z paragra em eria PRAWO EUROPEJSKIE ZBIÓR PRZEPISÓW TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ REGULAMIN POSTĘPOWANIA PRZED TRYBUNAŁEM SPRAWIEDLIWOŚCI Warszawa 2013
Stan prawny na 4 grudnia 2012 r. Wydawca: Magdalena Przek-Ślesicka Redaktor prowadzący: Roman Rudnik Opracowanie redakcyjne: Ilona Iwko, Dorota Wiśniewska Łamanie: Faktoria Wyrazu Sp. z o.o. Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2013 ISBN: 978-83-264-4201-8 Wydane przez: Wolters Kluwer Polska SA Redakcja Książek 01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a tel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Spis treści Traktat o Unii Europejskiej...17 Tytuł I. Postanowienia wspólne...19 Tytuł II. Postanowienia o zasadach demokratycznych...24 Tytuł III. Postanowienia o instytucjach...26 Tytuł IV. Postanowienia o wzmocnionej współpracy...32 Tytuł V. Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii. i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej. i bezpieczeństwa...33 Rozdział 1. Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii...33 Rozdział 2. Postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki. zagranicznej i bezpieczeństwa...35 Sekcja 1. Postanowienia wspólne...35 Sekcja 2. Postanowienia dotyczące wspólnej polityki bezpieczeństwa. i obrony...45 Tytuł VI. Postanowienia końcowe...49 Skorowidz...55 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej...59 Część pierwsza. Zasady...61 Tytuł I. Kategorie i dziedziny kompetencji Unii...62 Tytuł II. Postanowienia ogólne...65 Część druga. Niedyskryminacja i obywatelstwo Unii...68 Część trzecia. Polityki i działania wewnętrzne Unii...72 Tytuł I. Rynek wewnętrzny...72 Tytuł II. Swobodny przepływ towarów...73 Rozdział 1. Unia celna...74 Rozdział 2. Współpraca celna...75 Rozdział 3. Zakaz ograniczeń ilościowych między Państwami. Członkowskimi...75 Tytuł III. Rolnictwo i rybołówstwo...77
Spis treści 6 Tytuł IV. Swobodny przepływ osób, usług i kapitału...81 Rozdział 1. Pracownicy...81 Rozdział 2. Prawo przedsiębiorczości...83 Rozdział 3. Usługi...86 Rozdział 4. Kapitał i płatności...88 Tytuł V. Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości...91 Rozdział 1. Postanowienia ogólne...91 Rozdział 2. Polityki dotyczące kontroli granicznej, azylu i imigracji...94 Rozdział 3. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych...97 Rozdział 4. Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach. karnych...98 Rozdział 5. Współpraca policyjna...102 Tytuł VI. Transport...104 Tytuł VII. Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków. i zbliżenia ustawodawstw...108 Rozdział 1. Reguły konkurencji...108 Sekcja 1. Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw...108 Sekcja 2. Pomoc przyznawana przez Państwa...112 Rozdział 2. Postanowienia podatkowe...114 Rozdział 3. Zbliżanie ustawodawstw...115 Tytuł VIII. Polityka gospodarcza i pieniężna...118 Rozdział 1. Polityka gospodarcza...118 Rozdział 2. Polityka pieniężna...124 Rozdział 3. Postanowienia instytucjonalne...127 Rozdział 4. Postanowienia szczególne dla Państw Członkowskich,. których walutą jest euro...129 Rozdział 5. Postanowienia przejściowe...130 Tytuł IX. Zatrudnienie...135 Tytuł X. Polityka społeczna...137 Tytuł XI. Europejski fundusz społeczny...143 Tytuł XII. Edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport...144 Tytuł XIII. Kultura...146 Tytuł XIV. Zdrowie publiczne...147 Tytuł XV. Ochrona konsumentów...149 Tytuł XVI. Sieci transeuropejskie...149 Tytuł XVII. Przemysł...151 Tytuł XVIII. Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna...152 Tytuł XIX. Badania i rozwój technologiczny oraz przestrzeń kosmiczna...154 Tytuł XX. Środowisko...159 Tytuł XXI. Energetyka...161 Tytuł XXII. Turystyka...162 Tytuł XXIII. Ochrona ludności...163 Tytuł XXIV. Współpraca administracyjna...163
Spis treści Część czwarta. Stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich...164 Część piąta. Działania zewnętrzne Unii...167 Tytuł I. Postanowienia ogólne dotyczące działań zewnętrznych Unii...167 Tytuł II. Wspólna polityka handlowa...168 Tytuł III. Współpraca z państwami trzecimi i pomoc humanitarna...170 Rozdział 1. Współpraca na rzecz rozwoju...170 Rozdział 2. Współpraca gospodarcza, finansowa i techniczna. z państwami trzecimi...172 Rozdział 3. Pomoc humanitarna...173 Tytuł IV. Środki ograniczające...174 Tytuł V. Umowy międzynarodowe...174 Tytuł VI. Stosunki unii z organizacjami międzynarodowymi. i państwami trzecimi oraz delegatury Unii...178 Tytuł VII. Klauzula solidarności...179 Część szósta. Postanowienia instytucjonalne i finansowe...180 Tytuł I. Postanowienia instytucjonalne...180 Rozdział 1. Instytucje...180 Sekcja 1. Zgromadzenie...180 Sekcja 2. Rada Europejska...185 Sekcja 3. Rada...186 Sekcja 4. Komisja...188 Sekcja 5. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej...191 Sekcja 6. Europejski Bank Centralny...202 Sekcja 7. Trybunał Obrachunkowy...204 Rozdział 2. Akty prawne Unii, procedury przyjmowania i inne. postanowienia...207 Sekcja 1. Akty prawne Unii...207 Sekcja 2. Procedury przyjmowania aktów i inne postanowienia...209 Rozdział 3. Organy doradcze Unii...214 Sekcja 1. Komitet Ekonomiczno Społeczny...214 Sekcja 2. Komitet Regionów...216 Rozdział 4. Europejski Bank Inwestycyjny...217 Tytuł II. Postanowienia finansowe...218 Rozdział 1. Zasoby własne Unii...219 Rozdział 2. Wieloletnie ramy finansowe...220 Rozdział 3. Roczny budżet Unii...221 Rozdział 4. Wykonanie budżetu i absolutorium...224 Rozdział 5. Postanowienia wspólne...225 Rozdział 6. Zwalczanie nadużyć finansowych...227 Tytuł III. Wzmocniona współpraca...228 Część siódma. Postanowienia ogólne i końcowe...232 Skorowidz...243 7
