Powiat myśliborski. Charakterystyka badanych podmiotów Badanie w powiecie myśliborskim zostało przeprowadzone metodą badań ilościowych CATI, na próbie 9 przedsiębiorstw. Wśród ogółu respondentów najliczniejszą grupę stanowili przedsiębiorcy zatrudniający do 9 pracowników (45%). Drugą najliczniejszą grupę w populacji badanych stanowili przedsiębiorcy zatrudniający od 0 do 50 pracowników (36%), natomiast najmniej liczną grupą badanych byli przedsiębiorcy zatrudniający od 5 do 999 osób (%). RYSUNEK. ILE OSÓB JEST ZATRUDNIONYCH (NA PEŁNY ETAT) W PAŃSTWA FIRMIE? firma zatrudnia do 9 osób 45% w firmie zatrudnionych jest od 0 do 50 osób 36% w firmie zatrudnionych jest od 5 do 50 osób 9,4% w firmie zatrudnionych jest od 5 do 999 osób % 0% 0% 0% 30% 40% 50% Biorąc pod uwagę formę prawną badanych firm moŝna zauwaŝyć, Ŝe dominującą grupę stanowiły firmy prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do rejestru (50,3%) oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (44,5%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek. RYSUNEK. FORMA PRAWNA FIRMY działalność gospodarcza na podstawie wpisu do rejestru spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 44,5% 50,3% zakład budŝetowy,6% spółka akcyjna,% spółdzielnia 0,5% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60%
Ponad połowa firm, które wzięły udział w badaniu posiadała bezwydziałową strukturę organizacyjną (74,3%) oraz wielowydziałową, ale w jednym zakładzie (4,6%). Przedsiębiorstwa wielozakładowe stanowiły jedynie % badanej populacji (rysunek 3). RYSUNEK 3. FORMA ORGANIZACYJNA FIRMY 74,3% 4,6% % organizacja wielowydziałowa, ale w jednym zakładzie organizacja bezwydziałowaa organizacja wielozakładowaa Zdecydowana większość badanych podmiotów prowadziła swoją główną działalność na terenie ośrodka miejskiego liczącego do 50 tys. mieszkańców. Firmy te stanowiły 89,5% %. Następną grupą były firmy, które prowadzą działalność na obszarach wiejskich (0,5%) (rysunek 4). RYSUNEK 4. MIEJSCE GŁÓWNEJ DZIAŁALNOŚCI 0,5% miasto do 50 tys. mieszkańców 89,5% obszary wiejskie Przedsiębiorstwa, które wzięły udział w badaniu funkcjonująą w ramach róŝnych sekcji PKD. Najwięcej spośród nich związanych jest z handlem hurtowym i detalicznym, naprawą pojazdów samochodowych, włączając motocykle (5,%).,5% firm działa w sekcji przetwórstwo przemysłowe. Rozkład pozostałych branŝ przedstawia rysunek 5.
RYSUNEK 5. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI WG SEKCJI PKD G-handel hurtowy i detaliczny;naprawa pojazdów samochodowych C-przetwórstwo przemysłowe,5% 5,% S-pozostała działalność usługowa 7,3% F-budownictwo I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronoo Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 7,9% 6,8% 3,7%,6%,6% H-transport i gospodarka magazynowa,6% E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami...,6% M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna,% P-edukacja,6% L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości % J-Informacja i komunikacja % R-działalność związana z kulturą, rozrywką i 0,5% rekreacją 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% Wśród ogółu badanych przedsiębiorstw 6% wskazało, Ŝe ich produkcja/usługi są sprzedawane na lokalnym rynku (gmin, powiatów), % zadeklarowało, Ŝe ich produkcja/usługi sprzedawane są na rynku regionalnym (wojewódzkim), tylko 4% przedsiębiorstw sprzedaje produkcję/usługi na rynku ogólnopolskim, natomiast jedynie 4% na rynku zagranicznym (międzynarodowym) (rysunek 6). RYSUNEK 6. JAKI PROCENT PRODUKCJI/USŁUG FIRMY JEST SPRZEDAWANY NA DANY RYNEK? na rynku lokalnym (gmin, powiatów) 6% na rynku regionalnym (wojewódzkim) % na rynku krajowym (ogólnopolski) na rynku zagranicznym (miedzynarodowym) 4% 4% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 3
Największy odsetek firm, które wzięły udział w niniejszym badaniu reprezentowanych było przez właścicieli (6,3%), bądź przez specjalistów do spraw personalnych (7,3%) (rysunek 7). RYSUNEK 7. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE PAN/I W STRUKTURZE PRZEDSIĘBIORSTWA? CZY JEST PAN/I... 5,7% 7,,3% 4,7% właścicielem dyrektorem/prezesem 6,3% specjalistą ds. personalnych kierownikiem działu, decydującym o zatrudnieniu. Polityka zatrudnieniowa Jednym z głównych celów badania było rozpoznanie planów zatrudnieniowych przedsiębiorców województwa zachodniopomorskiego. W związku z tym respondentom zostały zadane pytania dotyczące planowanego zmniejszenia, bądź zwiększenia zatrudnienia, a takŝe z czego będzie wynikać zmiana wielkości zatrudnienia. Ponadto respondenci zostali poproszeni o wskazanie, jakie ich zdaniem są potrzeby szkoleniowe nowo przyjmowanych osób. Pierwsze pytanie skierowanego do przedsiębiorców kwestionariusza wywiadu dotyczyło korzystania z takiej moŝliwości zatrudniania pracowników, jaką są tzw. elastyczne formy zatrudnienia. Wśród wszystkich badanych przedsiębiorstw tylko 38,7% stosuje politykę zatrudnieniową uwzględniającą elastyczne formy zatrudnienia (rysunek 8). RYSUNEK 8. CZY PAŃSTWA FIRMA ZATRUDNIA PRACOWNIKÓW W ELASTYCZNYCH FORMACH ZATRUDNIENIA? % 38,7% 0% 0% 6,3% 40% 60% 80% 00% tak nie Wśród najczęściej stosowanych elastycznych form zatrudnienia odnotowano: zatrudnianie pracowników na część etatu (7,6%), zlecanie usług (3,4%), zawieranie umów o dzieło (3%), zatrudnianie praktykantów lub uczniów (8,%) (rysunek 9). 4
RYSUNEK 9. KTÓRE FORMY ELASTYCZNEGO ZATRUDNIENIA SĄ STOSOWANE W PAŃSTWA FIRMIE? pracownicy zatrudnieni na część etatu 7,6% osoby wykonujące prace zlecone osoby pracujące na zasadzie umowy o dzieło 3% 3,4% praktykanci lub uczniowie telepraca inne (kontrakt, pracaa na akord) pracownicy sezonowi 8,% 5,4%,7%,7% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ stosują elastyczne formy zatrudnienia; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Następnie respondenci zostali poproszeni o wskazanie przewidywanego poziomu zatrudnienia w ciągu najbliŝszego roku. Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ w większości przypadków przedsiębiorcy nie planują znacznych zmian w strukturze zatrudnienia. 58,6% respondentów zadeklarowało, iŝ liczba osób pracujących w najbliŝszym czasie pozostanie bez zmian. Wzrost zatrudnienia zadeklarowało jedynie 4,7% badanych, co z racji wysokiego poziomu bezrobocia w województwie jest stanem negatywnym, biorąc przy tym pod uwagę fakt, iŝ respondentami były firmy uznane na potrzeby badania za wiodące na rynku pracy. Natomiast niewątpliwie pozytywnym jest fakt, iŝ jeszcze mniejszy odsetek przedsiębiorców przewiduje w ciągu najbliŝszego roku redukcję etatów takie rozwiązanie wskazało niecałe,% pracodawców (tabela ). TABELA. CZY POZIOM ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE BĘDZIE: Do 9 osób Od 0 do 50 osób Od 5 do 50 osób Od 50 do 999 osób WyŜszy niŝ obecnie n 7 0 0 % 8,% 4,7% 9,7% 0% Na tym samym poziomie n % 59 69,4% 40 58,8% 3 35,% 0 0% NiŜszy niŝ obecnie n 0 %,%,5% 5,4% 0% Nie wiem/trudno powiedzieć n % 8,% 7 5% 9,7% 00% Ogółem n 85 68 37 % 00% 00% 00% 00% Ogółem 8 4,7% 58,6% 4,% 47 4,6% 9 00% 5
Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali, iŝ poziom zatrudnienia w ich firmach w ciągu najbliŝszego roku będzie wyŝszy niŝ obecnie, zostali poproszeni o wskazanie, jak duŝa zmiana zatrudnienia nastąpi w ich firmach. Analiza pozyskanego materiału badawczego wykazała, iŝ zgodnie z odpowiedziami respondentów, w badanych firmach łącznie planuje się przyjąć około 60 pracowników. Jak zostało wspomniane wyŝej, dane te nie są zadowalające biorąc pod uwagę sytuację na zachodniopomorskim rynku pracy. Pracodawcy, którzy zamierzają zatrudnić osoby na wolne stanowiska pracy w większości oczekują, iŝ osoby te, będą w pełni przygotowywane do wykonywania swych obowiązków. Tylko 5% badanych zamierza dla nowozatrudnionych osób przeprowadzić niewielkie doszkolenie, zaś 7,% zadeklarowało, iŝ osoby te przejdą większe doszkolenie (rysunek 0). RYSUNEK 0. CZY WOBEC NOWOO PRZYJMOWANYCH OSÓB DO PRACY NA STANOWISKA INNE NIś KIEROWNICZE ZAKŁADA SIĘ, śe... posiadają pełne przygotowanie 67,9% przejdą niewielkie doszkolenie 5% przejdą większe doszkolenie 7,% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie Przedsiębiorcy zostali poproszeni równieŝ o wymienienie stanowisk/zawodów, na które szukać będą pracowników w ciągu najbliŝszego roku. Z racji tego, iŝ w badaniu udział wzięły firmy reprezentujące róŝne branŝe w regionie, nie moŝna było przeprowadzić stricte statystycznej analizy podawanych przez respondentów zawodów. Tabela przedstawia wszystkie wskazywane przez przedsiębiorców zawody/stanowiska, na które planują oni zatrudnić pracowników. TABELA. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKO, NA KTÓRE SZUKAĆ BĘDĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW W CIĄGU MIESIĘCY. Kod zawodu Nazwa zawodu n 333 Zaopatrzeniowcy 3 40 Pracownicy obsługi biurowej 40 Sekretarki (ogólne) 50 Kucharze 53 Kelnerzy 53 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 73 Malarze i pokrewni 733 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 6
939 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 3 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 433 Specjaliści do spraw sprzedaŝy (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) 334 Kierownicy biura 43 Operatorzy wprowadzania danych 43 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 43 Magazynierzy i pokrewni 565 Instruktorzy nauki jazdy 543 Agenci sprzedaŝy bezpośredniej 76 Robotnicy budowy dróg i pokrewni 7 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 74 Elektrycy budowlani i pokrewni 75 Stolarze meblowi i pokrewni 83 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 9 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 93 Pakowacze * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Głównym powodem, dla którego badani przedsiębiorcy planują zwiększyć liczbę zatrudnienia jest wzrost sprzedaŝy, bądź świadczonych usług na terenie kraju. W ten sposób odpowiedziało 35,7% badanych firm, uznanych za wiodące w regionie. Następnym, najczęściej podawanym powodem, jest konieczność uzupełnienia liczby pracowników wynikająca z płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy (7,9% wskazań) (rysunek ). 7
RYSUNEK. DLACZEGO POSZUKUJĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW? wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju 35,7% z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającej z płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy, itp. z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającego z przechodzenia na renty, emerytury, itp. 4,3% 7,9% rozbudowa firmy 0,7% zastosowanie nowych technologii 7,% zakup nowych maszyn lub urządzeń 7,% brak pracowników o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach 3,6% wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług wśród odbiorców zagranicznych 3,6% 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% 35% 40% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Kolejne pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu dotyczyły tych przedsiębiorców, którzy w najbliŝszym czasie planują redukcję etatów. Analiza zebranych danych wykazała, iŝ planowane zwolnienia dotyczyć będą w badanych firmach okołoo 4 osób. Z niniejszego badania wynika, iŝ bilans stanu zatrudnienia w badanych firmach jest dodatni planowanych jest o 46 więcej przyjęć niŝ zwolnień pracowników. Przedsiębiorcy, którzy w ciągu kolejnych miesięcy będą redukować personel, równieŝ zostali poproszeni o wskazanie, w jakich zawodach, bądź na jakich stanowiskach planują zwolnienia. Odpowiedzi respondentów przedstawia tabela 3. 8
TABELA 3. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKA, PRACOWNIKÓW W CIĄGU MIESIĘCY? NA KTÓRYCH NASTĄPI ZMNIEJSZENIE Kod zawodu Nazwa zawodu 40 Pracownicy obsługi biurowej 33 Przedstawiciele handlowi 75 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 853 Operatorzy maszyn do szycia LICZBY 83 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku zmniejszy się; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Z badania wynika, iŝ planowane zmniejszenie zatrudnienia w badanych firmach spowodowane jest tym, iŝ: badane przedsiębiorstwa planują ograniczyć sprzedaŝ, bądź produkcję, pojawiły się nowe, konkurencyjne zakłady, nastąpi unowocześnienie zakładu, planowane są zmiany technologiczne - nastąpi unowocześnienie zakładu (rysunek ). n RYSUNEK. Z CZEGO WYNIKAĆ BĘDZIE ZMIANA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA W PAŃSTWAA FIRMIE? przejście pracownikaa na emeryturę pojawienie się innych, konkurencyjnych zakładów planowane są zmiany technologiczne - nastąpi unowocześnienie zakładu ograniczenie sprzedaŝy/produkcji 5% 5% 5% 5% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź 3. Zawody kluczowe w badanych firmach oraz oczekiwania pracodawców odnośnie pracowników zatrudnionych w tych zawodach Kolejna kwestia poruszona podczas bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych dotyczyła zawodów kluczowych w badanych firmach oraz oczekiwań pracodawców odnośnie osób zatrudnionych w tych zawodach. Ta część badania posłuŝyć miała do znalezienia odpowiedzi na pytania: jakie zdaniem pracodawców są najwaŝniejsze kwalifikacje i kompetencje z punktu widzenia pracy zawodowej? 9
