1. Streszczenie polskie

1. Streszczenie polskie Zakażenie HPV jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową na świecie. Liczba kobiet zarażonych HPV szacowana jest na ok. 570 000; zanotowano ok. 60 000 infekcji HPV u mężczyzn, a ok. 311 000 kobiet rocznie umiera z tego powodu. Zakażenie występuje najczęściej u osób w wieku 15-24 lata. Ocenia się, że na świecie populacja kobiet w wieku 20-25 lat może być krótkotrwale zakażona HPV w ok. 25%; 50-80% wszystkich aktywnych seksualnie kobiet ulega zakażeniu HPV przynajmniej raz w życiu. Od 2008 r. w Polsce odpłatne szczepienia przeciw HPV wprowadzono do Programu Szczepień Ochronnych dla dziewcząt (11 do 12 lat); zaleca się stosowanie szczepionki również dziewczętom od 13 do 18 r. ż., których nie zaszczepiono wcześniej. Oceniając poziom wszczepialności młodzieży przeciw HPV w kraju (w ramach różnych strategii szczepień) należy stwierdzić, że zaszczepiono dotychczas około10% dziewcząt w wieku 11-13 lat. Chociaż badania wiedzy i postaw na temat zakażeń HPV i szczepień przeciw HPV istnieją w Polsce, to brak jest badań dotyczących wpływu interwencji edukacyjnej na wzrost poziomu wiedzy na temat HPV oraz chęci zaszczepienia. Celem badania była ocena wpływu interwencji edukacyjnej na wiedzę i postawę młodzieży szkół ponadgimnazjalnych i ich rodziców w odniesieniu do szczepień przeciw HPV. Cele szczegółowe to ocena wiedzy i postaw młodzieży szkół ponadgimnazjalnych na temat HPV i RSM przed interwencją edukacyjną, przeprowadzenie interwencji edukacyjnej polegającej na wygłoszeniu 45-minutowego wykładu (grupa interwencyjna, rozdaniu materiałów informacyjnych (grupa interwencyjna 2) na temat HPV następnie ocena wpływu interwencji edukacyjnej na wiedzę w zakresie HPV i postawy uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec szczepień przeciw HPV. Materiał i metody. Przekrojowe badanie przeprowadzono w okresie od czerwca 2013 r. do października 2014 r. wśród uczniów i rodziców I klas szkół trzech szkól ponadgimnazjalnych w Zgorzelcu. Uczniowie i rodzice zostali wylosowani do badania w następujący sposób: szkoła Liceum/Technikum została wylosowana do przeprowadzenia interwencji edukacyjnej w postaci rozdaniu materiałów informacyjnych (ulotka), szkoła Technikum/Zasadnicza Szkoła Zawodowa została wylosowana do przeprowadzenia interwencji edukacyjnej z użyciem prezentacji multimedialnej, szkoła Liceum - została wylosowana do przeprowadzenia interwencji edukacyjnej z użyciem prezentacji multimedialnej i warsztatu. Z każdej z wyżej wymienionych trzech szkół wylosowano 2 klasy (w sumie 6 klas), po 50 uczniów/szkołę, którzy utworzyli grupę kontrolną. Zdecydowano, by - z uwagi na duży nakład pracy

związanej z opracowaniem i omówie-niem wyników uzyskanych w szkołach I i II - wyniki uzyskane po przeprowadzeniu interwencji w trzeciej szkole nie włączać do niniejszej rozprawy. Będą one opracowane i opublikowane w późniejszym terminie. Badanie pilotażowe przeprowadzono wśród rodziców w dwóch centrach podstawowej opieki w Zgorzelcu w celu wyjaśnienia wątpliwości dotyczących budowy kwestionariusza, wyniki zostały uwzględnione w badaniu. Analiza statystyczna. Wyniki badań opracowano statystycznie z wykorzystaniem programu STATISTICA PL wersja 7.1. (StatSoft Inc, 2005), stosując - do porównań dwóch grup test niezależności Chi-kwadrat z poprawką Yatesa lub test dokładny Fishera (dla zmiennych kategorialnych) i test Manna-Whitneya (dla zmiennych numerycznych). Do