniający wymagań jakościowych określonych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 9-go grudnia 2008 roku w sprawie

2 wymagań jakościowych dla paliw ciekłych.za powyższe działania na mocy wyżej wymienionej decyzji Prezes URE wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości złotych, która stanowi 0,69 procent przychodów działalności koncesjonowanej, osiągniętej przez przedsiębiorcę w 2009 roku. W dniu 22-go grudnia 2010 roku powód R. S. złożył odwołanie od powyższej decyzji, w którym wnosił o jej uchylenie i umorzenie postępowania. Zaskarżonej decyzji zarzucił, mające wpływ na prawidłowość rozstrzygnięcia, błąd w ustaleniach faktycznych. Polegający na uznaniu, że jest on winień temu, że paliwo poddane badaniu, nie spełniało norm w zakresie temperatury zapłonu w sytuacji, kiedy dokonał on zakupu paliwa w ( ) S.A. otrzymując świadectwo jego jakości. Dodatkowo powód zarzucił, zastosowaniu wobec niego niewspółmiernie wysokiego, wysokiej kary do stopnia zawinienia. Wyrokiem z dnia 7-go sierpnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił to odwołanie. Powołany wyżej wyrok zapad w oparciu o następujące ustalenia faktyczne. Decyzją ( ) z dnia 6 lutego 2003, zmienioną następnie decyzją ( ) z dnia 19-go grudnia 2005 roku, Prezes URE udzielił R.S. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą ( ) z siedzibą w J. koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Na okres od dnia 15-go lutego 2003 roku do dnia 15-go lutego 2013 roku. Zgodnie z postanowieniami punktu wyżej wymienionej koncesji, koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, określonych w niniejszej koncesji, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i norm określonych obowiązującymi przepisami. W dniu 2 grudnia 2009 roku na stacji paliw w miejscowości J.przy ulicy ( ) ( ) należącej do powoda. Pracownicy Wojewódzkiego Inspektoratu ( ) we W., przeprowadzili kontrolę jakości sprzedawanych w firmie paliw. A w wyniku tej kontroli, przeprowadzonych w jej ramach badań laboratoryjnych próbek paliw ustalono, że w próbce podstawowej oleju napędowego występuje zaniżona temperatura zapłonu, wynosząca 50 stopni. Podczas gdy zgodnie z obowiązującymi przepisami, dopuszczalna temperatura zapłonu oleju napędowego, powinna wynosić powyżej 55 stopni Celsjusza. A przy uwzględnieniu tolerancji błędu 52,9 stopni Celsjusza. Przeprowadzone na wniosek powoda w Specjalistycznym Laboratorium ( ) w B., kolejne badanie próbki kontrolnej oleju napędowego, wykazało również zaniżoną temperaturę zapłonu wynoszącą 49,5 stopnia Celsjusza. W 2009 roku powód osiągnął przychód z działalności gospodarczej w wysokości złotych i 81 groszy, z czego wartość w cenie zakupu wynosiła złote i 85 groszy. Wartość sprzedaży wynosiła złotych i 16 groszy, natomiast dochód z działalności koncesjonowanej złotych i 31 groszy. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie jest niezasadne i nie zasługuje na uwzględnienie. Stosownie bowiem dla artykułu 56 ustęp 1 punkt 12 ustawy - Prawo Energetyczne, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Wysokość kary pieniężnej za takie działanie, stosowne do artykułu 56 ustęp 3 ustawy - Prawo Energetyczne, nie może przekraczać 15-stu procent przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Zgodnie natomiast z artykułem 56 ustęp 6 ustawy - Prezes URE ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnił stopień szkodliwości czynu, stopień zawiniania oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Przewidziana w powołanym na wstępnie przepisie odpowiedzialność, ma zdaniem Sądu Okręgowego charakter obiektywny. Co oznacza, że jej poniesienie jest niezależne od zawinienia. Dla możliwości zastosowania sankcji pieniężnej istotne jest, by wyłącznik z linii