Spis treści Karta praw podstawowych Unii Europejskiej...253 Tytuł I. Godność...254 Tytuł II. Wolności...255 Tytuł III. Równość...258 Tytuł IV. Solidarność...260 Tytuł konsumentów. Prawa obywatelskie...262 Tytuł VI. Wymiar sprawiedliwości...264 Tytuł VII. Postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania karty...266 Skorowidz...269 Wyjaśnienia dotyczące karty praw podstawowych...273 Tytuł I. Godność...273 Tytuł II. Wolności...277 Tytuł III. Równość...285 Tytuł IV. Solidarność...287 Tytuł V. Prawa obywatelskie...291 Tytuł VI. Wymiar sprawiedliwości...293 Tytuł VII. Postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania karty...297 Protokół (nr 30) w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej do Polski i Zjednoczonego Królestwa...303 Protokół w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej...305 8 Tytuł I. Sędziowie i rzecznicy generalni...306 Tytuł II. Organizacja Trybunału Sprawiedliwości...308 Tytuł III. Postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości...310 Tytuł IV. Sąd...318 Tytuł IVa. Sądy wyspecjalizowane...323 Tytuł V. Postanowienia końcowe...324 Skorowidz...325 Trybunał Sprawiedliwości Tekst skonsolidowany regulaminu...329 Regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości...330 Przepis wstępny...330 Tytuł I. Organizacja Trybunału...331 Rozdział 1. Sędziowie i rzecznicy generalni...331
Spis treści Rozdział 2. Prezes Trybunału i tworzenie izb...332 Rozdział 2a. Składy Trybunału...335 Rozdział 3. Sekretariat...337 Sekcja 1. Sekretarz i zastępcy sekretarza...337 Sekcja 2. Pozostałe służby Trybunału...340 Rozdział 4. Sprawozdawcy pomocniczy...341 Rozdział 5. Funkcjonowanie Trybunału...342 Rozdział 6. System językowy...344 Rozdział 7. Prawa i obowiązki pełnomocników, doradców. i adwokatów lub radców prawnych...347 Tytuł II. Postępowanie...349 Rozdział 1. Procedura pisemna...349 Rozdział 1a. Sprawozdanie wstępne i przydział spraw składom. Trybunału...353 Rozdział 2. Postępowanie dowodowe i środki przygotowawcze...355 Sekcja 1. Środki dowodowe...355 Sekcja 2. Wzywanie i przesłuchiwanie świadków i biegłych...356 Sekcja 3. Zamknięcie postępowania dowodowego...360 Sekcja 4. Środki przygotowawcze...360 Rozdział 3. Procedura ustna...360 Rozdział 3a. Tryb przyspieszony...362 Rozdział 4. Wyroki...363 Rozdział 5. Koszty...365 Rozdział 6. Pomoc w zakresie kosztów postępowania...367 Rozdział 7. Cofnięcie skargi...368 Rozdział 8. Doręczenia...369 Rozdział 9. Terminy...370 Rozdział 10. Zawieszenie postępowania...371 Tytuł III. Procedury szczególne...372 Rozdział 1. Zawieszenie wykonania aktu lub postępowania. egzekucyjnego i inne środki tymczasowe...372 Rozdział 2. Kwestie incydentalne...375 Rozdział 3. Interwencja...376 Rozdział 4. Wyroki zaoczne i sprzeciwy...377 Rozdział 5. (uchylony)...378 Rozdział 6. Nadzwyczajne środki zaskarżenia...379 Sekcja 1. Powództwo osoby trzeciej przeciwko prawomocnemu. orzeczeniu...379 Sekcja 2. Wznowienie postępowania...380 Rozdział 7. Odwołania od decyzji Komitetu Arbitrażowego...381 Rozdział 8. Wykładnia wyroków...382 Rozdział 9. Odesłania prejudycjalne i inne postępowania. w przedmiocie wykładni...382 9
Spis treści Rozdział 10. Postępowania szczególne na podstawie art. 103 105. Traktatu EWEA...387 Rozdział 11. Opinie...389 Rozdział 12. (uchylony)...390 Rozdział 13. Rozstrzyganie sporów określonych w art. 35 Traktatu. o Unii w jego wersji obowiązującej przed wejściem w życie. Traktatu z Lizbony...390 Tytuł IV. Odwołania od orzeczeń sądu...391 Tytuł IVa. Wyjątkowa procedura ponownego rozpoznania orzeczeń sądu...396 Tytuł V. Procedury przewidziane w porozumieniu EOG...398 Przepisy końcowe...399 Załącznik. Decyzja w sprawie świąt urzędowych...401 Regulamin dodatkowy...402 Rozdział I. Wnioski o pomoc prawną...402 Rozdział II. Wnioski o przyznanie pomocy w zakresie kosztów. postępowania...403 Rozdział III. Doniesienia o złamaniu przez świadków. lub biegłych przysięgi...403 Przepisy końcowe...404 Załączniki...404 Skorowidz...405 Regulamin postępowania przed Sądem z dnia 2 maja 1991 r...413 Regulamin...414 Przepis wstępny...414 Tytuł 1. Organizacja Sądu...415 Rozdział 1. Prezes i członkowie sądu...415 Rozdział 2. Tworzenie izb oraz wyznaczanie sędziów sprawozdawców i rzeczników generalnych...417 Rozdział 3. Sekretariat...421 Sekcja 1. Sekretarz...421 Sekcja 2. Pozostałe służby...424 Rozdział 4. Funkcjonowanie Sądu...425 Rozdział 5. System językowy...428 Rozdział 6. Prawa i obowiązki pełnomocników, doradców. i adwokatów lub radców prawnych...430 Tytuł 2. Postępowanie...432 Rozdział 1. Procedura pisemna...432 Rozdział 2. Procedura ustna...438 10
Spis treści Rozdział 3. Środki organizacji postępowania i środki dowodowe...441 Sekcja 1. Środki organizacji postępowania...441 Sekcja 2. Środki dowodowe...442 Sekcja 3. Wzywanie i przesłuchiwanie świadków i biegłych...444 Rozdział 3a. Tryb przyspieszony...450 Rozdział 4. Zawieszenie postępowania i stwierdzenie niewłaściwości. przez Sąd...451 Rozdział 5. Wyroki...452 Rozdział 6. Koszty...454 Rozdział 7. Pomoc w zakresie kosztów postępowania...457 Rozdział 8. Cofnięcie skargi...461 Rozdział 9. Doręczenia...461 Rozdział 10. Terminy...462 Tytuł 3. Procedury szczególne...464 Rozdział 1. Zawieszenie wykonania aktu lub postępowania. egzekucyjnego i inne środki tymczasowe...464 Rozdział 2. Kwestie incydentalne...466 Rozdział 3. Interwencja...468 Rozdział 4. Wyroki Sądu wydane po uchyleniu jego orzeczenia. i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania...470 Rozdział 4a. Orzeczenia Sądu wydane po poddaniu jego orzeczenia. wyjątkowej procedurze ponownego rozpoznania i przekazaniu. sprawy do ponownego rozpoznania...472 Rozdział 5. Wyroki zaoczne i sprzeciwy...473 Rozdział 6. Nadzwyczajne środki zaskarżenia...474 Sekcja 1. Powództwo osoby trzeciej przeciwko prawomocnemu. orzeczeniu...474 Sekcja 2. Wznowienie postępowania...476 Sekcja 3. Wykładnia wyroków...477 Tytuł 4. Postępowanie w sprawach z zakresu własności intelektualnej...478 Tytuł piąty. Odwołania od orzeczeń sądu do spraw służy publicznej. Unii Europejskiej...483 Przepisy końcowe...488 Skorowidz...489 Nota informacyjna dotycząca składania przez sądy krajowe wniosków o wydanie orzeczeń w trybie prejudycjalnym z dnia 28 maja 2011 r...497 I Informacje ogólne...497 Rola Trybunału w procedurze prejudycjalnej...498 Decyzja o przedłożeniu pytania Trybunałowi...498 11