jakich kwalifikacji i kompetencji zawodowych poszukują pracodawcy w ofertach pracy? W pierwszej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie zawodów, bądź stanowisk kluczowych dla firm, w których jest, lub będzie zatrudnionych najwięcej pracowników. Zdecydowanie najczęściej wskazywanym przez pracodawców zawodem kluczowym jest sprzedawca sklepowy (ekspedient). Następnie najczęściej wskazywanymi zawodami były: przedstawiciele handlowi, ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni, mechanicy pojazdów samochodowych, malarze i pokrewni, piekarze, cukiernicy i pokrewni, stolarze meblowi i pokrewni, kierowcy samochodów osobowych i dostawczych. Pozostałe wskazywane zawody przedstawia tabela 4. TABELA 4. PROSZĘ WYMIENIĆ ZAWODY KLUCZOWE DLA PAŃSTWA FIRMY, W KTÓRYCH JEST LUB BĘDZIE ZATRUDNIONYCH NAJWIĘCEJ PRACOWNIKÓW? Kod zawodu Nazwa zawodu n 53 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 3 33 Przedstawiciele handlowi 73 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 73 Mechanicy pojazdów samochodowych 0 73 Malarze i pokrewni 9 75 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 9 75 Stolarze meblowi i pokrewni 9 83 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 9 40 Pracownicy obsługi biurowej 8 43 Magazynierzy i pokrewni 7 753 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 6 9 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 6 44 Recepcjoniści hotelowi 5 530 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 5 543 Pracownicy ochrony osób i mienia 5 7 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 5 84 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 5 433 Specjaliści do spraw sprzedaŝy (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) 4 354 Technicy sieci internetowych 4 54 Fryzjerzy 4 76 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych 4 7534 Tapicerzy i pokrewni 4 8 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 4 939 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 4 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 3 8 Farmaceuci 3 353 Optycy okularowi 3 4 Konsultanci i inni pracownicy biur podróŝy 3 0
50 Kucharze 3 53 Kelnerzy 3 54 Kosmetyczki i pokrewni 3 76 Robotnicy budowy dróg i pokrewni 3 79 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 3 73 Lakiernicy 3 73 Blacharze 3 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 3 84 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 3 89 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 3 833 Kierowcy samochodów cięŝarowych 3 94 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 3 3 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej Lekarze specjaliści 33 Pracownicy do spraw kredytów, poŝyczek i pokrewni 563 Pracownicy zakładów pogrzebowych 544 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / internetowej 7 Murarze i pokrewni 74 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 7 Formierze odlewniczy i pokrewni 7 Spawacze i pokrewni 73 Drukarze 74 Elektrycy budowlani i pokrewni 74 Elektromechanicy i elektromonterzy 74 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 753 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 8 Operatorzy urządzeń do obróbki powierzchniowej metali i nakładania powłok 843 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych 85 Operatorzy maszyn tkackich i dziewiarskich 9 Czyściciele pojazdów 99 Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 93 Robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni 93 Pakowacze 96 Ładowacze nieczystości Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaŝy 6 Architekci 66 Projektanci grafiki i multimediów Lekarze bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 4 Doradcy finansowi i inwestycyjni 43 Analitycy finansowi 333 Księgowi 333 Zaopatrzeniowcy
333 Spedytorzy i pokrewni 3334 Agenci do spraw rynku nieruchomości 343 Fotografowie 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów i informacji naukowej 35 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 4 Kasjerzy bankowi i pokrewni 44 Windykatorzy i pokrewni 46 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 53 Barmani 55 Pracownicy usług domowych 543 Agenci sprzedaŝy bezpośredniej 545 Pracownicy stacji obsługi pojazdów 549 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 539 Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 73 Tynkarze i pokrewni 73 Mechanicy precyzyjni 733 Jubilerzy, złotnicy i pokrewni 74 Monterzy i serwisanci sieci instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych 75 Robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 8 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóŝ i pokrewni 84 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, kamiennych i pokrewni 83 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych 85 Operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni 860 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spoŝywczych i pokrewni 87 Operatorzy urządzeń do wyrobu masy papierniczej i produkcji papieru 87 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 883 Operatorzy urządzeń pakujących, do napełniania butelek i urządzeń znakujących 8343 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 96 Sortowacze odpadów 963 Zamiatacze i pokrewni 969 Pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani * do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Największy odsetek badanych przedsiębiorców zadeklarował, iŝ osoby zatrudnione w ich firmach powinny posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe. W ten sposób odpowiedziało 33% pracodawców. Następnie często wskazywane było wykształcenie średnie techniczne (4,6%). Dla nieco ponad % respondentów poziom wykształcenia nie ma znaczenia (rysunek 3).
