WALIDACJA RÓWNANIA DO STANDARYZACJI PRZYROSTÓW DZIENNYCH W OCENIE PRZYŻYCIOWEJ ŚWIŃ

Rocz. Nauk. Zoot., T. 40, z. 1 (2013) 25 32 WALIDACJA RÓWNANIA DO STANDARYZACJI PRZYROSTÓW DZIENNYCH W OCENIE PRZYŻYCIOWEJ ŚWIŃ Aurelia Mucha 1, Marian Różycki 1, Tadeusz Blicharski 2,3, Jarosław Ptak 3 1 Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt, 32-083 Balice k. Krakowa 2 Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN, Zakład Immunogenetyki Zwierząt, Jastrzębiec, ul. Postępu 1, 05-552 Magdalenka 3 Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS, ul. Ryżowa 90, 02-495 Warszawa Celem pracy było porównanie zależności pomiędzy rzeczywistym przyrostem dziennym w 180. dniu życia świń a przyrostami określanymi w różnym wieku i standaryzowanymi na 180. dzień życia. Materiał do analizy stanowiło ogółem 279 loszek ras wbp, pbz i mieszańce tych ras oraz 82 knury ras wbp, pbz, Duroc i Duroc Pietrain. Zwierzęta ważono co 7 dni, obejmując możliwie długi okres życia zwierząt (w przedziale: loszki od 142. do 210. dnia życia, knury od 142. do 197. dnia życia). Obliczono przyrost dzienny rzeczywisty w 180. dniu życia oraz przyrosty dzienne standaryzowane na 180. dzień życia w określonych przedziałach wiekowych. Oszacowano współczynniki korelacji pomiędzy rzeczywistymi i standaryzowanymi przyrostami dziennymi loszek i knurów. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że stosowane obecnie równanie do standaryzacji przyrostów dziennych jest nadal aktualne dla obecnej populacji świń, jedynie w przypadku loszek należałoby ograniczyć dolną granicę wieku. Ocena użytkowości tucznej i rzeźnej dokonywana na żywym zwierzęciu w fermach hodowlanych przeprowadzana jest w różnym wieku i przy różnej masie ciała świń. W celu umożliwienia porównania wyników poszczególnych zwierząt wprowadzona została standaryzacja cech uwzględnionych w ocenie. Standaryzacja przyrostów dziennych na 180. dzień życia prowadzona jest od początku prowadzenia oceny przyżyciowej, czyli od 1973 roku. Do opracowania wzoru do standaryzacji wykorzystano współczynniki regresji obliczone przez Moena (1972 za Duńcem i in., 1974 b) na podstawie wielokrotnych pomiarów zwierząt w różnym wieku. Dzięki pracom hodowlanym prowadzonym na przestrzeni lat tempo wzrostu uległo dużym korzystnym zmianom. Świadczy o tym różnica w przyrostach dziennych na przestrzeni

26 A. Mucha i in. 30 lat prowadzenia oceny przyżyciowej. (Duniec i in., 1974 a; Duniec i Eckert, 1978; Eckert i Szyndler-Nędza, 2003; Eckert i Żak, 2003). W związku z powyższym w 2004 roku opracowano nowy wzór do standaryzacji tej cechy ze względu na zwiększenie dokładności oceny ówczesnej populacji świń. Obecnie stosowany wzór, który również standaryzuje przyrosty dzienne na 180. dzień życia, został opracowany na podstawie pomiarów masy ciała wykonywanych wielokrotnie i obejmujących prawie cały okres wzrostu zwierzęcia (co 7 dni od 70. do 210. dnia życia), w związku z tym błąd szacunku był niewielki (Mucha i Różycki, 2005). Od tego czasu minęło kilka lat i należałoby sprawdzić, czy obowiązujący wzór jest nadal aktualny dla obecnej populacji świń. Celem pracy było porównanie zależności pomiędzy rzeczywistym przyrostem dziennym w 180. dniu życia a przyrostami określanymi w różnym wieku i standaryzowanymi na 180. dzień życia. Materiał i metody Materiał do analizy stanowiło 279 loszek rasy wbp, pbz i mieszańców tych ras oraz 82 knury rasy wbp, pbz, Duroc i Duroc Pietrain. Pomiary masy ciała dokonywano co 7 dni, obejmując możliwie długi okres życia zwierząt (w przedziale: loszki od 142. do 210. dnia życia, knury od 142. do 197. dnia życia). Zasadą było aby w trakcie tego okresu zwierzęta uzyskały 180±3 dni życia, co pozwoliło na określenie