SPRAWOZDANIE ZA ROK 2011

Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice Dyrektor : Prof. dr hab. Franciszek Adamicki SPRAWOZDANIE ZA ROK 2011 Tytuł: Analiza środków ochrony roślin w płodach rolnych Wykonawcy: Pracownia Badania Bezpieczeństwa Żywności Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach Kierownik Pracowni: dr Artur Miszczak Kierownik tematu: dr Artur Miszczak Autor opracowania: dr Artur Miszczak Praca wykonana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa w ramach zadania 5.1: Badanie środków ochrony roślin w płodach rolnych w ramach obowiązującego monitoringu krajowego oraz wymogów Unii Europejskiej Programu Wieloletniego na lata 2008-2014 pod nazwą: Rozwój zrównoważonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakości biologicznej i odżywczej produktów ogrodniczych oraz zachowania bioróżnorodności środowiska i ochrony jego zasobów Skierniewice, grudzień 2011

Spis treści 1. Cel badań... 3 2. Zakres i metoda badań... 4 3. Wyniki badań... 13 4. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych (), wykaz, w których wykryto związki niedopuszczone do ochrony oraz wysłane powiadomienia RASFF... 29 5. Podsumowanie... 32 6. Wnioski... 33 7. Tabele z wynikami szczegółowymi badań - Owoce... 34 8. Tabele z wynikami szczegółowymi badań Warzywa.... 85 9. Tabele z wynikami szczegółowymi badań Rośliny zielne i przyprawowe. 201 10. Tabele z wynikami szczegółowymi badań Uprawy rolnicze.. 227 11. Tabele z wynikami szczegółowymi badań Inne gatunki (wyrywkowo).. 262 12. Próbki z wieloma ami środków ochrony roślin... 326 Strona 2 z 329

1. Cel badań Urzędowe badania kontrolne są bardzo ważnym elementem ochrony zdrowia człowieka przed ujemnymi skutkami stosowania środków ochrony roślin w rolnictwie. Mają one na celu sprawdzenie prawidłowości stosowania środków ochrony roślin, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz zapobieganie wprowadzaniu do obrotu płodów rolnych stwarzających zagrożenie zdrowia człowieka i zwierząt (Dz.U.04.11.94 z późn. zm., Dz.U.07.119.817 z późn. zm., Regulacja Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005 z późn. zm.). Badania te wykorzystywane są dla: 1. opracowywania właściwej strategii nadzoru nad stosowaniem środków ochrony roślin, 2. bieżącej oceny jakości płodów rolnych i zachodzących zmian na przestrzeni lat, 3. identyfikowania zagrożeń i powiadamiania Podpunktu Krajowego Punktu Kontaktowego w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zgodnie z systemem wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt, tzw. RASFF. Pracownia Badania Bezpieczeństwa Żywności Instytutu Ogrodnictwa uczestniczy w realizacji zadania: Analiza środków ochrony roślin w płodach rolnych, pobieranych z miejsc produkcji od 2002 roku. Od 2009 roku badania te wykonywane są w ramach zadania 5.1: Badanie środków ochrony roślin w płodach rolnych w ramach obowiązującego monitoringu krajowego oraz wymogów Unii Europejskiej, który jest częścią Programu Wieloletniego na lata 2008-2014, wykonywanego przez Instytut Ogrodnictwa, pod nazwą: Rozwój zrównoważonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakości biologicznej i odżywczej produktów ogrodniczych oraz zachowania bioróżnorodności środowiska i ochrony jego zasobów. W ramach tego zadania Pracownia w roku bieżącym zbadała próby pochodzące ze wszystkich województw Polski. Strona 3 z 329

2. Zakres i metoda badań Pracownia Badania Bezpieczeństwa Żywności Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach posiada certyfikat akredytacji laboratorium badawczego nr AB 757 nadany przez Polskie Centrum Akredytacji (PCA), spełniając wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005. Równocześnie Pracownia wprowadziła procedury kontroli jakości zgodne z dokumentem SANCO/10684/2009 Method Validation and Quality Control Procedures for Pesticide Residue Analysis in Food and Feed z dnia 01 stycznia 2010r. W celu potwierdzenia kompetencji w zakresie oznaczania pestycydów w żywności pochodzenia roślinnego oraz zapewnienia kontroli jakości analiz Pracownia prowadzi politykę systematycznego uczestnictwa w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych w ramach systemów: - Food Analysis Performance Assessment Scheme (FAPAS) Central Science Laboratory, Norfolk, UK, Ministry of Agriculture, Fisheries and Food; - TestQual Residue Pesticides Proficiency Test Service, University of Almeria, Spain; - European Commission s Proficiency Test on Pesticide Residues in Fruit and Vegetables, CRL-MRM, University of Almeria, Spain; - EU Proficiency Tests. Pesticide Residues in Cereals using Multi and Single Residue Methods. CRL Cereals and Feedingstuff, National Food Institute, Danish Technical University/ CRL Single Residue Methods, CVUA Stuttgard, Germany. Badania przeprowadzone w tym roku potwierdziły wiarygodność akredytowanych metod analitycznych stosowanych w Pracowni. Pracownia wykonała analizy jakościowe i ilościowe środków ochrony roślin wykorzystując opisaną poniżej aparaturę analityczną: 1. Dwa chromatografy gazowe Agilent z detektorem masowym (GC/MS) zastosowanie: analiza jakościowa i ilościowa środków ochrony roślin metodą PN-EN 12393-1,3:2000 + I-01/PN-EN 12393-1,3:2000 2. Chromatograf gazowy Agilent wyposażony w detektor FDP (czuły na siarkę) i µecd; zastosowanie: analiza ilościowa fungicydów ditiokarbaminianowych oznacznych metodą PN-EN 12396-2:2002 + I-01/PN-EN 12396-2:2002 3. Chromatograf cieczowy Dionex z detektorami PDA i fluorescencyjnym; zastosowanie: analiza jakościowa i ilościowa środków ochrony roślin metodą PB-01 4. Chromatograf cieczowy Agilent z detektorem masowym (LC/MS/MS); zastosowanie: analiza jakościowa i ilościowa środków ochrony roślin metodą PB-01. Strona 4 z 329

Metody badawcze użyte do oceny środków ochrony roślin obejmowały: 1. Metoda: PN-EN 12393-1,3 + I-01/PN-EN 12393-1,3 (metoda akredytowana w zakresie elastycznym dopuszcza się aktualizację metody w ramach obiektu i badanej cechy ze zmianą zakresu badań) Metoda oparta na ekstrakcji środków ochrony roślin z próbki acetonitrylem i ich analizie przy użyciu chromatografu gazowego wyposażonego w detektor MS. Aparat A pozwala na oznaczenie 167 substancji wyszczególnionych w załączonej Tabeli 1. Lista A. Aparat B pozwala na oznaczenie 172 substancji wyszczególnionych w załączonej Tabeli 2. Lista B. 2. Metoda: PB-01 (metoda akredytowana w zakresie elastycznym dopuszcza się aktualizację metody w ramach obiektu i badanej cechy ze zmianą zakresu badań) Metoda oparta na analizie związków benzymidazolowych przy użyciu chromatografu cieczowego. HPLC/PDA pozwala na oznaczenie 5 substancji wyszczególnionych w załączonej Tabeli 3. Lista C. Cena za analizę jednej próbki wynosi: 3. Metoda: PN-EN 12396-2:2002 + I-01/PN-EN 12396-2:2002, edycja 2 obowiązuje od dnia 01.02.2008 (metoda akredytowana) Metoda oparta na pomiarze disiarczku węgla (metoda head space) przy użyciu chromatografu gazowego wyposażonego w detektor FPD lub MS. Metoda ta służy do analizy sumy fungicydów ditiokarbaminianowych takich jak: tiuram, maneb, mankozeb itp. (DGO 0,05 ). Wszystkie środki ochrony roślin, które były analizowane w badanych próbkach, są w zakresie akredytacji Pracowni nr AB 757. Poniżej w tabeli przedstawiono je wraz z ich dolnymi granicami oznaczalności (DGO). Strona 5 z 329