RYSUNEK 3. JAKIE WYKSZTAŁCENIE POWINNA MIEĆ OSOBA ZATRUDNIONA KLUCZOWYM? W ZAWODZIE zasadnicze zawodowe 33% średnie techniczne 4,6% nie ma to znaczenia wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II wyŝsze techniczne III stopnia średniee ogólne,5% 0,5% 9,9% 9,4% wyŝsze techniczne I stopnia % 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% 35% * % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Wykształcenie wyŝsze techniczne (pierwszego, bądź drugiego stopnia) jest najczęściej wskazywane jako wymagane w branŝach M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna oraz Q opieka zdrowotna i pomoc społeczna. Natomiast wykształcenie wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne (pierwszego, bądź drugiego stopnia) jest najbardziej popularne w sekcjach działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja L), a takŝe w sekcji działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreację (sekcja R). Wykształcenia średniego technicznego wymagają pracodawcy reprezentujący branŝe J informacja i komunikacja, oraz w mniejszym stopniu H transport i gospodarkaa magazynowa. W sekcji przetwórstwo przemysłowe (sekcja C) oraz budownictwo (sekcja F) wymaga się w głównej mierze wykształcenia zasadniczego zawodowego, bądź średniego technicznego. Większość przedstawicieli firm działających w ramach sekcji E dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywację nie wymaga od pracowników posiadania odpowiedniego wykształcenia, bądź oczekuje wykształcenia zasadniczego zawodowego. W branŝach I działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi oraz N działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca od pracowników oczekuje sięę wykształcenia zasadniczego zawodowego, bądź średniego ogólnego. W sekcji P edukacja przedsiębiorcy najczęściej oczekują wykształcenia średniego technicznego, bądź wyŝszego ekonomicznego lub humanistycznego. W pozostałych branŝach wymagania co do wykształcenia są róŝne najczęściej pracodawcy z sekcji S pozostała działalność usługowa oraz G handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle oczekują wykształcenia średniego (tabela 5). 3
TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM SEKCJI PKD WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem C-przetwórstwo przemysłowe E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją n % n % n % n % n % n % n % n % 4,7% 0 0% 0 0% 0 0% 6 37,%,3% 0 46,5% 4 9,3% 43 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 40% 3 60% 5 F-budownictwo 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 6,7% 0 0% 9 60% 3,3% 5 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 4 8,3% 0 0% 7 4,6% 0 0% 5% 9 8,8%,9% 5 0,4% 48 0 0% 0 0% 0% 0 0% 3 60% 0 0% 0% 0 0% 5 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 30,8% 8 6,5% 7,7% 3 4
J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 0 0,0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0% 4 80% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% M-działalność profesjonalna, naukowa 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 40% 0% 40% 5 działalność wspierająca P-edukacja 0 0% 0 0% 33,3% 0 0% 66,7% 0 0% 0 0% 0 0% 3 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa 4 57,% 4,3% 8,6% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 5,% 0 0% 6,% 0 0% 8 4,% 6,% 33,3% 5 5,% 33 * liczba odpowiedzi respondentów nie sumuje się do 9, gdyŝ respondent mógł wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź 5
Jedynie 7,3% przedstawicieli badanych podmiotów gospodarczych, zadeklarowało, iŝ zawody kluczowe w ich firmach wymagają dodatkowych certyfikatów i uprawnień (rysunek 4). Połowa respondentów wskazała, iŝ wymaga od swych pracowników uprawnień w wymaganym zakresie. Ponadto po,4% wskazało, iŝ wymaga posiadania prawa jazdy, lub zdobycia wymaganej licencji (tabela 6). RYSUNEK 4. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ? % 7,3% 9,7% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% TABELA 6. JAKICH CERTYFIKATÓW Uprawnienia w wymaganym zakresie 7 Prawo jazdy wymaganej kategorii 3 Zdobycie wymaganej licencji Odpowiednie kwalifikacje Specjalizacja Uprawnienia na wózki widłowe I UPRAWNIEŃ WYMAGA SIĘ W OD OSÓB W KLUCZOWYM ZAWODZIE? n % Ukończony wymagany kurs 7,% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kluczowy zawód w firmie, którą reprezentują wymaga specjalnych certyfikatów i uprawnień; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Dodatkowe uprawnieniaa i certyfikaty wymagane są głównie w sekcjach H transport i gospodarka magazynowa, N działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca oraz P edukacja (tabelaa 7). 3 50%,4%,4% 7,% 7,% 7,% TABELA 7. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA A WYMAGANIE SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ H-transport i gospodarka magazynowa 40% 3 60% 5 N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność P-edukacja Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 5 7,4% 8,6% 7 K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4 80% 0% 5 F-budownictwo C-przetwórstwo przemysłowe S-pozostała działalność usługowa 3 97% 3% 33 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa 47 97,9%,,% 48 Nie n % n Tak Ogółem 3 60% 40% 5 66,7% 33,3% 3 4 93,3% 6,,7% 5 4 95,3% 4,,7% 43 % 6