ich rzeczywistego przyrostu dziennego od urodzenia do 180. dnia życia. Zwierzęta te były więc ważone wielokrotnie w terminach mieszczących się w następujących przedziałach: 142 148 dni życia 149 155 dni życia 156 162 dni życia 163 169 dni życia 170 176 dni życia 177 183 dni życia 184 190 dni życia 191 197 dni życia 198 204 dni życia 205 210 dni życia. Aby uzyskać rzeczywisty przyrost dzienny od urodzenia do 180. dnia życia (ponieważ nie wszystkie zwierzęta były ważone dokładnie w 180. dniu życia) przeprowadzono interpolację, wykorzystując do tego masy ciała osiągnięte w dniach obejmujących wiek 180 dni. Pomiary określające przyrosty, które dokonywano w młodszym wieku (niższym niż 180 dni) i starszym (powyżej 180. dnia) standaryzowano według obowiązującego dotychczas równania (Eckert i Szyndler-Nędza, 2012): 616974 Z W X = 0,0126W 2 + 6,2843W 102,72

Walidacja równania do standaryzacji przyrostów dziennych świń 27 gdzie: X przyrost dzienny określony w kolejnych przedziałach wiekowych, standaryzowany na 180. dzień życia; Z masa ciała zwierzęcia w określonych przedziałach wiekowych; W wiek zwierzęcia w określonych przedziałach wiekowych. Na podstawie uzyskanych wyników loch i knurów, przy użyciu programu STAT- GRAPHICS, przeprowadzono analizę statystyczną oraz oszacowano współczynniki korelacji pomiędzy przyrostami dziennymi rzeczywistymi w 180. dniu życia a przyrostami dziennymi w poszczególnych przedziałach wiekowych standaryzowanymi na 180. dzień życia. Wyniki W tabeli 1 zestawiono wyniki uzyskane dla przyrostów dziennych rzeczywistych w 180. dniu życia i przyrostów dziennych standaryzowanych na 180. dzień życia w poszczególnych przedziałach wiekowych u loszek. Przyrosty dzienne od urodzenia do 180. dnia życia oszacowano na poziomie 597 g. Przyrosty dzienne standaryzowane wahały się od 568 g w przedziale wiekowym 205 210 dni życia do 627 g w przedziale 142 148 dni życia. Należy również zwrócić uwagę, że przyrost dzienny rzeczywisty był identyczny jak przyrost dzienny standaryzowany w przedziale wiekowym 184 190 dni, natomiast tylko o 6 g niższy niż w przedziale 177 183 dni życia. Korelacje pomiędzy przyrostami dziennymi faktycznymi, jakie zwierzęta uzyskały w wieku 180 dni a przyrostami standaryzowanymi na 180. dzień życia w różnych przedziałach wiekowych u loszek przedstawiono w tabeli 2. Najniższe korelacje pomiędzy tymi przyrostami wykazano w przedziale wiekowym 142 148 dni (r = 0,753), najwyższe w przedziale 177 183 dni (r = 0,962). We wszystkich przypadkach stwierdzono wysokie istotności współczynników korelacji (P 0,001). Tabela 3 prezentuje dane dotyczące przyrostów dziennych rzeczywistych w 180. dniu życia i przyrostów dziennych standaryzowanych na 180. dzień życia w poszczególnych przedziałach wiekowych u knurów. Należy zaznaczyć, że analizę prowadzono łącznie dla knurów ras białych i kolorowych, gdyż średnie przyrosty dzienne rzeczywiste (w 180. dniu życia) dla ras wbp i pbz oraz Duroc i Duroc Pietrain były niemalże takie same i wynosiły odpowiednio: 642 g i 639 g. Dla wszystkich knurów objętych badaniami przyrosty dzienne od urodzenia do 180 dnia życia oszacowano na poziomie 641 g. Najwyższy przyrost dzienny standaryzowany stwierdzono w przedziale wiekowym 149 155 dni życia (698 g), najniższy w przedziale 184 190 dni (635g). Zależności pomiędzy przyrostami dziennymi rzeczywistymi, jakie knury uzyskały w wieku 180 dni a przyrostami standaryzowanymi na 180. dzień życia w różnych przedziałach wiekowych przedstawiono w tabeli 4. Oszacowane współczynniki korelacji pomiędzy tymi cechami przyjmowały bardzo wysokie wartości (P 0,001) i wynosiły od r = 0,914 w przedziale wiekowym 156 162 dni do r = 0,993 w przedziale 177 183 dni.

