ZABEZPIECZENIE ANTYKOROZYJNE STALI 1. WSTP 1.1. Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej specyfikacji s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z malowaniem konstrukcji stalowej w ramach przebudowy mostu przez rzek Leg w m. Chełchy. 1.2. Zakres stosowania SST. Szczegółowa specyfikacja stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie 1.1. 1.3. Zakres robót objtych SST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z: odtłuszczeniem konstrukcji w miejscach wystpowania tłustych plam, czyszczenie strumieniowo-cierne i przygotowanie powierzchni konstrukcji stalowej, gruntowaniem farb do gruntowania (ilo warstw wg punktu 2), malowaniem farb midzywarstwow. i nawierzchniow (ilo warstw wg punktu 2), uporzdkowanie placu robót, odwiezienie substancji niebezpiecznych (pozostałoci po czyszczeniu konstrukcji, puste opakowania po farbach, pdzle, wałki itp.) dla rodowiska w miejsce wskazane przez Inspektora Nadzoru. 1.4. Okrelenia podstawowe 1.4.1. Aklimatyzacja (sezonowanie) powłoki - stabilizacja powłoki malarskiej w okrelonych warunkach temperatury i wilgotnoci powietrza. 1.4.2. Czas przydatnoci wyrobu do stosowania - czas, w którym wyrób lakierowy po zmieszaniu składników nadaje si do nanoszenia na podłoe. 1.4.3. Lepko umowna - czas wypływu farby lub emalii mierzony w sekundach z kubka (Forda 4) o rednicy otworu wypływowego 4mm. 1.4.4. Punkt rosy - temperatura, przy której na powierzchni przedmiotu pojawiaj si kropelki wody wskutek kondensacji pary wodnej zawartej w powietrzu w wyniku wypromieniowania ciepła przez podłoe lub wskutek napływu ciepłego, wilgotnego powietrza na chłodniejsze podłoe. W Polsce najczciej wystpuje latem i jesieni. 1.4.5. Rozcieczalnik - lotna ciecz która moe by dodawana do farby lub emalii w celu zmniejszenia lepkoci do wartoci przewidzianej dla danego wyrobu. 1.4.6. Zabezpieczenie antykorozyjne - wszelkie, celowe zastosowane rodki zwikszajce odporno obiektu lub jego elementu na działanie korozji. 1.5. Ogólne wymagania robót Wykonawca jest odpowiedzialny za jako stosowanych materiałów i wykonywanych robót oraz za ich zgodno z dokumentacj, SST oraz zaleceniami Inspektora Nadzoru 123
2. MATERIAŁY Wszystkie materiały powinny by przedstawione do akceptacji Inspektora Nadzoru, a materiały do zabezpieczenia antykorozyjnego aprobat IBDiM. Materiały do czyszczenia i przygotowania konstrukcji stalowej: piasek kwarcowy do czyszczenia strumieniowo-ciernego, Materiał do zabezpieczenia antykorozyjnego: 1) gruntowanie farb epoksydow 1x100 µm 2) malowanie midzywarstwowe farb epoksydow 1x100 µm 3) malowanie nawierzchniowe emali winylowa 1x50 µm Razem: 250 µm 3. SPRZT Czyszczenie konstrukcji przeprowadzi mechanicznie urzdzeniami o działaniu strumieniowo-ciernym dowolnego typu, zaakceptowanymi przez Inspektora Nadzoru. Sprzt musi zapewnia strumie odoliwionego i suchego powietrza. Krawdzie ostre naley zeszlifowa przy pomocy szlifierki i zabezpieczy farb podkładow przy uyciu pdzli. Malowanie naley przeprowadzi sposobem rcznym przy uyciu pdzli, wałków lub natryskiem bezpowietrznym. 4. TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczce pakowania, przechowywania i transportu materiałów lakierowych podano SST DM.00.00.00. Wymagania ogólne. W normie PN-89/C-81400 stosownie do wskaza wyroby lakierowe naley zabezpieczy przed czynnikami atmosferycznymi, a wyroby rozpuszczalnikowe ponadto powinny by przechowywane zgodnie z obowizujcymi przepisami bezpieczestwa i ochrony przeciwpoarowej. Transport wyrobów lakierowych powinien spełnia warunki zabezpieczajce dostarczenie wyrobów od producenta do odbiorcy w stanie nieuszkodzonym, przy czym warunki te musz by zgodne z obowizujcymi przepisami dotyczcymi przewozu materiałów niebezpiecznych. Wyroby malarskie naley przewozi krytymi rodkami transportu, w szczelnie zamknitych opakowaniach, zabezpieczonych przed opadami atmosferycznymi i bezporednim działaniem promieni słonecznych. Opakowania transportowe naley układa w rodkach transportu cile obok siebie, otworami nalewowo - wylewowymi skierowanymi ku górze. Midzy rzdami opakowa oraz cianami rodka transportu nie powinno by wolnych przestrzeni. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Malowanie referencyjne Przed przystpieniem do wykonywania prac antykorozyjnych naley przeprowadzi malowanie referencyjne, które jest podstaw do udzielenia przez producenta farb (dostawc) gwarancji na wykonan powłok. W obecnoci przedstawiciela producenta i pod jego nadzorem, Wykonawca, na wybranych fragmentach konstrukcji o okrelonej powierzchni (wg normy DIN 55928) wykona zabezpieczenie antykorozyjne. 124
Po oczyszczeniu powierzchni przedstawiciel producenta dokonuje jej odbioru. Uzna j za dobrze przygotowana w przypadku gdy: - powierzchnia oczyszczona do stopnia Sa 2.5 i okrelonej chropowatoci (dla danego wyrobu) take w miejscach trudno dostpnych, - braku zawilgocenia w miejscach trudno dostpnych i na powierzchni, - braku ostrych krawdzi (stpionych do r min =2.5 mm), - odpowiednich warunków atmosferycznych tj. brak opadów, odpowiednia temperatura powietrza i konstrukcji, wilgotno. Gdy które z powyszych wymaga nie jest spełnione, powierzchnia nie nadaje si do malowania i naley j ponownie przygotowa i oczyci. W przypadku gdy powierzchnia została prawidłowo oczyszczona i przygotowana wg opini przedstawiciela producenta i s wymagane warunki atmosferyczne, nie upłynło wicej ni 6 h (tj. czas od oczyszczenia do zabezpieczenia powierzchni), przedstawiciel producenta wydaje zgod na zabezpieczenie konstrukcji farb podkładow, przygotowan zgodnie z wymaganiami producenta. Wszystkie ostre krawdzie naley pomalowa rcznie w celu otrzymania właciwej gruboci powłoki. Po wyschniciu warstwy powłoki przedstawiciel producenta dokona pomiaru gruboci. Jeeli grubo warstwy jest niewystarczajca w stosunku do projektowanej, zaleca powtórne malowanie do osignicia wymaganej gruboci. Po wyschniciu ponownie mierzy grubo powłoki. Jeeli jest ona zgodna z projektowan, s odpowiednie warunki atmosferyczne, zaleca nałoenie kolejnej warstwy zestawu antykorozyjnego (tj. farby nawierzchniowej) przygotowanej zgodnie z wymaganiami producenta. Naley pomalowa rcznie w celu uzyskania odpowiedniej gruboci. Wykonawca w trakcie wykonywania zabezpieczenia antykorozyjnego powinien si stosowa do wymaga i zalece przedstawiciela producenta, jakie zostały postawione w trakcie malowania referencyjnego. Wymalowanie wykonane przez Wykonawc w trakcie malowania referencyjnego i póniej musi mie ten sam kolor i odcie (brak widocznych rónic). 5.2. Wymagania ogólne Wykonawca powinien posiada dowiadczenie w prowadzeniu prac antykorozyjnych i odpowiedni sprzt (zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru) do ich prowadzenia. Wskazane jest aby Wykonawca ubezpieczył zabezpieczenie antykorozyjne na poczet ewentualnych poprawek wykonywanych w ramach gwarancji. Wykonawca powinien zakupi farby głównie nawierzchniowe z jednej partii aby unikn rónych odcieni jednego koloru. Wskazane jest aby nad pracami antykorozyjnymi był prowadzony nadzór ze strony producenta farb w celu uniknicia póniejszych niecisłoci co do czasu udzielenia gwarancji na zabezpieczenie antykorozyjne. Dopuszczalny stopie skorodowania po okresie gwarancji ustala si na R i 2 wg PN- ISO 4628/3. 5.3. Czyszczenie konstrukcji Powierzchnie stalowe mog by czyszczone nastpujcymi metodami strumieniowo ciernymi. Stopie czystoci powierzchni stalowych oczyszczanych metodami rcznymi, rcznomechanicznymi i strumieniowo - ciernymi, najczciej stosowanymi w praktyce przemysłowej okrela si zgodnie z PN-ISO 8501-1:1996, natomiast chropowato podłoa zgodnie z PN- 87/M-04251. Typowa chropowato powierzchni stalowych po procesie czyszczenia strumieniowo - ciernego, charakteryzowana parametrem R Z, wynosi 30-70 µm. 125