Spis treści 12 Etap postępowania, na którym należy przedłożyć pytanie. prejudycjalne...500 Forma odesłania prejudycjalnego...500 Skutki odesłania prejudycjalnego dla postępowania przed sądem. krajowym...502 Koszty postępowania i pomoc w zakresie kosztów postępowania...502 Wymiana korespondencji między sądem krajowym a Trybunałem...502 II Pilny tryb prejudycjalny (PPU)...503 Przesłanki zastosowania pilnego trybu prejudycjalnego...503 Wniosek o zastosowanie pilnego trybu prejudycjalnego...504 Wymiana informacji między Trybunałem, sądem krajowym i stronami...504 Praktyczne instrukcje odnoszące się do skarg bezpośrednich i odwołań...505 Stosowanie technicznych środków komunikacji...506 Wnoszenie pism procesowych...507 Struktura i treść najważniejszych pism procesowych...508 A. Skargi bezpośrednie...508 B. Odwołania...509 Załączniki do pism procesowych...511 Redagowanie i długość pism procesowych...512 Wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym...512 Wnioski o umożliwienie złożenia repliki w postępowaniu. odwoławczym...513 Wnioski o przeprowadzenie rozprawy...513 Przygotowanie i prowadzenie rozpraw...513 Praktyczne instrukcje dla stron w postępowaniach przed sądem...517 I. Procedura pisemna...518 A. Postanowienia ogólne...518 A.1. Stosowanie technicznych środków komunikacji...518 A.2. Wymagania dotyczące dokumentów procesowych...519 A.3. Wymagania dotyczące plików składanych za pomocą. aplikacji e-curia...520 A.4. Długość pism procesowych...521 B. Struktura i zawartość pism procesowych...521 B.1. Skargi bezpośrednie...521 B.2. Odwołania...524 C. Załączniki do dokumentów procesowych...526 D. Usuwanie braków dokumentów procesowych...527 D.1. Usuwanie braków skarg...527 D.2. Usuwanie braków skarg obszernych...530
Spis treści D.3. Usuwanie braków innych dokumentów procesowych...531 E. Wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym...531 F. Wnioski o zawieszenie wykonania aktu lub postępowania. egzekucyjnego i o zastosowanie innych środków tymczasowych...532 G. Wnioski o zachowanie poufności...533 H. Wnioski dotyczące drugiej wymiany pism...534 H.1. Wnioski o zezwolenie na złożenie repliki lub dupliki. w sprawach z zakresu własności intelektualnej...534 H.2. Wnioski o zezwolenie na złożenie repliki w postępowaniach w przedmiocie odwołania...535 I. Wnioski o przeprowadzenie rozprawy...535 I.1. Wnioski o przeprowadzenie rozprawy w sprawach. z zakresu własności intelektualnej...535 I.2. Wnioski o przeprowadzenie rozprawy w postępowaniach. w przedmiocie odwołania...535 J. Wnioski o przyznanie pomocy w zakresie kosztów postępowania...536 II. Procedura ustna...538 III. Wejście w życie niniejszych instrukcji praktycznych...540 Deklaracja Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej...541 Deklaracja Rzeczypospolitej Polskiej dotycząca Protokołu w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej w odniesieniu do Polski i Zjednoczonego Królestwa...543 Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej... 545 Rozdział 1. Mienie, fundusze, aktywa i operacje Unii Europejskiej...546 Rozdział II. Komunikacja i laissez passer...547 Rozdział III. Członkowie Zgromadzenia...548 Rozdział IV. Przedstawiciele Państw Członkowskich biorący udział. w pracach instytucji Unii...549 Rozdział V. Urzędnicy i inni pracownicy Unii...550 Rozdział VI. Przywileje i immunitety placówek dyplomatycznych. państw trzecich akredytowanych przy Unii...553 Rozdział VII. Postanowienia ogólne...553 Skorowidz...557
Spis treści Protokół w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej...559 Tytuł I. Informacje dla parlamentów narodowych...559 Tytuł II. Współpraca międzyparlamentarna...562 Protokół w sprawie Statutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego...563 Skorowidz...577 Protokół w sprawie Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego...581 Rozdział I. Europejski System Banków Centralnych...581 Rozdział II. Cele i zadania ESBC...582 Rozdział III. Organizacja ESBC...584 Rozdział IV. Funkcje monetarne i operacje wykonywane przez ESBC...589 Rozdział V. Nadzór ostrożnościowy...591 Rozdział VI. Przepisy finansowe ESBC...592 Rozdział VII. Postanowienia ogólne...596 Rozdział VIII. Zmiana Statutu i prawodawstwo uzupełniające...598 Rozdział IX. Postanowienia przejściowe oraz inne postanowienia. dotyczące ESBC...599 Skorowidz...603 Protokół w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu...607 Protokół w sprawie kryteriów konwergencji...609 Protokół w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej...611 Protokół w sprawie prawa azylu dla obywateli Państw Członkowskich Unii Europejskiej...615 Protokół w sprawie stosunków zewnętrznych Państw Członkowskich dotyczących przekraczania zewnętrznych granic...617 Protokół w sprawie systemu publicznego nadawania w Państwach Członkowskich...619 14