28 A. Mucha i in. Tabela 1. Przyrost dzienny rzeczywisty w 180. dniu życia (g) i przyrosty dzienne standaryzowane na 180. dzień życia (g) w poszczególnych przedziałach wiekowych u loszek rasy wbp, pbz i mieszańców F1 Table 1. Actual daily gain on day 180 of age (g) and daily gains standardized to 180 days of age (g) in different age ranges for PLW and PL gilts and F1 crosses Wyszczególnienie Item Liczebność Number Średnia Mean Przyrost rzeczywisty w 180. dniu życia Actual gain on day 180 of age Przyrost dzienny standaryzowany określony w przedziale wiekowym (dni) Standardized daily gain for age range (days) 142 148 149 155 156 162 163 169 170 176 177 183 184 190 191 197 198 204 205 210 279 102 166 206 237 261 279 147 88 67 43 597 627 617 609 606 607 603 597 585 570 568 SD 48,36 49,84 46,31 44,00 44,07 45,58 46,28 45,98 44,84 40,92 36,52 Minimum 433 499 499 504 488 449 477 496 500 500 534 Maximum 805 759 745 734 719 819 805 774 749 706 684 Tabela 2. Korelacje pomiędzy przyrostami dziennymi rzeczywistymi w 180. dniu życia a przyrostami dziennymi standaryzowanymi na 180 dzień życia w poszczególnych przedziałach wiekowych u loszek rasy wbp, pbz i mieszańców F1 Table 2. Correlations between actual daily gains on day 180 of age and daily gains standardized to 180 days of age in different age ranges for PLW and PL gilts and F1 crosses Wyszczególnienie Item Przyrost rzeczywisty w 180. dniu życia Actual gain on day 180 of age Przyrost dzienny standaryzowany określony w przedziale wiekowym (dni) Standardized daily gain for age range (days) 142 148 149 155 156 162 163 169 170 176 177 183 184 190 191 197 198 204 205-210 0,753 *** 0,818 *** 0,809 *** 0,870 *** 0,931 *** 0,962 *** 0,926 *** 0,931 *** 0,907 *** 0,923 *** *** P 0,001.

Walidacja równania do standaryzacji przyrostów dziennych świń 29 Tabela 3. Przyrost dzienny rzeczywisty w 180. dniu życia (g) i przyrosty dzienne standaryzowane na 180. dzień życia (g) w poszczególnych przedziałach wiekowych u knurów rasy wbp, pbz, Duroc i Duroc Pietrain Table 3. Actual daily gain on day 180 of age (g) and daily gains standardized to 180 days of age (g) in different age ranges for PLW, PL, Duroc and Duroc Pietrain boars Wyszczególnienie Item Liczebność Number Średnia Mean Przyrost rzeczywisty w 180. dniu życia Actual gain on day 180 of age Przyrost dzienny standaryzowany określony w przedziale wiekowym (dni) Standardized daily gain for age range (days) 142 148 149 155 156 162 163 169 170 176 177 183 184 190 191 197 82 25 40 58 69 81 82 55 32 641 679 698 672 660 645 641 635 642 SD 54,69 63,84 69,23 69,85 64,95 62,50 54,96 57,73 57,89 Minimum 542 584 568 562 541 521 537 536 548 Maximum 808 873 918 920 921 862 812 809 753 Tabela 4. Korelacje pomiędzy przyrostami dziennymi rzeczywistymi w 180. dniu życia a przyrostami dziennymi standaryzowanymi na 180. dzień życia w poszczególnych przedziałach wiekowych u loszek rasy wbp, pbz, Duroc i Duroc Pietrain Table 4. Correlations between actual daily gains on day 180 of age and daily gains standardized to 180 days of age in different age ranges for PLW, PL, Duroc and Duroc Pietrain boars Wyszczególnienie Item Przyrost rzeczywisty w 180. dniu życia Actual gain on day 180 of age Przyrost dzienny standaryzowany określony w przedziale wiekowym (dni) Standardized daily gain for age range (days) 142 148 149 155 156 162 163 169 170 176 177 183 184 190 191 197 0,965 *** 0,923 *** 0,914 *** 0,947 *** 0,979 *** 0,993 *** 0,976 *** 0,962 *** *** P 0,001.