oceny normalności rozkładu wykorzystano test Shapiro-Wilka, przy czym jako istotne statystycznie przyjęto wartości p<0,05. Wiedzę przed i po interwencji porównywano za pomocą testu MacNemary. W odniesieniu do badania potencjalnych determinant chęci rodziców do szczepienia dziecka przeciw HPV - wszystkie zmienne istotne (p<0,05) na poziomie analizy dwuczynnikowej zostały włączone do modelu regresji logistycznej przy użyciu oprogramowania R. Powiązanie między chęcią rodziców do szczepienia dziecka przeciw HPV a wybranymi zmiennymi (szacunkowe ilorazy szans, istotność) określano przy pomocy testu z- Walda. Spośród uczniów Liceum/Technikum wylosowano 155 uczniów do grupy interwencyjnej z czego 5 kwestionariuszy zostało odrzuconych ze względu na niekompletne dane respondentów, drugą szkołą było Technikum/Zasadnicza Szkoła Zawodowa, z której wylosowano do badania 152 uczniów z czego 2 ankiety były niepoprawnie wypełnione, z trzeciej szkoły Liceum zostało wylosowane 150 respondentów. Anonimowy kwestionariusz został opracowany przez autorkę badania na podstawie ankiet autorstwa Jo Wallera oraz Mahammada Naghavi-Behzada po uzyska-niu ich zgody. Uczestników pytano o: dane demograficzne, dane na temat czynników ryzyka zakażeń HPV i rozwoju RSM, ogólnej wiedzy na temat zakażenia HPV, szczepień przeciw HPV, o sposobach transmisji HPV, historii nowotworowej w rodzinie i u respondenta, postaw dotyczących szczepień. Wyniki. Prawie połowa rodziców (201, 44,7%) nigdy nie słyszała o HPV. Jako źródła wiedzy na temat HPV najczęściej podawali telewizję (53,8%), Internet (41,4%) i ulotki (32,4%), następnie ginekologa (25,2%), pediatrę (11,4%) i pielęgniarkę (11%). Przed interwencją edukacyjną około jedna piąta (19,1%) respondentów uznała, że zakażenie HPV zawsze bezobjawowe. Tylko (9,3%) rodziców prawidłowo odpowiedziała, że zakażenie HPV

nie zawsze prowadzi do powstania brodawek narządów płciowych, 36,2% uczestników wiedziało, że HPV jest czynnikiem ryzyka RSM, a 27,6% stwierdziło, że zakażenie HPV nie prowadzi do AIDS. Około jedna trzecia rodziców (31,3%) prawidłowo określiła, że stosunek płciowy jest drogą zakażenia HPV; 42,7% uznało, że posiadanie wielu partnerów zwiększa ryzyko zakażenia HPV; 21,8% rodziców stwierdziło, że zakażenie HPV jest ograniczone tylko do kobiet. W ogólnej próbie 14,0% prawidłowo stwierdziło, że zakażenie HPV nie może być leczone antybiotykami. Korelacja między wiedzą rodziców dotyczącą HPV a poziomem wykształcenia wynosiła r = 0,3. Zdecydowana większość rodziców (92,0%) stwierdziło, że szczepionki są skuteczne w zapobieganiu chorobom, 43,1% obawiało się możliwych skutków ubocz-nych szczepień, 34,4% uznało, że szczepienia zwiększyłyby prawdopodobieństwo inicjacji seksualnej wśród ich dzieci, a 37,6% stwierdziło, że ich dziecko jest zagrożone poważnymi konsekwencjami zakażenia HPV. Przed interwencją (wszystkie badane grupy) jedna piąta rodziców (20,2%) uzyskała > 50% poprawnych odpowiedzi. Mediany wiedzy o HPV; dla grupy I (ulotka) przed interwencją wynosiła 3 (zakres od 0-9), po interwencji 8; p<0,0001, grupa II (prezentacja) - przed interwencją 1 (zakres od 0-9), po interwencji 8 (zakres 1-10); p<0,001(test U-Mana Whitney a), W grupie kontrolnej mediana wiedzy przed interwencją wynosiła 1 (zakres 0-8), po interwencji 2 (zakres 0-9); p<0,01. Szczepieniu przeciw HPV zamierzało 383 (85,1%), negatywną postawę miało 19 (4,2%) rodziców, a 48 (10,7%) nie było pewnych. Najlepszy wiek do szczepienia