pojazdów samochodowych, włączając motocykle E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja L-działalność związana z obsługąą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 5 3 4 00% 00% 00% 00% 00% 00% 0 0 0 0 0 0 0% 0% 0% 0% 0% 0% 5 3 4 Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ przedstawiciele wiodących branŝ w regionie w większości wymagają znajomości pakietu typu MS Office, specjalistycznych programów, czy znajomości języka obcego. Zgodnie z odpowiedziami ankietowanych najwięcej (47,6%) oczekuje od swych pracowników znajomości języka obcego w stopniu podstawowym. Znajomości pakietu MS Office oraz specjalistycznych programów oczekuje około 76% pracodawców (rysunek 5). RYSUNEK 5. JAKI POZIOM WIEDZY WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? znajomość języka obcego 7,8% 47,6% 8,3% 3,6%,6% znajomość specjalistyczych programów 6,% 44% 5,% 7,3% 7,3% znajomość pakietu typu MS Office % 36,6% 7,3% 4,7% 9,4% nie wymagany w stopniu bardzo dobrym 0% 0% 40% 60% 80% 00% w stopniu podstawowym w stopniu dobrym wzór do naśladowania Znajomości pakietu typu MS Office w stopniu co najmniej dobrym oczekuje się od pracowników zatrudnionych w firmach, które prowadzą działalność w ramach takich sekcji jak: działalność związana z kulturą, rozrywkę i rekreacją (sekcja R), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q), edukacja (sekcja P), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M), działalność związana z obsługa rynku nieruchomości (sekcja L), działalnośćć finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), informacja i komunikacja (sekcja J), a takŝe w mniejszym stopniu w sekcjach H transport i gospodarka magazynowa oraz działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja N). W przedsiębiorstwach reprezentujących branŝe C przetwórstwo przemysłowe, E- dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz 7
działalność związana z rekultywacja, a takŝe w mniejszym stopniu w przedsiębiorstwach z sekcji F budownictwo, oczekuje się znajomości pakietu w stopniu podstawowym. W pozostałych branŝach handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (sekcja G), pozostała działalność usługowa (sekcja S) oraz działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I) badani pracodawcy z powiatu myśliborskiego mieli podzielone zdania, mimo to w większości tych firm znajomość pakietu typu MS Office jest wymagana przynajmniej w stopniu podstawowym (tabela 8). Znajomość specjalistycznych programów w stopniu co najmniej bardzo dobrym wymagana jest w większości przedsiębiorstw reprezentujących branŝe H transport i gospodarka magazynowa, J informacja i komunikacja, K działalność finansowa i ubezpieczeniowa, działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L), opieka zdrowotna i pomoc społeczna, a takŝe w mniejszym stopniu w branŝy M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna oraz działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja N). Znajomości programów w stopniu podstawowym oczekuje się od osób zatrudnionych w firmach z sekcji E dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją oraz w mniejszym stopniu w branŝach C przetwórstwo przemysłowe oraz P edukacja. W branŝach R działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją oraz I działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi w większości nie wymaga się znajomości specjalistycznych programów, bądź wymaga się w stopniu podstawowym, natomiast w pozostałych branŝach odpowiedzi respondentów były zróŝnicowanie (tabela 9). Znajomości języków obcych w stopniu co najmniej dobrym oczekuje się od pracowników zatrudnionych w firmach, które prowadzą działalność gospodarczą w ramach branŝ K działalność finansowa i ubezpieczeniowa, L działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, P edukacja oraz Q opieka zdrowotna i pomoc społeczna. Natomiast znajomości języków obcych w co najmniej stopniu podstawowym wymagają przedsiębiorcy z branŝ transport i gospodarka magazynowa (sekcja H), informacja i komunikacja (sekcja J), dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (sekcja E), działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (sekcja R) oraz w mniejszym stopniu w branŝy przetwórstwo przemysłowe (sekcja C). W pozostałych branŝach: S pozostała działalność usługowa, F budownictwo, I działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, N działalność w zakresie usług administrowania oraz G handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle znajomość języka obcego w większości przypadków wymagana jest w stopniu podstawowym, bądź nie wymagana w ogóle (tabela 0). 8
TABELA 8. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE Stopień Stopień Nie wymagany podstawowy dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 3 7% 3 74,4%,3% 5,6% 4,7% 43 E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 5 F-budownictwo 6 40% 9 60% 0 0% 0 0% 0 0% 5 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Ogółem 3 7,% 4 9,% 9 8,8% 6,5% 6,5% 48 H-transport i gospodarka magazynowa 0 0% 0% 40% 0% 0% 5 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 6 46,% 5,4% 5,4% 3 3,% 0 0% 3 J-Informacja i komunikacja 0 0% 0 0% 50% 50% 0 0% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność 0 0% 0 0% 0 0% 0% 4 80% 5 0 0% 0 0% 0 0% 50% 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 50% 4 0% 0% 3 60% 0 0% 0 0% 5 P-edukacja 0 0% 0 0% 66,7% 33,3% 0 0% 3 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 0 0% 0 0% 8,6% 5 7,4% 0 0% 7 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 3 39,4% 6 8,% 8 4,% 4,% 6,% 33 9
TABELA 9. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW Stopień bardzo Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Wzór do naśladowania dobry n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 4,7% 30 69,8% 3 7% 5,6% 3 7% 43 E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 5 związana z rekultywacją F-budownictwo 6 40% 9 60% 0 0% 0 0% 0 0% 5 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając 6 33,3% 9 39,6% 8 6,7% 4 8,3%,% 48 motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 0 0% 0% 3 60% 0% 0 0% 5 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 9 69,% 3 3,% 7,7% 0 0% 0 0% 3 gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja 0 0% 0 0% 50% 0 0% 50% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 0 0% 0 0% 40% 0% 40% 5 L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 0 0% 50% 0 0% 0 0% 50% M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 0 0% 5% 5% 0 0% 50% 4 N-działalność w zakresie usług administrowania i 0% 40% 40% 0 0% 0 0% 5 działalność P-edukacja 0 0% 66,7% 33,3% 0 0% 0 0% 3 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 0 0% 3 4,9% 8,6% 4,3% 4,3% 7 Ogółem 0
