UŁATWIANIE STARTU MŁODYM M ROLNIKOM W LATACH 2004-2006 2006 Ułatwianie startu młodym rolnikom PROW 2007-2013 Opracowała: Anna Siniarska Ekonomia, SGGW, Studia zaoczne W latach 2004-2006 został przeprowadzany Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004-2006. W ramach tego programu m.in. zostało uruchomione działanie: Ułatwianie startu młodym rolnikom. UŁATWIANIE STARTU MŁODYM M ROLNIKOM W LATACH 2004-2006, 2006, c.d. Rys1. Ułatwianie startu młodym rolnikom 2004-2006 - środki publiczne (zrealizowane płatności) w podziale na województwa (mln zł) W ramach działania złożono 18 856 wniosków na kwotę 942,8 mln zł, co stanowi 133% ogólnej kwoty alokowanej na to działanie. Zawarto 14 151 umów i wypłacono premie w kwocie 707,55 mln zł wyczerpując w całości środki przeznaczone na realizację tego działania. Tylko 10% beneficjentów działania spełniało w dniu składania wniosku jednocześnie wszystkie kryteria. Pozostali beneficjenci są zobowiązani do przeprowadzenia odpowiednich dostosowań w okresie nieprzekraczającym 5 lat od daty przejęcia gospodarstwa. Źródło: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, analiza SPO, według danych na dzień 30 września 2008 r. materiały przygotowne przez uczestników nie są oficjalnym źródłem informacji 1
UŁATWIANIE STARTU MŁODYM ROLNIKOM W LATACH 2007-2013 Uzasadnienie W Polsce około jedna piąta gospodarstw jest prowadzona przez osoby powyżej 55 roku życia. W celu stymulowania transferu tych gospodarstw na rzecz młodych i wykształconych następców konieczne jest wsparcie ze środków publicznych. Przejmowanie gospodarstw przez osoby młode, aktywne, o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych sprzyja pożądanym zmianom strukturalnym w rolnictwie i prowadzi do wzrostu konkurencyjności sektora rolnego. Rozpoczęcie samodzielnej działalności rolniczej wymaga poniesienia znacznych nakładów finansowych na uruchomienie produkcji oraz modernizację gospodarstwa, dlatego wsparcie finansowe jest niezbędne w celu umożliwienia młodym rolnikom realizacji ich zamierzeń inwestycyjnych. Cel Celem działania jest stymulowanie zmian strukturalnych w sektorze rolnym przez ułatwienie przejmowania lub zakładania gospodarstw rolnych przez osoby młode o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Dla kogo przeznaczona jest pomoc? Pomoc przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego Kto może się ubiegać o pomoc? O pomoc może się ubiegać osoba, która: nie prowadziła dotychczas działalności rolniczej, a w szczególności nie była posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR albo prowadzi działalność rolniczą, a w szczególności stała się posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha UR: w drodze spadku, lub w drodze spadku lub darowizny otrzymanych w trakcie nauki lub przed uzyskaniem pełnoletności, lub w sposób nie wymieniony w lit. a lub b wyłącznie w ramach pierwszego naboru wniosków (w roku 2007). Pomoc nie może być przyznana po upływie 18 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej. materiały przygotowne przez uczestników nie są oficjalnym źródłem informacji 2
Definicja beneficjenta Osoba fizyczna Kryteria dostępu Beneficjent: jest pełnoletni i w dniu złożenia wniosku nie ukończył 40 roku życia; posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe wynikające z wykształcenia lub stażu pracy w rolnictwie; będzie rozwijał działalność rolniczą zgodnie z założeniami biznesplanu; co najmniej 70% kwoty premii wykorzysta na cele związane z rozwojem gospodarstwa, zgodnie z założeniami biznesplanu; przez okres co najmniej 3 lat od wypłaty pomocy będzie ubezpieczony w KRUS na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników jako rolnik z mocy ustawy i w pełnym zakresie; będzie prowadził gospodarstwo objęte pomocą przez okres co najmniej 5 lat od dnia wypłaty pomocy. Kryteria dostępu c.d. Przejmowane gospodarstwo: ma powierzchnię użytków rolnych nie mniejszą niż średnia w danym województwie i nie większą niż 300 ha; jeżeli średnia wojewódzka jest niższa niż średnia krajowa, wówczas obowiązuje średnia krajowa; stanowi lub będzie stanowiło własność beneficjenta lub dzierżawę (przez okres co najmniej 5 lat) z zasobu własności rolnej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego; spełnia standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie lub dostosuje się do tych standardów w ciągu 3 lat od rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej. Pomoc podlega zwrotowi w całości lub części, w przypadku gdy beneficjent nie spełni zobowiązań dotyczących w szczególności prowadzenia gospodarstwa oraz ubezpieczenia w KRUS przez wymagany okres, realizacji założeń biznesplanu, uzupełnienia wykształcenia oraz dostosowania do standardów. Forma i wysokość pomocy finansowej Jednorazowa premia w wysokości 50 000 zł. Kwota premii nie może przekraczyć równowartości 55 000 EUR Finansowanie Koszt całkowity: 420 000 000 EUR Wydatki publiczne: 420 000 000 EUR Tab1. Podział na poszczególne działania rozwoju obszarów wiejskich oś1 (w euro na cały okres) Nazwa działania oś1 Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Ułatwianie startu młodym rolnikom Renty strukturalne Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Modernizacja gospodarstw rolnych Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działania informacyjne i promocyjne Zobowiązania z okresu 2004-2006 dla działania "Wspieranie gospodarstw domowych" Grupy producentów rolnych Razem Wydatki publiczne w euro 40 000 000 420 000 000 2 187 600 000 350 000 000 1 779 932 000 1 100 000 000 600 000 000 100 000 000 30 000 000 440 000 000 140 000 000 7 187 532 000 Wydatki publicz ne w % 0,56% 5,84% 30,44% 4,87% 24,76% 15,30% 8,35% 1,39% 0,42% 6,12% 1,95% 100,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie PROW 2007-2013 (program) materiały przygotowne przez uczestników nie są oficjalnym źródłem informacji 3