5.4. Przygotowanie farb do malowania Farby dostarczane s odbiorcom najczciej w postaci gotowej do uycia i posiadaj konsystencj odpowiedni do zalecanej techniki nakładania. Stosowanie farb powinno by jednak poprzedzone wykonaniem czynnoci przygotowujcych wyrób do malowania. 5.5. Warunki prowadzenia prac malarskich Istotnymi czynnikami wpływajcymi na jako powłok malarskich, poza przygotowaniem farby i podłoa do malowania, s temperatura i wilgotno. 5.5.1. Temperatura Temperatura jest czynnikiem decydujcym o szybkoci procesów fizykochemicznych podczas wysychania powłok. Optymalna temperatura powietrza podczas prowadzenia prac malarskich wynosi od +15 o C do +30 o C. Wikszo farb moe by nakładana równie w niszych temperaturach, ju od +5 o C, natomiast w temperaturze do -10 o C mona stosowa tylko wyroby schnce fizycznie, jak chlorokauczukowe, winylowe, akrylowe, bitumiczne oraz specjalne epoksydowe utwardzane w niskich temperaturach.. Temperatura podłoa stalowego podczas malowania, dla uniknicia kondensacji wilgoci na powierzchni powinna by co najmniej o 3 o C wysza od temperatury punktu rosy otaczajcego powietrza. 5.5.2. Wilgotno Najlepsze wyniki prac malarskich uzyskuje si podczas malowania przy wilgotnoci wzgldnej powietrza poniej 80 %. Wzrost wilgotnoci wzgldnej powietrza powyej 80 % stwarza korzystne warunki do tworzenia si na powierzchni warstewki zaabsorbowanej wody oraz przyczynia si do zmniejszenia szybkoci wysychania wymalowania. 5.6. Metody nakładania farb Przyjmuje si nakładanie farb za pomoc pdzli lub wałków oraz metod natryskow. 5.7. Bezpieczestwo i higiena pracy Wyroby lakierowe zawieraj róne substancje działajce szkodliwie na organizm ludzki, przede wszystkim rozpuszczalniki, pigmenty oraz utwardzacze farb epoksydowych i poliuretanowych. Stopie niebezpieczestwa zaley od rodzaju substancji, jej toksycznoci i lotnoci, stenia par substancji w powietrzu, gstoci par i rodzaju ekspozycji. Organizator prac malarskich w celu zminimalizowania szkodliwego wpływu substancji toksycznych na organizm pracowników powinien stosowa dostpne rodki zaradcze w celu prowadzenia prac w sposób najbardziej bezpieczny dla ludzi: zaopatrzy pracowników w sprzt ochrony osobistej: ubranie z nakryciem głowy, okulary, rkawice ochronne, specjalne kremy ochronne, maski z pochłaniaczami substancji wystpujcych w rodowisku pracy lub doprowadzeniem wieego powietrza, zapewni rodki do zmywania ze skóry resztek farb lub ich składników, wydzieli miejsca umycia si, odpoczynku i spoywania posiłków. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT Wyniki kontroli prowadzonych robót malarskich wpisuje si do dziennika budowy. Winny znale si w nim nastpujce dane: - daty i sposób wykonania oczyszczenia oraz uwagi nadzoru - pomiary klimatyczne 126
- daty i metody nakładania pokrycia malarskiego oraz uwagi nadzoru dotyczce tego zabiegu - pomiary gruboci poszczególnych powłok - przyjty zestaw malarski oraz zuycie farb na jednostk powierzchni i na cało prac - pomiary gruboci powłoki - orzeczenie nadzoru przyjmujcego roboty podajce charakterystyk stwierdzonego pokrycia i zgodno wykonawstwa z dokumentacj techniczn. 