WOJEWODA MAŁOPOLSKI WP-XI.431.3.13.2012 Kraków, dnia 1 lipca 2013 r. Pani Barbara Łopata Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Rabce-Zdroju ul. Parkowa 2 34-700 Rabka-Zdrój Zespół Kontrolny Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206 z późn. zm.), art. 22 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), art. 175 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), przeprowadził w dniach od 26 do 29 listopada 2012 roku kontrolę kompleksową w kierowanym przez Panią Ośrodku Pomocy Społecznej w Rabce - Zdroju. Zakres kontroli obejmował: organizację Ośrodka oraz kwalifikacje kadr, realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań własnych gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej, realizację programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania i wykorzystanie dotacji na ten cel w roku 2011 oraz pracę socjalną z klientem Ośrodka. Ustaleń kontrolnych dokonano w oparciu o wyniki przeglądu dokumentacji, a także wyjaśnienia złożone przez Panią Kierownik i pracowników Ośrodka. Ustalenia zawarte zostały w protokole, podpisanym przez Panią 23 kwietnia 2013 roku. W trakcie kontroli oceniano pracę jednostki, zarówno pod kątem sposobu realizacji poszczególnych zadań, jak i pod względem prowadzonej dokumentacji, przyznając ogólnie ocenę pozytywną z uchybieniami. W trakcie prowadzonej kontroli kompleksowej GOPS ustalono m.in., co następuje: Zasady przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze określono Uchwałą Nr IV/5/10 Rady Miejskiej w Rabce-Zdroju z dnia 22 grudnia 2010 roku. Usługi opiekuńcze świadczone były zgodnie z umową o świadczenie usług opiekuńczych, zawartą 30 listopada 2010 roku z Polskim Czerwonym Krzyżem Małopolskim Zarządem Okręgowym w Krakowie (zmienionej aneksem, z 30 listopada 2010 roku), przez pracowników PCK. Zgodnie z treścią umowy, usługi polegały na zaspakajaniu potrzeb życiowych, wykonywaniu podstawowej opieki higieniczno-sanitarnej, pielęgnacji zleconej przez lekarza i pomocy w utrzymaniu więzi ze środowiskiem. Zakres świadczonych usług dla poszczególnych osób nie był różnicowany w decyzjach, zatem należy przyjąć, że dla wszystkich był taki sam. Koszt 1 godziny usług określono w umowie z PCK w styczniu 2011 roku na 9,28 zł, a od lutego 2011 roku na 10 zł. Podstawą do wypłat należności była comiesięcznie wystawiana faktura za faktycznie przepracowaną liczbę godzin w miesiącu. W umowie nie przewidziano 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl
konieczności przedkładania kart pracy opiekunów, potwierdzających fakt wykonania usługi u klienta. W trakcie kontroli stwierdzono, że liczbą godzin przepracowanych i wykazanych w zestawieniach PCK, nie zawsze jest zgodna z liczbą godzin przyznanych decyzją. Zarządzeniem Kierownika OPS Nr 3/2011 z 14 lutego 2011 roku ustalono cenę 1 godziny specjalistycznych usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi w wysokości 12 zł. Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi świadczone były zgodnie ze wspomnianą wyżej umową o świadczenie usług opiekuńczych, zawartą 30 listopada 2010 roku, przez pracowników PCK. Podstawą do wypłat należności była comiesięcznie wystawiana faktura za faktycznie przepracowaną liczbę godzin w miesiącu. W umowie nie przewidziano konieczności przedkładania kart pracy opiekunów, potwierdzających fakt wykonania usługi u klienta. W treści umowy nie zawarto również klauzuli dotyczącej konieczności wykonywania usług przez osoby posiadające kwalifikacje, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Zgodnie z treścią umowy, usługi polegały na zaspakajaniu potrzeb życiowych, wykonywaniu podstawowej opieki higienicznosanitarnej, pielęgnacji zleconej przez lekarza i pomocy w utrzymaniu więzi ze środowiskiem. Podobnie jak w przypadku opisanych wyżej usług opiekuńczych, zakres świadczonych specjalistycznych usług dla poszczególnych osób nie był różnicowany w decyzjach, zatem należy przyjąć, że dla wszystkich był taki sam. Decyzją z 15 grudnia 2010 roku nr OPS-5025/S/3/1/10 przyznano pomoc w formie specjalistycznych usługi opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 roku w wymiarze 3 godzin miesięcznie. Zakres przyznanych usług nie został sprecyzowany. W uzasadnieniu przywołano uchwałę Rady Miasta Rabka Zdrój z 26 lutego 2009 roku, która nie dotyczy tego typu usług. Brak uzasadnienia faktycznego dla przyznana usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zgodnie z zapisem w sentencji decyzji, odpłatność należy wnosić do kasy OPS do dnia 10-go każdego następnego miesiąca po wykonaniu usługi, co jest niezgodne z zapisami rozporządzenia z 22 września 2005 roku w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych, które stanowią, że opłata jest wnoszona bezpośrednio lub przelewem do kasy urzędu gminy, w terminie do 15. dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wykonano usługę. Podobne uchybienia stwierdzono w przypadku decyzji o nr: OPS-5025/S/2/1/10 z 17 grudnia 2010 roku, OPS-5025/S/3/11 z 21 marca 2011 roku i OPS-5025/S/5/11 z 18 listopada 2011 roku. Ponadto, na decyzji z 17 grudnia 2010 roku brak daty potwierdzenia jej odbioru przez stronę, a w przypadku decyzji z 18 listopada 2011 roku do akt dołączono notatkę, z której wynika, że 9 grudnia 2011 roku opiekunka realizująca usługi opiekuńcze nie została wpuszczona do mieszkania klientki, która oświadczyła m.in., że rezygnuje z usług w bieżącym miesiącu. Z zestawień usług przekazywanych OPS przez PCK wynika, że pomimo wydanej decyzji, w 2011 roku usługi nie były realizowane. Decyzją z 30 grudnia 2010 roku nr OPS-5025/1/1/10, przyznano usługi opiekuńcze od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 roku w ilości 16 godzin miesięcznie, tj. 4 godzin tygodniowo. Nie sprecyzowano rodzaju przyznanych usług. Z zestawienia ilości usług zrealizowanych wynika, że klient otrzymał następującą ilość usług w roku 2011: styczeń 22 godziny; luty 22 godziny; marzec- 18 godzin; kwiecień 18 godzin; maj 16 godzin; czerwiec 18 godzin; lipiec 18 godzin; sierpień 20 godzin; wrzesień 19 godzin; październik 20 godzin; listopad 23 godziny; grudzień 20 godzin, co świadczy o tym, że nie zawsze realizowano ilość wynikającą z decyzji. Decyzją z 2 lipca 2011 roku nr GOPS-5015/1/2011, przyznano zasiłek celowy z tytułu zdarzenia losowego w wysokości 2 500,00 zł, na częściowe pokrycie wydatków związanych z remontem domu. Uzasadnienie decyzji nie spełnia normy, o której mowa w art. 107 Kpa., z uwagi na brak uzasadnienia prawnego i faktycznego. Ograniczono się do stwierdzenia, że przychyla się do wniosku strony ze względu na straty poniesione w pożarze. Podobnie w przypadku innych decyzji, przyznających zasiłek celowy z tytułu zdarzenia losowego,