3 obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją pieniężną oraz twierdzenie faktu jego naruszenia przez podmiot zobowiązany. Samo naruszenie normy sankcjonowanej, uzasadnia zatem postawienie zarzutu niezachowania należytej ostrożności wymaganej. Wskazany w punkcie powołanej wyżej koncesji na obrót paliwami ciekłymi w warunkach jej udzielenia przewidywał, że koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem ugody paliw ciekłych, określone w niniejszej koncesji, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i norm określonych obowiązującymi przepisami. Tym samym, zdaniem Sądu Okręgowego, na powodzie ciążył wynikający z koncesji obowiązek, wprowadzania do obrotu paliwa spełniającego normy jakościowe. Sankcja za nie spełnienie tego obowiązku, przewidziana została w przepisie artykułu 56 ustęp 1 punkt 12 ustawy - Prawo Energetyczne, i jako sankcja administracyjna miała charakter, a co za tym idzie, jej zastosowanie było niezależne od występowania elementu winy po stronie przedsiębiorcy. Stopień natomiast zawinienia zdaniem Sądu Okręgowego stosownie do przepisu artykułu 56 ustęp 6 Prawa Energetycznego, były czynnikiem wpływającym na wymiar pieniężnej za naruszenie koncesji. Zdaniem Sądu Okręgowego, powodowi można przypisać jedynie winę nieumyślną, która występuje wówczas, gdy sprawcy deliktu administracyjnego, nie mają zamiaru jego popełnienia. Popełnia go, na skutek nie zachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach. Pomimo, że możliwość popełnienia takiego czynu przewidywał albo mógł i powinien przewidzieć. Powód prowadząc działalność gospodarczą, która ze względu na swoją nie doniosłość społeczną i strategiczne znaczenie oraz stwarzane niebezpieczeństwo, jest działalnością koncesjonowaną, ma obowiązek zachowania należytej staranności. Z tego rodzaju działalnością wiąże się zdaniem Sadu, wiążą się zadaniem Sądu Okręgowego podwyższone standardy, odnoszące się do sposobu i warunków jej wykonywania. Fakt wprowadzenia do obrotu przez powoda paliwa o niemieszczących się normach, parametrach. Świadczy o niezachowaniu przez niego należytej ostrożności, czego efektem było popełnienie zarzuconego mu czynu. Dokonując oceny zachowania powoda Sąd Okręgowy uznał, że szkodliwość popełnionego przez niego czynu była niewielka, z uwagi na niewielkie przekroczenie jednego z parametrów jakościowych, to jest zaniżenie temperatury zapłonu oleju napędowego o 5,48 procent. Brak uprzednich naruszeń warunków koncesji, a nad to wysokość przychodów powoda z działalności koncesjonowanej w roku 2009, uzasadniała zaś wymierzenie mu przez Prezesa URE kary finansowej w wysokości złotych. Jako kary uwzględniającej wszystkie okoliczności mogące wpływać na jego wymiar. Przewidziana w powołanych na wstępie przepisach kara pieniężna, ma pełnić bowiem funkcję prewencyjną. I to zarówno w prewencji ogólnej, jak i prewencji szczególnej, będąca zarówno realną i odczuwalną dolegliwością dla danego podmiotu, jak i środkiem zapobiegającym powtarzaniu przez niego, tego rodzaju naruszeń na przyszłość. Uwzględniając tak represyjną, jak i prewencyjną funkcje kary oraz biorąc pod uwagę, że kara powinna być reakcją na stwierdzone naruszenia, adekwatną do okoliczności. Sąd Okręgowy uznał, że Prezes URE, prezes URE prawidłowo ustalił jej wysokość na kwotę złotych. Odpowiadającą 0,69 procentom przychodu z działalności koncesjonowanej, osiągniętego przez odwołującego się w 2009 roku. A w konsekwencji nie znajdując podstaw do uwzględnienia odwołania, oddalił odwołanie powoda.