dziecka przeciw HPV byłby w opinii rodziców następujący: "15 lat lub więcej" (155, 34,4%), "12-14 lat" (178; 39,6%), "11 i mniej lat" (98; 21,8%); 19 rodziców (4,2%) stwierdziło, że nie wie. Dwie trzecie rodziców (300; 66,7%) stwierdziło, że najbardziej znaczący wpływ na podjęcie decyzji o immunizacji HPV u ich dziecka będzie miał lekarz, prawie jedna trzecia 142 (31,5%) stwierdziła, że byłaby to ich własna suwerenna decyzja, 8 uczestników prawdopodobnie oparłoby swoją decyzję na rekomendacjach rodziny / przyjaciół. Wykonano analizę wieloczynnikową w celu oceny czynników związanych z chęcią rodziców do szczepienia nastolatków przeciw HPV. Akceptacja była wyższa wśród osób zatrudnionych (OR 2,09, p=0,03), które wykazywały pozytywne nastawienie do szczepionek (OR 3,02; p=0,006) i które kiedykolwiek słyszały o HPV (OR 2,02, p= 0,01). Obawy dotyczące możliwych skutków ubocznych szczepionki przeciw HPV wiązały się z mniejszą gotowością (OR 0,60; p<0,05) do szczepienia dziecka. Oceniając postawę rodziców dotyczącą ich chęci do zaszczepienia dziecka przeciw HPV przed interwencją edukacyjną w grupie I (ulotka) odpowiedziało,,tak 129/150 (86%) rodziców, po interwencji przychylne nastawienie do szczepień miało 141/150 (94%)

respondentów (p<0,001). W grupie II (prezentacja) przed interwencją 124/150 (82,7%) wyraziło chęć poddania swojego dziecka szczepieniu przeciw HPV, po interwencji odsetek zwiększył się do 137/150 (91,3%); p<0,001. W grupie kontrolnej w badaniu pierwszym 130/150 (86,7%) odpowiedziało, że zaszczepiłby swoje dziecko, po 7 dniach odsetek nie uległ 13/150 (86,7%); p =1,0. Po interwencji edukacyjnej postawy rodziców uległy polepszeniu, zmniejszył się (p<0,001) odsetek rodziców (dwie grupy interwencyjne) 235 (78,8%), którzy uważali, że szczepienie przeciw HPV młodzieży może zachęcić ją do uprawiania seksu, tylko 22 (7,4%) rodziców zgodziło się ze stwierdzeniem, że szczepienia przeciw HPV mogą spowodować skutki uboczne u ich dziecka (p<0,0001), (p<0,0001), natomiast, aż 276 (92%) uznało, że zakażenie się brodawkami płciowymi dotyczy ich nastoletniego dziecka (0,001), a RSM za zagrożenie dla córki uznało 281( 93,6%) rodziców (p<0,001). Skuteczność szczepień w zapobieganiu chorobom uznało 414 (92%) rodziców (p<0,0001). Prawie 245 (40,9%) nigdy nie słyszało o HPV. Jako źródła wiedzy na temat HPV najczęściej podawali : telewizję/internet (27%), gazety/czasopisma (10,7%), personel medyczny (8%). Mniej niż połowa (17,9%) respondentów wiedziała, że HPV powoduje kłykciny kończyste, 38,% wiedziało, że HPV przenoszone jest drogą płciową, 39% określiło HPV jako czynnik ryzyka dla RSM, 16,2% poprawnie stwierdziło, że zakażenie HPV może przebiegać bezobjawowo, 31,7% prawidłowo odpowiedziało, że HPV można zdiagnozować za pomocą badań cytologicznych, 49,5% uznało, że zakażenie HPV nie może być leczone antybiotykiem, 13,1% prawidłowo stwierdziło, że zakażenie HPV może gdy pojawią się objawy - być całkowicie wyleczone. Mediana wiedzy o HPV w grupie I (ulotka) przed interwencją wynosiła 3 (zakres od 0-8), natomiast po interwencji 8; p<0,0001, zaś dla grupy II (prezentacja) przed interwencją - 1 (zakres od 0-8), po interwencji - 8 (zakres 1-8); p<0,001 (test U-Mana Whitney a). W grupie kontrolnej mediana wiedzy przed interwencją wynosiła 1 (zakres 0-8), po interwencji 2 (zakres 0-8); p<0,01. W odniesieniu do wiedzy uczniów w zakresie RSM, prawie jedna trzecia (30,1%) respondentów podała poprawną odpowiedź, że palenie