6.1. Kontrola przygotowania powierzchni Przy ocenie przygotowania powierzchni naley sprawdzi: - stopie czystoci podłoa, - chropowato, - odtłuszczenie, - odpylenie, Ocena stopnia czystoci powierzchni stalowych wymaga duego dowiadczenia. Kontrol stopnia czystoci mona przeprowadzi w porównaniu do barwnych wzorców fotograficznych załczonych do norm: PN-ISO 8501-1 Przygotowanie podłoy stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów. Wzrokowa ocena czystoci powierzchni., ZN-89/101124 - Stopnie czystoci powierzchni pokrytych powłokami farb do czasowej ochrony przed ostatecznym malowaniem. Podczas odbioru powierzchni przed malowaniem szczególn uwag naley zwróci na dokładne oczyszczenie szwów spawalniczych, złczy, miejsc trudnodostpnych, gdzie czsto pozostaj zanieczyszczenia. W przypadku chemicznych metod oczyszczania naley sprawdzi ph powierzchni, które powinno wynosi 6-7. Bardzo niepodanym zanieczyszczeniem, które musi by usunite z kadego podłoa przygotowanego do malowania, jest kurz i pył. Obecno pyłu mona stwierdzi przez przetarcie powierzchni czyst biał szmatk. Ocen skutecznoci odpylenia mona przeprowadzi zgodnie z norm ISO 8502-3, przy pomocy paska tamy samoprzylepnej o długoci około 15 cm. Pasek nakleja si na badan powierzchni, trzykrotnie przesuwa si po nim kciukiem, a nastpnie nakłada si na kontrastowe podłoe i porównuje z rysunkiem wzorcowym. Przy usuwaniu zapylenia przez wydmuchiwanie powietrzem naley zwróci uwag, aby powietrze było pozbawione oleju. Dotyczy to równie powietrza uytkowanego do napdu narzdzi do oczyszczenia. Skuteczno usunicia zanieczyszcze jonowych z powierzchni mona sprawdzi stosujc opracowane przez IMP testy słuce do oceny iloci chlorków i siarczanów znajdujcych si na powierzchniach do malowania. 6.2. Kontrola procesu malowania Kontrol procesu malowania przeprowadza si - po zagruntowaniu - po nałoeniu kolejnych warstw materiału malarskiego Uzyskanie prawidłowych wyników malowania wymaga cisłego przestrzegania załoonej technologii nakładania farb. Odnosi si to szczególnie do niej wymienionych czynników: sprawdzenie stopnia wyschnicia uprzednio nałoonej warstwy farby oraz zgodnoci czasu malowania z załoonym dla tej farby interwałem czasowym, 127
sprawdzenie warunków atmosferycznych umoliwiajcych zarówno malowanie jak i schnicie powłok, kontrola przygotowania farb ( sprawdzenie zgodnoci typu i koloru farby z dokumentacj ) oraz właciwego wymieszania przed malowaniem oraz, jeli to konieczne, podczas malowania, badanie gruboci na mokro, ocena wygldu powłoki w trakcie malowania (zacieki, niedomalowania ), sprawdzenie gruboci poszczególnych powłok jak i gruboci całkowitej powłoki, które nie mog by mniejsze ni w pkt.2. 6.3. Kontrola jakoci powłok malarskich Kontrol jakoci powłok malarskich przeprowadza si - po zagruntowaniu - po nałoeniu kolejnych warstw materiału malarskiego Podstawowym kryterium jakoci powłok s niej podane parametry: wygld zewntrzny powłoki - naley stwierdzi, czy powłoka nie ma niedopuszczalnych wad powierzchniowych, porówna kolor i stopie połysku z dokumentacj, - pcherze - odstawanie powłoki - powłoka niewysuszona wykazujca przylep - miejsca niepokryte - zacieki i zmarszczenia - wytrcenia ciał obcych w powłoce Powinna odpowiada klasie II wg Zalece do wykonywania i odbioru antykorozyjnych zabezpiecze konstrukcji stalowych drogowych obiektów mostowych IBDiM 1999r. stopie wyschnicia powłoki - okrela si wg PN-79/C-81519, rozróniajcej 7 stopni schnicia, przyczepno powłoki - mona oznaczy zgodnie z PN-80/C-81531 metod naci za pomoc noy Petersa lub metod odrywow (pull-off). Liczba punktów pomiarowych 10. grubo powłoki suchej - pomiar gruboci mona przeprowadzi metodami nieniszczcymi lub niszczcymi, zgodnie z PN-93/C-81515; dobór przyrzdu zaley od rodzaju podłoa; grubo metod nieuszkodzeniow mona oznaczy za pomoc przyrzdów magnetycznych lub elektromagnetycznych, natomiast pomiar gruboci powłok metodami uszkodzeniowymi mona wykona stosujc do oceny gruboci nacitej powłoki przyrzdy optyczne lub mechaniczne. Pomiar gruboci powłok przeprowadza si w co najmniej 7 punktach elementu konstrukcji za pomoc przyrzdów magnetycznych lub elektromagnetycznych. Za wynik ostateczny pomiaru naley przyj redni arytmetyczn wyników uzyskanych z 5 pomiarów po odrzuceniu dwóch najwyszych odczytów z serii 7 pomiarów. Wyniki pomiarów przy prawidłowej gruboci zestawu powinny spełni wymóg, aby 90% wyników pomiarów wykazywało warto nie nisz od wartoci nominalnej, a najwyej 10% pomiarów moe mie warto co najmniej 0,9 wartoci nominalnej. Maksymalna grubo nie powinna by wiksza od trzykrotnej gruboci nominalnej. Liczba punktów pomiarowych 25. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostk obmiaru jest 1 m 2 malowanej powierzchni. Powierzchni powłoki malarskiej naley okreli z obmiaru powierzchni rzeczywistych. 128
8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Odbiór robót Odbiór zabezpieczenia antykorozyjnego dokonywany jest na zasadach odbioru ostatecznego robót. Na podstawie wyników i kontroli przeprowadzonych wg p. 6 naley sporzdzi protokół odbioru ostatecznego robót. Jeeli wszystkie badania dały wyniki pozytywne, wykonane roboty naley uzna za zgodne z wymaganiami. Jeeli cho jedno badanie dało wynik negatywny, wykonane roboty naley uzna za niezgodne z wymaganiami norm Dokumentacj Projektow, wymaganiami Zawartymi SST i kontraktu. W takiej sytuacji Wykonawca obowizany jest na własny koszt doprowadzi roboty do zgodnoci z norm Dokumentacj Projektow, wymaganiami Zawartymi SST, kontraktu i przedstawi je do ponownego odbioru. Odbiór robót naley dokona zgodnie z Instrukcj DP- T 14 z póniejszymi zmianami wydan przez GDDP Warszawa. 9. PODSTAWA PŁATNOCI Płaci si za 1 Mg konstrukcji prawidłowo wykonan powłok antykorozyjn o gruboci minimalnej 250µm. Cena obejmuje równie: - oznakowanie robót prowadzonych w pasie drogowym, - zapewnienie niezbdnych czynników produkcji, - oczyszczenie strumieniowo-cierne powierzchni konstrukcji do stopnia Sa 2 1/2 i przygotowanie krawdzi, - wykonanie powłoki malarskiej - wykonanie rusztowa, - wykonanie stosownych bada, - uporzdkowanie placu robót, - odwiezienie substancji niebezpiecznych (pozostałoci po czyszczeniu konstrukcji, puste opakowania po farbach, pdzle, wałki itp.) dla rodowiska w miejsce wskazane przez Inspektora Nadzoru. 10. NORMY I PRZEPISY ZWIZANE 1. PN-71/H-97053, Ochrona przed korozj. Malowanie konstrukcji stalowych. Ogólne wytyczne. 2. PN-79/H-97070, Ochrona przed korozj. Pokrycia malarskie. Ogólne wytyczne. 3. PN-89/C-81400, Wyroby lakierowe. Pakowanie przechowywanie i transport. 4. PN-80/C-81531, Wyroby lakierowe. Okrelenie przyczepnoci do podłoa oraz przyczepnoci midzywarstwowej. 5. PN-93/C-81515, Wyroby lakierowe. Oznaczenie gruboci powłok. 6. PN-76/C-81516, Wyroby lakierowe. Oznaczenie cieralnoci powłok. 7. PN-73/C-81530, Wyroby lakierowe. Oznaczenie wzgldnej twardoci powłok. 8. PN/ISO 8501 (3 czci ), Wzrokowa ocena czystoci powierzchni. 9. ISO 8501-1:1988, Stopnie skorodowania i stopnie czystoci niezabezpieczonych podłoy stalowych oraz podłoy stalowych po całkowitym usuniciu wczeniej nałoonych powłok. 10. ISO 8501-2:1994, Stopnie przygotowania podłoy stalowych uprzednio malowanych, po usuniciu fragmentów zniszczonej powłoki. 129
11. ISO 8501-3 (w przygotowaniu ), Stopnie przygotowania spoin, ostrych krawdzi i wad powierzchniowych. 12. ISO 8504 ( 3 czci ), Metody przygotowania powierzchni. 13. ISO 8504-1:1992, Metody przygotowania powierzchni. Wytyczne ogólne. 14. ISO 8504-2:1992, Metody przygotowania powierzchni. Metoda strumieniowo - cierna. 15. ISO 8504-3:1992, Metody przygotowania powierzchni. Metoda rczna i mechaniczna. 16. PN-ISO 4628/3 Okrelenie stopnia skorodowania 17.Instrukcja DP-T 14 o dokonywaniu odbiorów robót drogowych i mostowych realizowanych na drogach zamiejskich krajowych i wojewódzkich, GDDP Warszawa 1989 18.Zalecenia do wykonywania i odbioru antykorozyjnych zabezpiecze konstrukcji stalowych drogowych obiektów mostowych IBDiM 1999r. 130