Spis treści Protokół w sprawie skutków finansowych wygaśnięcia Traktatu EWWiS oraz w sprawie funduszu badawczego węgla i stali...621 Protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności...623 Protokół w sprawie Eurogrupy...627 Protokół w sprawie stałej współpracy strukturalnej ustanowionej na mocy artykułu 42 Traktatu o Unii Europejskiej...629 Protokół dotyczący artykułu 6 ustęp 2 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie przystąpienia Unii do Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności...633 Protokół w sprawie rynku wewnętrznego i konkurencji...635 Protokół w sprawie wykonywania kompetencji dzielonych...637 Protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym...639 Protokół w sprawie decyzji Rady odnoszącej się do wykonania artykułu 16 ustęp 4 Traktatu o Unii Europejskiej i artykułu 238 ustęp 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w okresie między 1 listopada 2014 roku a 31 marca 2017 roku i od 1 kwietnia 2017 roku...641 Tabele ekwiwalencyjne, o których mowa w artykule 5 Traktatu zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską...643
Traktat o Unii Europejskiej * JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL BELGÓW, JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA DANII, PREZYDENT REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC, PREZYDENT REPUBLIKI GRECKIEJ, JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL HISZPANII, PREZYDENT REPUBLIKI FRANCUSKIEJ, PREZYDENT IRLANDII, PREZYDENT REPUBLIKI WŁOSKIEJ, JEGO KRÓLEWSKA WYSOKOŚĆ WIELKI KSIĄŻĘ LUKSEMBURGA, JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA NIDERLANDÓW, PREZYDENT REPUBLIKI PORTUGALSKIEJ, JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA WIEL- KIEJ BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ, ZDECYDOWANI przejść do nowego etapu procesu integracji europejskiej, zapoczątkowanego ustanowieniem Wspólnot Europejskich, INSPIROWANI kulturowym, religijnym i humanistycznym dziedzictwem Europy, z którego wynikają powszechne wartości, stanowiące nienaruszalne i niezbywalne prawa człowieka, jak również wolność, demokracja, równość oraz państwo prawne, 1 PRZYWOŁUJĄC historyczne znaczenie przezwyciężenia podziału kontynentu europejskiego oraz potrzebę ustanowienia trwałych podstaw budowy przyszłej Europy, * Traktat uzupełniony Protokołem w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/4) w związku ze zmianami wprowadzonymi do tegoż protokołu przez art. 1 pkt 3 lit. a) Protokołu nr 1 zmieniającego protokoły dołączone do Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską lub Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej dołączonego do Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 1 Motyw dodany przez art. 1 pkt 1 lit. a) Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 17
Traktat o Unii Europejskiej POTWIERDZAJĄC swe przywiązanie do zasad wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego, POTWIERDZAJĄC swe przywiązanie do podstawowych praw socjalnych określonych w Europejskiej Karcie Społecznej, podpisanej w Turynie 18 października 1961 roku, oraz we Wspólnotowej Karcie Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników z 1989 roku, 2 PRAGNĄC pogłębić solidarność między swymi narodami w poszanowaniu ich historii, kultury i tradycji, PRAGNĄC umocnić demokratyczny charakter i skuteczność działania instytucji, tak aby były one w stanie lepiej spełniać, w jednolitych ramach instytucjonalnych, powierzone im zadania, ZDECYDOWANI umocnić swe gospodarki, a także doprowadzić do ich zbliżenia oraz do ustanowienia unii gospodarczej i walutowej, w tym zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wspólnej i stabilnej waluty, 3 ZDECYDOWANI ustanowić obywatelstwo wspólne dla obywateli swych krajów, ZDECYDOWANI popierać postęp gospodarczy i społeczny swych narodów poprzez urzeczywistnienie rynku wewnętrznego oraz umacnianie spójności i ochrony środowiska, przy uwzględnieniu zasady stałego rozwoju, oraz prowadzenia polityk, które zapewnią, że integracji gospodarczej towarzyszyć będzie równoczesny postęp w innych dziedzinach, 4 ZDECYDOWANI realizować wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, w tym stopniowo określać wspólną politykę obronną, która mogłaby prowadzić do wspólnej obrony, zgodnie z artykułem 42, wzmacniając w ten sposób tożsamość i niezależność Europy w celu wspierania pokoju, bezpieczeństwa oraz postępu w Europie i na świecie, 2 Motyw dodany przez art. 1 pkt 1 Traktatu z Amsterdamu zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/31) w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. 3 Motyw zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. b) Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 4 Motyw zmieniony przez pkt 1 lit. b) Protokołu ze sprostowania do Traktatu o przystąpieniu z 2003 r. sporządzonego w Rzymie dnia 23 marca 2010 r. (Dz.U.UE.L.10.82.3) z dniem 1 maja 2004 r. Motyw zmieniony przez art..ust. 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 18
Traktat o Unii Europejskiej Art. 1 ZDECYDOWANI ułatwić swobodny przepływ osób, przy zapewnieniu bezpieczeństwa swym narodom, poprzez ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu, 6 POTWIERDZAJĄC swój cel ułatwienia swobodnego przepływu osób, przy zapewnieniu bezpieczeństwa swym narodom, poprzez włączenie do niniejszego Traktatu i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej postanowień dotyczących wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, 7 ZDECYDOWANI kontynuować proces tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy, w którym decyzje są podejmowane jak najbliżej obywateli, zgodnie z zasadą pomocniczości, MAJĄC NA UWADZE dalsze kroki, które należy przedsięwziąć na rzecz rozwoju integracji europejskiej, POSTANOWILI ustanowić Unię Europejską i w tym celu powołali jako swych pełnomocników: (lista pełnomocników została pominięta); KTÓRZY po wymianie swych pełnomocnictw uznanych za należyte i sporządzone we właściwej formie uzgodnili, co następuje: Tytuł I Postanowienia wspólne Ustanowienie Unii Europejskiej Artykuł 1 8 Niniejszym Traktatem Wysokie Umawiające się Strony ustanawiają między sobą Unię Europejską, zwaną dalej Unią, której Państwa Członkowskie przyznają kompetencje do osiągnięcia ich wspólnych celów. Niniejszy Traktat wyznacza nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy, w którym decyzje podejmowane są z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości i jak najbliżej obywateli. 6 Motyw zmieniony przez art. 1 pkt 3 Traktatu z Amsterdamu zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/31) w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. 7 Motyw zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. c) Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 8 Art. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 19
