Wojciech Marcin Orzechowski STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI DO LECZENIA TYCH ZABURZEŃ Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med., mgr psychologii Andrzej Kokoszka II Klinika Psychiatryczna Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa 2017
STRESZCZENIE Przedmowa: Badanie przeprowadzone w ramach rozprawy doktorskiej zostało poprzedzone badaniem pilotażowym, w 2012 roku, które stanowiło podstawę pracy magisterskiej pod tytułem Przeszkody w podejmowaniu leczenia depresji przez pacjentów hemodializowanych. Objęło ono 30 osób z depresją w przebiegu dializ. Jego wyniki wskazały na celowość przeprowadzania badań na odpowiednio licznej grupie badanych z zastosowaniem szerszego zestawu narzędzi w celu oceny problemów z podjęciem leczenia depresji przez osoby, u których występowała ona w trakcie hemodializ. Wprowadzenie: Praca dotyczy niepodejmowania leczenia depresji przez hemodializowanych z zaburzeniami depresyjnymi. Cel badania: Jej celem jest ocena związku: deklarowanych przyczyn doświadczanych objawów epizodu depresji, poczucia wpływu pacjenta na przebieg choroby, stylu radzenia sobie z chorobą, stylu radzenia sobie ze stresem oraz przekonań metapoznawczych z biernością wobec leczenia. Materiał i metody: Badaniem objęto 246 hemodializowanych. Jedenaście (4,47%) osób odmówiło w nim udziału nie podając przyczyn, a 27 (11%) uzasadniając to zbyt ciężkim stanem somatycznym (bólem, zmęczeniem, niepełnosprawnością). Przy użyciu ustrukturalizowanego Międzynarodowego Wywiadu Neuropsychiatrycznego M.I.N.I. zidentyfikowano 89 (42,4%) chorych z depresją. Zasadniczym badaniem objęto 85 osób z depresją, które nie podjęły jej leczenia (95,5% osób z rozpoznaną depresją), 43 kobiety (50,6%) i 42 mężczyzn (49,4%), w wieku od 24 do 93 lat (śr.=68,26 lat; SD=14,19 lat). Poddawali się oni dializom od 1 miesiąca do 33 lat (śr.=70,63 miesięcy; SD=75,26 miesięcy). Wyniki: Stwierdzono, że w badanej grupie: (1) większość (64,7%) miała niskie poczucie wpływu na przebieg choroby, (2) 58,5% reprezentowało styl radzenia sobie ze stresem skoncentrowany na emocjach (wykorzystano Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych), (3) obecne było nasilone przekonanie (śr.=47,28; SD=12,09) o trudnościach z kontrolą swoich myśli, (4) występowały umiarkowanie nasilone wyobrażenia (śr.=24,86; SD=5,01) o konsekwencjach utraty kontroli nad myślami. Ponadto 42,4% pacjentów reprezentowało styl radzenia sobie z chorobą oparty na przeżywaniu emocji i bierności (wykorzystano Krótką Metodę Oceny Radzenia Sobie z Chorobą), a poziom nasilenia ich przekonań na temat pewności poznawczej (śr.=19,07; SD=8,58) i poznawczej samoświadomości (śr.=14,05; SD=8,08) był umiarkowany. 2
Wnioski: Depresja jest często (42,8%) spotykanym problemem wśród pacjentów hemodializowanych, a zdecydowana większość (95,5%) z nich nie podejmuje jej leczenia. Warto aby przyszłe badania stwarzały warunki do konstrukcji odpowiedniego programu pomocy dla tych chorych. 3
SUMMARY Preface: The research conducted within this doctoral dissertation was preceded by a pilot study, in 2012, which constituted the basis for a master s thesis titled Barriers in undertaking treatment of depression by haemodialysis patients. The study involved 30 people with depression in the course of dialysis. Its results indicated the purposefulness of conducting studies on a suitably large group of subjects by using a broader set of tools in order to assess problems connected with initiating treatment of depression by people who developed depressive disorders during haemodialysis. Introduction: The paper concerns the lack of undertaking treatment of depression by haemodialysis patients with depressive disorders. Aim: Its aim is to evaluate the relationship between declared causes of experienced symptoms of a depressive episode, the patient s sense of influence on the course of the disease, the style of coping with the disease, and the style of coping with stress and meta-cognitive beliefs with passivity towards treatment. Material and methods: The study involved 246 haemodialysis patients. Eleven (4.47%) people refused to participate in the study without giving any reason, and 27 (11%) justified their refusal by stating that the somatic condition was too severe (pain, fatigue, disability). Using the structured International Neuropsychiatric Interview, M.I.N.I., 89 (42.4%) patients with depression were identified. The fundamental study included 85 people with depression who did not undertake treatment (95.5% people diagnosed with depression); 43 women (50.6%) and 42 men (49.4%), aged 24 to 93 (mean=68.26 years; SD=14.19 years). The patients were subjected to dialysis from 1 month to 33 years (mean=70.63 months; SD=75.26 months). Results: It was found that in the studied group: (1) the majority (64.7%) had a low impact on the course of the disease, (2) 58.5% represented the coping style with stress focused on emotions (the Coping Inventory for Stressful Situations was used, 3) there was an increased belief (mean=47.28; SD=12.09) in difficulties in controlling one s own thoughts, and (4) there were moderately severe ideas (mean=24.86; SD=5.01) about the consequences of losing control over one s own thoughts. Moreover, 42.4% of patients represented the coping style with the disease based on experiencing emotions and passivity (the Brief Method of Evaluating Coping with Disease was used) and the level of their beliefs about cognitive certainty (mean=19.07; SD=8.58) and cognitive self-awareness (mean=14.05; SD=8.08) was moderate. 4
Conclusions: Depression is a frequently encountered (42.8%) problem among haemodialysis patients, and the vast majority (95.5%) of these patients do not undertake treatment. In future research it would be worthwhile to create the conditions for designing an appropriate aid program for these patients. 5