Tabela 1A. Wykaz środków ochrony roślin i ich dolnych granic oznaczalności (DGO) Lista A Nazwa środka DGO Nazwa środka DGO Nazwa środka DGO Nazwa środka DGO ochrony roślin ochrony roślin ochrony roślin ochrony roślin 1. Akrynatryna 0,05 44. Dichlobenil 0,005 87. Formotion 0,03 130. Pirymetanil 0,005 2. Alachlor 0,005 45. Dichlofention 0,05 88. Fosalon 0,02 131. Pirymifos-Me 0,005 3. Aldryna 0,01 46. Dichlofluanid 0,04 89. Fosmet 0,01 132. Pirymikarb 0,005 4. Alletryna 0,01 47. Dichlorfos 0,03 90. Furatiokarb 0,05 133. Piryproksyfen 0,05 5. Ametryna 0,01 48. Dichloroanilina 0,01 91. α-hch 0,01 134. Prochloraz 0,04 6. Atrazyna 0,01 49. Dichlorobenzofenon 0,01 92. β-hch 0,01 135. Procymidon 0,006 7. Azoksystrobina 0,02 50. Dietofenkarb 0,005 93. Heksachlorobenzen 0,006 136. Profam 0,02 8. Azyprotryna 0,05 51. Dieldryna 0,05 94. Heksakonazol 0,01 137. Profenfos 0,03 9. Benalaksyl 0,005 52. Difenokonazol 0,05 95. Heptenofos 0,02 138. Profluralina 0,006 10. Bifentryna 0,005 53. Difenyloamina 0,01 96. Imazalil 0,03 139. Prometryna 0,006 11. Bitertanol 0,01 54. Dimetachlor 0,008 97. Izofenfos 0,01 140. Propargit 0,02 12. Boskalid 0,05 55. Dimetoat 0,04 98. Jodofenfos 0,05 141. Propikonazol 0,01 13. Bromofos 0,01 56. Dimetomorf 0,05 99. Kaptafol 0,09 142. Propyzamid 0,005 14. Bromopropylat 0,008 57. Dimetylochlorotal 0,007 100. Kaptan 0,01 143. Protiofos 0,01 15. Bupirymat 0,007 58. Disulfoton 0,008 101. Karboksyna 0,01 144. Pyrazofos 0,05 16. Buprofezyna 0,01 59. Ditalimfos 0,01 102. Krezoksym-Me 0,006 145. Spiroksamina 0,01 17. Chinometionat 0,01 60. Dimoksystrobina 0,01 103. Kwinalfos 0,01 146. Sulfotep 0,01 18. Chlorbenzyd 0,05 61. α-endosulfan 0,05 104. Kwintocen 0,01 147. Tebukonazol 0,05 19. Chlorfenson 0,05 62. β -Endosulfan 0,05 105. Lindan 0,01 148. Technazen 0,01 20. Chlorfenwinfos 0,006 63. Endosulfan,siarczan 0,05 106. Malaokson 0,05 149. Terbacyl 0,05 21. Chlorobenzylat 0,005 64. Esfenwalerat 0,03 107. Malation 0,006 150. Terbutryna 0,006 22. Chloroprofam 0,02 65. Etion 0,008 108. Mekarbam 0,01 151. Tertbufos 0,008 23. Chloropropylat 0,01 66. Etofenproks 0,003 109. Metalaksyl 0,007 152. Tetrachlorwinfos 0,05 24. Chloropiryfos 0,01 67. Etofumestat 0,006 110. Metazachlor 0,01 153. Tetrahydroftalimid 0,01 25. Chloropiryfos-Me 0,007 68. Etoprofos 0,03 111. Metoksychlor 0,01 154. Tetradifon 0,02 26. Chlorotalonil 0,04 69. Etrimfos 0,007 112. Metolachlor 0,006 155. Tetrakonazol 0,005 27. Chlortiofos 0,1 70. Fenamidofos 0,006 113. Metrybuzyna 0,04 156. Tetrametryna 0,01 28. Cyflutryna 0,01 71. Fenarymol 0,03 114. Metydation 0,01 157. Tetrasul 0,006 29. Cyhalotryna 0,05 72. Fenazachina 0,004 115. Mewinfos 0,01 158. Tolchlofos-Me 0,005 30. Cyjanazyna 0,05 73. Fenchlorfos 0,006 116. Mychlobutanil 0,01 159. Tolilofluanid 0,008 31. Cyjanofenfos 0,05 74. Fenheksamid 0,02 117. Nitrofen 0,04 160. Triadimefon 0,05 32. α-cypermetryna 0,05 75. Fenitrotion 0,02 118. Oksadiksyl 0,02 161. Triadimenol 0,01 33. Cypermetryny I-IV 0,05 76. Fenoksykarb 0,05 119. Oksyfluorofen 0,02 162. Trialat 0,01 34. Cyprodynil 0,004 77. Fenpropatryna 0,01 120. Paklobutrazol 0,01 163. Triazofos 0,05 35. p,p -DDT 0,007 78. Fention 0,006 121. Paration 0,01 164. Trifloksystrobina 0,008 36. p,p -DDMU 0,005 79. Fenwalerat 0,03 122. Paration-Me 0,02 165. Triflumizol 0,03 37. p,p -DDM 0,005 80. Fluchloralina 0,005 123. Pencykuron 0,05 166. Trifluralina 0,006 38. p,p -DDE 0,005 81. Fludioksonil 0,01 124. Pendimetalina 0,005 167. Winklozolina 0,01 39. p,p -DDD 0,005 82. Flusilazol 0,004 125. Penkonazol 0,007 40. o,p -DDT 0,008 83. Fluwalinat 0,05 126. Permetryna 0,01 41. o,p -DDE 0,005 84. Fonofos 0,007 127. Pertan 0,006 42. o,p -DDD 0,005 85. Forat 0,05 128. Pikoksystrobina 0,005 43. Diazynon 0,01 86. Forat, siarczan 0,05 129. Pirydaben 0,04 Strona 6 z 329