Art. 2 3 Traktat o Unii Europejskiej Podstawę Unii stanowi niniejszy Traktat oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwane dalej Traktatami ). Oba te Traktaty mają taką samą moc prawną. Unia zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym. Wartości na jakich opiera się Unia Artykuł 2 9 Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn. Cele Unii. Przestrzeń wolności. Rynek wewnętrzny Artykuł 3 10 1. Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów. 2. Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości. 3. Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska. Wspiera postęp naukowo techniczny. Zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka. Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między Państwami Członkowskimi. Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy. 4. Unia ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest euro. 5. W stosunkach zewnętrznych U nia umacnia i propaguje swoje wartości i interesy oraz wnosi wkład w ochronę swoich obywateli. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego rozwoju Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku mię- 9 Art. 2 dodany i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 3 i art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE. C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 10 Art. 3 zmieniony i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 4 i art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE. C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 20
Traktat o Unii Europejskiej Art. 4 5 dzy narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad Karty Narodów Zjednoczonych. 6. Unia dąży do osiągnięcia swoich celów właściwymi środkami odpowiednio do zakresu kompetencji przyznanych jej na mocy Traktatów. Relacje między Unią i Państwami Członkowskimi Artykuł 4 11 1. Zgodnie z artykułem 5 wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach należą do Państw Członkowskich. 2. Unia szanuje równość Państw Członkowskich wobec Traktatów, jak również ich tożsamość narodową, nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi, w tym w odniesieniu do samorządu regionalnego i lokalnego. Szanuje podstawowe funkcje państwa, zwłaszcza funkcje mające na celu zapewnienie jego integralności terytorialnej, utrzymanie porządku publicznego oraz ochronę bezpieczeństwa narodowego. W szczególności bezpieczeństwo narodowe pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego Państwa Członkowskiego. 3. Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa Członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów. Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii. Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii. Zasady przyznania, pomocniczości i proporcjonalności Artykuł 5 12 1. Granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania. Wykonywanie tych kompetencji podlega zasadom pomocniczości i proporcjonalności. 2. Zgodnie z zasadą przyznania Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez Państwa Członkowskie w Traktatach do osiągnięcia okreś- 11 Art. 4 dodany, zmieniony i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt.oraz art..ust. 1 i 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 12 Art. 5 dodany i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 6 i art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE. C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 21
Art. 6 Traktat o Unii Europejskiej lonych w nich celów. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach należą do Państw Członkowskich. 3. Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii. Instytucje Unii stosują zasadę pomocniczości zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Parlamenty narodowe czuwają nad przestrzeganiem zasady pomocniczości zgodnie z procedurą przewidzianą w tym Protokole. 4. Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów. Instytucje Unii stosują zasadę proporcjonalności zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Uznanie postanowień Karty Praw Podstawowych Artykuł 6 13 1. Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 roku, w brzmieniu dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką samą moc prawną jak Traktaty. Postanowienia Karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii określonych w Traktatach. Prawa, wolności i zasady zawarte w Karcie są interpretowane zgodnie z postanowieniami ogólnymi określonymi w tytule VII Karty regulującymi jej interpretację i stosowanie oraz z należytym uwzględnieniem wyjaśnień, o których mowa w Karcie, które określają źródła tych postanowień. 2. Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie narusza kompetencji Unii określonych w Traktatach. 3. Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych Państwom Członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa. 13 Art. 6 zmieniony przez art. 1 pkt 8 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 22