4 Apelację od powołanego wyżej wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie wywiódł powód. Zarzucając mu naruszenie artykułu 23 ustęp 1 ustawy z dnia 25-go sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontroli jakości paliw, poprzez naruszenie zasad przeprowadzania kontroli paliw przez Wojewódzkiego Inspektora ( ) we W., i naruszenia artykułu 56 ustęp 6a ustawy z 10-go kwietnia roku prawo energetyczne poprzez nie zastosowanie możliwości odstąpienia od wymierzenia kary z uwagi na znikomy stopień szkodliwości czynu, całkowite zaprzestanie naruszeń, a zatem dotrzymanie warunków koncesji. Powołując się na powyższe zarzuty powód wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku i odstąpienie od wymierzenia kary. Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Apelacja powoda jest bezzasadna i na uwzględnienie nie zasługuje. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I Instancji, a uznając je za prawidłowe przyjmuje za własne. Odnosząc się do pierwszego z podniesionych w apelacji zarzutów wskazać należy, że przewidziana w przepisie artykułu 56 ustęp 2 punkt 12 ustawy prawo energetyczne odpowiedzialność przedsiębiorcy ma charakter zobiektywizowany, co oznacza, że Prezes jest obowiązany, a nie wyłącznie uprawniony do nałożenia kary pieniężnej, w razie stwierdzenia okoliczności wskazanych w ustawie uzasadniających ich wniesienie, a jednocześnie w wypadku, gdy stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek ma możliwość odstąpienia od wymierzenia kary stosownie do artykułu 56 ustęp 6 cytowanej ustawy. Powołana wyżej odpowiedzialność jest zatem niezależna od możliwości postawienia przedsiębiorcy zarzutu zawinienia i powstania okoliczności wskazanych w wyżej wymienionym przepisie i uzasadniających nałożenie kary. Na takim stanowisku stanął między innymi Sąd Najwyższy w wyroku 7- go kwietnia 2004 roku III SK 30/04 oraz wyroku z 5- go listopada 2008 III SK 6/08 dla możliwości zastosowania sankcji kary pieniężnej. Istotne jest zatem wyłącznie istnienie obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją oraz stwierdzenie faktu jego naruszenia przez przedmioty zobowiązane. Już zatem naruszenie norm sankcjonowanych uzasadnia zastosowanie przewidzianych w przepisie sankcji. W sprawie niniejszej spornym jest natomiast fakt, iż w punkcie powołanej wyżej koncesji na obrót paliwami ciepłymi udzielonej powodowi ten jako koncesjonariusz objęty był zakazem czynienia obrotu paliw ciekłych określonych koncesji, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i norm określonych obowiązującymi przepisami. 194 Bezsporne również jest, że w dniu 2- go grudnia 2009 na stacji paliw w miejscowości L. przy ulicy ( ) należącej do powoda pracownicy Wojewódzkiego Inspektoratu ( ) we W. przeprowadzili kontrolę jakości paliw w wyniku której ustalono zaniżoną temperaturę zapłonu oleju napędowego wprowadzonego przez powoda do obrotu, wynoszącą 50 stopni Celsjusza podczas, gdy zgodnie z obowiązującymi przepisami dopuszczalna temperatura zapłonu oleju napędowego powinna wynosić powyżej 55 stopni Celsjusza, a przy uwzględnieniu tolerancji byłoby 52,9 stopni Celsjusza. Wprowadzony przez powoda do obrotu olej napędowy nie spełniał zatem norm przewidzianych w paragrafie 1 punkt 2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 9- go grudnia 2008 roku w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych określonych wo systemiedo tego rozporządzenia wydanego w oparciu o delegację ustawową

5 przewidzianą w artykule 3 ustęp 2 ustawy z 25- go sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Powyższe ustalenia potwierdziły kolejne badania przeprowadzone na wniosek powoda w specjalistycznym laboratorium badania paliw i produktów chemii gospodarczej w B. w ramach, których badanie kolejnej próbki oleju napędowego wykazało zaniżoną temperaturę zapłonu wynoszącą 49,5 stopnia Celsjusza. Niewątpliwym jest zatem, iż powód wprowadzając do obrotu olej napędowy o wyżej wymienionych parametrach zapłonu naruszył warunki koncesji określone w punkcie tejże koncesji, co uzasadniało nałożenie na niego kary pieniężnej zgodnie z powołanym wyżej przepisem skoro tego rodzaju działanie stanowiło naruszenie warunków koncesji związanych z zakazem wprowadzania do obrotu paliw nie spełniających wyżej wymienionych norm. W powyższych okolicznościach wbrew zarzutom apelacji dla przypisania powodowi wyżej wymienionej odpowiedzialności żadnego znaczenia nie konieczność wyznaczenia przedsiębiorcy, który dostarczył powodowi paliwo niewłaściwej jakości w celu przeprowadzenia kontroli przewidziana w przepisie artykułu 23 ustęp 1 cytowanej wyżej ustawy o systemie monitorowania i kontroli jakości paliw. Ta mogła bowiem co najwyżej uzasadniać odpowiedzialność takiego przedsiębiorcy w ramach jego własnego działania lub zaniechania, nie zwalniając powoda od odpowiedzialności za jego własne działanie