WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. akt XVII AmE 188/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów W składzie: Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński Protokolant: asystent sędziego Adam Zaborski po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2011r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania E. S.A. z siedzibą w P. przeciwko Prezesowi o zwolnienie z obowiązku zatwierdzania taryf Dnia 24 stycznia 2011r. na skutek odwołania E. S.A. od Decyzji Prezesa z dnia 28 września 2009 roku Nr DPK- /.../KS Oddala odwołanie. /-/ SSO Bogdan Gierzyński XVII AmE 188/09 Uzasadnienie: Decyzją z dnia 28 września 2009 roku Nr DPK /.../KS pozwany - Prezes, po rozpatrzeniu wniosku powoda E. S.A. z siedzibą w P. z dnia 26 sierpnia 2009 roku o zwolnienie na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf w zakresie obrotu energią elektryczną w odniesieniu do odbiorców grupy taryfowej G, przyłączonych do 1

2 sieci E. Sp. z o.o. postanowił odmówić zwolnienia powoda z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf w zakresie obrotu energią elektryczną w odniesieniu do odbiorców grupy taryfowej G, przyłączonych do sieci E. Sp. z o.o. Od powyższej Decyzji odwołanie złożył powód zaskarżając ją w całości. Zaskarżonej Decyzji powód zarzucił naruszenie: 1. przepisu prawa materialnego, tj. art. 49 ust. l w zw. z art. l ust. 2 ustawy Prawo energetyczne, poprzez wydanie Decyzji z przekroczeniem uznania administracyjnego na skutek jego niewłaściwego zastosowania do ustalonego stanu faktycznego i przyjęcie, że w zakresie obrotu energią elektryczną w odniesieniu do odbiorców grupy taryfowej G, przyłączonych do sieci E. Sp. z o.o., Spółka nie działa w warunkach konkurencji; 2. przepisów postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy, tj., - art. 10 l Kodeksu Postępowania Administracyjnego poprzez pozbawienie Spółki prawa do czynnego udziału w postępowaniu, na skutek uniemożliwienia E. wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań przed wydaniem Decyzji; - art. 80 K.p.a., poprzez dokonanie oceny przesłanki warunkującej zwolnienie Spółki z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia z przekroczeniem zasady swobodnej oceny zgromadzonych w postępowaniu dowodów i oparcie Decyzji na dowolnych ustaleniach - art. 7 oraz 77 K.p.a. poprzez zaniechanie wyczerpującego zebrania i wyjaśnienia całego materiału dowodowego; - art. 6 K.p.a. poprzez obrazę obowiązku działania na podstawie przepisów prawa oraz przekroczenie granic uznania administracyjnego. Powód wniósł o: 1. uwzględnienie odwołania i zmianę Decyzji poprzez zwolnienie Spółki z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf w zakresie obrotu energią 2

3 elektryczną w odniesieniu do odbiorców grupy taryfowej G, przyłączonych do sieci E. Sp. z o.o.; 2. ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia wniosku, o którym mowa w pkt III l powyżej, o uchylenie Decyzji w całości; 3. a w każdym przypadku o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Spółki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego Spółki, według norm przepisanych oraz o 4. rozpoznanie sprawy na rozprawie, także pod nieobecność powoda. 5. a ponadto, w przypadku uwzględnienia przez Sąd wniosku, o którym mowa w pkt III l powyżej, na podstawie art k.p.c. powód wniósł o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, wskazując, że brak rygoru natychmiastowej wykonalności uniemożliwi mu elastyczne dostosowywanie się do warunków rynkowych w trakcie trwania roku taryfowego Pozwany wniósł o oddalenie odwołania. Sąd ochrony konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje: Powód nie kwestionuje ustaleń pozwanego, że w wyniku dokonanych z dniem l lipca 2007 r. zmian na rynku energii elektrycznej, 14 istniejących dotychczas spółek dystrybucyjnych wydzieliło ze swych struktur 14 dużych, niezależnych pod względem formy prawnej przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej, wyznaczonych przez Prezesa operatorami systemów dystrybucyjnych oraz 14 przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się obrotem energią elektryczną tzw. sprzedawców zasiedziałych, kontynuujących, po wydzieleniu operatorów systemów dystrybucyjnych, działalność handlową dawnych spółek dystrybucyjnych. Po stronie popytowej rynku detalicznego energii elektrycznej jest ponad 16 min odbiorców, z czego ok. 82% stanowią gospodarstwa domowe. Jednocześnie wolumen sprzedaży energii w tej grupie nie jest wysoki i stanowi w sumie ok. 23% sprzedaży energii w ogóle. 3