Traktat o Unii Europejskiej Art. 7 8 Ryzyko naruszenia podstawowych wartości Unii Artykuł 7 14 1. Na uzasadniony wniosek jednej trzeciej Państw Członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji Europejskiej, Rada, stanowiąc większością czterech piątych swych członków po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Państwo Członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2. Przed dokonaniem takiego stwierdzenia Rada wysłuchuje dane Państwo Członkowskie i, stanowiąc zgodnie z tą samą procedurą, może skierować do niego zalecenia. Rada regularnie bada czy powody dokonania takiego stwierdzenia pozostają aktualne. 2. Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie na wniosek jednej trzeciej Państw Członkowskich lub Komisji Europejskiej i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić, po wezwaniu Państwa Członkowskiego do przedstawienia swoich uwag, poważne i stałe naruszenie przez to Państwo Członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2. 3. Po dokonaniu stwierdzenia na mocy ustępu 2, Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może zdecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania Traktatów dla tego Państwa Członkowskiego, łącznie z prawem do głosowania przedstawiciela rządu tego Państwa Członkowskiego w Radzie. Rada uwzględnia przy tym możliwe skutki takiego zawieszenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych. Obowiązki, które ciążą na tym Państwie Członkowskim na mocy Traktatów, pozostają w każdym przypadku wiążące dla tego Państwa. 4. Rada może następnie, stanowiąc większością kwalifikowaną, zdecydować o zmianie lub uchyleniu środków podjętych na podstawie ustępu 3, w przypadku zmiany sytuacji, która doprowadziła do ich ustanowienia. 5. Zasady głosowania, które do celów niniejszego artykułu stosuje się do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Rady, określone są w artykule 354 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przestrzeń dobrobytu i dobrego sąsiedztwa Artykuł 8 15 1. Unia rozwija szczególne stosunki z państwami z nią sąsiadującymi, dążąc do utworzenia przestrzeni dobrobytu i dobrego sąsiedztwa, opartej na wartościach Unii i charakteryzującej się bliskimi i pokojowymi stosunkami opartymi na współpracy. 14 Art. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 9 oraz art..ust. 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 15 Art. 8 dodany i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 10 i art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE. C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 23
Art. 9 10 Traktat o Unii Europejskiej 2. Do celów ustępu 1 Unia może zawierać specjalne umowy z zainteresowanymi państwami. Umowy te mogą obejmować wzajemne prawa i obowiązki, jak również przewidywać możliwość wspólnego prowadzenia działań. Ich wykonanie stanowi przedmiot okresowych uzgodnień. Tytuł II 16 Postanowienia o zasadach demokratycznych Zasada równości obywateli. Obywatelstwo Unii Artykuł 9 17 We wszystkich swoich działaniach Unia przestrzega zasady równości swoich obywateli, którzy są traktowani z jednakową uwagą przez jej instytucje, organy i jednostki organizacyjne. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go. Realizacja zasady demokracji przedstawicielskiej Artykuł 10 18 1. Podstawą funkcjonowania Unii jest demokracja przedstawicielska. 2. Obywatele są bezpośrednio reprezentowani na poziomie Unii w Parlamencie Europejskim. Państwa Członkowskie są reprezentowane w Radzie Europejskiej przez swoich szefów państw lub rządów, a w Radzie przez swoje rządy; szefowie państw lub rządów i rządy odpowiadają demokratycznie przed parlamentami narodowymi albo przed swoimi obywatelami. 3. Każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w życiu demokratycznym Unii. Decyzje są podejmowane w sposób jak najbardziej otwarty i zbliżony do obywatela. 4. Partie polityczne na poziomie europejskim przyczyniają się do kształtowania europejskiej świadomości politycznej i wyrażania woli obywateli Unii. 16 Tytuł II dodany przez art. 1 pkt 12 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 17 Art. 9 według numeracji ustalonej przez art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 18 Art. 10 według numeracji ustalonej przez art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 24
Traktat o Unii Europejskiej Art. 11 12 Udział czynnika społecznego Artykuł 11 19 1. Za pomocą odpowiednich środków instytucje umożliwiają obywatelom i stowarzyszeniom przedstawicielskim wypowiadanie się i publiczną wymianę poglądów we wszystkich dziedzinach działania Unii. 2. Instytucje utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim. 3. Komisja Europejska prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia spójności i przejrzystości działań Unii. 4. Obywatele Unii w liczbie nie mniejszej niż milion, mający obywatelstwo znacznej liczby Państw Członkowskich, mogą podjąć inicjatywę zwrócenia się do Komisji Europejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku w sprawach, w odniesieniu do których, zdaniem obywateli, stosowanie Traktatów wymaga aktu prawnego Unii. Procedury i warunki wymagane w celu przedstawienia takiej inicjatywy określane są zgodnie z artykułem 24 akapit pierwszy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Rola parlamentów narodowych Artykuł 12 20 Parlamenty narodowe aktywnie przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania Unii: a) otrzymując od instytucji Unii informacje oraz projekty aktów prawodawczych Unii zgodnie z Protokołem w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej; b) czuwając nad poszanowaniem zasady pomocniczości zgodnie z procedurami przewidzianymi w Protokole w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności; c) uczestnicząc, w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w mechanizmach oceniających wykonanie polityk Unii w tej dziedzinie, zgodnie z artykułem 70 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, oraz włączając się w polityczną kontrolę Europolu i ocenę działalności Eurojustu, zgodnie z artykułami 88 i 8.tego Traktatu; d) uczestnicząc w procedurach zmiany Traktatów, zgodnie z artykułem 48 niniejszego Traktatu; 19 Art. 11 zmieniony i według numeracji ustalonej przez art..ust. 1 i 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 20 Art. 12 zmieniony i według numeracji ustalonej przez art..ust. 1 i 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 25