uzasadnienia ograniczono się do stwierdzenia, że przychyla się wniosku strony. Decyzją z 8 grudnia 2011 roku nr GOPS-5015/5/11, przyznano zasiłek celowy z tytułu zdarzenia losowego w wysokości 900,00 zł, na pokrycie wydatków związanych za zakupem opału. Uzasadnienie identyczne jak poprzednie - nie spełnia normy, o której mowa w art. 107 Kpa. Ponadto z uzasadnienia nie wynika, jaki związek ma zdarzenie losowe z zakupem opału. Klientka przebywała w DPS w Rabce Zdroju ma podstawie decyzji kierującej z 20.12.2010 r. nr OPS-5026/8/11. W sentencji decyzji ustalającej odpłatność za pobyt w Domu Pomocy Społecznej w Rabce-Zdrój, błędnie wpisano sposób wnoszonej odpłatności. Zgodnie z umową zawartą w dniu 5.01.2011 r., między Ośrodkiem a synem klientki - syn zobowiązał się do ponoszenia opłaty na pokrycie kosztów utrzymania matki w DPS w wysokości 1 215,64 zł. miesięcznie. Natomiast odpłatność w przedmiotowej decyzji brzmiała następująco: - kwotę w wysokości 1 215,64 zł miesięcznie będzie pokrywała Gmina Rabka Zdrój za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej w Rabce Zdrój co jest niezgodne z zawartą umową. Jak ustalono, 29 lipca 2011 roku, klientka wystąpiła z pismem do Dyrekcji DPS w Rabce Zdroju w sprawie rezygnacji z pobytu w Domu z dniem 30 lipca 2011 r. Decyzją Ośrodka znak: OPS-5026/5/2/2011 z dnia 8.08.2011roku, uchylono prawomocną decyzję (znak: OPS-5026/8/11 z 20.12.2010 r.) kierującą mieszkankę do DPS w Rabce Zdroju. Z uwagi na powyższe, odstępuje się od wydania zalecenia zmiany decyzji w konkretnej sprawie. W trakcie kontroli ustalono, że na podstawie zgłoszonych potrzeb, zgromadzonej dokumentacji pracownicy socjalni wypełniali arkusze wywiadów środowiskowych, co miało na celu zakwalifikowanie osoby/rodziny do danej pomocy. Niejednokrotnie oceny sytuacji były dokładnie i wyczerpująco opisane. Pracownicy Ośrodka podejmowali działania zmierzające do pomocy klientom w celu poprawy sytuacji osoby biernej zawodowo, ekonomicznej, mieszkaniowej, stanu zdrowia oraz poprawy funkcjonowania osób i rodzin z problemem uzależnienia. Stwierdzono jednak przypadki, w których, pracownicy socjalni w wywiadach środowiskowych, w rubryce praca socjalna, nie określali podjętej pracy socjalnej na rzecz danej osoby lub rodziny. Jeśli chodzi o zawieranie kontraktów socjalnych, to w roku 2011 zawierano je tylko przy okazji realizacji projektów POKL. Nie korzystano z tej formy pracy z klientem, chociaż w niektórych z kontrolowanych przypadków, taka forma współpracy byłaby wskazana. W stosunku do stosunkowo dużych nakładów finansowych ponoszonych przez Ośrodek, klienci i ich rodziny w niektórych przypadkach, nie byli wystarczająco obligowani do podejmowania działań, mających na celu poprawę ich sytuacji życiowej. Zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" (Dz. U. Nr 267, poz. 2259 z późn. zm.) pomoc w formie dożywiania winna być w pierwszej kolejności udzielana w formie posiłku gorącego, w celu zapewnienia zdrowego żywienia. Podczas kontroli ustalono, iż we wszystkich placówkach oświatowych na terenie Gminy program wieloletni,,pomoc państwa w zakresie dożywiania dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych był realizowany w formie gorącego posiłku. Stwierdzono również, że Ośrodek monitorował cele określone w ww. ustawie, między innymi poprzez zapis w zawartych z placówkami oświatowymi umowach, określający, iż posiłki powinny być urozmaicone, o wysokiej wartości odżywczej oraz przygotowane zgodnie z zasadami żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży. Kolejnym elementem świadczącym o sposobie prowadzenia nadzoru nad jakością posiłków w ramach realizacji Programu jest prawidłowo opracowany jadłospis. Przedłożone do wglądu jadłospisy określały nazwy dań, natomiast nie zawierały produktów wchodzących w ich skład, tj. wielkości porcji w gramach oraz wartości kalorycznej.