Tabela 1B. Wykaz środków ochrony roślin i ich dolnych granic oznaczalności (DGO) Lista B Nazwa środka DGO Nazwa środka DGO Nazwa środka DGO Nazwa środka DGO ochrony roślin ochrony roślin ochrony roślin ochrony roślin 1. Akrynatryna 0,01 46. Dichlofluanid 0,01 91. Formotion 0,05 136. Pirymikarb 0,01 2. Alachlor 0,01 47. Dichlorfos 0,01 92. Fosalon 0,01 137. Piryproksyfen 0,01 3. Aldryna 0,01 48. Dichloroanilina 0,01 93. Fosmet 0,01 138. Prochloraz 0,01 4. Alletryna 0,01 49. Dichlorobenzofenon 0,01 94. Furatiokarb 0,01 139. Procymidon 0,01 5. Ametryna 0,01 50. Dieldryna 0,01 95. α-hch 0,01 140. Profam 0,01 6. Atrazyna 0,01 51. Dietofenkarb 0,01 96. β-hch 0,01 141. Profenfos 0,01 7. Azoksystrobina 0,01 52. Difenokonazol 0,01 97. Heksachlorobenzen 0,01 142. Profluralina 0,01 8. Azynofos-Me 0,01 53. Difenyloamina 0,01 98. Heksakonazol 0,01 143. Prometryna 0,01 9. Benalaksyl 0,01 54. Dimetachlor 0,01 99. Heptenofos 0,05 144. Propargit 0,01 10. Bifentryna 0,01 55. Dimetoat 0,05 100. Imazalil 0,01 145. Propikonazol 0,01 11. Bitertanol 0,01 56. Dimetomorf 0,01 101. Izofenfos 0,01 146. Propyzamid 0,01 12. Boskalid 0,01 57. Dimetylochlorotal 0,01 102. Jodofenfos 0,01 147. Protiofos 0,01 13. Bromofos 0,01 58. Dimoksystrobina 0,01 103. Kaptan 0,01 148. Pyraklostrobina 0,01 14. Bromopropylat 0,01 59. Disulfoton 0,01 104. Karboksyna 0,01 149. Pyrazofos 0,01 15. Bupirymat 0,01 60. Ditalimfos 0,01 105. Krezoksym-Me 0,01 150. Spiroksyamina 0,01 16. Buprofezyna 0,01 61. Endosulfan,siarczan 0,05 106. Kwinalfos 0,01 151. Sulfotep 0,01 17. Chinometionat 0,01 62. α-endosulfan 0,01 107. Kwinoksyfen 0,01 152. Tebukonazol 0,01 18. Chlorbenzyd 0,01 63. β-endosulfan 0,01 108. Kwintocen 0,05 153. Technazen 0,01 19. Chlorfenson 0,01 64. Epoksykonazol 0,01 109. Lindan 0,05 154. Terbacyl 0,01 20. Chlorfenwinfos 0,01 65. Esfenwalerat 0,01 110. Malaokson 0,01 155. Terbutryna 0,01 21. Chlorobenzylat 0,01 66. Etion 0,01 111. Malation 0,01 156. Tertbufos 0,01 22. Chloropiryfos 0,01 67. Etofenproks 0,01 112. Mekarbam 0,05 157. Tetrachlorwinfos 0,01 23. Chloropiryfos-Me 0,01 68. Etofumestat 0,01 113. Metalaksyl 0,01 158. Tetradifon 0,01 24. Chloroprofam 0,01 69. Etoksykwina 0,01 114. Metazachlor 0,01 159. Tetrahydroftalimid 0,01 25. Chloropropylat 0,01 70. Etoprofos 0,05 115. Metkonazol 0,01 160. Tetrakonazol 0,01 26. Chlorotalonil 0,01 71. Etrimfos 0,01 116. Metoksychlor 0,01 161. Tetrametryna 0,01 27. Chlortiofos 0,01 72. Fenamidofos 0,01 117. Metolachlor 0,01 162. Tetrasul 0,01 28. Cyflutryna 0,01 73. Fenarymol 0,01 118. Metrybuzyna 0,01 163. Tolchlofos-Me 0,01 29. Cyhalotryna 0,01 74. Fenazachina 0,01 119. Metydation 0,01 164. Tolilofluanid 0,01 30. Cyjanazyna 0,01 75. Fenbukonazol 0,01 120. Mewinfos 0,01 165. Triadimefon 0,01 31. Cyjanofenfos 0,01 76. Fenchlorfos 0,01 121. Mychlobutanil 0,01 166. Triadimenol 0,01 32. α-cypermetryna 0,01 77. Fenitrotion 0,01 122. Nitrofen 0,01 167. Trialat 0,01 33. Cypermetryny I-IV 0,01 78. Fenoksykarb 0,01 123. Oksadiksyl 0,01 168. Triazofos 0,01 34. Cyprodynil 0,01 79. Fenpropatryna 0,01 124. Paklobutrazol 0,01 169. Trifloksystrobina 0,01 35. o,p -DDD 0,01 80. Fenpropimorf 0,01 125. Paration 0,01 170. Triflumizol 0,01 36. o,p -DDE 0,01 81. Fention 0,01 126. Paration-Me 0,01 171. Trifluralina 0,01 37. o,p -DDT 0,01 82. Fenwalerat 0,01 127. Pencykuron 0,01 172. Winklozolina 0,01 38. p,p -DDD 0,01 83. Fluchloralina 0,01 128. Pendimetalina 0,01 39. p,p -DDE 0,01 84. Fludioksonil 0,01 129. Penkonazol 0,01 40. p,p -DDM 0,01 85. Fluorodifon 0,01 130. Permetryna 0,01 41. p,p -DDMU 0,01 86. Flusilazol 0,01 131. Pertan 0,01 42. Deltametryna 0,01 87. Fluwalinat 0,01 132. Pikoksystrobina 0,01 43. Diazynon 0,01 88. Fonofos 0,01 133. Pirydaben 0,01 44. Dichlobenil 0,01 89. Forat 0,01 134. Pirymetanil 0,01 45. Dichlofention 0,01 90. Forat, siarczan 0,05 135. Pirymifos-Me 0,01 Tabela 1C. Wykaz środków ochrony roślin i ich dolnych granic oznaczalności (DGO) Lista C Nazwa środka DGO ochrony roślin 1. Acetamiprid 0,006 2. Karbaryl 0,006 3. Karbendazym 1 0,01 4. Tiabendazol 0,008 5. Tiofanat metylu 0,008 1 - suma karbendazymu i benomylu Strona 7 z 329

W roku 2011 badaniami kontrolnymi objęto co najmniej 173 substancje biologicznie czynne środków ochrony roślin (tab.1a, 1B i 1C) oraz 23 uprawy 5 upraw sadowniczych, 9 upraw warzyw, 7 upraw roślin zielnych i przyprawowych oraz 2 uprawy rolnicze.. Część prób była analizowana na potrzeby kontroli wyrywkowej. Pochodziły one z 16 rodzajów upraw. Szczegółowy program badań dotyczący oznaczanych środków ochrony roślin dla poszczególnych upraw został przedstawiony w odpowiednich tabelach. Uprawy sadownicze: 7 (jabłoń), 14 (malina), 25 (porzeczki), 36 (truskawka), 47 (wiśnia); Uprawy warzyw: 57 (fasola szparagowa), 72 (kalafior), 88 (kapusta głowiasta), 106 (kapusta pekińska), 121 (marchew), 139 (papryka), 146 (pietruszka korzeniowa), 161 (pomidor), 164 (sałata); Uprawy roślin zielnych i przyprawowych: 172 (bazylia), 175 (bratek polny), 178 (koper włoski), 182 (łopian), 185 (melisa lekarska), 189 (mięta pieprzowa), 194 (szczaw); Uprawy rolnicze: 197 (rzepak), 213 (ziemniak); Uprawy inne, sprawdzane wyrywkowo: 231 (aronia), 234 (bób); 237 (brokuł), 242 (burak cukrowy), 245 (burak ćwikłowy), 248 (cebula), 253 (dzika róża), 256 (jabłoń), 259 (jęczmień), 264 (ogórek), 267 (por), 270 (pszenica), 278 (rzodkiewka), 281 (seler), 285 (śliwa), 290 (żyto). Próbki do badań zgodnie z wcześniej ustalonym harmonogramem pobierali pracownicy Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa, a następnie dostarczali je do laboratorium. Ogółem pobrano do badań 550 monitorowych płodów rolnych, w tym: 193 owoców, 256 warzyw, 11 prób z upraw roślin zielnych i przyprawowych, 45 upraw rolniczych oraz 45 dla celów kontroli wyrywkowej (rys.1). Liczbę płodów rolnych dostarczonych przez poszczególne województwa podano w tab.2, a gatunków w poszczególnych grupach upraw na rys. 2-6. W monitorowanych próbkach wykonano 95.150 analiz środków ochrony roślin. Najwięcej analiz wykonano w warzywach 44.288 (46,6%), w owocach 33.389 (35.1%), w uprawach rolniczych 7.785 analiz (8,2%), w roślinach zielnych i przyprawowych 1.903 analiz (2.0%) oraz w uprawach sprawdzanych wyrywkowo 7.785 analiz (8,2%). Ocenę uzyskanych wyników prowadzono w oparciu o wykazy najwyższych dopuszczalnych poziomów środków ochrony roślin zawarte w rozporządzeniach Ministra Zdrowia w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pestycydów, które mogą znajdować się w środkach chemicznych lub na ich powierzchni (DzU.07.119.817 z późniejszymi zmianami) oraz Regulacji Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005 wraz z późniejszymi zmianami. Strona 8 z 329

Tab.2. Liczby płodów rolnych dostarczonych przez inspektorów WIORiN i zanalizowanych na obecność środków ochrony roślin Lp. WIOR (Województwo) Owoce Warzywa Uprawy rolnicze Rośliny zielne i przyprawowe Inne wyrywkowo 1 dolnośląskie 9 21 3 1 9 2 kujawsko-pomorskie 0 19 2 0 0 3 lubelskie 44 21 2 0 2 4 lubuskie 0 11 3 0 2 5 łódzkie 34 24 2 2 1 6 małopolskie 5 21 2 1 0 7 mazowieckie 28 25 2 0 3 8 opolskie 21 12 2 1 5 9 podkarpackie 0 17 2 0 4 10 podlaskie 13 11 3 2 6 11 pomorskie 0 8 4 0 3 12 śląskie 10 13 2 0 1 13 świętokrzyskie 29 11 2 2 1 14 warmińsko-mazurskie 0 17 2 0 3 15 wielkopolskie 0 11 3 0 0 16 zachodniopomorskie 0 14 9 2 5 Ogółem 193 256 45 11 45 Strona 9 z 329