Art. 13 Traktat o Unii Europejskiej e) otrzymując informacje na temat wniosków o przystąpienie do Unii, zgodnie z artykułem 49 niniejszego Traktatu; f) uczestnicząc we współpracy międzyparlamentarnej między parlamentami narodowymi i z Parlamentem Europejskim, zgodnie z Protokołem w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej. Ramy instytucjonalne Unii Tytuł III 21 Postanowienia o instytucjach Artykuł 13 22 1. Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom Państw Członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań. Instytucjami Unii są: Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada, Komisja Europejska (zwana dalej «Komisją»), Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejski Bank Centralny, Trybunał Obrachunkowy. 2. Każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych. Instytucje lojalnie ze sobą współpracują. 3. Postanowienia dotyczące Europejskiego Banku Centralnego i Trybunału Obrachunkowego, a także szczegółowe postanowienia dotyczące innych instytucji znajdują się w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 4. Parlament Europejski, Rada i Komisja są wspomagane przez Komitet Ekonomiczno Społeczny i Komitet Regionów, które pełnią funkcje doradcze. 21 Tytuł III dodany przez art. 1 pkt 13 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 22 Art. 13 dodany i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 14 i art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE. C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 26
Traktat o Unii Europejskiej Art. 14 15 Funkcje, skład, organizacja Parlamentu Europejskiego Artykuł 14 23 1. Parlament Europejski pełni, wspólnie z Radą, funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcje kontroli politycznej i konsultacyjne zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Wybiera przewodniczącego Komisji. 2. W skład Parlamentu Europejskiego wchodzą przedstawiciele obywateli Unii. Ich liczba nie przekracza siedmiuset pięćdziesięciu, nie licząc przewodniczącego. Reprezentacja obywateli ma charakter degresywnie proporcjonalny, z minimalnym progiem sześciu członków na Państwo Członkowskie. Żadnemu Państwu Członkowskiemu nie można przyznać więcej niż dziewięćdziesiąt sześć miejsc. Rada Europejska przyjmuje jednomyślnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego i po uzyskaniu jego zgody, decyzję określającą skład Parlamentu Europejskiego, z poszanowaniem zasad, o których mowa w akapicie pierwszym. 3. Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani na pięcioletnią kadencję w powszechnych wyborach bezpośrednich, w głosowaniu wolnym i tajnym. 4. Parlament Europejski wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i prezydium. Funkcje, skład, organizacja Rady Europejskiej Artykuł 15 24 1. Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne. Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczej. 2. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. 3. Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza, zwoływana przez jej przewodniczącego. Jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji członek Komisji. Jeżeli sytuacja tego wymaga, przewodniczący zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej. 4. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, Rada Europejska podejmuje decyzje w drodze konsensusu. 5. Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku; mandat przewodniczącego jest jednokrotnie od- 23 Art. 14 dodany i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 1.i art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE. C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 24 Art. 15 dodany i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 16 i art..ust. 1 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE. C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 27
Art. 16 Traktat o Unii Europejskiej nawialny. W przypadku przeszkody lub poważnego uchybienia Rada Europejska może pozbawić przewodniczącego mandatu zgodnie z tą samą procedurą. 6. Przewodniczący Rady Europejskiej: a) przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace; b) zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej, we współpracy z przewodniczącym Komisji i na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych; c) wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej; d) przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej. Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować krajowej funkcji publicznej. Funkcje, skład, organizacja Rady Unii Europejskiej Artykuł 16 25 1. Rada pełni, wspólnie z Parlamentem Europejskim, funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcje określania polityki i koordynacji zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. 2. W skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego Państwa Członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu Państwa Członkowskiego, które reprezentuje, oraz do wykonywania prawa głosu. 3. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, Rada stanowi większością kwalifikowaną. 