W sprawozdaniach z realizacji programu "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" składanych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej zostały wskazane nieprawidłowe wartości dotyczące liczby placówek oświatowych realizujących program na terenie Gminy. Poddano kontroli akta osób/rodzin, którym w kontrolowanym okresie przyznano pomoc w formie dożywiania w szkołach w ramach realizacji programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Stwierdzono, iż: przyznawano pomoc za okres wcześniejszy, niż została wydana decyzja, przykładowo w aktach do decyzji nr: - GOPS.5023/37/11 z 3 lutego 2011 roku przyznano posiłek gorący dla dzieci w przedszkolu od 1 lutego do 30 czerwca 2011roku - GOPS.5023/69/1/11 z 7 września 2011 roku przyznano dożywianie dla 3-ki dzieci w szkole w okresie od 4 września 2011 roku do 30 grudnia 2011 roku. Natomiast, zgodnie z art. 110 kodeksu postępowania administracyjnego organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej. Żaden z obowiązujących przepisów nie przewiduje wykonywania decyzji z terminem wcześniejszym niż natychmiastowy, tj. z chwilą jej wydania. W przypadku stwierdzenia uchybień, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), konieczną czynnością jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za ich powstanie. Działając w oparciu o art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), proszę Panią Kierownik, jako osobę kierującą Jednostką i wobec tego odpowiedzialną za uchybienia i nieprawidłowości, o ich wyeliminowanie poprzez: 1. Wydawanie decyzji przyznających usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania z uwzględnieniem wszystkich niezbędnych elementów rozstrzygnięcia, w tym rodzaju przyznanych usług. 2. Wdrożenie systemu nadzoru nad realizacja zadań dotyczących usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, który umożliwi weryfikację faktycznego czasu pracy opiekunów, terminów oraz godzin, w których realizowane są przez nich usługi na rzecz klientów OPS. 3. Skorygowanie zapisów dot. sposobu wnoszenia odpłatności za specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi, pod kątem zgodności z zapisami rozporządzenia z 22 września 2005 roku w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. 4. Nie powoływanie się w decyzjach przyznających specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi, na uchwałę Rady Miasta Rabka Zdrój z 26 lutego 2009 roku, która nie dotyczy tego typu usług. 5. W przypadku powzięcia informacji o zmianie sytuacji klienta skutkującej zwiększeniem lub zmniejszeniem ilości świadczonych godzin usług opiekuńczych, przeprowadzanie wywiadu środowiskowego i ewentualne wydawanie decyzji zmieniającej. 6. Wyeliminowanie z sentencji decyzji ustalających odpłatność za pobyt w DPS, zapisów odnoszących się do wysokości opłaty ponoszonej przez Gminę lub inne osoby zobowiązane oraz wysokości kosztów pobytu w danej jednostce. 7. Formułowanie uzasadnień do decyzji, zgodnych z normą zawartą w art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego. 8. Opisywanie w kwestionariuszach wywiadów środowiskowych pracy socjalnej prowadzonej na rzecz klientów i ich rodzin oraz dokumentowanie wszelkich ustaleń mających wpływ na ocenę ich aktualnej sytuacji i przyznawanych w związku z nią świadczeń. 9. Podejmowanie uzgodnień ze stronami oraz korzystanie z kontraktów socjalnych, w ramach wspólnie podejmowanych działań zmierzających do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny.
10. Wzmożenie nadzoru i kontroli nad podmiotami realizującymi dożywianie dzieci i młodzieży poprzez bieżący nadzór nad realizacją porozumienia m.in. w formie stałej weryfikacji jadłospisów. Zawarta w jadłospisie informacja o gramaturze potraw oraz ich kaloryczności pozwala na ocenę, czy żywienie jest zgodne z zalecanymi przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie normami. 11. Rzetelne sporządzanie sprawozdań z realizacji wieloletniego programu,,pomoc państwa w zakresie dożywiania, wykazywanie danych zgodnych ze stanem faktycznym poprzez wyliczenie faktycznej liczby placówek prowadzących dożywianie w oparciu o wytyczne Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej zamieszczone w Centralnej Aplikacji Statystycznej. 12. Ustalanie dat rozpoczęcia realizacji pomocy w formie dożywiania dzieci w szkołach nie wcześniejszych, niż data wydania decyzji, a w przypadku decyzji nie opatrzonych rygorem natychmiastowej wykonalności niż moment, w którym decyzja staje się ostateczna. Dostosowanie terminów przeprowadzania wywiadów do okresów organizowania dożywiania w szkołach. O sposobie realizacji powyższych wniosków proszę mnie poinformować w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Informuję Panią Kierownik, iż na podstawie art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje Panu uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Jednocześnie na gruncie art. 128 ust. 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej jest Pani zobowiązana: 1) w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków; 2) w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń. Z up. Wojewody Małopolskiego /-/ mgr Renata Grochal Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: - Burmistrz Rabki-Zdroju