BADANE UPRAWY Strona 10 z 329

Strona 11 z 329

Strona 12 z 329

3. Wyniki badań Ogółem przebadano 550. W 301 próbkach, czyli w 54,7% ogółu analizowanych nie stwierdzono obecności środków ochrony roślin. W 230 próbkach, czyli w 41,8% wykryto pozostające poniżej najwyższych dopuszczalnych (), a w 3,5% ogólnej liczby, czyli w 19 próbkach, stwierdzono przekroczenia ustalone w aktualnych rozporządzeniach Ministra Zdrowia w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pestycydów, które mogą znajdować się w środkach chemicznych lub na ich powierzchni (DzU.07.119.817 z późniejszymi zmianami) lub zgodnie z Regulacją Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005. Powyższe dane zostały przedstawione poniżej, na Rys. 7: Analizując poszczególne grupy upraw stwierdzono, że: - na 193 owoców: 83 (43,0%) nie zawierało, 104 (53,9%) zawierało poniżej, a przekroczenia stwierdzono w sześciu (3,1%) próbkach Rys. 8; Strona 13 z 329

- na 256 warzyw: 132 (51,6%) nie zawierało, 116 (45,3%) zawierało poniżej, a przekroczenia stwierdzono w 8 (3,1%) próbkach Rys. 9; - na 45 upraw rolniczych: 42 (93,3%) nie zawierało, żadna z nie zawierała poniżej, a przekroczenia stwierdzono w trzech (6,7%) próbkach Rys. 10; - na 11 pobranych z upraw roślin zielnych i przyprawowych: 8 (72,7%) nie zawierało, jedna (9,1%) próbka zawierała poniżej, a przekroczenia stwierdzono w 2 (18,2%) próbkach Rys. 11; - na 45 pobranych z gatunków sprawdzanych wyrywkowo: 36 (80,0%) nie zawierało, a 9 (20,0%) zawierało poniżej Rys. 12.. Strona 14 z 329

Strona 15 z 329

Strona 16 z 329

Pozosta środków ochrony roślin występowały najczęściej w próbkach brokuł, kopru i łopianu (100%), kalafiora (95%), jabłek (82%), kapusty głowiastej (69%), kapusty pekińskiej (68%), pomidora, selera i śliwy (50%). Częstotliwość wykrywania w poszczególnych uprawach przedstawiają Rys. 11-14. Strona 17 z 329

Strona 18 z 329

W czasie trwania zadania wykryto 33 spośród 173 oznaczanych środków ochrony roślin, obejmujących fungicydy, insektycydy i herbicydy: - insektycydy fosforoorganiczne: chloropiryfos, chroropiryfos metylu, diazynon, dimetoat, pirymifos metylu; - insektycydy pyretroidowe: bifentryna, cypermetryny, cyhalotryna; - insektycydy karbaminianowe: pirimikarb; - insektycydy pozostałe: fenazachina, propargit; - fungicydy karbaminianowe: karbendazym, tiofanat metylu; - fungicydy ditiokarbaminianowe: np. maneb, mankozeb, propineb, tiuram itp. oznaczane jako disiarczek węgla; - fungicydy pozostałe: azoksystrobina, boskalid, bupirymat, cyprodynil, difenokonazol, difenyloamina, fenheksamid, fludioksonil, folpet, iprodion, kaptan, krezoksym metylu, pyrimetanil, pyraklostrobina, tetrakonazol, triadimenol, trifloksystrobina; - herbicydy: pendimetalina, trifluralina. Strona 19 z 329

Poszczególne środki wykrywane były z różną częstotliwością w zależności od uprawy. Szczegółowe dane przedstawiono w tabeli 3. Tab.3. Najczęściej wykrywane środków ochrony roślin w 2011 roku ( 10% ) Związek Uprawa analizowanych Próbki zawierające (n) % ditiokarbaminiany łopian 1 1 100.0 ditiokarbaminiany brokuł 4 4 100.0 ditiokarbaminiany kalafior 42 40 95.2 ditiokarbaminiany kapusta głowiasta 52 36 69.2 kaptan jabłoń 82 45 54.9 pirymetanil pomidor 2 1 50.0 tetrakonazol pomidor 2 1 50.0 chloropiryfos metylu koper włoski 2 1 50.0 pendimetalina koper włoski 2 1 50.0 tetrakonazol seler 2 1 50.0 cypermetryny cebula 3 1 33.3 ditiokarbaminiany kapusta pekińska 34 11 32.4 chloropiryfos kapusta pekińska 34 10 29.4 cypermetryny brokuł 4 1 25.0 fenazachina śliwa 4 1 25.0 pirymikarb śliwa 4 1 25.0 cyprodynil truskawka 43 10 23.3 ditiokarbaminiany jabłoń 82 18 22.0 kaptan wiśnia 23 5 21.7 propargit jabłoń 82 17 20.7 pirymetanil jabłoń 82 16 19.5 ditiokarbaminiany truskawka 43 8 18.6 pirymifos metylu rzepak 17 3 17.6 fenheksamid malina 18 3 16.7 pirymetanil truskawka 43 7 16.3 boskalid jabłoń 82 13 15.9 ditiokarbaminiany sałata 13 2 15.4 azoksystrobina sałata 13 2 15.4 ditiokarbaminiany porzeczka 27 4 14.8 chloropiryfos marchew 54 8 14.8 karbendazym jabłoń 82 12 14.6 cypermetryny wiśnia 23 3 13.0 triadimenol wiśnia 23 3 13.0 azoksystrobina kapusta pekińska 34 4 11.8 pirymetanil kapusta pekińska 34 4 11.8 boskalid truskawka 43 5 11.6 fludioksonil truskawka 43 5 11.6 difenokonazol porzeczka 27 3 11.1 trifluralina pietruszka 20 2 10.0 Syntezę wyników badań dla poszczególnych upraw przedstawiono poniżej, a szczegółowe wyniki zamieszczono w tabelach 7-173. Strona 20 z 329

Owoce Jabłka Zbadano 82 próbki jabłek na obecność 173 związków (tab.7). nie zawierających badanych związków wyniosła 15, co stanowi ok. 18,3% wszystkich analizowanych owoców. W pozostałych próbkach wykrywano siedmiu insektycydów: chloropiryfosu (2 próbki), diazynonu (1 próbka), bifentryny (2 próbki), cypermetryn (1 próbka), pirymikarbu (4 próbki), fenazachiny (1 próbka) i propargitu (17 ) oraz 9 fungicydów: ditiokarbaminianów (18 ), karbendazymu (12 ), tiofanatu metylu (6 ), boskalidu (13 ), cyprodinilu (3 próbki), difenokonazolu (1 próbka), kaptanu (45 ), krezoksymu metylu (1 próbka), pirymetanilu (16 ), pyraklostrobiny (2 próbki), triadimenolu (1 próbka) i trifloksystrobiny (5 ) tab.8. Łącznie 44 (ok. 54%) jabłek zawierało więcej niż jednego środka ochrony roślin. W 21 próbkach znaleziono 2 związków, w 14 3 związków, w 5 próbkach 4, w trzech 5, a jednej - dziewięciu związków występujących jednocześnie (tab.294). W jednej próbce stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu diazynonu zarówno według norm krajowych, jak i norm europejskich. Przekroczenie to nie kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF. Malina Zbadano 18 owoców maliny na obecność 173 związków (tab. 14). Trzynaście było wolnych od środków ochrony roślin. W pięciu pozostałych próbkach wykryto fungicydów ditiokarbaminianowych (1 próbka), boskalidu (1 próbka), cyprodynilu (1 próbka), fenheksamidu (3 próbki), kaptanu (1 próbka) i pirymetanilu (2 próbki) - tab.15. Dwie próbki zawierały trzech środków ochrony roślin jednocześnie (tab.294). W jednej próbce stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu po zastosowaniu fungicydów ditiokarbaminianowych zarówno według norm krajowych, jak i norm europejskich. W jednej próbce wykryto kaptanu, który nie ma zezwolenia do stosowania w uprawie maliny. Obie te sytuacje kwalifikowały się do zgłoszenia w systemie RASFF. Porzeczki czarne Zbadano 26 porzeczek na obecność 173 związków (tab. 25). Dziewiętnaście było wolnych od środków ochrony roślin. W pozostałych próbkach wykrywano czterech insektycydów: bifentryny (2 próbki), cypermetryn (1 próbka), Strona 21 z 329