R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 5 45,5% 8 4,% 5 5,% 6,% 3 9,% 33 TABELA 0. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W stopniu Nie wymagany W stopniu dobrym podstawowym W stopniu bardzo dobrym Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 3 7% 30 69,8% 6 4% 4,7% 4,7% 43 E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 5 F-budownictwo 5 33,3% 0 66,7% 0 0% 0 0% 0 0% 5 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 9 8,8% 3 47,9% 8 6,7% 7 4,6%,% 48 0 0% 40% 40% 0% 0 0% 5 4 30,8% 4 30,8% 7,7% 4 30,8% 0 0% 3 J-Informacja i komunikacja 0 0% 50% 0 0% 50% 0 0% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 0 0% 0 0% 40% 3 60% 0 0% 5 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 50% 5% 5% 4 Ogółe m
N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 0% 3 60% 0% 0 0% 0 0% 5 P-edukacja 0 0% 0 0% 3 00% 0 0% 0 0% 3 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0 0% 0 0% 3 4,9% 3 4,9% 4,3% 7 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 36,4% 36,4% 5 5,% 4,% 0 0% 33
Następnie zachodniopomorscy pracodawcy zostali poproszeni o wskazanie umiejętności, które wymagane są w stosunku do pracowników zatrudnionych w zawodzie kluczowym oraz o określenie w jakim stopniu. Na poniŝszym rysunku 6 wskazanych zostało 0 najbardziej wymaganych umiejętności pracowników. NajwaŜniejsze z nich są to: posługiwanie się urządzeniami technicznymi, współpraca w grupie, łatwość nawiązywania kontaktów ze współpracownikami, czy klientami. Pozostały rozkład odpowiedzi prezentuje poniŝszy rysunek. RYSUNEK 6. JAKI POZIOM UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym terminowa realizacja zaplanowanych działań 3,5% % 8,8% 3,5% 7,7% logiczne myślenie, analiza faktów,5% 7,3% 6,7% 8,8% 5,7% posługiwanie się urządzeniami technicznymi 3,7% 9,9% 33% 6,7% 6,8% łatwość nawiązywania kontaktów 4,% 3,% 37,% 6,% 9,4% komunikatywność 9,9% 7,3% 36,6% 6,% 9,9% łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami 5,% 6,8% 49,% 9,,4% 9,4% predyspozycje związane z obsługą klienta 33% 9,9%,5% 8,3% 6,% wykonywanie prostych rachunków 0,9% 5,7% 4,% 8,3% % jasne przekazywanie myśli 9,9% 3,6% 48,% 6,8%,5% współpraca w grupie 3,7% 6,7% 46,% 5,7% 7,9% 0% 0% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów Następnie przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie cech psychofizycznych, które powinien posiadać pracownik w zawodzie kluczowym w badanych firmach. Rysunek 7 przedstawiaa najbardziej cenione przez pracodawcóww cechy są to przede wszystkim; ciągłe uczenie się nowych rzeczy, dokładność, 3
zaangaŝowanie, punktualność, skrupulatność, rzetelność, solidność, uczciwość. RYSUNEK 7. JAKI ZAKRES CECH KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? PSYCHOFIZYCZNYCH POWINIEN POSIADAĆ PRACOWNIK W ZAWODZIE nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym ciągłe uczenie się nowych rzeczy,6% 6,8% 36,6% 3,4%,6% dokładność0,5%,% 55,5% 30,4%,5% zaangaŝowanie,6%,6% 53,4% 9,8% 3,6% punktualność % % 55,5% 9,8%,6% sktupulatność % 3,% 53,9% 9,3%,6% zdyscyplinowanie %,6% 55% 8,8% 3,6% lojalność wobec firmy % 3,7% 53,9% 8,8%,6% solidność0,5% 3,7% 56% 8,8% % odpowiedzialność %,% 55,5% 8,3% 3,% uczciwość0,5%,6% 56,5% 8,3% % kultura osobista,% 6,3% 5,9% 7,% 7,3% rzetelność0,5% 6,8% 56% 6,% 0,5% 0% 0% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów Spośród wszystkich pracodawców tylko % wskazał, iŝ oczekujee innych, niŝ wyŝej wymienione cech psychofizycznych cierpliwości oraz opanowania (tabela ). RYSUNEK 8. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA JAKIŚ INNYCH CECH PSYCHOFIZYCZNYCH? % 99% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% 4
TABELA. JAKIE SĄ TO CECHY? n % Cierpliwość 50% Opanowanie 50% 4. Wymagania stawiane pracownikom w zawodach kluczowych w badanych firmach Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ wśród firm w powiecie myśliborskim za kluczowe zawody moŝna uznać zwłaszcza następujące kategorie zawodowe: sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), przedstawiciele handlowi, ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni, stolarze meblowi i pokrewni, piekarze, cukiernicy i pokrewni, recepcjoniści hotelowi, mechanicy pojazdów samochodowych, krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni, operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych, fryzjerzy, operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali (tabele i 3). 5
TABELA. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Przedstawiciele handlowi Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Stolarze meblowi i pokrewni Piekarze, cukiernicy i pokrewni Recepcjoniści hotelowi n % n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 0 0% 0 0% 8 00% 5 6,5% 0 0% 0 0% G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność 95,7% 8 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 50% 5 00% 4,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 0 0% 0 0% 0 0% 3 37,5% 3 50% 0 0% Ogółem 3 00% 8 00% 8 00% 8 00% 6 00% 5 00% 6
TABELA 3. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Mechanicy pojazdów samochodowych Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych Fryzjerzy Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali n % n % n % n % n % C-przetwórstwo przemysłowe 0 0% 40% 40% 0 0% 4 00% G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 5 00% 0 0% 3 60% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 0 0% 3 60% 0 0% 4 00% 0 0% Ogółem 5 00% 5 00% 5 00% 4 00% 4 00% 7