związane z wprowadzeniem do obrotu paliwa to jest oleju napędowego nie spełniającego wyżej wymienionych norm jakości przewidzianych dla tego rodzaju paliwa, a w związku z tym naruszenia udzielonej powodowi koncesji. Mając powyższe na uwadze za chybiony uznać należy powołany w apelacji zarzut naruszenia artykułu 23 ustęp 1 cytowanej wyżej ustawy o systemie monitorowania i kontroli jakości paliw skoro ten nie mógł z opisanych wyżej względów stanowić podstawę odpowiedzialności powoda i nie wpływał na możliwość przypisania mu bądź wyłączenia jego odpowiedzialności za naruszenie warunków koncesji. Odnosząc się zaś do drugiego z powołanych w apelacji zarzutów wskazać należy, iż i ten zarzut był chybiony. Jak słusznie wskazuje prezes UE odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej w wypadku naruszenia warunków koncesji stosownie do przepisu artykułu 56 ustęp 6a ustawy prawo energetyczne możliwe jest jedynie w wypadku, gdy stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a przedmiot przepraszam, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Wbrew twierdzeniom apelującego w sprawie niniejszej rozważając podstawę odpowiedzialności powoda prezes UE uznał, że jakkolwiek stopień szkodliwości zarzuconego powodowi działania jest niewielki z uwagi na okoliczności do jakich doszło do naruszenia obowiązków wynikających z koncesji to jednak nie jest on znikomy. Na powodzie jako przedsiębiorcy ciążył obowiązek dochowania należytej staranności w zakresie czynności podejmowanych w związku z prowadzoną działalnością wynikający z artykułu 355 paragraf 2 Kodeksu Cywilnego. Powód miał zatem obowiązek czuwać nad zachowaniem odpowiednich parametrów paliwa wprowadzonego do obrotu, zgodnie z warunkami koncesji, które w przypadku naruszenia wymagań jakościowych dotyczących wysokości temperatury zapłonu miały istotne znaczenia dla zdrowia i życia jego kontrahentów czy tez pracowników. Zbyt niska temperatura zapłonu prowadzić mogła bowiem do samozapłonów wprowadzonego do obrotu oleju napędowego i to tak w czasie jego przechowywania jak i czynności technologicznych związanych z pobieraniem paliwa przez kontrahentów powoda podczas jego zakupu, stwarzając tym samym realne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. Z tego też powodu opisane wyżej naruszenie warunków koncesji

6 przez powoda nie mogłoby być uznane zdaniem Sądu Apelacyjnego za cechujące się znikomym stopniu szkodliwości czynu, a już brak tej przesłanki wyklucza możliwość odstąpienia przez prezesa UE od wymierzenia kary w oparciu o przepis artykułu 56 ustęp 6 cytowanej wyżej ustawy. Z powołanych wyżej względów zarzut naruszenia tego przepisu przez Sąd I Instancji uznać należy za chybiony. Stopień winy oraz okoliczności związane z naruszeniem warunków koncesji i dotychczasowe działanie powoda, który uprzednio nie dopuszczał się naruszeń warunków koncesji jak słusznie wskazał to Sąd Okręgowy rzutowały natomiast na wysokość nałożonej przez prezesa UE karny pieniężnej, która stanowiła 0,6900% z działalności koncesjonowanej przedsiębiorcy osiągniętego w 2009 roku przy możliwości nałożenia takiej kary w wysokości przewidzianej przez ustawę wynoszącej do 15% tego przychodu. Ustalając karę na tak niskim poziomie prezes UE uwzględnił zatem te wszystkie okoliczności łagodzące. W tym bowiem wypadku zarówno prezes UE jak i Sąd I Instancji słusznie uznał, iż zarzucony powodowi czyn dokonany został w warunkach winy nieumyślnej to jest niedbalstwa, zaś dotychczasowa działalność powoda jako przedsiębiorcy z uwagi na brak uprzednich naruszeń warunków koncesji nie wskazywało na istnienie takich naruszeń uzasadniających wymierzenie mu kary w wysokości większej, a niżeli ta, która została nałożona w drodze zaskarżonej decyzji. Podzielając w powyższym zakresie ocenę prawną dokonaną przez Sąd I Instancji uznać należy, iż również ta wysokość nałożonej na powoda kary, była odpowiednia do stwierdzonego naruszenia warunków koncesji. Z powołanych wyżej względów uznając złożoną przez powoda apelację za bezzasadną Sąd Apelacyjny w oparciu o przepis artykułu 385 Kodeksu Postępowania Cywilnego orzeka: I. Mając na uwadze fakt, iż powód przegrał niniejszy proces przed Sądem II Instancji i stosując zasadę ponoszenia odpowiedzialności za wynik procesu stosując zasadę przewidzianą w artykule 98 paragraf 1 i 3 Kodeksu Postępowania Cywilnego Sąd Apelacyjny zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 360 złotych odpowiadająca najniższej stawce przewidzianej w paragrafie 18 ustęp 2 punkt 3 w związku z paragrafem 13 ustęp 1 punkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28- go września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w przerwie. Wobec powyższego Sąd Apelacyjny w oparciu o powołane wyżej przepisy w związku z przepisem artykułu 391 paragraf 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego orzekł jak w punkcie II wyroku.