fenazachiny (1 próbka) i propargitu (1 próbka) oraz siedmiu fungicydów: ditiokarbaminianów (4 próbki), karbendazymu (1 próbka), boskalidu (1 próbka), bupirymatu (1 próbka), cyprodynilu (1 próbka), difenokonazolu (3 próbki) i kaptanu (1 próbka) tab.26. Łącznie 5 (19,2%) zawierało więcej niż jednego środka ochrony roślin. W 3 próbkach znaleziono 2 związków, w jednej 3 związków, a w jednej próbce sześciu związków występujących jednocześnie (tab.294). W czterech próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów zarówno według norm krajowych, jak i norm europejskich. Przekroczenia dotyczyły cypermetryn, kaptanu oraz fenazachiny (związek niedopuszczony do stosowana w uprawie porzeczki) i propargitu, które kwalifikowały się do zgłoszenia w systemie RASFF. Truskawki Zbadano 43 próbki truskawek na obecność 173 związków (tab. 36). Dwadzieścia dwie próbki (51%) były wolne od środków ochrony roślin. W pozostałych próbkach wykrywano siedmiu fungicydów: ditiokarbaminianów (8 ), boskalidu (5 ), cyprodynilu (10 ), fludioksonilu (5 ), folpetu (1 próbka), pirymetanilu (7 ) i tetrakonazolu (1 próbka) tab.37. Łącznie dziesięć (23,3%) zawierało więcej niż jednego środka ochrony roślin. W 6 próbkach znaleziono 2 związków, w 2 3 związków, a w dwóch próbkach czterech związków występujących jednocześnie (tab.294). Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów zarówno według norm krajowych, jak i norm europejskich. Wiśnie Zbadano 23 próbki wiśni na obecność 173 związków (tab. 47). W 14 próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. W pozostałych próbkach wykrywano jednego insektycydu: cypermetryn (3 próbki) oraz czterech fungicydów: ditiokarbaminianowów (1 próbka), difenokonazolu (1 próbka), kaptanu (5 ) i triadimenolu (3 próbki) - tab. 48. Cztery próbki zwierały po dwie środków ochrony roślin jednocześnie (tab.294). Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów zarówno według norm krajowych, jak i norm europejskich. Strona 22 z 329

Warzywa Fasola szparagowa Zbadano 25 fasoli szparagowej na obecność 173 związków (tab. 57). W dwudziestu czterech próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. W jednej próbkach wykryto dopuszczalne ilości trzech fungicydów: cyprodynilu, fludioksonilu i pirymetanilu - tab. 58. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów zarówno według norm krajowych, jak i norm europejskich. Kalafior Zbadano 42 próbki kalafiora na obecność 173 związków (tab. 72). Dwie próbki były wolne od poszukiwanych środków ochrony roślin. Pozostałe zawierały po zastosowaniu fungicydów ditiokarbaminianowych tab.73. W jednej próbce stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu chloropiryfosu zarówno według norm krajowych, jak i norm europejskich, które jednak nie kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF. Kapusta głowiasta Zbadano 52 próbki kapusty głowiastej na obecność 173 związków (tab. 88). Szesnaście było wolnych od poszukiwanych środków ochrony roślin. W pozostałych próbkach wykryto po zastosowaniu fungicydów ditiokarbaminianowych w dozwolonych jednak ilościach w świetle norm krajowych i unijnych (tab. 89). Kapusta pekińska Zbadano 34 próbki kapusty pekińskiej na obecność 173 związków (tab.106). W 11 próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. W pozostałych próbkach wykryto pięciu insektycydów chloropiryfosu, bifentryny, cyhalotryny, cypermetryn i pirymikarbu oraz pięciu fungicydów ditiokarbaminianowych, azoksystrobiny, iprodionu, pirymetanilu i trifloksystrobiny (tab. 107). W trzech próbkach znaleziono 2 związków, w czterech 3 związków, a w dwóch próbkach czterech związków występujących jednocześnie (tab.294). W czterech próbkach stwierdzono przekroczenia najwyższego dopuszczalnego poziomu pirymetanilu i dimetoatu lub/i zastosowanie pirymetanilu jako środka nie mającego zezwolenia do stosowania w tej uprawie, które kwalifikowały się do zgłoszenia w systemie RASFF. Strona 23 z 329

Marchew Zbadano 54 marchwi na obecność 173 związków (tab. 121). W 42 próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. W pozostałych próbkach wykryto trzech insektycydów: chloropiryfosu, chloropiryfosu metylu i cypermetryn, dwóch fungicydów: azoksystrobiny i boskalidu oraz jednego herbicydu: trifluraliny tab.122. W dwóch próbach wykryto przekroczenia chloropiryfosu, które jednak nie kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF. Zgłoszono jednak wykrycie chloropiryfosu metylowego i trifluraliny, których zastosowanie w tej uprawie nie jest dopuszczone. Papryka Zbadano 13 papryki na obecność 173 związków (tab. 139). W 10 próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. Dwie próbki zawierały dozwolone ilości po zastosowaniu fungicydów ditiokarbaminianowych i cyprodynilu - tab.140. Zgłoszono wykrycie w jednej próbie difenyloaminy, której zastosowanie w tej uprawie nie jest dopuszczone. Pietruszka korzeniowa Zbadano 20 pieczarek na obecność 173 związków (tab. 146). W 17 próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. Dwie próbki zawierały dozwolone ilości tetrakonazolu (fungicyd) i trifluraliny (herbicyd) - tab.147. Wykryto w jednej próbie przekroczenie chloropiryfosu, które jednak nie kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF. Zgłoszono natomiast wykrycie trifluraliny, której zastosowanie w tej uprawie nie jest dopuszczone. Pomidor Zbadano dwie próbki pomidora na obecność 173 związków (tab. 161). W jednej próbce nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin, a w drugiej wykryto pirymetanilu i tetrakonazolu, których zastosowanie w tej uprawie nie jest dopuszczone, co kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF. Sałata Zbadano 13 sałaty na obecność 173 związków (tab. 164). W 9 próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. W pozostałych wykryto po dwóch fungicydach: ditiokarbaminianach i azoksystrobinie tab.165. W jednej próbce Strona 24 z 329

stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu ditiokarbaminianów, które jednak nie kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF. Uprawy roślin zielnych i przyprawowych Bazylia Zbadano jedną próbkę bazylii na obecność 173 związków (tab. 172). Próbka ta nie zawierała poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 173). Bratek polny Zbadano jedną próbkę bratka polnego na obecność 173 związków (tab. 175). Próbka ta nie zawierała poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 176). Koper włoski Zbadano dwie próbki kopru na obecność 173 związków (tab. 178). W jednej próbce wykryto chloropiryfosu metylu, którego zastosowanie w tej uprawie nie jest dopuszczone, co kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF, a w drugiej wykryto przekroczenie pendimetaliny, które jednak nie kwalifikowało się do zgłoszenia w systemie RASFF. Łopian Zbadano jedną próbkę łopianu na obecność 173 związków (tab. 182). Próbka ta zawierała dopuszczalne ilości po zastosowaniu fungicydów ditiokarbaminianowych (tab. 183). Melisa lekarska Zbadano dwie próbki melisy lekarskiej na obecność 173 związków (tab. 185). Nie wykryto w tych próbkach poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 186). Mięta pieprzowa Zbadano trzy próbki mięty pieprzowej na obecność 173 związków (tab. 189). Nie wykryto w tych próbkach poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 190). Szczaw Zbadano jedną próbkę szczawiu na obecność 173 związków (tab. 194). Nie wykryto w tej próbce poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 195). Strona 25 z 329

Uprawy rolnicze Rzepak Zbadano 17 rzepaku na obecność 173 związków (tab. 197). W 14 próbkach nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin. W pozostałych trzech wykazano przekroczenia pirymifosu metylu w świetle norm krajowych i unijnych tab.198. Dwa przypadki kwalifikowały się do zgłoszenia w systemie RASFF. Ziemniaki Zbadano 28 ziemniaków na obecność 173 związków (tab. 213). Żadna próbka nie zawierała poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 214). Inne gatunki (wyrywkowo) Aronia Zbadano jedną próbkę aronii na obecność 173 związków (tab. 231). Nie wykryto w tej próbce poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 232). Bób Zbadano jedną próbkę bobu na obecność 173 związków (tab. 234). Nie wykryto w tej próbce poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 235). Brokuł Zbadano cztery próbki brokuła na obecność 173 związków (tab. 237). W próbach wykryto po cypermetrynach (insektycyd) i fungicydach ditiokarbaminianowych tab.238. Występowały one w dopuszczalnych ilościach w świetle norm krajowych i unijnych Burak cukrowy Zbadano dwie próbki buraka cukrowego na obecność 173 związków (tab. 242). Żadna próbka nie zawierała poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 243). Burak ćwikłowy Zbadano jedną próbkę buraka ćwikłowego na obecność 173 związków (tab. 245). Nie wykryto w tej próbce poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 246). Strona 26 z 329