30 A. Mucha i in. Omówienie wyników Analizując wymienione współczynniki korelacji można stwierdzić, że stosowany wzór do standaryzacji jest nadal aktualny. Jedynie u loszek należałoby ograniczyć dolną granicę wieku, w celu zwiększenia dokładności stosowanej oceny. Dokładność szacowania przyrostów dziennych będzie bardziej zadowalająca, jeśli ocenę przyżyciową będzie się przeprowadzać od 160 170 dnia życia, zamiast prowadzonej obecnie od 150. do 210. dnia życia. Należy zaznaczyć, że również w innych krajach, w których prowadzona jest ocena przyżyciowa, dokonuje się przeliczenia cech tucznych i rzeźnych na masę ciała lub wiek. W Holandii i Danii masa ciała ocenianego zwierzęcia korygowana jest na wiek (Merks, 1988; Rathje, 2000), a w Hiszpanii dokonuje się przeliczania pomiarów masy ciała na 180. dzień życia (Solanes i in., 2005). W innych krajach przelicza się natomiast wiek w dniu oceny na masę ciała. Na Węgrzech wiek w dniu oceny przeliczany jest na 105 kg masy ciała (Houška i in., 2010). W Stanach Zjednoczonych natomiast National Swine Improvement Federation wprowadziła standaryzację wieku na masę ciała 250 funtów (113,5 kg) (Bates i Christians, 1994; NSIF, 2002), a w Kanadzie Canadian Centre for Swine Improvement w krajowej ocenie stosuje standaryzację wieku na masę ciała 100 kg (Gibson i in., 2001). W Szwecji został opracowany wzór do przeliczania przyrostów dziennych na 100 kg masy ciała (Tummaruk i in., 2000), natomiast w naszym kraju dokonuje się standaryzacji tej cechy na 180. dzień życia. Należy zaznaczyć, że bieżące śledzenie dokładności stosowanych równań do określania parametrów uwzględnianych w ocenie może zapewnić uzyskanie postępu. Dzięki prowadzonym pracom hodowlanym wartość użytkowa i hodowlana zwierząt ulega korzystnym zmianom. Baas i in. (2000) stwierdzili, że dla populacji świń rasy Duroc trend genetyczny dla liczby dni do uzyskania 114 kg masy ciała wyniósł 0,327 dni/rok na przestrzeni 11 lat (1988 1998). Z prowadzonej przez Chena i in. (2002) analizy zmian na przestrzeni kilkunastu lat wynika, że dla ras Yorkshire, Landrace, Hampshire i Duroc trendy genetyczne dla liczby dni do uzyskania 113,5 kg masy ciała wynosiły odpowiednio 0,41; 0,52; 0,13 i 0,54 dni/rok. Trendy genetyczne dla przyrostu dziennego oszacowali między innymi Torres Filho i in. (2005) na podstawie danych z lat 1993 1999. Dla loszek rasy Large White wynosił on 0,26 g/dzień, a dla knurów 1,59 g/dzień. Nagy i in. (2012) biorąc pod uwagę dane z lat 2000 2010 stwierdzili średni trend genetyczny 1,32 g/dzień dla rasy Pietrain, Duroc i Pietrain Duroc (dla rasy Pietrain 1,42 g/dzień, a dla Duroc 0,84 g/dzień). Natomiast w latach 1995 2005 wielkość tego parametru, dla australijskiej populacji świń kształtowała się na poziomie 5,02 g/dzień (Hermesch, 2006). W doskonalonych populacjach następuje zmiana wartości cech użytkowych na przestrzeni lat, należy zatem dokonywać walidacji wzorów do standaryzacji cech, które się doskonali. Na podstawie przeprowadzonej analizy można wnioskować, że stosowane obecnie w Polsce równanie do standaryzacji przyrostów dziennych jest nadal aktualne dla obecnie utrzymywanej populacji świń pod warunkiem, że w przypadku loszek zawężony zostanie, w porównaniu do obowiązującego, okres w którym należy dokonywać ocenę.