Od osób zatrudnionych w zawodach kluczowych w badanych firmach w większości myśliborskich firm oczekuje się wykształcenia zasadniczego zawodowego, bądź średniego technicznego dotyczy to głównie zawodów: fryzjerzy, piekarze, cukiernicy i pokrewni, operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji przetwórstwa metali, krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni, ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni oraz mechanicy pojazdów samochodowych. Natomiast wykształcenia średniego ogólnego, bądź zasadniczego zawodowego oczekuje się od osób zatrudnionych na stanowiskach recepcjoniści hotelowi i sprzedawcy sklepowi (ekspedienci). Wykształcenia średniego technicznego wymaga się od pracowników w zawodach operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych oraz stolarze meblowi i pokrewni, natomiast od przedstawicieli handlowych w głównej mierze wykształcenia wyŝszego ekonomicznego lub humanistycznego (tabela 4). 8
TABELA 4. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW DLA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH ZAWODÓW KLUCZOWYCH WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Przedstawiciele handlowi Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Stolarze meblowi i pokrewni Piekarze, cukiernicy i pokrewni Recepcjoniści hotelowi Mechanicy pojazdów samochodowych Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni n % n % n % n % n % n % n % n % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 3% 8 34,8% 9 39,% 3 3% 3 5% 0 0% 5 6,5% 0 0%,5% 0 0% 0 0% 0 0% 8 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 50% 0 0% 4 50% 0 0% 8 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 87,5% 0 0% 0 0%,5% 8 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6,7% 0 0% 5 83,3% 0 0% 6 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 60% 40% 0 0% 5 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 60% 0 0% 0% 0% 5 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0% 0% 3 60% 0 0% 5 9
Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 5 gumowych Fryzjerzy 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 00% 0 0% 4 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5% 0 0% 3 75% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów 30
Badanie wykazało, iŝ we wszystkich kluczowych zawodach w powiecie myśliborskim nie są wymagane dodatkowe certyfikaty i uprawnienia (tabela 5). TABELA 5. WYMAGANIA ODNOŚNIE DODATKOWYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ W ZAWODY KLUCZOWE W BADANYCH FIRMACH Nie Tak n % n % Ogółem Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 3 8,4% 0 0% 3 Przedstawiciele handlowi 8 9,9% 0 0% 8 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 8 9,9% 0 0% 8 Stolarze meblowi i pokrewni 8 9,9% 0 0% 8 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 6 7,4% 0 0% 6 Recepcjoniści hotelowi 5 6,% 0 0% 5 Mechanicy pojazdów samochodowych 5 6,% 0 0% 5 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 5 6,% 0 0% 5 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 5 6,% 0 0% 5 Fryzjerzy 4 4,9% 0 0% 4 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 4 4,9% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Znajomość pakietu typu MS Office w stopniu co najmniej dobrym wymagana jest głównie od przedstawicieli handlowych oraz recepcjonistów hotelowych zatrudnionych w badanych firmach. W stopniu podstawowym znajomości pakietu wymaga się w zawodach operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali oraz ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni. W stosunku do pozostałych zawodów kluczowych wymagania odnośnie znajomości pakietu są zróŝnicowane i uzaleŝnione od specyfiki firmy (tabela 6). Znajomość specjalistycznych programów nie jest wymagana w odniesieniu do zawodów kluczowych takich jak mechanicy pojazdów samochodowych oraz fryzjerzy. Natomiast od osób zatrudnionych w zawodach przedstawiciele handlowi, ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni oraz operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych, operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali wymaga się w większości przypadków znajomości specjalistycznych programów w stopniu co najmniej podstawowym. W przypadku pozostałych zawodów umiejętność ta jest wymagana w stopniu podstawowym, bądź jest niewymagana (tabela 7). Znajomość języka obcego nie wymagana jest w zawodach mechanicy pojazdów samochodowych, fryzjerzy, krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni. Natomiast w zawodach recepcjoniści hotelowi, oraz przedstawiciele 3
handlowi wymaga się znajomości języka obcego w stopniu co najmniej bardzo dobrym. W pozostałych branŝach umiejętność ta wymagana jest w większości przypadków w stopniu podstawowym (tabela 8). 3
TABELA 6. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 6 6,% 5,% 5,7% 0 0% 0 0% 3 Przedstawiciele handlowi 0 0% 0 0% 0 0% 5 6,5% 3 37,5% 8 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 0 0% 6 75% 0 0% 5% 0 0% 8 Stolarze meblowi i pokrewni 5% 3 37,5% 0 0% 3 37,5% 0 0% 8 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 3 50% 3 50% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Recepcjoniści hotelowi 0 0% 0 0% 40% 3 60% 0 0% 5 Mechanicy pojazdów samochodowych 3 60% 0% 0% 0 0% 0 0% 5 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 3 60% 40% 0 0% 0 0% 0 0% 5 0 0% 3 60% 40% 0 0% 0 0% 5 Fryzjerzy 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Operatorzy maszyn i urządzeń do 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 4 produkcji i przetwórstwa metali * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Ogółem 33