4. Od 1 listopada 2014 roku większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 55% członków Rady, jednak nie mniej niż piętnastu z nich, reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii. Mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej czterech członków Rady, w przeciwnym razie uznaje się, że większość kwalifikowana została osiągnięta. Inne zasady dotyczące głosowania większością kwalifikowaną określone są w artykule 238 ustęp 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 5. Postanowienia przejściowe dotyczące definicji większości kwalifikowanej, które obowiązują do 31 października 2014 roku, jak również postanowienia, które będą obowiązywać między 1 listopada 2014 roku a 31 marca 2017 roku, określone są w Protokole w sprawie postanowień przejściowych. 25 Art. 16 dodany, zmieniony i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 17 i art..ust. 1 i 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 28
Traktat o Unii Europejskiej Art. 17 6. Rada zbiera się na posiedzenia w różnych składach, których wykaz przyjmowany jest zgodnie z artykułem 236 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Rada do Spraw Ogólnych zapewnia spójność prac różnych składów Rady. Przygotowuje posiedzenia Rady Europejskiej i zapewnia ich ciągłość, w powiązaniu z przewodniczącym Rady Europejskiej i Komisją. Rada do Spraw Zagranicznych opracowuje działania zewnętrzne Unii na podstawie strategicznych kierunków określonych przez Radę Europejską oraz zapewnia spójność działań Unii. 7. Za przygotowanie prac Rady odpowiada Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich. 8. Posiedzenia Rady są jawne, kiedy Rada obraduje i głosuje nad projektem aktu prawodawczego. W tym celu każde posiedzenie Rady składa się z dwóch części, poświęconych odpowiednio: obradom nad aktami ustawodawczymi Unii i działaniom o charakterze nieustawodawczym. 9. Prezydencję składów Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, sprawują na zasadzie równej rotacji przedstawiciele Państw Członkowskich w Radzie, na warunkach określonych zgodnie z artykułem 236 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Funkcje, skład, organizacja Komisji Artykuł 17 26 1. Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz innych przypadków przewidzianych w Traktatach, zapewnia reprezentację Unii na zewnątrz. Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i wieloletniego programowania Unii w celu osiągnięcia porozumień międzyinstytucjonalnych. 2. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, akty prawodawcze Unii mogą zostać przyjęte wyłącznie na wniosek Komisji. Pozostałe akty są przyjmowane na wniosek Komisji, jeżeli Traktaty tak stanowią. 3. Kadencja Komisji wynosi pięć lat. Członkowie Komisji są wybierani ze względu na swe ogólne kwalifikacje i zaangażowanie w sprawy europejskie spośród osób, których niezależność jest niekwestionowana. Komisja jest całkowicie niezależna w wykonywaniu swoich zadań. Bez uszczerbku dla artykułu 18 ustęp 2, członkowie Komisji nie zwracają się o instrukcje ani ich 26 Art. 17 dodany, zmieniony i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 18 i art..ust. 1 i 2 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.UE.C.07.306.1) z dniem 1 grudnia 2009 r. 29
Art. 17 Traktat o Unii Europejskiej nie przyjmują od żadnego rządu, instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej. Powstrzymują się oni od podejmowania wszelkich działań niezgodnych z charakterem ich funkcji lub wykonywaniem ich zadań. 4. W skład Komisji mianowanej między datą wejścia w życie Traktatu z Lizbony a 31 października 2014 roku wchodzi jeden obywatel każdego Państwa Członkowskiego, przy czym skład ten obejmuje jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji. 5. Od 1 listopada 2014 roku Komisja składa się z takiej liczby członków, w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, która odpowiada dwóm trzecim liczby Państw Członkowskich, chyba że Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby. Członkowie Komisji są wybierani spośród obywateli Państw Członkowskich na podstawie systemu bezwzględnie równej rotacji pomiędzy Państwami Członkowskimi, który pozwala odzwierciedlić różnorodność demograficzną i geograficzną wszystkich Państw Członkowskich. System ten jest ustanawiany jednomyślnie przez Radę Europejską zgodnie z artykułem 244 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 6. Przewodniczący Komisji: a) określa wytyczne, w ramach których Komisja wykonuje swoje zadania; b) decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji tak, aby zapewnić spójność, skuteczność i kolegialność jej działania; c) mianuje wiceprzewodniczących, innych niż wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, spośród członków Komisji. Członek Komisji składa rezygnację, jeżeli przewodniczący tego zażąda. Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa składa rezygnację, zgodnie z procedurą przewidzianą w artykule 18 ustęp 1, jeżeli przewodniczący tego zażąda. 7. Uwzględniając wybory do Parlamentu Europejskiego i po przeprowadzeniu stosownych konsultacji, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję przewodniczącego Komisji. Kandydat ten jest wybierany przez Parlament Europejski większością głosów członków wchodzących w jego skład. Jeżeli nie uzyska on większości, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia, w terminie miesiąca, nowego kandydata, który jest wybierany przez Parlament Europejski zgodnie z tą samą procedurą. Rada, za wspólnym porozumieniem z wybranym przewodniczącym, przyjmuje listę pozostałych osób, które proponuje mianować członkami Komisji. Są oni wybierani na podstawie sugestii zgłaszanych przez Państwa Członkowskie, zgodnie z kryteriami przewidzianymi w ustępie 3 akapit drugi i w ustępie 5 akapit drugi. 30