Walidacja równania do standaryzacji przyrostów dziennych świń 31 Piśmiennictwo Baas T.J., Mabry J.W., Moeler S.J., Stalder K.J., See M.T. (2000). Genetic trends for reproductive traits in Duroc swine. Proc. NSIF Annual Meeting, USA, Nashville, 7-8.12.2000, vol. 35. http:// www.nsif.com/00proc/baasposter.htm Bates R.O., Christians L.L. (1994). The National Swine Improvement Federation Guidelines for ultrasonic certification programs. Swine Genetics, Purdue University. http://www.agcom.purdue.edu/ AgCom/Pubs/NSIF/NSIF-FS16.html Chen P., Baas T.J., Mabry J.W., Dekkers J.C.M., Koehler K.J. (2002). Genetic parameters and trends for lean growth rate and its components in U.S. Yorkshire, Duroc, Hampshire and Landrace pigs. J. Anim. Sci., 80: 2062 2070. Duniec H., Kostyra T., Różycki M., Steindel B. (1974 a). Ocena knurów w fermach hodowlanych przy pomocy aparatów ultradźwiękowych. Wyd. wł. IZ, nr 336. Duniec H., Kostyra T., Różycki M. (1974 b). Indeks selekcyjny dla knurów ocenianych przyżyciowo. Rocz. Nauk. Zoot., 1: 93 101. Duniec H., Eckert R. (1978). Przyżyciowa ocena loszek w fermach hodowlanych w roku 1977. Wyd. wł. IZ, 23 ss. Eckert R., Szyndler-Nędza G. (2003). Ocena przyżyciowa młodych knurów. Stan hodowli i wyniki oceny świń. Wyd. wł. IZ, XXI: 34 48. Eckert R., Żak G. (2003). Ocena przyżyciowa loszek. Stan hodowli i wyniki oceny świń. Wyd. wł. IZ, XXI: 49 64. Eckert R., Szyndler-Nędza M. (2012). Ocena przyżyciowa młodych knurów. Stan hodowli i wyniki oceny świń. Wyd. wł. IZ, 19 34. Gibson J.P., Quinton V.M., Simedrea P. (2001). Responses to selection for growth and backfat in closed nucleus herds of Hampshire and Duroc pigs. Can. J. Anim. Sci., 81: 17 23. Hermesch S. (2006). From genetic to phenotypic trends. Mat. AGBU Pig Genetics Workshop. Australia, Armidale, 25-26.10.2006 r., pp. 59 65. http://agbu.une.edu.au/pig_genetics/ pdf/2006/paper%20 10_SH_Trends.pdf Houška L., Wolfowá M., Nagy I., Csörnyei Z., Komlósi I. (2010). Economic values for traits of pigs in Hungary. Czech J. Anim Sci., 55 (4): 139 148. Merks J.W.M. (1988). Genotype environment interaction in pig breeding programmes. III. Environmental effects and genetic parameters in on-farm test. Livest. Prod. Sci., 18: 129 140. Mucha A., Różycki M. (2005). Równania regresji do standaryzacji przyrostów dziennych i procentowej zawartości mięsa w tuszy w ocenie przyżyciowej świń. Rocz. Nauk. Zoot., 32, 2: 11 18. Nagy I., Nagyné Kiszlinger H., Farkas J., Kövér G., Czakó B., Gorjanc G. (2012). Estimation and decomposition of genetic trends in a two-way cross using Hungarian pig breeds. Materiały 20th International Symposium: Animal Science Days, Słowenia, Kranjska Gora, 19 21.09.2012. Acta Agriculturae Slovenica, Supplement, 3: 175 179. NSIF (2002). Guidelines for uniform swine improvement programs. III. On-Farm programs. National Swine Improvement Federation. http://www.nsif.com/guidel/onfarm.htm Rathje T.A. (2000). Strategies to manage inbreeding accumulation in swine breeding company nucleus herds: Some case studies. J. Anim. Sci., 79: 1 8. Solanes F.X., Reixach J., Tor M., Tibau J., Estany J. (2005). Genetic correlation of intramuscular fat content with performance traits and litter size in Duroc pigs. Book of Abstracts, Annual Meeting of the European Association for Animal Production. Szwecja, Uppsala, 5 8.06.2005, s. 231. Torres Filho R.A., Lopes P.S., Pereira C.S., Euclydes R.F., Araújo C.V., Silva M.A. (2005). Genetic trends in the performance and reproductive traits of pigs. Genet. Mol. Biol., 28 (1): 97 102. Tummaruk P., Lundeheim N., Einarsson S., Dalin A.M. (2000). Factors influencing age at first mating in purebred Swedish Landrace and Swedish Yorkshire gilts. Anim. Reprod. Sci., 63: 241 253. Zatwierdzono do druku 8 VII 2013

32 A. Mucha i in. Aurelia Mucha, Marian Różycki, Tadeusz Blicharski, Jarosław Ptak Validation of equation to standardize daily gains in performance testing of pigs summary The aim of the study was to compare the relationships between actual daily weight gain on day 180 of age and daily gains determined at different ages and standardized to 180 days of age. The analysis involved a total of 279 gilts (Polish Large White, Polish Landrace and their crosses) and 82 boars (Polish Large White, Polish Landrace Duroc, Duroc Pietrain). Animals were weighed at 7-day intervals over the longest possible period of life (from 142 to 210 days of age for gilts, and from 142 to 197 days of age for boars). Actual daily gain on day 180 of age and daily gains standardized to 180 days of age in specified age ranges were calculated. Correlation coefficients were estimated between actual and standardized daily gains of gilts and boars. It was concluded from the analysis that the equation currently used to standardize daily gains is still valid for the present pig population, and only the lower age limit should be limited for gilts. Key words: pigs, daily gain on day 180 of age, standardized daily gains, correlations