tytoniu nie wywołuje RSM, że spożywanie alkoholu nie jest powodem powstania RSM uznało 36,5% respondentów, 41% sądziło, że ekspozycja na słońce nie powoduje RSM, że stosowanie doustnej antykoncepcji nie ma wpływu na powstawanie RSM uznało 31% uczniów. Zaledwie 12,2% uczestników wiedziało, że czynniki genetyczne nie są przyczyną RSM; 13% nastolatków zgodziło się, iż uprawianie seksu w młodym wieku wywołuje RSM, 43,3% przyjęło za prawdę, współżycie z wieloma partnerami jest przyczyną RSM. Mediana wiedzy o RSM dla grupy I (ulotka) przed interwencją wynosiła 2 (zakres od 0-6), natomiast po interwencji 5 (zakres od 0-8), p<0,0001,

zaś dla grupy II (prezentacja) przed interwencją 1 (zakres od 0-7), po interwencji 5 (zakres 0-8), p<0,0001 (test U-Mana Whitney a). W grupie kontrolnej mediana wiedzy przed interwencją wynosiła 1,5 (zakres 0-6), po interwencji 2 (zakres 0-7); p<0,05. W badanej grupie uczniów szkół ponadgimnazjalnych w Zgorzelcu 7/600 (1,2%), było zaszczepionych przeciw HPV (jedynie dziewczęta). Porównanie postaw uczniów w zakresie chęci poddania się szczepieniom przeciw HPV przed i po interwencji edukacyjnej przedstawiało się następująco: w grupie I (ulotka) odpowiedzi,,zdecydowa-nie tak, raczej tak, raczej tak, ale tylko w przypadku, gdyby było za darmo, udzieliło przed interwencją 105/150 (70%) osób, po interwencji odsetek ten wzrósł do 120/150 (80%); p<0,001. W grupie II przed interwencją na powyższe pytanie,,zdecydowanie tak,,,raczej tak,,,raczej tak, ale tylko w przypadku, gdyby było za darmo odpowiedziało 108/150 (72%), po interwencji 126/150 (84%); p<0,0001. W grupie kontrolnej,,zdecydowanie tak i raczej tak, ale tylko w przypadku, gdyby było za darmo, odpowiedziało 106/150 (70,7%), po 7 dniach od pierwszego badania - 107/150 (71,4%). Wnioski: Wyniki badania wskazały na głębokie niedostatki wiedzy w zakresie HPV i RSM, niską świadomość czynników ryzyka oraz sposobów zapobiegania zakażeniom HPV, zarówno wśród rodziców nastolatków jak i wśród uczniów; około połowa badanych nigdy nie słyszała o HPV. Postawy rodziców i uczniów dotyczące szczepienia nastolet-niego dziecka przeciw HPV były pozytywne, mimo że świadomość i wiedza na temat zakażenia HPV i RSM były niskie. Niepokojąco niski poziom wiedzy i negatywne postawy w zakresie HPV i RSM, w powiązaniu z alarmująco niską wyszczepialnością polskiej młodzieży przeciw HPV w stosunku do innych krajów UE, wskazują na konieczność opracowania i wdrożenia kompleksowej polityki pro-szczepiennej w celu podniesienia poziomu szczepień w tej grupie wiekowej, w tym wprowadzenia działań edukacyjnych na poziomie szkół. Interwencje edukacyjne (broszury, prezentacje multimedialne) mające na celu poprawę wiedzy wśród uczniów i ich rodziców oraz gotowości do zaszczepienia przeciw HPV nie różnią się w odniesieniu do pozytywnego wpływu na zwiększanie wiedzy i gotowości do wykonania szczepień; szeroko pojęta edukacja zdrowotna w szkole oparta na tych formach zajęć powinna być ważnym, obowiązkowym punktem programu profilaktyki zakażeń HPV i RSM. W szkoleniach uczniów i rodziców należy zwrócić uwagę szczególnie na niedostatki wiedzy w tych obszarach, w których wykazano w niniejszym badaniu największe deficyty. Choć adresatem akcji promujących szczepienia przeciw HPV powinna być cała populacja rodziców, osoby niezatrudnione, o negatywnym nastawieniu do szczepień, obawiające się działań ubocznych szczepionki powinny być postrzegane jako grupa szczególnej troski.

