Każdy ma prawo wiedzieć, jak wygląda gospodarka finansowa w Gminie Strzegom. W tej książeczce postaramy się Państwu przybliżyć podstawowe pojęcia związane z gospodarką finansową w gminie oraz odpowiedzieć na pytanie: Skąd mamy pieniądze i na co je wydajemy? 3
Co to jest t budżet? t? Budżet jest uchwalanym przez radnych rocznym planem wszystkich dochodów i wszystkich wydatków samorządu. Jak to rozumieć? Budżet jest to taki plan finansowy, który z jednej strony składa się z przewidywanych dochodów, a z drugiej strony zawiera planowane wydatki. dochody - bezzwrotne środki pieniężne przekazane do budżetu gminy wydatki - środki pieniężne przekazywane z budżetu gminy na realizację zadań Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetowymi stanowi deficyt lub nadwyżkę. Nadwyżk adwyżka powstaje w sytuacji, gdy wydatki budżetu są mniejsze niż jego dochody. Stanowi źródło pokrycia deficytu w kolejnych latach. Deficyt jest to ujemna różnica między dochodami a wydatkami budżetowymi. Oznacza sytuację, w której wydatki przewyższają dochody. Jaki wpływ mają mieszkańcy gminy na budżet? Tworząc projekt budżetu i planując wydatki, rozważane są wszystkie propozycje, jakie wysunęli mieszkańcy gminy. Każdy z nas może złożyć swoją propozycję, sugerującą wprowadzenie do planu wydatków realizację konkretnego zadania. Wszelkie podania i wnioski należy składać w Biurze Obsługi Interesanta, które mieści się na parterze Urzędu Miejskiego w Strzegomiu. O ostatecznym kształcie budżetu decydują radni. Co roku 21 radnych naszej gminy planuje, skąd gmina weźmie pieniądze na zaspokojenie wspólnych potrzeb oraz dokonuje wyboru zadań, na których realizację zostaną one przeznaczone. Szczegółowe informacje dotyczące zasad konstruowania budżetu gminy mogą Państwo uzyskać w Referacie Budżetowym urzędu. 4
Skąd ąd gmina weźmie pieniądze? e? W 2005 r. Gmina Strzegom czerpie swoje dochody z trzech źródeł: - dochody własne, które wyniosą 25.533.199 zł - subwencja ogólna, w kwocie 11.327.522 zł - dotacje celowe w wysokości 4.499.843 zł Plan dochodów budżetu Gminy Strzegom na 2005 r. zakłada wysokość dochodów na poziomie 41.360.56.360.564 zł. W przeliczeniu na jednego mieszkańca daje to kwotę 1.468,46 zł. Największą część dochodów gminy stanowią jej dochody własne. Dochody własne to podatki i opłaty oraz udział w podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych. Źródeł dochodów własnych jest wiele. Największe z nich stanowi podatek od nieruchomości, którego wysokość w 2005 r. wyniesie 10.000.000 zł. Planuje się, że dochody z majątku gminy będą wynosiły 5.371.400 zł. Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi kolejny, co do wielkości dochód gminy. W 2005 r. powinien wynieść 6.410.099 zł. Jednym ze szczególnych dochodów własnych gminy są wpływy za wydawanie zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Przewidywana wysokość tych dochodów to 250.000 zł. Środki z tego źródła, zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej, są przeznaczane na profilaktykę antyalkoholową w gminie. 5