TABELA 7. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 9 39,% 3 56,5% 4,3% 0 0% 0 0% 3 Przedstawiciele handlowi 0 0% 4 50% 5%,5%,5% 8 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 0 0% 4 50% 5% 5% 0 0% 8 Stolarze meblowi i pokrewni,5%,5% 5% 5% 5% 8 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 4 66,7% 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Recepcjoniści hotelowi 0% 3 60% 0% 0 0% 0 0% 5 Mechanicy pojazdów samochodowych 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 3 60% 40% 0 0% 0 0% 0 0% 5 0 0% 3 60% 0% 0% 0 0% 5 Fryzjerzy 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Operatorzy maszyn i urządzeń do 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 4 produkcji i przetwórstwa metali * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Ogółem 34
TABELA 8. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 8,7% 8 78,3% 3 3% 0 0% 0 0% 3 Przedstawiciele handlowi 0 0%,5%,5% 5 6,5%,5% 8 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 0 0% 5 6,5% 3 37,5% 0 0% 0 0% 8 Stolarze meblowi i pokrewni 5% 3 37,5%,5%,5%,5% 8 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 33,3% 4 66,7% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Recepcjoniści hotelowi 0 0% 0 0% 0% 4 80% 0 0% 5 Mechanicy pojazdów samochodowych 4 80% 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 3 60% 40% 0 0% 0 0% 0 0% 5 0% 3 60% 0% 0 0% 0 0% 5 Fryzjerzy 3 75% 5% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Operatorzy maszyn i urządzeń do 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 4 produkcji i przetwórstwa metali * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Ogółem 35
5. Profil demograficzny pracownika Kolejne zawarte w kwestionariuszu wywiadu pytanie dotyczyło cech demograficznych pracowników. Zdaniem większości respondentów (około 64%) miejsce zamieszkania pracowników ma znaczenie obecnie, oraz w ciągu najbliŝszych miesięcy (rysunek 9). RYSUNEK 9. GDZIE POWINIEN MIESZKAĆ PAŃSTWA PRACOWNIK? w ciągu miesięcy 63,9% 36,% blisko zakładu pracy, z obszaru powiatu obecnie 63,9% 36,% nie ma to znaczenia 0% 0% 40% 60% 80% 00% Dla większości zachodniopomorskich pracodawców nie mają znaczenia takie cechy jak płeć pracowników. JednakŜe wśród tych przedstawicieli badanych firm, dla których płeć osób zatrudnionych jest istotna, częściej pojawiały się odpowiedzi, iŝ z punktu widzenia kluczowego zawodu firmy, lepiej jest gdy pracownik jest męŝczyzną. W ten sposób odpowiedziało 3,4% respondentów (rysunek 0). Natomiast ci przedsiębiorcy, dla których wiek pracownika jest waŝny, najczęściej wskazywali, iŝ preferowaną kategorią wiekową są osoby do 5 roku Ŝycia (rysunek ). RYSUNEK 0. CZY Z PUNKTUU WIDZENIA KLUCZOWEGO ZAWODU PAŃSTWA JEST GDY PRACOWNIK JEST: FIRMY LEPIEJ w ciągu miesięcy obecnie,6%,6% 0% 0% 3,4% 3,4% 56% 56% 40% 60% 80% 00% kobietą męŝczyzną nie ma to znaczenia 36
RYSUNEK. CZY WYSTĘPUJĄ PREFERENCJE ODNOŚNIE WIEKU? W ODNIESIENIU DO ZAWODU KLUCZOWEGO JAKIEŚ OKREŚLONE w ciągu miesięcy 30,4% 4,% 5,% 0,5% 9,8% obecnie 30,4% 4,% 5,% 0,5% 9,8% 0% 0% 40% 60% 80% w tym zawodzie powinni pracować ludzie młodzi, do 5 roku Ŝycia 00% preferowanę kategorią wiekową są osoby pomiędzy 6, a 45 rokiem Ŝycia najkorzystniej zatrudniać jest osoby starsze, bardziej doświadczone zawodowo (powyŝej 45 lat) osoby, które są na emeryturze/rencie nie ma to znaczenia Respondenci zostali równieŝ zapytani, czy w ich firmach obowiązki osób zatrudnionych w zawodach kluczowych dla firmy mogą być powierzone osobom niepełnosprawnym. Większość z nich zadeklarowała, Ŝe osoby niepełnosprawne nie mogąą wykonywać tych czynności obecnie. Wyniki badań pokazują równieŝ, iŝ badani nie planują w ciągu najbliŝszych miesięcy zatrudniać osób niepełnosprawnych na stanowiska kluczowe (0,9% zdecydowanie nie oraz 30,9% raczej nie ) (rysunek ). RYSUNEK. CZY OSOBY WYKONUJĄCE TEN ZAWÓD MOGĄ BYĆ NIEPEŁNOSPRAWNE? w ciągu miesięcy obecnie 0,9% 0,9% 0% 0% 30,9% 3,6% 3,% 9,4% 30,9% 3,6% 3,% 9,4% 40% 60% 80% 00% zdecydowanie nie raczej nie trudno powiedzieć raczej tak zdecydowanie tak nie ma to znaczenia Następnie, badani przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie, czy w wykonywaniu zawodów kluczowych w ich firmach lepiej będzie, gdy pracownicy będą mieli ustabilizowaną sytuację rodzinną. Analiza zgromadzonegoo materiału badawczego wykazała, Ŝee większość badanych uwaŝa, iŝ ustabilizowana sytuacja rodzinna (małŝeństwo, stały związek) oraz posiadanie dzieci są istotne w wykonywaniu zawodów kluczowych (rysunki 3 i 4). 37
RYSUNEK 3. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO ZAWODU MA ZNACZENIE USTABILIZOWANA SYTUACJA RODZINNA? w ciagu miesięcy obecnie 93,7% 77,5% 6,,3%,5% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% RYSUNEK 4. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO ZAWODU MA ZNACZENIE POSIADANIE DZIECI? w ciagu miesięcy obecnie 7,3% 7,7% 7,7% 8,3% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% Kolejną kwestią poruszoną podczas badania były oczekiwania pracodawców dotyczące doświadczeniaa zawodowego pracowników. Analizaa materiału badawczego wykazała, iŝ znaczna część pracodawców nie wymaga doświadczenia zawodowego (8,3%), jednakŝe największy odsetek respondentów wymaga posiadania co najmniej 3 miesięcznego staŝu zawodowego (47,%) (rysunek 5). RYSUNEK 5. JAKIEGO DOŚWIADCZENIE ZAWODOWEGO OCZEKUJĄ PAŃSTWO OD SWOICH PRACOWNIKÓW? w ciągu miesięcy 8,3% 47,%,,5% 3,% obecnie 8,3% 47,%,,5% 3,% 0% 0% 40% 60% 80% 00% doświadczenie zawodowe nie jest przez nas wymagane oczekujemy od pracowników posiadania co najmniej 3 - miesięcznego staŝu zawodowego oczekujemy od pracowników dłuŝszego staŝu zawodowego - powyŝej lat inne (doświadczenie specjalistyczne) Badani przedsiębiorcy najczęściej sprawdzają kwalifikacje swoich pracowników, wykorzystując w tym celu okres próbny, rozmowę kwalifikacyjną, usługi agencji doradztwa personalnego (78%). Stosowane są takŝe testy wiedzy i umiejętności (69,%). Sprawdzian umiejętności na stanowisku pracy stosowany jest w 69,% badanych firm i został on uznany za najbardziej skuteczny (rysunki 6 i 7). 38