2. Streszczenie angielskie HPV infection is the most common sexually transmitted disease in the world. The number of women infected with HPV is estimated at approximately 570,000; there have been noted some 60,000 HPV infection cases in men, and approximately 311,000 women per year die because of this disease. The infection occurs most often in persons 15-24 years old. It is estimated, that approximately 25% of the global female population between 20-25 years of age may be temporarily infected with HPV; 50-80% of all sexually active women are HPV infected at least once in their life. In 2008 there was introduced in Poland paid for vaccination against HPV within the Protective Vaccination Program for girls (11 to 12 years old); it is also recommended to vaccinate girls between 13 and 18 years of age, who had not been vaccinated before. When assessing the vaccination coverage levels against HPV in youth nationwide (within the framework of various vaccination strategies,) it should be stated, that up to date about 10% of girls 11-13 years old have undergone the procedure. Although in Poland there are studies on knowledge and attitudes regarding HPV infections and HPV vaccinations, there is lack of research on the impact of educational interventions on improvement of knowledge about HPV and the willingness to vaccinate against it. The aim of this study was to assess the impact of educational interventions on knowledge and attitudes of post-secondary schools students, and their parents, in reference to HPV vaccinations. The detailed objectives were: To assess the knowledge and attitudes in postsecondary schools regarding HPV and RSM prior to an educational intervention, then to introduce an educational intervention consisting of a 45-minute lecture (intervention group 1,) distribution of information materials (intervention group 2,) followed by the assessment of the impact of educational intervention on knowledge about HPV and the attitudes of post-secondary schools students towards HPV vaccinations. Materials and Methods. The cross-sectional research was carried out during the period between June 2013 and October 2014 among the first-grade students, and their parents, of three post-secondary schools located in Zgorzelec. Students and their parents were randomly selected for the study in a draw by a lot, in a following way: General Studies Lycée/Technical Post- Secondary School was drawn for conducting educational intervention in the form of distribution of information materials (leaflets,) Technical Post-Secondary School/Vocational School was drawn for conducting educational intervention with the use of a multimedia presentation, and General Studies Lycée - was drawn to carry out educational intervention with the use of a multimedia presentation and a workshop. In each of the above-listed three schools, there had

been drawn 2 classes (6 classes in total,) 50 students/school, who constituted the control group. It was decided that due to large amount of work related to research processing and discussion of results obtained in schools I and II - the results obtained after the intervention in the third school are not included in this dissertation. Those results will be processed and published at a later date. To clarify concerns regarding construction of a questionnaire, a pilot study was conducted among parents in two primary health care centers in Zgorzelec, and its results were taken under consideration in the study. Statistical Analysis. The results of the study were statistically analyzed with the use of STATISTICA PL software, version 7.1. (StatSoft Inc, 2005) applying for comparisons of two groups the Chi-square independence test with Yates correction or the Fisher's exact test (for categorical variables) and the Mann-Whitney test (for numeric variables.) To assess the normality of distribution the Shapiro-Wilk test was applied, and the p values of <0.05 were considered as statistically significant. The knowledge level before and after the interventions was compared with the McNamara test. Regarding research of potential determinants of the parents willingness to vaccinate their children against HPV all the significant variables (p<0.05) at the two-factor analysis level were included in the logistic regression model using the R software. A link between the parents willingness to vaccinate children against HPV and the selected variables (estimated odds ratios, significance) were determined with the use of z- Wald test. In the Lycée/Technical Post-Secondary School there were drawn 155 students for the intervention (experimental) group, however 5 of the questionnaires were rejected due to incomplete data provided by the respondents, the second school was Technical Post-Secondary School/Vocational School, where 152 students were drawn for the study, with 2 of the questionnaires incorrectly filled out, in the third school, the General Studies Lycée, 150 respondents were drawn. An anonymous questionnaire was prepared by the author of this study on the basis of the questionnaires by Jo Waller and Mahammad Naghavi-Behzad, after obtaining their consent. The participants were asked about demographic data, information on HPV infection and RSM development risk factors, general knowledge about HPV infection, vaccinations against HPV, ways of HPV transmission, cases of cancer in the family and in the respondent, attitudes toward vaccinations. Results. Almost half of the parents (201, 44.7%) have never heard of HPV. As a source of knowledge about HPV they most often specified TV (53.8%,) Internet (41.4%) and leaflets (32.4%,), then a gynecologist (25.2%,) a pediatrician (11.4%,) and a nurse (11%.) Before an