Cebula Zbadano trzy próbki cebuli na obecność 173 związków (tab. 248). Dwie próbki nie zawierała poszukiwanych środków ochrony roślin, a jedna cypermetryn, które występowały w dopuszczalnych ilościach w świetle norm krajowych i unijnych (tab. 249). Dzika róża Zbadano jedną próbkę dzikiej róży na obecność 173 związków (tab. 253). Nie wykryto w tej próbce poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 254). Jabłoń Zbadano jedną próbkę jabłek na obecność 173 związków (tab. 253). Nie wykryto w tej próbce poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 254). Jęczmień Zbadano 4 próbki jęczmienia na obecność 173 związków (tab. 259). W żadnej z tych nie wykryto poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 260). Ogórek Zbadano jedną próbkę ogórka lekarskiej na obecność 173 związków (tab. 264). Próbka ta była wolna od poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 265). Por Zbadano jedną próbkę pora na obecność 173 związków (tab. 267). Próbka ta była wolna od poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 268). Pszenica Zbadano 15 pszenicy na obecność 173 związków (tab. 270). W jednej próbce wykryto pirymifosu metylu, w dopuszczalnych jednak ilościach w świetle norm krajowych i unijnych (tab. 271). Rzodkiewka Zbadano jedną próbkę rzodkiewki na obecność 173 związków (tab. 278). Próbka ta była wolna od poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 279). Strona 27 z 329

Seler Zbadano dwie próbki selera na obecność 173 związków (tab. 281). W jednej próbce wykryto tetrakonazolu, w dopuszczalnych jednak ilościach w świetle norm krajowych i unijnych (tab. 282). Śliwa Zbadano cztery próbki śliwek na obecność 173 związków (tab. 285). W jednej próbce wykryto pirymikarbu, a w drugiej - fenazachiny, w dopuszczalnych jednak ilościach w świetle norm krajowych i unijnych (tab. 286). Żyto Zbadano trzy próbki żyta na obecność 173 związków (tab. 290). Próbki te były wolne od poszukiwanych środków ochrony roślin (tab. 291). Strona 28 z 329

4. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych (), wykaz, w których wykryto związki niedopuszczone do ochrony oraz wysłane powiadomienia RASFF Według obowiązujących rozporządzeń Ministra Zdrowia w sprawie oraz w świetle Dyrektyw Unii Europejskiej 10 badanych płodów rolnych zawierało przekraczające najwyższe dopuszczalne poziomy (tab. 4, 6). W 12 próbach stwierdzono występowanie związków niedopuszczonych do stosowania w danych uprawach (tab. 5, 6A). Tab. 4. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych () środków ochrony roślin w płodach rolnych w 2011 r. kwalifikujące się do powiadomień w systemie RASFF. Związek Uprawa RP / UE zawierających przekroczenia wg RP % badanych zawierających przekroczenia wg UE % badanych Pirymifos metylowy Rzepak 0,05/0,05 2 11,8 2 11,8 Pirymetanil Kapusta pekińska 0,05/0,05 3 8,8 3 8,8 Dimetoat Kapusta pekińska 0,02/0,02 1 2,9 1 2,9 Ditiokarbaminiany Malina 0,05/0,05 1 5,6 1 5,6 Diazynon Jabłka 0,01/0,01 1 1,2 1 1,2 Chloropiryfos-Me Koper włoski 0,05/0,05 1 50% 1 50% Fenazachina Porzeczka 0,01/0,01 1 3,7% 1 3,7% Propargit Porzeczka 0,01/0,01 1 3,7% 1 3,7% Razem 10 1,8 10 1,8 Tab. 5. Wykryte związki niedopuszczone do stosowania w uprawach Związek Uprawa % badanych pirymetanil pomidor 1 50,0 pirymetanil kapusta pekińska 4 11,8 tetrakonazol pomidor 1* 50,0 chloropiryfos-me marchew 1 1,8 chloropiryfos-me koper włoski 1 50,0 trifluralina marchew 1* 1,8 trifluralina pietruszka 1 5,0 kaptan malina 1 5,6 diazynon jabłka 1 1,2 fenazachina porzeczka 1 3,7 dimetoat kapusta pekińska 1* 2,9 SUMA 12 2,2 * - próbki z wieloma związkami niedopuszczonymi do stosowania Strona 29 z 329

Tab. 6. Powiadomienia wg systemu RASFF wynikające z przekroczeń ( wg rozp. Ministra Zdrowia Dz.U.07.119.817.z późn. zm. oraz od 01.09.2008 Regulacja Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005) Rodzaj próbki Rzepak Rzepak Kapusta pekińska Kapusta pekińska Kapusta pekińska Malina Jabłka Koper Porzeczka czarna Porzeczka czarna Pochodzenie próbki Badane związki Nr próbki "LUBO-AGRA", Lubogoszcz, 78-450 Grzmiąca woj. pomorskie Kamienica Sp. z o.o., ul. Rybacka 3 D/2, 69-220 Ośno, woj. lubuskie Mariusz Paluch, Rulice 93, 32-010 Kocmyrzów, woj. małopolskie Jarosław Solis, Natalin 4, 23-250 Urzędów, woj. lubelskie Krzysztof Miazek, Chąśno 11, 99-413 Chąśno, woj. łódzkie Sławomir Gola, ul. Spacerowa 3, 23-210 Kraśnik woj. lubelskie Karol Tomaszkiewicz, Zabostów Mały 25, 99-400 Łowicz, woj. łódzkie Zbigniew Gałaj, Bocheń 80, 99-400 Łowicz woj. łódzkie Tadeusz Krupińskie ul. Okopowa 18, 06-400 Ciechanów woj. mazowieckie Rajmunt Budziszewski, Świerże Zielone 12, 07-323 Zaręby Kościelne woj. mazowieckie Stwierdzone * pirymifos-me ZP-72/11/OSZ 0.11 0.05 pirymifos-me LUB/3/2011/OSŁ 1.78 0.05 pirymetanil OKR 8/2011 0.15 0.05 pirymetanil OKR.7123.39.8.2011 0.19 0.05 dimetoat 0,16 0,02 OŁO-OR-513-21/2011 pirymetanil 0,35 0,05 ditiokarbaminiany OKR-7012-59/11 0.10 0.05 diazynon OŁO-OR-513-14/2011 0.019 0.01 chloropiryfos-me OŁO-OR-513-5/2011 0,30 0,05 fenazachina MZ 12/11/2 0.048 0,01 propargit MZ 14/11/2 0.41 0,01 Strona 30 z 329