4 Według stanu na koniec grudnia 2007 r. liczba odbiorców w grupie taryfowej G, którzy zmienili sprzedawcę energii elektrycznej wyniosła 541, według stanu na koniec grudnia 2008 r. liczba ta wyniosła 905 odbiorców, natomiast według stanu na koniec czerwca 2009 r odbiorców. Powyższe okoliczności należało zatem uznać na podstawie art.230 k.p.c. za udowodnione. W tym stanie faktycznym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Bezzasadny jest w szczególności zarzut naruszenia art. 49 ust. l w zw. z art. l ust. 2 ustawy Prawo energetyczne, poprzez wydanie Decyzji z przekroczeniem uznania administracyjnego na skutek jego niewłaściwego zastosowania do ustalonego stanu faktycznego i przyjęcie, że w zakresie obrotu energią elektryczną w odniesieniu do odbiorców grupy taryfowej G, przyłączonych do sieci E. Sp. z o.o., Spółka nie działa w warunkach konkurencji. Przepis art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz. U nr 89 poz. 625 z późn. zm.) Prezes URE może zwolnić przedsiębiorstwo energetyczne z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia, jeżeli stwierdzi, że działa ono w warunkach konkurencji. Treść przytoczonej normy jednoznacznie zatem stanowi, że wyłączna przesłanką zwolnienia przedsiębiorstwa energetycznego z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia, jest stwierdzenie, że działa ono w warunkach konkurencji, co w ujęciu ekonomicznym oznacza proces, w którym podmioty rynkowe współzawodniczą ze sobą w zawieraniu transakcji rynkowych poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych podmiotów oferty rynkowej ( pod względem ceny, jakości, formy płatności itd.) celem realizacji swoich interesów. Konkurencja z zasady funkcjonuje na tzw. rynkach właściwych wyodrębnianych na podstawie zachowań nabywców (porównaj - art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Dz. U. Nr 50 poz 331 z poźn. zm.). Odmienność przeznaczenia produktu, jego cena 4

5 oraz właściwości, w tym jakość, a także istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, powodują, że nabywca w istocie nie dokonuje wyboru pomiędzy ofertami poszczególnych podmiotów, co oznacza, że nie istnieje na takim rynku konkurencja. W świetle powyższych wywodów należało uznać za trafne stanowisko Prezesa, że odbiorcy grupy taryfowej G stanowią odrębny rynek odbiorców energii elektrycznej. Są to nabywcy energii na własne potrzeby konsumpcyjne, co powoduje, że nie mają oni możliwości przenoszenia kosztów związanych z zakupem energii elektrycznej na swoje wyroby, a ponadto nabywają oni relatywnie niewielkie ilości energii ( stanowiąc ok. 82% podmiotów nabywających energię, nabywają w sumie ok. 23% sprzedaży energii w ogóle). Ponadto jest to grupa, która w swojej masie nie ma rzetelnej informacji o przysługujących im uprawnieniach, a także nie zna zasad funkcjonowania rynku, w tym obowiązków głównych uczestników tego rynku, tj. sprzedawców i operatorów systemów dystrybucyjnych nie mogą być świadomymi uczestnikami rynku energii w konsekwencji nie mogą skutecznie bronić się przed nieuzasadnionymi podwyżkami ze strony sprzedawcy z urzędu. Sąd podziela również ocenę Prezesa, że z punktu widzenia odbiorcy konieczność zawarcia z dwoma przedsiębiorstwami dwóch odrębnych umów, tj. umowy sprzedaży z przedsiębiorstwem obrotu i umowy o świadczenie usług dystrybucji z przedsiębiorstwem zajmującym się dystrybucją tej energii jest czynnikiem stanowiącym barierę w podjęciu decyzji o zmianie sprzedawcy. Wynika to, jego zdaniem, nie tylko z konieczności dopełnienia skomplikowanych dla odbiorcy z grupy taryfowej G formalności związanych z zawarciem tych umów, ale również faktu, że w przypadku dwóch odrębnych umów odbiorca jest obowiązany rozliczyć się odrębnie za energię elektryczną sprzedaną i odrębnie za usługę dystrybucji tej energii. Potwierdza to fakt, że według stanu na koniec czerwca 2009 r. zmieniło dostawcę energii zaledwie 1011 odbiorców, przy malejącej dynamice takich zachowań. 5

6 W ocenie Sądu, za trafne należało zatem uznać stanowisko pozwanego, że w odniesieniu do odbiorców grupy taryfowej G, przyłączonych do sieci E. Sp. z o.o. nie występuje konkurencja, co uzasadnia odmowę zwolnienia powoda z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf w zakresie obrotu energią elektryczną w odniesieniu do tej grupy odbiorców. Odnosząc się do pozostałych zarzutów zważyć należało, że zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 roku sygn. akt III CRN 120/91 OSNC 1992 Nr 5, poz. 87; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku sygn. akt I CKN 265/98 OSP 2000 Nr 5 poz. 68; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 roku sygn. akt 351/99 OSNC 2000 Nr 3 poz. 47; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 roku sygn. akt I CKN 1036/98 LEX Nr 52708; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 roku, sygn. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312) Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Celem postępowania nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Tylko takie 6

7 odczytanie relacji pomiędzy postępowaniem administracyjnym i postępowaniem sądowym może uzasadniać dokonany przez racjonalnego ustawodawcę wybór między drogą postępowania cywilnego i drogą postępowania sądowoadministracyjnego dla wyjaśnienia istoty sprawy. Nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym. Z tych względów odwołanie należało oddalić wobec braku podstaw do jego uwzględnienia (art k.p.c.). O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego koszty zastępstwa prawnego według norm przepisanych (art.98 k.p.c.). /-/ SSO Bogdan Gierzyński 7