Duży udział w dochodach gminy ma również subwencja ogólna, która w 2005 r. składa się z dwóch części: - części oświatowej 10.239.344 zł - części równoważącej 1.088.178 zł Największą część stanowi co roku subwencja oświatowa. W praktyce wydatki gminy Strzegom na oświatę są jednak znacznie wyższe niż przekazywana na te cele subwencja z budżetu państwa. Różnicę gmina dopłaca z własnego budżetu. Ostatnim źródłem zasilającym budżet gminy są dotacje celowe. Są to bezzwrotne środki z budżetu państwa wydawane dokładnie na te cele, na które zostały gminie przekazane. W 2005 r. gmina otrzyma dotację w kwocie 4.499.843 zł. Dochody budżetu gminy nie są wielkością stałą, lecz szacunkową. Szacunek dochodów budżetowych ze względu na sytuację deficytu finansów państwa oraz zmienne przepisy podatkowe jest zadaniem trudnym. Warto zaznaczyć, że struktura budżetu gminy w ciągu roku ulega zmianie. Główną przyczyną zmian są różne wielkości dotacji celowych. Wysokość otrzymywanych dotacji jest uzależniona od zmieniających się przepisów prawnych, zaangażowania środków z budżetu gminy oraz pozyskiwania środków z funduszu strukturalnych Unii Europejskiej. 6
Na a co wydamy y pieniądze? e? Wydatki z budżetu Gminy związane są, m.in. z utrzymaniem dróg, oświetleniem ulicznym, zapewnieniem czystości i porządku w mieście, funkcjonowaniem szkół, zakładów budżetowych, działalnością kulturalną i sportową. Plan budżetu Gminy Strzegom na 2005r. zakłada wysokość wydatków w kwocie 52.156.788 zł, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy daje kwotę 1.851,76 zł. 7
Gospodarkę budżetową najbardziej obciąża konieczność finansowania oświaty. Niska subwencja oświatowa, zmusza gminę do przeznaczania z roku na rok coraz większej części swojego budżetu na utrzymanie istniejącej bazy szkolnej. Plan wydatków na 2005 r. zakłada, że gmina na oświatę przeznaczy 18.267.026 zł. Inne obszary działalności gminy, które związane są z największymi wydatkami to gospodarka komunalna i ochrona środowiska 7.592.972 zł, pomoc społeczna 6.087.125 zł, administracja publiczna 5.798.200 zł i gospodarka mieszkaniowa 4.533.204 zł. Ile pieniędzy Gmina przeznacza na rozw ozwój? Przygotowując projekt budżetu na 2005 r. wzięto pod uwagę sugestie mieszkańców wyrażone w złożonych w urzędzie wnioskach podczas bezpośrednich spotkań z burmistrzem. W związku z tym 22% wydatków budżetowych przeznaczono na zadania inwestycyjne, które mają podnieść standard życia mieszkańców w naszej gminie. Wysokość wydatków przewidzianych na realizację inwestycji w 2005 r. to kwota 11.476.337 zł. Sytuacja byłaby lepsza, gdyby nie konieczność finansowania oświaty. Wśród planowanych inwestycji jest między innymi budowa sieci kanalizacyjnej we wsi Graniczna, modernizacja basenów, poprawa nawierzchni dróg i chodników z wykorzystaniem strzegomskiego granitu. Zakłada się, że wielkość planowanych wydatków zamknie się kwotą ponad 52 mln zł. Jest to prawie o 11 mln zł więcej niż wynoszą dochody gminy. 8
Czy Gmina może wydać więcej j pieniędzy niż wynoszą jej j dochody? Z budżetem gminy jest jak z budżetem domowym. Gmina może wydać więcej pod warunkiem, że poszuka dodatkowych źródeł finansowania swoich potrzeb. Taka sytuacja rodzi zjawisko nazywane deficytem. Deficyt w wysokości 11 mln zł wywołany jest przez koszty realizacji zadań inwestycyjnych, właśnie na kwotę 11 mln zł. Gmina w ramach środków własnych nie jest w stanie ich sfinansować, dlatego musi na ten cel zaciągnąć kredyty i pożyczki. Stąd zadłużenie. Kwota zadłużenia jest jednak zawyżona, ponieważ zawiera dotacje unijne, które zostaną przypisane do dochodów po zakończeniu inwestycji. Ponadto, do planu wydatków inwestycyjnych przyjęto wielkości kosztorysowe, które w praktyce często okazują się dużo niższe. 9
10 Nadzór nad prawidłowością gospodarki finansowej Gminy Strzegom prowadzi Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocławiu.