1.1 PROGRAM SZKOLENIA I WYMAGANIA EGZAMINACYJNE NA POZIOMIE POMOCNICZYM W DZIALE POKŁADOWYM

Rozdział I KWALIFIKACJE NIEOFICERSKIE 1.1 PROGRAM SZKOLENIA I WYMAGANIA EGZAMINACYJNE NA POZIOMIE POMOCNICZYM W DZIALE POKŁADOWYM Tabela 1.1 PRZEDMIOT Egzamin/ zaliczenie VI. VII. 1. Nautyka 18 18 Z 2. Bezpieczestwo nawigacji 20 20 E 3. Łczno morska 5 5 Z 4. Jzyk angielski 20 20 Z 5. Przewozy morskie 4 4 Z 6. Wiedza okrtowa 12 12 E 7. Budowa i teoria okrtu 6 6 Z 8. Bezpieczestwo statku 10 10 Z 9. Ochrona rodowiska morskiego 2 2 E RAZEM: 97 97 Wszystkie zajcia prowadzone s w formie wykładu połczonego z pokazem. Osoba, która nie ukoczyła szkolenia w uznanym orodku szkoleniowym zalicza przedmioty przed komisj egzaminacyjn podczas egzaminu. Osoba koczca szkolenie powinna posiada wiedz teoretyczn i praktyczn okrelon programami nauczania poszczególnych przedmiotów oraz wykaza si umiejtnociami zawodowymi okrelonymi w wymaganiach egzaminacyjnych na poziomie pomocniczym w dziale pokładowym. 1.1.1 NAUTYKA Tabela 1.1.1 1. Locja: a) pojcie niebezpieczestwa nawigacyjnego, tor wodny; 6 b) morskie oznakowanie nawigacyjne: podział, rodzaje oznakowania stałego i pływajcego, nazewnictwo polskie i angielskie; c) zasadnicze rodzaje wiateł nawigacyjnych: - stałe, przerywane, izofazowe, blaskowe, błyskowe, migajce i szybko migajce, - wiatła grupowe, mieszane, zmienne, sektorowe. - wiatło białe i kolorowe, - wiatła nabieników, 14

- nazewnictwo wiateł polskie i angielskie, sygnały; mgłowe znaków nawigacyjnych, - spis wiateł i sygnałów mgłowych; d) mapy nawigacyjne, ogólne informacje o ich podziale i treci, podstawowe skróty stosowane, na mapach polskich i angielskich, kwestia aktualnoci map i innych wydawnictw nawigacyjnych; e) systemy oznakowania torów wodnych i niebezpieczestw nawigacyjnych, system IALA region A i region B, cechy charakterystyczne znaków: kształt, kolor, znak szczytowy, rodzaje i kolory wiateł, identyfikacja znaków w dzie i w nocy. 2. Nawigacja: a) kula ziemska; o i bieguny; równik, równoleniki i południki; kierunki główne na kuli ziemskiej (N, S, E, W); współrzdne geograficzne; zboczenie nawigacyjne; b) jednostki miary uywane w nawigacji (mila morska, kabel, se, yard, cal, stopa, jednostki metryczne), linia pionu; horyzont obserwatora; widnokrg, obnienie widnokrgu; refrakcja ziemska; zasig widocznoci przedmiotów; c) zasada okrelania kierunku na morzu; systemy liczenia kierunku: pełny, połówkowy, wiartkowy; kierunek okrelany w stopniach i w rumbach; przejcie z jednego systemu na inny; d) zachowanie si igły magnetycznej na powierzchni Ziemi; pole magnetyczne Ziemi; linia N S magnetyczna; połoenie biegunów magnetycznych; deklinacja magnetyczna; e) pole magnetyczne statku; dewiacja kompasu; zaleno dewiacji od kursu statku; tabela dewiacji; f) kurs statku; kt drogi po wodzie i nad dnem, znos i dryf; namiar; kt kursowy; sposoby liczenia któw kursowych; zamiana kta kursowego na namiar i odwrotnie; kierunek rzeczywisty, yrokompasowy, magnetyczny i kompasowy; poprawka yrokompasu; całkowita poprawka; rodzaje namiarów: rzeczywisty, yrokompasowy, magnetyczny i kompasowy; g) prdko statku; prdko rednia; prdko po wodzie; prdko nad dnem; pomiar przebytej drogi; pomiar prdkoci przy pomocy logu; log burtowy; inne rodzaje logów (ogólnie); h) pomiar głbokoci; sonda; jednostki głbokoci; sposoby mierzenia głbokoci; sonda rczna, znakowanie liny sondy; pomiar głbokoci przy pomocy sondy rcznej; pobieranie próbek dna; rodzaje dna; echosondy (ogólnie); zastosowanie sondy i echosondy w nawigacji; i) pozycja obserwowana i zliczona. 3. Urzdzenia nawigacyjne i radiowe: a) autopiloty: praktyczne włczanie i wyłczanie autopilota, praktyczna znajomo posługiwania si pokrtłami na 10 2 15

kolumience sterowej, regulacja autopilota. Uwaga: wykład naley uzupełni pokazami omawianych urzdze RAZEM: 18 18 1.1.2 BEZPIECZESTWO NAWIGACJI Tabela 1.1.2 1. a) pojcie prawa drogi morskiej, cel i znaczenie MPDM, zakres 20 przepisów; b) zasady zachowania si statków we wszelkich warunkach widzialnoci; c) zasady zachowania si statków wzajemnie widocznych; d) zasady zachowania si statków podczas ograniczonej widzialnoci; e) wiatła i znaki statków; rodki sygnalizacji dwikowej; pojcie wiatła nawigacyjnego i znaczenie wiateł; obowizek pokazywania wiateł; barwa wiatła, natenie, zasig i widzialno; rozmieszczenie wiateł na statku; znaki dzienne - obowizek pokazywania, wymagania techniczne; f) wiatła i znaki poszczególnych statków; g) sygnały manewrowe i ostrzegawcze; sygnały dwikowe statków podczas ograniczonej widzialnoci; h) sygnały wzywania pomocy; i) organizacja słuby wachtowej, obserwacja i kwalifikacje obserwatora; umiejtno zgłaszania przyblionego namiaru i kta kursowego (w stopniach lub rumbach) sygnału dwikowego, wiatła lub przedmiotu; procedury wachtowe; zasady obejmowania i zdawania wachty; j) zasady pełnienia wachty portowej. RAZEM: 20 20 1.1.3 ŁCZNO MORSKA Tabela 1.1.3 1. a) MKS; sygnały jednoliterowe wielkiej pilnoci; znajomo 5 flag MKS; procedura uycia flag MKS; uycie flag zastpczych; b) rodki sygnalizacji wietlnej i dwikowej: lampy szczytowe, aldis, reflektor szperacz, syreny i gwizdki okrtowe, róg mgłowy, dzwon, gong; c) automatyczny odbiornik nasłuchowy, postpowanie w 16

przypadku usłyszenia sygnału wzywania pomocy. Uwaga: wykład naley uzupełni pokazem RAZEM: 5 5 1.1.4 JZYK ANGIELSKI Tabela 1.1.4 1. a) nazwy miar długoci, objtoci, wagi; b) czas: okrelenie godziny, dni tygodnia, miesica, lat, pory roku; c) załoga statku; codzienne czynnoci; d) statek- budowa, rodzaje statków; e) okrelenie miejsca pobytu, wskazanie drogi; f) manewrowanie; odcumowywanie i cumowanie; komendy podczas cumowania i odcumowania, kotwiczenia, holowania; 20 komendy na ster; potwierdzenie zrozumienia komend; komendy na SG; g) urzdzenia i sprzt ratunkowy na statku; sprzt awaryjny i ppo.; h) alarmy: opuszczania statku, przeciwpoarowy, alarmy innych zagroe; i) nazwy podstawowych narzdzi i osprztu stosowanego w pracach pokładowych i przeładunkowych. Uwaga: materiał gramatyczny naley dostosowa do poziomu pocztkowego słuchaczy RAZEM: 20 20 1.1.5 PRZEWOZY MORSKIE Tabela 1.1.5 1. a) sprztanie i czyszczenie ładowni; przygotowanie ładowni 4 do przyjcia ładunku; BHP pracy w ładowni; b) materiały sztauerskie i separacyjne, sprzt do mocowania ładunków, podstawowe zasady mocowania. RAZEM: 4 4 17

1.1.6 WIEDZA OKRTOWA Tabela 1.1.6 1. 1. Sprzt pokładowy: 12 a) rodzaje lin: włókienne, stalowe, z tworzyw sztucznych; wytrzymało lin, obcienie zrywajce i dopuszczalne obcienie robocze, współczynniki bezpieczestwa, certyfikaty, ywotno, przechowywanie, oznaki zuycia, zastosowanie lin na statku ze wzgldu na rodzaj i budow; konserwacja lin, wymiana lin i dobór ze wzgldu na przeznaczenie; b) łacuchy, klamry (szakle), cigacze, haki, krtliki, zawiesia; budowa, przeznaczenie i podział w zalenoci od zastosowania; wytrzymało, dopuszczalne obcienie robocze; przechowywanie, konserwacja, oznaki zuycia, wymiana, obróbka cieplna (wyarzanie); certyfikaty; c) bloki i talie; rodzaje, budowa, zastosowanie; przechowywanie; przegldy, konserwacja, oznaki zuycia, wymiana. próby i certyfikaty; d) osprzt stały i ruchomy statku. maszty i ich olinowanie; bomy ładunkowe - rodzaje, sposoby uycia; olinowanie bomów i sposoby jego mocowania podczas przeładunku; dopuszczalne obcienie robocze, przegldy, atesty i certyfikaty bomów; ksika urzdze ładunkowych; e) kotwice główne i zapasowe; łacuch kotwiczny - budowa, konserwacja i oznakowanie; zasady obsługi windy kotwicznej, zabezpieczanie kotwic; f) osprzt cumowniczy i holowniczy; wyposaenie statku w urzdzenia do mocowania lin, zmiany kierunku pracy liny, przewłoki, stopery; liny cumownicze i holownicze, ich dobór, wady, zalety, zabezpieczenie przed zniszczeniem, przechowywanie i konserwacja; sposoby mocowania lin cumowniczych i holi; postój statku w porcie w trudnych warunkach hydrometeorologicznych, bezpieczestwo prac cumowniczych. 2. Konserwacja statku: a) materiały konserwacyjne; narzdzia malarskie i do przygotowania powierzchni; farby, lakiery, emalie, szpachlówki, rozcieczalniki, smary; pdzle, wałki, szpachle, pistolety pneumatyczne do malowania, urzdzenia do natrysku bezpowietrznego; narzdzia rczne, pneumatyczne i elektryczne do ostukiwania, szczotkowania i szlifowania; przechowywanie materiałów konserwacyjnych i narzdzi, warunki bezpieczestwa przy pracach konserwatorskich; 18

b) prace malarskie; sposoby przygotowania do malowania: powierzchni stalowych, z metali nieelaznych, drewnianych i z tworzyw sztucznych. konserwacja zewntrznej czci statku i podwodnej czci kadłuba; konserwacja pomieszcze mieszkalnych, prowiantury, magazynów i ładowni; konserwacja zbiorników wody pitnej i balastowych, zz i studzienek zzowych. RAZEM: 12 12 1.1.7 BUDOWA I TEORIA OKRTU Tabela 1.1.7 1. a) wiadomoci ogólne o statkach morskich; podział statków 6 morskich ze wzgldu na przeznaczenie i napd; statki handlowe, rybackie, wojenne, statki techniczne, specjalnego przeznaczenia i sportowe, platformy wiertnicze; b) elementy konstrukcyjne kadłuba i podział wntrza statku. materiały do budowy kadłubów; sposoby łczenia blach poszycia; układy wiza kadłuba; podział wntrza statku; grodzie wodoszczelne i midzypokłady; przedział maszynowy, ładownie, pomieszczenia nawigacyjne, pomieszczenia mieszkalne, zbiorniki, koferdamy, magazyny, drogi komunikacyjne i wyjcia awaryjne; rodzaje: zamkni ładowni, otworów burtowych, otworów w grodziach i midzypokładach, włazów do zbiorników; rampy i furty ładunkowe, rampy ładunkowe na midzypokładach. zamykanie i otwieranie pokładu ochronnego; c) podstawowe pojcia okrelajce statek; wymiary główne: konstrukcyjne i całkowite, pion dziobowy i rufowy; znaki zanurzenia; odczytywanie zanurzenia; wyporno, nono, pojemno brutto i netto, tona rejestrowa; wolna burta i znak wolnej burty. RAZEM: 6 6 1.1.8 BEZPIECZESTWO STATKU Tabela 1.1.8 1. a) opieka nad pasaerami w sytuacjach zagroenia; b) zawarto rozkładów alarmowych i contingency plan; c) zachowanie si w sytuacjach zagroenia; d) rodki sygnalizacji pirotechnicznej; 10 19

e) aparat oddechowy budowa, testowanie, uycie; f) zmczenie członka załogi a bezpieczestwo statku. RAZEM: 10 10 1.1.9 OCHRONA RODOWISKA MORSKIEGO Tabela 1.1.9 1. Zasady gospodarki mieciami na statkach; pojcie obszaru 2 specjalnego; warunki usuwania mieci poza obszarami specjalnymi i w obszarach specjalnych. RAZEM: 2 2 20

1.2 PROGRAM SZKOLENIA I WYMAGANIA EGZAMINACYJNE NA WIADECTWO STARSZEGO MARYNARZA Tabela 1.2 Przedmiot VI. VII. 1. Nautyka 9 9 E 2. Bezpieczestwo nawigacji 6 6 E 3. Łczno morska 7 7 Z 4. Jzyk angielski 16 16 E 5. Meteorologia i oceanografia 7 7 Z 6. Manewrowanie 15 15 E 7. Przewozy morskie 14 14 Z 8. Wiedza okrtowa 6 6 E 9. Budowa i teoria okrtu 14 14 Z 10. Bezpieczestwo statku 4 4 E 11. Ochrona rodowiska morskiego 6 6 E 12. Wiadomoci prawno - eglugowe 6 6 E RAZEM: 110 110 Wszystkie zajcia prowadzone s w formie wykładu połczonego z pokazem. Egzamin/ zaliczenie Osoba, która nie ukoczyła szkolenia w uznanym orodku szkoleniowym zalicza przedmioty przed komisj egzaminacyjn podczas egzaminu. Osoba koczca kurs powinna posiada wiedz teoretyczn i praktyczn okrelon programami nauczania poszczególnych przedmiotów oraz wykaza si umiejtnociami zawodowymi okrelonymi w wymaganiach egzaminacyjnych do uzyskania wiadectwa starszego marynarza. 1.2.1 NAUTYKA Tabela 1.2.1 1. 1. Locja: a) morskie oznakowanie nawigacyjne: podział, rodzaje 2 oznakowania stałego i pływajcego, nazewnictwo polskie i angielskie; b) zasadnicze rodzaje wiateł nawigacyjnych: stałe, przerywane, izofazowe, blaskowe, błyskowe, migajce i szybko migajce, wiatła grupowe, mieszane, zmienne, sektorowe; wiatło białe i kolorowe; wiatła nabieników; nazewnictwo wiateł polskie i angielskie; c) sygnały mgłowe znaków nawigacyjnych; spis wiateł i sygnałów mgłowych. 21

2. Mapy nawigacyjne: ogólne informacje o ich podziale i treci, podstawowe skróty stosowane na mapach polskich i angielskich, zasady uaktualniania map i wydawnictw nawigacyjnych. 3. Systemy oznakowania nawigacyjnego; system IALA region A i region B; cechy charakterystyczne znaków: kształt, kolor, znak szczytowy, rodzaje i kolory wiateł; identyfikacja znaków w dzie i w nocy. 2. Nawigacja: a) linia pionu; horyzont obserwatora. widnokrg, obnienie widnokrgu; refrakcja ziemska; zasig widocznoci przedmiotów; b) zasada okrelania kierunku na morzu; systemy liczenia kierunku: pełny, połówkowy, wiartkowy; kierunek okrelany w stopniach i w rumbach; przejcie z jednego systemu na inny; c) zachowanie si igły magnetycznej na powierzchni ziemi; pole magnetyczne Ziemi; linia N S magnetyczna; połoenie biegunów magnetycznych; deklinacja magnetyczna; d) pole magnetyczne statku; dewiacja kompasu; zaleno dewiacji od kursu statku; tabela dewiacji, zasady sporzdzania; e) kurs statku; kt drogi po wodzie i nad dnem, znos i dryf; namiar; kt kursowy; sposoby liczenia któw kursowych; zamiana kta kursowego na namiar i odwrotnie; kierunek rzeczywisty, yrokompasowy, magnetyczny i kompasowy; f) poprawka yrokompasu; całkowita poprawka; rodzaje namiarów: rzeczywisty, yrokompasowy, magnetyczny i kompasowy; g) prdko statku; prdko rednia; prdko po wodzie; prdko nad dnem; pomiar przebytej drogi; pomiar prdkoci przy pomocy logu; log zaburtowy; inne rodzaje logów (ogólnie); h) pomiar głbokoci; sonda; jednostki głbokoci; sposoby mierzenia głbokoci; sonda rczna, znakowanie liny sondy; pomiar głbokoci przy pomocy sondy rcznej; pobieranie próbek dna; rodzaje dna; echosondy (ogólnie); zastosowanie sondy i echosondy w nawigacji; i) pozycja obserwowana i zliczona, zasady okrelania; j) mapy morskie; sposób pomiaru odległoci na mapie Merkatora; wykrelanie i odczytywanie kierunku; wykrelanie pozycji o zadanych współrzdnych. 3. Urzdzenia nawigacyjne i radiowe: a) kompasy magnetyczne; rodzaje i budowa kompasów magnetycznych (okrtowych i łodziowych); b) kompasy yroskopowe; wiadomoci podstawowe, budowa (ogólnie); zasada pracy; 5 2 22

c) kompasy elektroniczne; zasada działania i budowa (ogólnie); d) logi okrtowe; obsługa logu cinieniowego. Uwaga: wykład naley uzupełni pokazami omawianych urzdze 1.2.2 BEZPIECZESTWO NAWIGACJI Tabela 1.2.2 RAZEM: 9 9 1. a) zasady zachowania si statków we wszelkich warunkach widzialnoci; b) zasady zachowania si statków wzajemnie widocznych; c) zasady zachowania si statków podczas ograniczonej widzialnoci; d) wiatła i znaki statków; rodki sygnalizacji dwikowej; pojcie wiatła nawigacyjnego i znaczenie wiateł; obowizek pokazywania wiateł; barwa wiatła, natenie, zasig i widzialno; rozmieszczenie wiateł na statku; znaki dzienne - obowizek pokazywania, wymagania techniczne; e) wiatła i znaki poszczególnych statków; f) sygnały manewrowe i ostrzegawcze; sygnały dwikowe statków podczas ograniczonej widzialnoci; g) sygnały wzywania pomocy; h) organizacja słuby wachtowej, obserwacja i kwalifikacje obserwatora; umiejtno zgłaszania przyblionego namiaru i kta kursowego (w stopniach lub rumbach) sygnału dwikowego, wiatła lub obiektu; procedury wachtowe; zasady obejmowania i zdawania wachty; i) zasady pełnienia wachty portowej. 6 1.2.3 ŁCZNO MORSKA RAZEM: 6 6 Tabela 1.2.3 1. a) radiotelefon przenony UKF zasady uycia; 7 b) łczno w niebezpieczestwie; radiotelefoniczne i radiotelegraficzne sygnały wzywania pomocy: SOS oraz MAYDAY; sygnał ponaglenia: PAN i ostrzeenia: 23

SECURITE; zasady uycia wymienionych sygnałów; c) EPIRB i SART d) rodki łcznoci wewntrznej statku; telefon statkowy, telefon awaryjny (bezbateryjny); rozgłonia manewrowa; tuba głosowa; telegraf maszynowy; e) budowa i zawarto MKS, sygnały jednoliterowe wielkiej pilnoci i flagi MKS. 1.2.4 JZYK ANGIELSKI RAZEM: 7 7 Tabela 1.2.4 1. a) okrelenie miejsca pobytu, wskazanie drogi; b) port morski; opis portu; kapitanat portu; urzdzenia przeładunkowe; c) postój statku w porcie; rodzaje przewoonych ładunków; 16 statkowe urzdzenia przeładunkowe; prace przeładunkowe na statku; sztauowanie i mocowanie ładunków; d) manewrowanie. odcumowywanie i cumowanie; zdawanie i przyjmowanie pilota; pełnienie wachty nawigacyjnej i kotwicznej; sterowanie, obserwacja i inne czynnoci członka wachty nawigacyjnej; komendy podczas cumowania i odcumowywania, kotwiczenia, oraz holowania; komendy na ster i do maszynowni; e) prace konserwacyjne na pokładzie; f) urzdzenia i sprzt ratunkowy na statku (nazewnictwo angielskie); sprzt awaryjny i przeciw poarowy (nazewnictwo angielskie); g) alarmy: opuszczania statku, przeciwpoarowy, innych zagroe; h) choroby; wypadki przy pracy; pierwsza pomoc w wypadkach na statku; i) instrumenty i pomoce nawigacyjne na statku; nawigacyjne znaki morskie i ldowe; przeszkody nawigacyjne; ostrzeenia nawigacyjne; prognozy pogody; j) wypadki na morzu; wejcie na mielizn; zderzenia statków; k) zamawianie wyposaenia pokładowego i wody słodkiej. RAZEM: 16 16 1.2.5 METEOROLOGIA I OCEANOGRAFIA 24

Tabela 1.2.5 1. a) czynniki kształtujce pogod; temperatura powietrza; zmiany temperatury; inwersja; temperatura zamarzania; przyrzdy pomiarowe i sposoby pomiaru; cinienie atmosferyczne; przyrzdy pomiarowe i sposoby pomiaru; skala Beauforta; b) masy powietrza i fronty atmosferyczne; c) słuba meteorologiczna; prognozy pogody; sposoby podawania informacji meteorologicznej dla potrzeb eglugi; d) falowanie na morzu; elementy fali; sposoby obserwacji; skala stanu morza; wpływ falowania na statek; zmiany poziomu morza i ich przyczyny; wezbrania sztormowe; pływy i prdy pływowe; stałe prdy morskie; e) lody na morzu; temperatura i zasolenie wody morskiej; zamarzanie wody morskie; oblodzenie statku. 7 1.2.6 MANEWROWANIE RAZEM: 7 7 Tabela 1.2.6 1. a) ster okrtowy; charakterystyki sterowe; rozkład sił na sterze; 15 b) sterowanie; utrzymywanie statku na zadanym kursie; zasady manewrowania sterem okrtowym podczas manewrów statku; potwierdzanie zrozumienia komend; potwierdzanie wykonania komendy; c) charakterystyki manewrowe statku; prdko, inercja, sterowno, stateczno kursowa, zwrotno, cyrkulacja; d) pdniki; ruby o skoku stałym i nastawnym; ruby w dyszy; e) manewry podchodzenia i odchodzenia od nabrzea; manewry w funkcji iloci i rodzaju posiadanych rub napdowych; manewry w rónych warunkach hydrometeorologicznych (wiatr, prd, itp.); kolejno podawania i rzucania lin cumowniczych w rónych warunkach i sytuacjach; cumowanie do beczek.; f) holowanie morskie; czynnoci przygotowawcze do podania i przyjcia holu, podchodzenie do podania holu, podanie holu, mocowanie holu, holowanie; holowanie morskie w trudnych warunkach hydrometeorologicznych, sztormowanie; uycie łacuchów kotwicznych jako holu; g) holowanie portowe; rodzaje holowania; wzajemne obowizki holujcego i holowanego; 25

h) egluga w sztormie; przygotowanie statku do wyjcia w morze; przygotowanie statku do sztormowania, zabezpieczenie statku i sprztu; manewrowanie w trudnych warunkach hydrometeorologicznych, sztormowanie, zwroty w czasie sztormu; i) egluga w lodach; oblodzenie statku i czynniki je powodujce; praktyczne rodki i metody zapobiegania oblodzeniu; wpływ oblodzenia na bezpieczestwo statku; zabezpieczenie statku przed mrozami; egluga i manewry statkiem w warunkach zalodzenia. 1.2.7 PRZEWOZY MORSKIE RAZEM: 15 15 Tabela 1.2.7 1. a) przygotowanie ładowni do przyjcia ładunku; organizacja sprztania i czyszczenia ładowni; organizacja czyszczenia zbiorników ładunku płynnego; standardy czyszczenia ładowni; systemy, urzdzenia i materiały słuce do czyszczenia ładowni; aspekty BHP pracy w ładowniach i zbiornikach; b) materiały sztauerskie, materiały separacyjne; sprzt i materiały do mocowania ładunków; c) rodzaje ładunków; ładunki masowe: sypkie i płynne; ładunki drobnicowe: drobnica luzem, na paletach i w kontenerach; ładunki chłodzone, mroone, zwierzta ywe; towary niebezpieczne, klasy towarów niebezpiecznych, ich oznaczenia i sposób postpowania z nimi; ładunki o parametrach nietypowych; sztuki cikie, niewymiarowe; ładunki pokładowe; ładunki toczne; d) mocowanie ładunków; mocowanie drobnicy i palet; mocowanie kontenerów na statkach kontenerowych i konwencjonalnych; mocowanie sztuk cikich i pojazdów; kontrola zamocowania ładunków w portach i na morzu; e) wentylacja ładowni; pomiary temperatur i wilgotnoci powietrza; kontrole przeciw poarowe pomieszcze ładunkowych; szczelno ładowni. 14 RAZEM: 14 14 1.2.8 WIEDZA OKRTOWA Tabela 1.2.8 26

1. Sprzt pokładowy: 4 a) rodzaje lin: włókienne, stalowe, z tworzyw sztucznych; wytrzymało lin, obcienie zrywajce i dopuszczalne obcienie robocze, współczynniki bezpieczestwa, certyfikaty, ywotno, przechowywanie, oznaki zuycia, zastosowanie lin na statku ze wzgldu na rodzaj i budow; konserwacja lin, wymiana lin i dobór ze wzgldu na przeznaczenie; b) łacuchy, klamry (szakle), cigacze, haki, krtliki, zawiesia; budowa, przeznaczenie i podział w zalenoci od zastosowania; wytrzymało, dopuszczalne obcienie robocze; przechowywanie, konserwacja, oznaki zuycia, wymiana, obróbka cieplna (wyarzanie); certyfikaty; c) bloki i talie; rodzaje, budowa, zastosowanie; przechowywanie, przegldy, konserwacja, oznaki zuycia, wymiana. próby i certyfikaty; d) osprzt stały i ruchomy statku; maszty i ich olinowanie; bomy ładunkowe - rodzaje, sposoby uycia; olinowanie bomów i sposoby jego mocowania podczas przeładunku; dopuszczalne obcienie robocze, przegldy, atesty i certyfikaty bomów; ksika urzdze ładunkowych; e) kotwice główne i zapasowe; łacuch kotwiczny - budowa, konserwacja i oznakowanie; zasady obsługi windy kotwicznej, zabezpieczanie kotwic; f) osprzt cumowniczy i holowniczy; wyposaenie statku w urzdzenia do mocowania lin, zmiany kierunku pracy liny, przewłoki, stopery; liny cumownicze i holownicze, ich dobór, wady, zalety, zabezpieczenie przed zniszczeniem, przechowywanie i konserwacja; sposoby mocowania lin cumowniczych i holi; postój statku w porcie w trudnych warunkach hydrometeorologicznych, bezpieczestwo prac cumowniczych. 2. Konserwacja statku: 2 a) materiały konserwacyjne: narzdzia malarskie i do przygotowania powierzchni; farby, lakiery, emalie, szpachlówki, rozcieczalniki, smary; pdzle, wałki, szpachle, pistolety pneumatyczne do malowania, urzdzenia do natrysku bezpowietrznego; narzdzia rczne, pneumatyczne i elektryczne do ostukiwania, szczotkowania i szlifowania; przechowywanie materiałów konserwacyjnych i narzdzi; b) prace malarskie: sposoby przygotowania do malowania: powierzchni stalowych, z metali 27

nieelaznych, drewnianych i z tworzyw sztucznych; konserwacja zewntrznej czci statku i podwodnej czci kadłuba; konserwacja pomieszcze mieszkalnych, prowiantury, magazynów i ładowni; konserwacja zbiorników wody pitnej i balastowych, zz i studzienek zzowych; zasady BHP przy pracach konserwatorskich. 1.2.9 BUDOWA I TEORIA OKRTU RAZEM: 6 6 Tabela 1.2.9 1. a) urzdzenia pokładowe: urzdzenia przeładunkowe; rodzaje masztów i bomów; urawie, dwigi bramowe; urawiki łodziowe i urzdzenia do opuszczania tratw ratunkowych - rodzaje, budowa, obsługa i konserwacja.; talie łodziowe - rodzaje i konserwacja; próby i atestacja urawików i talii łodziowych; trapy: główne, pilotowe, łodziowe, robocze oraz kładki - budowa, obsługa, konserwacja, próby i atestacja; łodzie ratunkowe i ratownicze; b) mechanizmy pokładowe; wcigarki ładunkowe - rodzaje, zasada działania, konserwacja, obsługa, przepisy BHP; urzdzenia cumownicze; windy kotwiczne, cumownicze, holownicze i łodzi ratunkowych oraz kabestany - rodzaje napdu, zasada działania, układy sprzglania i hamowania, kontrola stanu technicznego, konserwacja, obsługa, przepisy BHP; hamulce kotwiczne - rodzaje, zasada działania, zalety i wady; urzdzenia sterowe; rodzaje, napd i działanie przekładni sterowych; stery strumieniowe; pdniki; ruby okrtowe - rodzaje, podstawowe pojcia: skok, ulizg; c) instalacje kadłubowe: system zzowy budowa; rodzaje i budowa systemów sygnalizacji wody w zzach; system balastowy - rurocigi, odpowietrzenia, zdalny i rczny pomiar balastów; system wody słodkiej, zbiorniki, rurocigi; zasady pobierania i produkcji wody pitnej; sposoby uzdatniania wody; system wentylacji ładowni; wentylacja wycigowa, nawiewowa, naturalna, wymuszona. odcinanie wentylacji; klapy uszczelniajce poszczególne otwory wentylacyjne; zabezpieczenia poarowe otworów wentylacyjnych; d) pływalno i stateczno statku, pojcia podstawowe: siły działajce na kadłub statku, rodek wyporu, rodek cikoci (masy) statku, warunki pływalnoci, zapas pływalnoci; stateczno poprzeczna i wzdłuna statku - 14 28

pojcia podstawowe; wpływ szczelnoci zamkni burtowych i pokładowych na pływalno i stateczno statku; wpływ ładunku pokładowego i wody na pokładzie na stateczno; wpływ oblodzenia statku na stateczno; balasty stałe i wodne, balastowanie statku w celu poprawy statecznoci. 1.2.10 BEZPIECZESTWO STATKU RAZEM: 14 14 Tabela 1.2.10 1. a) opieka nad pasaerami w sytuacjach zagroenia 4 b) rozkłady alarmowe. plan postpowania w sytuacjach zagroenia - contingency plan. c) zachowanie si w sytuacjach zagroenia. d) rodki sygnalizacji pirotechnicznej. e) aparat oddechowy budowa, testowanie, uycie. f) zmczenie członka załogi a bezpieczestwo statku. RAZEM: 4 4 1.2.11 OCHRONA RODOWISKA MORSKIEGO Tabela 1.2.11 1. a) normy prawne dotyczce ochrony rodowiska 6 morskiego; przepisy prawa midzynarodowego (konwencje); prawo polskie; b) zanieczyszczenie rodowiska morskiego przez statki; obszary specjalne i okrelenie najbliszy ld ; c) zapobieganie zanieczyszczeniom olejowym ze statków; ródła zanieczyszcze; warunki, w jakich wolno usuwa mieszaniny olejowe ze statków w obszarach specjalnych i poza nimi; techniczne sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom olejowym, stacje odbioru mieszanin i pozostałoci olejowych, zbiorniki osadowe na statkach; systemy i instalacje do oczyszczania wód zaolejonych, odolejacze, spalarki; rodki chemiczne do neutralizacji rozlewów olejowych; d) zapobieganie zanieczyszczeniom ciekami ze statków; charakterystyka cieków, zagroenie dla rodowiska; rodzaje urzdze do przechowywania i obróbki cieków stosowane na statkach; metody odbioru cieków, znormalizowany łcznik odbioru cieków; warunki usuwania cieków za burt poza obszarami specjalnymi i 29

na obszarach specjalnych; e) zapobieganie zanieczyszczeniom mieciami; charakterystyka mieci; warunki usuwania mieci poza obszarami specjalnymi i w obrbie obszarów specjalnych; urzdzenia do obróbki mieci; f) zagroenie rodowiska ciekłymi i stałymi substancjami szkodliwymi (chemikaliami); zagroenie rodowiska przez freon, halon, tlenki azotu; g) zasady bunkrowania paliwa i zdawania wód zaolejonych. 1.2.12 WIADOMOCI PRAWNO -EGLUGOWE RAZEM: 6 6 Tabela 1.2.12 1. a) przepisy portowe, celne i graniczne; granice morskie, wody midzynarodowe, wyłczna strefa ekonomiczna, morze terytorialne, wody wewntrzne; formalnoci zwizane z odpraw statku na wejciu i wyjciu z portu; obowizki załogi w stosunku do władz odprawiajcych 6 statek; dokumenty okrtowe: dziennik okrtowy, dziennik maszynowy, lista załogi; obowizki i uprawnienia marynarzy wynikajce z przepisów celnych i granicznych; dokumenty marynarzy; b) podstawowe wiadomoci o organizacji i kompetencjach administracji morskiej; organy administracji morskiej; ogólna charakterystyka zakresu działalnoci poszczególnych organów administracji morskiej; c) podstawowe wiadomoci o przepisach na morskich statkach handlowych; konwencje: SOLAS, MARPOL, STCW i LL; przepisy krajowe, konwencje Midzynarodowej Organizacji Pracy dotyczce pracy na morzu; czas pracy na statku morskim. RAZEM: 6 6 30

1.3 PROGRAM SZKOLENIA I WYMAGANIA EGZAMINACYJNE NA POZIOM POMOCNICZY W DZIALE MASZYNOWYM Tabela 1.3 Egzamin/ PRZEDMIOT zaliczenie VI. VII. 1. Siłownie okrtowe 25 25 E 2. Silniki okrtowe 30 30 E 3. Kotły okrtowe 15 15 E 4. Maszyny i urzdzenia okrtowe 30 30 E 5. Ochrona rodowiska morskiego 15 15 E 6. Jzyk angielski 30 30 E 7. Budowa okrtu 15 15 Z/E 8. Wiedza okrtowa 10 10 Z/E RAZEM: 140 30 170 Osoba koczca szkolenie powinna zna cały zakres wiedzy teoretycznej i praktycznej okrelonej programami nauczania poszczególnych przedmiotów oraz wykaza si umiejtnociami zawodowymi okrelonymi w wymaganiach egzaminacyjnych na wiadectwo motorzysty wachtowego. 1.3.1 SIŁOWNIE OKRTOWE Tabela 1.3.1 1. Wiadomoci ogólne: 3 a) pojcie siłowni okrtowej, układu napdowego, elektrowni okrtowej; b) podział siłowni okrtowych. 2. Podstawowe instalacje siłowni okrtowych i ich obsługa. 11 Instalacje: a) zenzowa; b) balastowa; c) transportu i oczyszczania paliwa; d) wody sanitarnej i pitnej; e) wody morskiej; f) oleju smarowego; g) parowo wodna; h) spronego powietrza. 3. Budowa i obsługa instalacji obsługujcych silniki spalinowe główne i pomocnicze: a) smarowania b) chłodzenia c) zasilania d) rozruchu 11 31

RAZEM: 25 25 1.3.2 SILNIKI OKRTOWE Tabela 1.3.2 1. Wiadomoci wstpne: 3 a) podział silników spalinowych. b) zasada działania tłokowego silnika spalinowego dwusuwowego i czterosuwowego 2. Budowa okrtowych silników tłokowych 16 3. Wytwarzanie, zapłon i spalanie mieszaniny paliwowo 3 powietrznej 4. Czynnoci obsługowe silnika napdu głównego i pomocniczych 4 a) przygotowanie do ruchu b) obsługa w czasie pracy c) obsługa w czasie manewrów d) zatrzymanie silnika 5. Aparatura kontrolno-pomiarowa silnika okrtowego 4 RAZEM: 30 30 1.3.3 KOTŁY OKRTOWE Tabela 1.3.3 1. Podstawy budowy i zasada działania pomocniczych kotłów 7 opalanych i utylizacyjnych: a) systemy obsługujce kocioł opalany i utylizacyjny; b) automatyka kotła opalanego i utylizacyjnego 2. Obsługa kotłów okrtowych: 8 a) wyłczenie kotłów z pracy; b) obsługa kotłów podczas pracy kontrola poziomu wody, obsługa codzienna, szumowanie wodowskazów i regulatorów poziomu; c) obsługa systemu paliwowego, wodnego, parowego; d) wygaszanie kotłów; e) odstawianie palnika; f) obnianie cinienia; g) szumowanie kotłów; h) uzupełnianie wody; i) regulacja wydajnoci kotła; j) współpraca kotła utylizacyjnego i opalanego. RAZEM:15 15 32

1.3.4 MASZYNY I URZDZENIA OKRTOWE Tabela 1.3.4 1. Pompy okrtowe: 8 a) pompy wirowe krtne i kreniowe; b) pompy wyporowe. 2. Sprarki wyporowe i wirowe 4 3. Okrtowe wymienniki ciepła: 6 a) wymienniki powierzchniowe i mieszankowe; b) wyparowniki. 4. Okrtowe urzdzenia oczyszczajce: 8 a) metody oczyszczania paliw i olejów smarowych; b) filtry; c) wirówki 5. Odolejacze i urzdzenia do obróbki cieków 4 RAZEM: 30 30 1.3.5 OCHRONA RODOWISKA MORSKIEGO Tabela 1.3.5 1. Podstawowe informacje o konwencjach midzynarodowych i 3 krajowych przepisach dotyczcych ochrony rodowiska morskiego. 2. Zasady zapobiegania zanieczyszczeniom ropopochodnym ze 5 statków: a) potencjalne ródła zanieczyszcze znajdujce si na statku; b) sposoby gromadzenia, przechowywania, zdawania, utylizacji i zrzutu do morza substancji ropopochodnych. 3. Podstawowe zasady obróbki cieków sanitarnych na statku. 3 4. Zasady bezpiecznego bunkrowania paliw i olejów. 2 5. Zasady bezpiecznego zdawania zanieczyszcze olejowych do 2 portowych urzdze odbiorczych. RAZEM: 15 15 33

1.3.6 JZYK ANGIELSKI Tabela 1.3.6 1. Opanowanie niezbdnego słownictwa zawodowego: 12 a) nazwy podstawowych narzdzi, czci maszyn i urzdze, nazwy mechanizmów siłowni okrtowej; b) umiejtno okrelenia typowych awarii takich jak: przecieki, pknicia, zatarcia itp.; c) umiejtno wyraania typowych komend i polece w zwizku z przygotowaniem siłowni do ruchu, w czasie pracy oraz w trakcie manewrów. 2. Czytanie i rozumienie typowych tekstów wanych z punktu 8 widzenia bezpieczestwa statku i załogi: a) rozkłady alarmowe, instrukcje obsługi takiego sprztu jak szalupy, tratwy, pasy ratunkowe, sprzt przeciw poarowy. 3. Stosowanie słownictwa w prostych dialogach i opowiadaniach 5 4. Stosowanie słownictwa zawodowego 5 RAZEM: 30 30 1.3.7 BUDOWA OKRTU Tabela 1.3.7 1. Typy statków 2 2. Elementy konstrukcji statku: 4 a) kadłub; b) nadbudówka; c) dziób; d) rufa; e) przedziały wodoszczelne; f) grodzie zderzeniowe itp. 3. Geometria kadłuba statku: 5 a) linie teoretyczne, wymiary główne; b) współczynniki pełnotliwoci; c) składowe masy; d) wolna burta. 4. Sposoby sterowania statkiem. 2 5. Zbiorniki, zasady sondowania zbiorników. 2 RAZEM: 15 15 34

1.3.8 WIEDZA OKRTOWA Tabela 1.3.8 1. Zasady organizacji pracy na statku: 3 a) działy: pokładowy i maszynowy; b) relacje: przełoony podwładny; c) podległo słubowa. 2. Zasady pracy w dziale maszynowym w czasie normalnej 2 eksploatacji: wachty, słuby, praca dniówkowa 3. Zadania członków załogi podczas alarmów i awarii urzdze 2 okrtowych 4. Rozmieszczenie rodków pierwszej pomocy medycznej - 2 podrcznego sprztu ratowniczego i przeciwpoarowego 5. Obowizki motorzysty wynikajce z Kodeksu ISM i regulaminu 1 pracy RAZEM: 10 10 35

1.4 WYMAGANIA EGZAMINACYJNE NA WIADECTWO KUCHARZA OKRTOWEGO Tabela 1.4 Egzamin/ Przedmiot zaliczenie I. II. III. 1. Produkty spoywcze - podstawowe wiadomoci, przechowywanie i obrót E 2. Technologia sporzdzania posiłków, ywienie na statku. E 3. Bezpieczestwo i Higiena Pracy E 4. Jzyk angielski E 5. Umiejtnoci praktyczne kucharza okrtowego E Osoba przystpujca do egzaminu powinna posiada wiedz teoretyczn i praktyczn okrelon programami nauczania poszczególnych przedmiotów oraz wykaza si umiejtnociami zawodowymi okrelonymi w wymaganiach egzaminacyjnych na wiadectwo kucharza okrtowego. 1.4.1 PRODUKTY SPOYWCZE - PODSTAWOWE WIADOMOCI, PRZECHOWYWANIE I OBRÓT Tabela 1.4.1 I. II. 1. Ocena organoleptyczna produktów spoywczych: a) miso i przetwory; b) drób; c) ryby; d) podroby i inne produkty uboczne misa; e) produkty zboowe; f) warzywa i owoce; g) cukier, miód, demy i produkty cukiernicze; h) przyprawy i uywki; i) nabiał. 2. Zasady obrotu i przechowywania ywnoci: a) sporzdzanie zamówie prowiantowych; b) organizacja dostaw i odbioru prowiantu; c) zasady przechowywania produktów ywnociowych; d) rozliczenia prowiantowe; e) gospodarka magazynowa; f) zamienniki wagowe; g) remanenty. 1.4.2 TECHNOLOGIA SPORZDZANIA POSIŁKÓW, YWIENIE NA STATKU 36

Tabela 1.4.2 I. II. 1. Znajomo aktów normatywnych dotyczcych ywienia na statku 2. ywienie załogi i pasaerów 3. Umiejtno układania jadłospisów 4. Znaczenie podstawowych składników odywczych 5. Technologia sporzdzania potraw 6. Obróbka termiczna produktów spoywczych 7. Receptury i wypieki 8. ywienie w rónych strefach klimatycznych 9. Podstawowe wiadomoci z chemii fizjologicznej 10. Podstawowe wiadomoci z ywienia dietetycznego 11. Zatrucia pokarmowe 1.4.3 BEZPIECZESTWO I HIGIENA PRACY Tabela 1.4.3 I. II. 1. Przepisy dotyczce Bezpieczestwa i Higieny Pracy oparte na Kodeksie Pracy 2. Bezpieczestwo i rodki bezpieczestwa: a) warunki pracy na statku; b) potencjalne zagroenia; c) uywane rodki ochrony zdrowia. 1.4.4 JZYK ANGIELSKI Tabela 1.4.4 I. II. 1. Jzyk ogólny. Porozumiewanie si w zakresie spraw dotyczcych ycia codziennego: - moja rodzina, - moja praca na statku, - daty i liczebniki. 2. Jzyk zawodowy: - nazwy surowców, - jadłospisy, - sporzdzanie zamówie, - nazwy urzdze i narzdzi kuchennych 1.4.5 UMIEJTNOCI PRAKTYCZNE KUCHARZA OKRTOWEGO Tabela 1.4.5 37

I. II. 1. Praktyczna znajomo sporzdzania potraw, deserów i wyrobów cukierniczych Warunkiem przystpienia do egzaminu teoretycznego jest uzyskanie minimum oceny dostatecznej z egzaminu praktycznego. 38

1.5 WYMAGANIA EGZAMINACYJNE Z ZAKRESU OBSŁUGI SILNIKÓW SPALINOWYCH O MOCY DO 200 kw Tabela 1.5 Egzamin/ Przedmiot zaliczenie I. II. III. 1. Silniki o zapłonie samoczynnym E 2. Silniki benzynowe E Osoba przystpujca do egzaminu powinna posiada wiedz teoretyczn i praktyczn okrelon wymogami egzaminacyjnymi z poszczególnych przedmiotów. 1.5.2 SILNIKI O ZAPŁONIE SAMOCZYNNYM Tabela 1.5.1 I. II. 1. Budowa i zasada działania silników o zapłonie samoczynnym 2. Czynnoci zwizane z przygotowaniem silnika do ruchu oraz zatrzymaniem 3. Sposoby rozruchu silnika 4. Aparatura kontrolno pomiarowa 5. Parametry pracy silnika 6. Zabezpieczenie silnika sygnalizacja awarii, decyzje w celu uniknicia awarii 7. Usuwanie podstawowych awarii 8. Elementy instalacji silnika spalinowego: - smarowania, - chłodzenia. 9. Podstawowe urzdzenia instalacji elektrycznej. Pomiar stanu izolacji megaatest 1.5.2 SILNIKI BENZYNOWE Tabela 1.5.2 I. II. 1. Budowa i zasada działania silników benzynowych stosowanych na morskich łodziach motorowych 2. Czynnoci obsługowe zwizane z eksploatacj benzynowych silników 39