Tab2.Wartości docelowe Typ wskaźnika Produkt Rezultat Oddziaływanie Wskaźnik Liczba młodych rolników, którym udzielono pomocy Całkowita wartość inwestycji (EUR) Wzrost wartości dodanej brutto we wspartych gospodarstwach Wzrost gospodarczy Wydajność pracy Wartość docelowa 2007-2013 33 600 315 000 000 119% wartości bazowej Wzrost o 50,1% (w tym z PROW 0,41%) Wzrost o 47,8% (w tym z PROW 0,49 %) Wartość docelowa: 22 270 EUR/osobę Tab3.Specyficzne dla Programu wskaźniki dodatkowe i wartości docelowe Typ wskaźnika Rezultat Wskaźnik Wielkość gospodarstw młodych rolników po realizacji biznes planu (wskaźnik pomocniczy do wyliczenia średniej wielkości gospodarstw MR w stosunku do średniej w województwie) Średnia wielkość gospodarstw MR w stosunku do średniej w województwie Wartość docelowa 2007-2013 373 454 ha w skali kraju 120% w skali kraju Źródło: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, PROW 2007-2013, Warszawa, lipiec 2007 Źródło: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, PROW 2007-2013, Warszawa, lipiec 2007 MIEJSCE SKŁADANIA WNIOSKÓW Wniosek o przyznanie pomocy składa się na formularzu udostępnionym przez ARiMR. w oddziale regionalnym ARiMR, właściwym ze względu na położenie gospodarstwa rolnego. Wraz z wnioskiem należy złożyć m.in. załączniki (w przypadku, gdy to właściwe, także w odniesieniu do małżonka): kopię dokumentu tożsamości; biznesplan; kopię dokumentu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, oświadczenie, że wnioskodawca nie ma ustalonego prawa do renty przyznanej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy akt notarialny potwierdzający tytuł prawny do nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa.; dokumenty potwierdzające dzień rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej; oświadczenie dotyczące spełniania wymagań w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie. zaświadczenie o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników (KRUS) materiały przygotowne przez uczestników nie są oficjalnym źródłem informacji 4
TROCHĘ DANYCH LICZBOWYCH: Pierwszy nabór wniosków rozpoczął się 3 marca 2008 i trwał do 31 grudnia 2008r. Kolejny nabór rozpoczął się 25 marca tego roku i nadal trwa. Podmiotem, któremu instytucja zarządzająca deleguje zadania jest ARiMR Alokacja środków publicznych na lata 2007 2013 w ramach działania: Ułatwianie startu młodym rolnikom wynosi 420 000 000 euro, co stanowi 5,84% kwoty przeznaczonej na oś 1. Złożono 7 277 wniosków o przyznanie pomocy, na łączną kwotę 363,85 mln zł. Wydano 5 560 decyzji, na łączną kwotę 278 mln zł, Zrealizowano płatności dla 4 580 beneficjentów na łączną kwotę 229 mln zł. Wyk2. Płatności ze środków publicznych wypłacone beneficjentom działań wdrażanych w ramach PROW 2007 2013 (stan na dzień 31.08.2009 r.) Źródło: PROWieści Miesięcznik dotyczący Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (09.2009) Tab4.Wykorzystanie limitu środków przeznaczonych na realizację działania Ułatwianie startu młodym rolnikom w ramach naboru prowadzonego w 2008 r. (dane z 30.09.2008 r.) Rys1.Stopień wykorzystania limitów środków publicznych przeznaczonych na nabór wniosków w 2009 roku w poszczególnych województwach Źródło: PROWieści Miesięcznik dotyczący Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, październik 2008 Źródło: PROWieści Miesięcznik dotyczący Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013(wrzesień 2009) materiały przygotowne przez uczestników nie są oficjalnym źródłem informacji 5
Wyk4. Liczba wydanych decyzji w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom w odniesieniu do liczby wniosków złożonych podczas naboru w 2008 roku Tab5. Informacja o liczbie i kwotach złożonych wniosków o pomoc oraz kwotach zrealizowanych płatności w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom Limit środków dla działania [PLN] Liczba złożonych wniosków Liczba zawartych umów Wykorzystanie limitu Kwota zawartych umów [PLN] Kwota zrealizowanych płatności [PLN] Lata 2004-2006 708 011 058 18 858 14 151 133,20% 707 550 000 707 550 000 Lata 2007-2013 (stan na 31.07.09) 1 720 905 460 7 226 5 560 12,16% 275 700 000 209 300 000 Źródło: opracowanie własne na podstawie PROWieści, Ułatwianie startu młodym rolnikom PROW 2007-2013 Konwent Marszałków Województw PR 19 grudnia 2008 r. Bibliografia: www.amir.gov.pl www.minrol.gov.pl Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, PROW 2007-2013, Warszawa, wrzesień 2007 Konwent Marszałków Województw PR Ułatwianie startu młodym rolnikom PROW 2007-2013 19 grudnia 2008 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, analiza SPO, według danych na dzień 30 września 2008 r. Miesięcznik dotyczący Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 materiały przygotowne przez uczestników nie są oficjalnym źródłem informacji 6