Tab.6a. Powiadomienia wg systemu RASFF wynikające ze stosowania niedozwolonych środków ochrony roślin ( wg Ustawy o ochronie roślin z 18 grudnia 2003 r. Dz.U. nr 11, poz. 94, 2004 r.) Rodzaj próbki Pomidor Marchew Papryka Kapusta pekińska Pietruszka Kapusta pekińska Malina Jabłka Koper Kapusta pekińska Porzeczka czarna Kapusta pekińska Pochodzenie próbki Badane związki Nr próbki Stwierdzone * Władysław Wzorek, pirymetanil 0,005 1 ul. Piekarska 11, DSK-OR-513-5/2011 96-100 Skierniewice woj. łodzkie tetrakonazol 0,012 0,1 Bartoszek Andrzej, chloropiryfos-me 0,008 0,05 89-520 Gostycyn, OTu 7126.11.13.2011 ul. Pilska 5 woj. kujawsko-pomorskie trifluralina 0,036 1 Grzegorz Latała, Wawrzeńczyce 148, 02-125 Wawrzeńczyce difenyloamina OKR 4/2011 0,016 0,05 woj. małopolskie Mariusz Paluch, Rulice 93, 32-010 Kocmyrzów, pirymetanil OKR 8/2011 0.15 0.05 woj. małopolskie Ewa Kałwa, Podlesice II 32, 32-340 Wolbrom, trifluralina OOL-3-11 0,011 1 woj. małopolskie Jarosław Solis, Natalin 4, 23-250 Urzędów, pirymetanil OKR.7123.39.8.2011 0.19 0.05 woj. lubelskie Jan Chapski, Zadworze 44, 23-250 Urzędów, kaptan OKR-7012-60/11 0,052 3 woj. lubelskie Karol Tomaszkiewicz, Zabostów Mały 25, 99-400 Łowicz, diazynon OŁO-OR-513-14/2011 0.019 0.01 woj. łódzkie Zbigniew Gałaj, Bocheń 80, 99-400 Łowicz chloropiryfos-me OŁO-OR-513-5/2011 0,30 0,05 woj. łódzkie Łukasz Wierczuk, ul. Zaręby 6, 08-110 Siedlce, pirymetanil MZ 47/11/2 0,071 0,05 woj. mazowieckie Tadeusz Krupińskie ul. Okopowa 18, 06-400 Ciechanów fenazachina MZ 12/11/2 0.048 0,01 woj. mazowieckie Krzysztof Miazek, dimetoat 0,16 0,02 Chąśno 11, OŁO-OR-513-21/2011 99-413 Chąśno, pirymetanil 0,35 0,05 woj. łódzkie Strona 31 z 329

5. Podsumowanie 1) W 2011 roku program urzędowych badań kontrolnych środków ochrony roślin dotyczących Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach obejmował 23 uprawy 5 upraw sadowniczych, 9 upraw warzyw, 7 upraw roślin zielnych i przyprawowych oraz 2 uprawy rolnicze. Część prób była analizowana na potrzeby kontroli wyrywkowej. Pochodziły one z 16 rodzajów upraw. We wszystkich próbach sprawdzano obecność 173 środków ochrony roślin. 2) Zgodnie z harmonogramem pobierania prób przebadano 550 prób płodów rolnych pochodzących ze wszystkich województw Polski. 3) Ogółem w 45,3% badanych prób (249 prób) stwierdzono obecność 33 różnych środków ochrony roślin. 4) Pozosta wykryto w 57,0% badanych owoców, 54,7% warzyw, 27,3% upraw roślin zielnych i przyprawowych, 6,7% upraw rolniczych. W innych gatunkach sprawdzanych wyrywkowo wykryto w 20,0%. 5) Uprawami, w których środków ochrony roślin występowały najczęściej były: brokuł, koper i łopian (100%), kalafior (95%), jabłoń (82%), kapusta głowiasta (69%), kapusta pekińska (68%), pomidor, seler i śliwa (50%). 6) Analizując częstotliwość występowania środków ochrony roślin w uprawach, stwierdzono występowanie 21 związków wykrywanych częściej niż w 10% poszczególnych upraw. 7) Stwierdzono 12 przypadków zastosowań środków ochrony roślin niedopuszczonych do stosowania w danych uprawach, co stanowiło 2,2% wszystkich badanych prób. 8) Oceniając uzyskane wyniki według norm krajowych zawartych w rozporządzeniach Ministra Zdrowia (Dz.U.04.85.801 z późniejszymi zmianami), oraz zgodnie z Regulacją Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005, przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów chemicznych środków ochrony roślin stwierdzono w 19 próbkach, co stanowi 3,7% wszystkich badanych. Do zgłoszenia w systemie RASFF kwalifikowało się 10 przypadków, co stanowiło 1,8% wszystkich badanych prób. Strona 32 z 329

6. Wnioski. W wyniku prowadzonych badań w 2009 roku nasuwają się następujące spostrzeżenia: 1) Stosując w badaniach podobny zakres analizowanych środków ochrony roślin w próbkach wykrywanych pestycydów w roku 2011 wyniosła 33, czyli więcej niż w ostatnich latach: 28 w 2010 roku, 22 w 2009 roku, 19 w 2008 roku, 23 w 2007 roku, 22 w roku 2006. 2) Ogólnie nie stwierdza się zwiększonego ryzyka zanieczyszczenia produkowanych owoców i warzyw pestycydami, gdyż procent z przekroczeniami najwyższych dopuszczalnych poziomów środków ochrony roślin, kwalifikujących się do zgłoszenia w systemie RASFF, wyniósł 1,8%, a więc podobnie jak ostatnich trzech latach badań. 3) Wydaje się, że wzrasta wykrywalność środków ochrony roślin w większości sprawdzanych uprawach owoców i warzyw. Strona 33 z 329

O w o c e Strona 34 z 329

Tabela 7. PROGRAM BADAŃ REALIZOWANY W UPRAWIE JABŁONI Insektycydy chloroorganiczne Insektycydy forforoorganiczne Insektycydy pyretroidowe Insektycydy karbaminianowe Inne insektycydy Strona 35 z 329 Fungicydy karbamininowe Fungicydy ditiokarbaminianowe Inne fungicidy Inne fungicidy c.d. Inne herbicydy 1 Aldryna 1 Bromofos 1 Akrynatryna 1 Dietofenkarb 1 Acetamiprid 1 Karbaryl 1 Azoksystrobina 41 Spiroksamina 1 Alachlor 2 p,p -DDT 2 Chlorfenwinfos 2 Alletryna 2 Fenoksykarb 2 Bromopropylat 2 Karbendazym Ditiokarbami- 2 Benalaksyl 42 Tebukonazol 2 Ametryna 3 p,p -DDMU 3 Chloropiryfos 3 Bifentryna 3 Furatiokarb 3 Buprofezyna 3 Tiofanat-Me niany (maneb, 3 Bitertanol 43 Technazen 3 Atrazyna 4 p,p -DDM 4 Chloropyrifos-Me 4 beta-cyflutryna 4 Pirymikarb 4 Chlorobenzylat 4 Tiabendazol zineb, metiram, 4 Boskalid 44 Tetrahydroftalimid 4 Azyprotryna 5 p,p -DDE 5 Diazynon 5 lambda-cyhalotryna 5 Chlorbenzyd mankozeb, 5 Bupirymat 45 Tetrakonazol 5 Chlorprofam 6 p,p -DDD 6 Dichlorfos 6 alfa-cypermetryna 6 Chlorfenson propineb) 6 Chinometionat 46 Tolchlofos-Me 6 Cyjanazyna 7 o,p -DDT 7 Dimetoat 7 Cypermetryny (suma) 7 Chloropropylat oznaczane 7 Chlorotalonil 47 Tolilofluanid 7 Dichlobenil jako CS 8 o,p -DDE 8 Disulfoton 8 Esfenwalerat 8 Chlortiofos 2 8 Cyprodinil 48 Triadimenol 8 Dimetachlor 9 o,p -DDD 9 Etion 9 Etofenproks 9 Cyjanofenfos 9 Dichlofluanid 49 Triadimefon 9 Dimetylochlorotal 10 Dieldryna 10 Etoprofos 10 Fenpropatryna 10 Dichlorobenzofenon 10 Dichloroanilina 50 Trifloksystrobina 10 Etofumesat 11 alfa-endosulfan 11 Fenamidofos 11 Fenwalerat 11 Dichlofention 11 Difenokonazol 51 Triflumizol 11 Fluchloralina 12 beta-endosulfan 12 Fenitrotion 12 Permetryna 12 Etrimfos 12 Difenyloamina 52 Winklozolina 12 Metazachlor 13 Endosulfan, siarczan 13 Fention 13 Prometryna 13 Fenazachina 13 Dimetomorf 13 Metolachlor 14 alfa-hch 14 Forat 14 Tetrametryna 14 Fenchlorfos 14 Dimoksystrobina 14 Metrybuzyna 15 beta-hch 15 Forat, siarczan 15 Fluwalinat 15 Ditalimfos 15 Nitrofen 16 Lindan 16 Fosalon 16 Fonofos 16 Fenarymol 16 Oksyfluorofen 17 p,p -Metoksychlor 17 Fosmet 17 Formotion 17 Fenhaksamid 17 Paklobutrazol 18 Heptenofos 18 Pertan 18 Fludioksonil 18 Pendimetalina 19 Izofenfos 19 Pirydaben 19 Flusilazol 19 Profam 20 Jodofenfos 20 Propargit 20 Folpet 20 Profluralina 21 Karboksyna 21 Pyriproksyfen 21 HCB 21 Propyzamid 22 Kwinalfos 22 Tetradifon 22 Heksakonazol 22 Terbacyl 23 Malaokson 23 Tetrasul 23 Imazalil 23 Terbutryna 24 Malation 24 Iprodion 24 Trialat 25 Mekarbam 25 Kaptafol 25 Trifluralina 26 Metydation 26 Kaptan 27 Mewinfos 27 Krezoksym-Me 28 Parartion 28 Kwintocen 29 Paration-Me 29 Metalaksyl 30 Pirymifos-Me 30 Mychlobutanil 31 Profenofos 31 Oksadiksyl 32 Protiofos 32 Pencykuron 33 Sulfotep 33 Penkonazol 34 Terbufos 34 Pikoksystrobina 35 Tetrachlorwinfos 35 Prochloraz 36 Triazofos 36 Procymidon 37 Propikonazol 38 Pyraklostrobina 39 Pyrazofos 40 Pyrimetanil