educational intervention approximately one fifth (19.1%) of the respondents thought that HPV infection is always asymptomatic. Only (9.3%) of the parents correctly answered that HPV infection does not always cause genital warts, 36.2% of the participants knew that HPV is a risk factor for RSM, and 27.6% stated that HPV infection does not lead to AIDS. About one-third of the parents (31.3%) correctly stated, that sexual intercourse is the way of HPV infection; 42.7% believed that having multiple partners increases the risk of HPV infection; 21.8% of the parents stated that HPV infection is limited to women only. In the overall sample, 14.0% correctly stated that HPV infection may not be treated with antibiotics. Correlation between the parent's knowledge about HPV and their level of education amounted to r=0.3. Vast majority of the parents (92.0%) stated that vaccines are effective in prevention of the disease, 43.1% feared possible side effects of vaccinations, 34.4% felt that vaccinations would increase the likelihood of sexual initiation among their children, 37.6% pointed out, that their child is at risk of serious consequences in the case of HPV infection. Before interventions (in all examined groups,) one-fifth of the parents (20.2%) obtained >50% of correct answers. The medians of knowledge about HPV; in the group I (leaflets,) before the intervention the median was 3 (range from 0 to 9,) after the intervention it was 8; p<0.0001, group II (presentation) - before the intervention it was 1 (range from 0 to 9,) after the intervention it was 8 (range from 1 to 10); p<0.001(u-man Whitney test,) and in the control group median of knowledge before intervention was 1 (range from 0 to 8,) after the intervention it was 2 (range from 0 to 9); p<0.01. The intention to vaccinate children against HPV expressed 383 parents (85.1%,) negative attitude presented 19 persons (4.2%,) and 48 parents (10.7%) were not certain. The best age to vaccinate a child against HPV would be in the parents opinion as follows: 15 years of age or later (155, 34.4%,) 12-14 years (178, 39.6%,) 11 and less years of age (98, 21.8%); 19 parents (4.2%) stated that they did not know. Two-thirds of the parents (300, 66.7%) stated, that the most significant impact on their decision to vaccinate a child against HPV will have a physician, almost one third - 142 persons (31.5%) - reported that it would be their own sovereign decision, 8 of the participants would probably base their decision on the family/friend s recommendations. Multifactorial analysis was performed to evaluate the factors related to the willingness to vaccinate teenagers against HPV. The acceptance rate was higher among persons employed (OR 2.09, p=0.03,) who showed a positive attitude towards vaccines (OR 3.02, p=0.006,) and who previously have heard about HPV (OR 2.02, p=0.01); Table 10. Concerns about possible side effects of HPV vaccines were associated with the lower level of willingness (OR 0.60, p<0.05) to vaccinate a child.

While assessing the attitude of parents regarding their willingness to vaccinate a child against HPV prior to the educational intervention in group I (leaflets,) it was noted that yes answered 129/150 (86%) parents, and after the intervention, the positive attitude towards vaccination had 141/150 (94%) respondents (p<0.001.) In group II (presentation,) prior to the intervention 124/150 (82.7%) of the parents expressed willingness to subject their child to HPV vaccination, after the intervention, the ratio increased to 137/150 (91.3%); p<0.001. In the control group, during first stage 130/150 (86.7%) respondents answered, that they would vaccinate their child, after 7 days the percentage did not change - 130/150 (86.7%); p=1.0. After the educational intervention the parents attitudes improved, decreased to 235 persons (78.8%) (p<0.001) the percentage of parents (in the two experimental, intervention groups) who thought, that vaccination against HPV may encourage the youth to have sex, only 22 (7.4%) parents agreed with the statement, that HPV vaccinations can cause side effects in their child (p<0.0001), (p <0.0001), while as many as 276 (92%) persons acknowledged that danger of getting infected with anogenital warts concerns their teenage child (0.001,) and RSM was considered a danger for their daughter by 281 (93.6%) parents (p<0.001.) Effectiveness of vaccines in the prevention of