WYKŁAD I PSYCHIATRIA I PIELĘGNIARSTWO PSYCHIATRYCZNE TEMAT : Problemy opieki pielęgniarskiej nad pacjentem z oddziału podsądnych i oddziału psychiatrii ostrej 1. POSTĘPOWANIE LEKARSKIE I PIELĘGNIARSKIE W NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJACYCH STANACH NAGŁYCH W PSYCHIATRII: Opieka pielęgniarska wobec pacjenta przejawiającego zachowania agresywne i gwałtowne, Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego i zastosowaniu przymusu bezpośredniego Cel opieki nad pacjentem przejawiającym zachowania agresywne i gwałtowne: Zapewnienie bezpieczeństwa pacjentowi i otoczeniu, Zapobieganie zachowaniom niebezpiecznym u agresywnego pacjenta, Kształtowanie zachowań samokontroli u pacjenta, Opanowanie stanów tzw. Agresji przewidywanej, zagrażającej oraz w toku Grupy pacjentów objętych opieką: Pacjent z agresją słowną lub fizyczną, Pacjent z zaburzoną świadomością Pacjent z omamami i urojeniami, Pacjent odmawiający leczenia (przyjmowania leków) Pacjent wymuszający albo manipulujący Pacjent uciążliwy dla otoczenia Metody rozwiązywania problemów: Pielęgniarka właściwie ocenia sytuację niebezpiecznego zachowania się pacjenta, Pielęgniarka używa perswazji słownej, Dostosowuje zakres reakcji do stopnia zagrożenia, zapewniając bezpieczeństwo sobie i pacjentom oraz właściwie komunikuje się z członkami zespołu terapeutycznego, Dopasowuje reakcję do formy niebezpiecznego zachowania perswazja słowna, komunikacja prosta i elastyczna w reagowaniu na zmieniające się okoliczności incydentu Pielęgniarka traktuje pacjenta stanowczo, ale z okazaniem szacunku, stosownie do okoliczności Pielęgniarka zachowuje się w sposób opanowany, rozważny, Mówi do pacjenta tonem spokojnym, W fazie agresji zagrażającej otoczeniu stosuje słowna interwencję z ukierunkowaniem na motyw ataku,
Informuje pacjenta o konieczności unieruchomienia W zależności od stopnia zagrożenia, w ostateczności stosuje unieruchomienie (na zlecenie lekarza), W przypadku unieruchomienia, zakłada obowiązującą dokumentację i informuje lekarza, Postępowanie pielęgniarki jest nieco zróżnicowane na różnych etapach agresji, tj. inaczej postępuje w tzw. Agresji przewidywalnej, w agresji zagrażającej, a jeszcze inaczej w agresji będącej w toku USTAWA O OCHRONIE ZDROWIA PSYCHICZNEGO Ustawa składa się z siedmiu rozdziałów: 1. Przepisy ogólne. 2. Badanie, leczenie, rehabilitacja oraz opieka i pomoc. 3. Postępowanie lecznicze. 4. Przyjęcie do domu pomocy społecznej. 5. Postępowanie przed sądem opiekuńczym. 6. Ochrona tajemnicy. 7. Przepisy karne, zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe. PRZEPISY USTAWOWE DZIELIMY NA TRZY GRUPY: 1. Promocja zdrowia psychicznego i kształtowanie postaw społecznych celem tej grupy przepisów jest zapewnienie promocji zdrowia psychicznego (utrzymanie, wzmacnianie i rozwijanie prawidłowych psychologicznych umiejętności człowieka lub zwiększanie kontroli nad własnym zdrowiem), zapobieganie zaburzeniom psychicznym i kształtowanie właściwych postaw społecznych wobec osób z zaburzeniami psychicznymi i przeciwdziałanie ich dyskryminacji. Przesłanką tych przepisów była głównie potrzeba rozwinięcia nikłej dotychczas działalności promocyjnej. Art.4 ustawy przewiduje podejmowanie działań zapobiegawczych zakresie zdrowia psychicznego przede wszystkim wobec dzieci i młodzieży, osób starszych i osób znajdujących się w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla zdrowia psychicznego. Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w zakresie promocji zdrowia psychicznego zapobiegania zaburzeniom psychicznym, które przewiduje powołanie Rady do Spraw Promocji Zdrowia psychicznego przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej oraz możliwość organizowania wojewódzkich ośrodków poradnictwa i pomocy psychospołecznej przez wojewodów. 2. Opieka zdrowotna i pomoc w środowisku rodzinnym i społecznym - Celem drugiej grupy przepisów ustawy jest zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej i innych form pomocy niezbędnych dla życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Przesłanką utworzenia tych norm była głównie ciężka sytuacja lecznictwa psychiatrycznego pomocy społecznej, utrudniająca lub uniemożliwiająca przestrzeganie praw pacjentów, m.in prawa do intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych.
3. Ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi - Celem trzeciej grupy postanowień ustawy jest ochrona praw obywatelskich osób z zaburzeniami psychicznymi przez wzmocnienie przestrzegania praw określonych w obowiązujących dotychczas ustawach oraz zapewnienie praw obywatelskich pacjentom poddawanym przymusowemu postępowaniu. Przesłanką ustawowej ochrony był brak kompleksowej regulacji prawnej w tym zakresie, co prowadziło do naruszania praw pacjentów nielegalnego stosowania przymusu. Pojęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi, obejmujące trzy kręgi podmiotowe o różnych zakresach. przepis art.3 pkt1 ustawy stanowi, że ilekroć jest mowa o osobie z zaburzeniami psychicznymi, to odnosi się to do osoby: Chorej psychicznie, tzn. wykazującej zaburzenia psychotyczne, Upośledzonej umysłowo, Wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, psychicznych osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki, niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Przymus bezpośredni w formie przytrzymania, przymusowego zastosowania leków, unieruchomienia i izolacji wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi może być użyty tylko wtedy, gdy dopuszcza się ona zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby, przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, bądź w sposób gwałtowny niszczy lub uszkadza przedmioty znajdujące się w jej otoczeniu albo, gdy przepisy ustawy do tego upoważniają. W ustawie 1 przewidziano 4 główne wskazania, a więc przesłanki stosowania przymusu bezpośredniego: 1. Pacjent dopuszcza się zamachu na własne zdrowie lub życie, usiłując odebrać sobie życie, samouszkodzić się albo ujawniając gwałtowne pobudzenie ruchowe, prowadzące do niebezpiecznego wyniszczenia (np. w ostrych stanach deliryjnych, maniakalnych, katatonicznych). Użyte określenie zamach przeciwko zdrowiu wskazuje, że chodzi o takie działanie, które zawiera rzeczywiste zagrożenie wywołania poważnych następstw dla zdrowia bądź życia własnego lub innej osoby. 2. Pacjent dopuszcza się zamachu na zdrowie lub życie innych osób w formie np. czynnej agresji ( w zespołach urojeniowych, katatonicznych) 3. Pacjent dopuszcza się zamachu przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, tj. zagraża większej liczbie osób albo mieniu w znacznych rozmiarach, np. zachodzi realna możliwość spowodowania katastrofy, eksplozji lub pożaru. 4. Pacjent przejawia takie zachowania się, jak gwałtowne niszczenie lub uszkadzanie fizycznego otoczenia pacjenta, demolowanie urządzeń szpitalnych. Niepsychotyczne tendencje destrukcyjne mogą być również podstawą do administracyjnego (dyscyplinarnego) wypisania ze szpitala, a nie zastosowania przymusu bezpośredniego.
Ust.1 przewiduje, ze przymus bezpośredni można stosować również wtedy, gdy przepis ustawy do tego upoważnia, chodzi tu o takie sytuacje jak: przeprowadzenie badania bez zgody, konieczność dokonania niezbędnych czynności leczniczych zapobieżenia samowolnemu opuszczeniu szpitala psychiatrycznego przyjęcie do domu pomocy społecznej bez zgody wykonywanie postanowień sądu opiekuńczego. Do poważnych nieprawidłowości w zakresie stosowania przymusu bezpośredniego należy pozostawienie unieruchomionego pacjenta przez dłuższy czas bez nadzoru, co może doprowadzić do nieodwracalnego kalectwa (niedowład, porażenie, martwica), a nawet śmierci(martwica nerek, samouszkodzenie, agresja innych pacjentów wobec bezbronnej ofiary) Pacjenta unieruchomionego czy izolowanego należy traktować jako osobę wymagającą intensywnej opieki i systematycznego nadzoru. Pojecie przymusu bezpośredniego na użytek tej ustawy obejmuje nie tylko przymus fizyczny (przytrzymanie, przymusowe podanie leków, unieruchomienie), lecz również izolację. LITERATURA : 1. PSYCHIATRIA / red. Adam Bilikiewicz [et al.] Psychiatria. T. 2. Psychiatria kliniczna / red. Adam Bilikiewicz [et al.]; Aleksander Araszkiewicz [et al.]. - Wrocław : Urban & Partner, 2. PRZEMOC : uraz psychiczny i powrót do równowagi / Judith Lewis Herman; tł. z ang. Anna Kacmajor, Magdalena Kacmajor. - Wyd. 2 pol. - Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2002. 3. PSYCHIATRIA / David A. Tomb; red. wyd. pol. Sławomir Sidorowicz; tł. z ang. Monika Kantorska-Janiec [et al.]. - Wyd. 1 pol. dodr. - Wrocław : Urban & Partner, cop. 2003. - VIII, 255 s. : tab ; 20 cm. - (Seria Lekarza Praktyka) 4. PSYCHIATRIA kliniczna = Kaplan & Sadock's Pocket Hanbook of Clinical Psychiatry / H.I. Kaplan, Benjamin J. Sadock, Virginia A. Sadock; red. wyd. pol. Sławomir K. Sidorowicz; tł. z ang. Magdalena Grzesiak [et al.]. - Wyd. 2 pol. - Wrocław : Urban & Partner, 5. ZBIÓR standardów przyjęcia, opieki, socjalizacji i wypisu chorego ze szpitala psychiatrycznego / Krystyna Kimak, Mirosława Krokop [et al.]. - Lublin : Czelej, 2002.