Tabela 8. Zbiorczy raport z analiz środków ochrony roślin Uprawa: Jabłoń analizowanych : 82 z ami powyżej RP : 1 bez : 15 z ami powyżej RP/UE : 1 z ami poniżej RP : 66 z ami powyżej UE : 1 bez DGO poziom zwierających środków ochrony roślin w poszczególnych przedziałach Insektycydy chloroorganiczne 82 82 Insektycydy fosforoorganiczne 82 79 Chloropiryfos 82 80 0,01 0,03 1 1 0 0 0,5 0,5 Diazynon 82 81 0,01 0,019 1 1 1 0,01 0,01 Insektycydy pyretroidowe 82 79 Bifentryna 82 80 0,01 0,019 2 0 0 0,3 0,3 Cypermetryny 82 81 0,01 0,026 1 0 0 0,3 0,3 Insektycydy karbaminianowe 82 78 Pirymikarb 82 78 0,005 0,04 3 1 0 0 2 2 Insektycydy inne 82 64 Fenazachina 82 81 0,004 0,02 1 0 0 0,1 0,1 Propargit 82 71 0,02 0,50 3 3 5 5 1 0 0 3 3 Fungicydy ditiokarbaminianowe 82 64 0,05 0,21 8 8 2 0 0 5 5 Fungicydy karbaminianowe 82 70 Karbendazym 82 70 0,01 0,10 4 2 5 1 0 0 0,2 0,2 Tiofanat metylu 82 76 0,008 0,058 5 1 0 0 0,5 0,5 Fungicydy inne 82 28 Boskalid 82 69 0,01 0,22 3 5 3 1 1 0 0 2 2 Cyprodymil 82 79 0,004 0,006 3 0 0 1 1 Difenokonazol 82 81 0,01 0,011 1 0 0 0,5 0,5 Kaptan 82 37 0,01 1,33 2 6 7 6 15 8 1 0 0 3 3 Krezoksym metylu 82 81 0,01 0,056 1 0 0 0,2 0,2 Pyraklostrobina 82 80 0,01 0,051 1 1 0 0 0,3 0,3 Pirymetanil 82 66 0,005 0,19 4 1 4 5 2 0 0 5 5 Triadimenol 82 81 0,01 0,014 1 0 0 0,2 0,2 Trifloksystrobina 82 77 0,008 0,19 2 1 1 1 0 0 0,5 0,5 Herbicydy inne 82 82 Strona 36 z 329

Tabela 9. Uprawa: Jabłoń Województwo: lubelskie Zbiorczy raport z analiz środków ochrony roślin analizowanych : 30 z ami powyżej RP : 0 bez : 1 z ami powyżej RP/UE : 0 z ami poniżej RP : 29 z ami powyżej UE : 0 bez DGO poziom zwierających środków ochrony roślin w poszczególnych przedziałach Insektycydy chloroorganiczne 30 30 Insektycydy fosforoorganiczne 30 29 Chloropiryfos 30 29 0,01 0,03 1 0 0 0,5 0,5 Insektycydy pyretroidowe 30 30 Insektycydy karbaminianowe 30 29 Pirymikarb 30 29 0,005 0,019 1 0 0 2 2 Insektycydy inne 30 24 Fenazachina 30 29 0,004 0,02 1 0 0 0,1 0,1 Propargit 30 25 0,02 0,39 1 3 1 0 0 3 3 Fungicydy ditiokarbaminianowe 30 22 0,05 0,16 4 4 0 0 5 5 Fungicydy karbaminianowe 30 23 Karbendazym 30 23 0,01 0,075 3 1 3 0 0 0,2 0,2 Tiofanat metylu 30 29 0,008 0,025 1 0 0 0,5 0,5 Fungicydy inne 30 3 Boskalid 30 21 0,01 0,10 1 5 2 1 0 0 2 2 Cyprodymil 30 29 0,004 0,006 1 0 0 1 1 Difenokonazol 30 29 0,01 0,011 1 0 0 0,5 0,5 Kaptan 30 8 0,01 0,94 2 5 3 6 6 0 0 3 3 Pyraklostrobina 30 28 0,01 0,051 1 1 0 0 0,3 0,3 Pirymetanil 30 21 0,005 0,19 3 1 3 2 0 0 5 5 Triadimenol 30 29 0,01 0,014 1 0 0 0,2 0,2 Trifloksystrobina 30 27 0,008 0,19 1 1 1 0 0 0,5 0,5 Herbicydy inne 30 30 Strona 37 z 329

Tabela 10. Uprawa: Jabłoń Województwo: łódzkie Zbiorczy raport z analiz środków ochrony roślin analizowanych : 27 z ami powyżej RP : 1 bez : 2 z ami powyżej RP/UE : 1 z ami poniżej RP : 24 z ami powyżej UE : 1 bez DGO poziom zwierających środków ochrony roślin w poszczególnych przedziałach Insektycydy chloroorganiczne 27 27 Insektycydy fosforoorganiczne 27 26 Diazynon 27 26 0,01 0,019 1 1 1 0,01 0,01 Insektycydy pyretroidowe 27 27 Insektycydy karbaminianowe 27 24 Pirymikarb 27 24 0,005 0,04 2 1 0 0 2 2 Insektycydy inne 27 27 Propargit 27 21 0,02 0,50 2 2 1 1 0 0 3 3 Fungicydy ditiokarbaminianowe 27 18 0,05 0,21 3 4 2 0 0 5 5 Fungicydy karbaminianowe 27 23 Karbendazym 27 23 0,01 0,10 1 2 1 0 0 0,2 0,2 Tiofanat metylu 27 23 0,008 0,058 3 1 0 0 0,5 0,5 Fungicydy inne 27 5 Boskalid 27 23 0,01 0,22 2 1 1 0 0 2 2 Cyprodymil 27 25 0,004 0,006 2 0 0 1 1 Kaptan 27 10 0,01 1,33 2 3 2 8 1 1 0 0 3 3 Krezoksym metylu 27 26 0,01 0,056 1 0 0 0,2 0,2 Pirymetanil 27 20 0,005 0,097 1 1 3 2 0 0 5 5 Trifloksystrobina 27 26 0,008 0,016 1 0 0 0,5 0,5 Herbicydy inne 27 27 Strona 38 z 329

Tabela 11. Uprawa: Jabłoń Województwo: mazowieckie Zbiorczy raport z analiz środków ochrony roślin analizowanych : 5 z ami powyżej RP : 0 bez : 3 z ami powyżej RP/UE : 0 z ami poniżej RP : 2 z ami powyżej UE : 0 bez DGO poziom zwierających środków ochrony roślin w poszczególnych przedziałach Insektycydy chloroorganiczne 5 5 Insektycydy fosforoorganiczne 5 5 Insektycydy pyretroidowe 5 5 Insektycydy karbaminianowe 5 5 Insektycydy inne 5 4 Propargit 5 4 0,02 0,21 1 0 0 3 3 Fungicydy ditiokarbaminianowe 5 5 0,05 0 0 5 5 Fungicydy karbaminianowe 5 5 Fungicydy inne 5 4 Kaptan 5 4 0,01 0,44 1 0 0 3 3 Trifloksystrobina 5 4 0,008 0,064 1 0 0 0,5 0,5 Herbicydy inne 5 5 Strona 39 z 329