diseases acknowledged 414 (92%) parents (p<0.0001.) Almost 245 (40.9%) parents have never before heard of HPV. As a source of knowledge about HPV most often were reported: TV/Internet (27%,) newspapers/magazines (10.7%,) medical personnel (8%.) Less than half (17.9%) of respondents knew that HPV caused anogenital warts, 38% knew that HPV was sexually transmitted, 39% defined HPV as a risk factor for RSM, 16.2% correctly stated that HPV infection may be asymptomatic, 31.7% correctly answered that HPV can be diagnosed with the Pap smear, 49.5% thought that HPV infection may not be treated with antibiotic, 13.1% correctly stated that HPV infection may be - when the symptoms occur - wholly cured. The median of knowledge about HPV in group I (leaflets,) prior to the intervention, was 3 (range from 0 to 8), whereas after the intervention it was 8; p <0.0001, and for group II (presentation) before the intervention it was 1 (range from 0 to 8,) and after the intervention 8 (range from 1 to 8); p <0.001 (U-Man Whitney test.) In the control group, the median of knowledge prior to the intervention was 1 (range from 0 to 8,) after the intervention 2 (range from 0 to 8); p<0.01. With regard to the students knowledge about RSM, almost one-third (30.1%) of respondents correctly answered that smoking does not trigger RSM, that alcohol consumption does not cause RSM was stated by 36.5% of respondents, 41% thought that sun exposure is not a cause of RSM, and that the use of oral contraception has no effect on RSM occurrence was recognized by 31% of the students. Only 12.2% of participants knew, that genetic factors do

not contribute to RSM; 13% of teenagers agreed that having sex at an early age triggers RSM, while 43.3% accepted as truth, that sex with numerous partners is the cause of RSM. The median of knowledge about RSM in group I (leaflets) prior to the intervention was 2 (range from 0 to 6), whereas after the intervention it was 5; p<0.0001, and for group II (presentation) before the intervention it was 1 (range from 0 to 7,) and after the intervention - 5 (range from 0 to 8); p<0.0001 (U-Man Whitney test.) In the control group, the median of knowledge prior to the intervention was 1.5 (range from 0 to 6,) after the intervention 2 (range from 0 to 7); p<0.05. In the examined group of the post-secondary school students in Zgorzelec, only 7/600 (1.2%) were vaccinated against HPV (girls only.) Comparison of the students attitudes in their willingness to undergo HPV vaccination before and after the educational intervention brought the following results: in group I (leaflets,) prior to the intervention, the answer definitely yes, rather yes, rather yes, but only if it was free of charge provided 105/150 (70%) persons, after the intervention, this ratio increased to 120/150 (80%); p<0.001. In group II, before the intervention to the above question the answers definitely yes, rather yes, rather yes, but only if it was free of charge gave 108/150 (72%) persons, after the intervention it was 126/150 (84%); p<0.0001. In the control group the answers definitely yes, rather yes, rather yes, but only if it was free of charge gave 106/150 (70.7%), and after 7 days from the first examination - 107/150 ( 71.4%.) Conclusions: Results of the study indicated profound knowledge gabs about HPV and RSM, low awareness of risk factors and methods for preventing HPV infection in both, the parents and the teenage students; about half of the respondents have never heard about HPV. The attitudes of the parents and students toward vaccinating a teenage child against HPV were positive, despite the fact that the awareness and knowledge about HPV and RSM infections was scant. Disturbingly low level of knowledge and negative attitudes toward HPV and RSM, together with the alarmingly low, in comparison to other EU countries, coverage level of vaccination against HPV in the Polish youth indicate the need to develop and implement a comprehensive pro-vaccination policy - to increase the vaccination coverage levels in this age group - and such policy should include introduction of educational activities in schools. Educational interventions (leaflets, multimedia presentations) aimed at improving the knowledge among students and parents, as well as their willingness to vaccinate against HPV, do not differ in their positive impact on increasing the general knowledge and willingness to accept vaccinations; broadly understood health education in schools, based on the mentioned forms of activities, should constitute an important and mandatory point of the HPV and RSM prophylaxis program. In the education of students and parents, particular attention must be paid

to the shortcomings of knowledge in those areas, in which this study has shown the greatest deficits. Although the activities promoting HPV vaccination should be directed to the entire population of parents, particular attention must be paid to persons who are unemployed, have a negative attitude toward vaccinations, and who are afraid of a vaccine side effects.