Wydział Melioracji Wodnych w czterdziestoleciu 1946-1986 Opracował: TADEUSZ KICIŃSKI 1 Rok 1986 kończy pierwsze czterdziestolecie kształcenia kadr meliorantów na poziomie wyższym w uczelniach rolniczych. Można więc mówić o czterdziestoletniej historii Wydziału, choć nie jest to ścisłe, gdyż w roku akademickim 1946/1947 w wyniku działań podjętych przez ówczesnego dziekana Wydziału Rolnego SGGW prof. Stanisława Turczynowicza została utworzona przy tym Wydziale Sekcja Melioracyjna. Sekcja ta została w roku akademickim 1948/1949 przekształcona w Oddział Melioracji Rolnych. Dopiero w roku 1950/1951 powołany został samodzielny Wydział Melioracji Rolnych. W roku akademickim 1954/1955 Wydział przyjął obowiązującą do dzisiaj nazwę Wydziału Melioracji Wodnych. Tak więc dzisiejszy Jubileusz jest czterdziestoleciem studiów melioracyjnych w uczelniach rolniczych, które podjęte zostały w SGGW, w uczelni obchodzącej prawie że równolegle swe 170-lecie istnienia. Organizacja tych studiów, ich kształt i zakres były następnie inspiracją i wzorem dla organizowania podobnych wydziałów w akademiach rolniczych (dawne WSR) we Wrocławiu, Krakowie i Poznaniu. Należy jednak powiedzieć, że nie rozpoczynano tych studiów od zera. Do roku 1946 były one prowadzone w politechnikach, przeważał wówczas w tym kształceniu kierunek hydrotechniczny, bez należytej podbudowy przyrodniczej, tak koniecznej w pracy inżyniera melioracji. Wprawdzie, jak pisze prof. Jerzy Ostromęcki, już przed rokiem 1939 krystalizowały się nowe poglądy i podejście do roli melioracji i profilu melioranta, widziano potrzebę ściślejszego powiązania z rolnictwem, silniejszej podbudowy przyrodniczej i rozumnego wprowadzania coraz potężniejszych i nowocześniejszych środków technicznych w całym procesie inwestycyjnym (od programowania aż do eksploatacji). Przeniesienie tych studiów z uczelni technicznych do rolniczych stanowiło nie tylko ważną zmianę w kształceniu, ale było też przykładem myślenia o przyszłej roli zadaniach melioracji, daleko wyprzedzających ówczesne trendy. Czy wykorzystaliśmy te wskazówki w pełni? Czy wyniki kształcenia i badań naukowych spełniły w minionym okresie oczekiwania? Będziemy zobowiązani do wypowiedzi na ten temat na tym jubileuszowym spotkaniu. W czterdziestoletniej działalności Wydziału można wyodrębnić cztery okresy o różnym czasie trwania, zróżnicowane bądź potrzebami praktyki i możliwościami Wydziału, bądź wynikające ze stanowiska resortu szkolnictwa wyższego i ogólnej polityki w zakresie studiów wyższych. 1 Tekst artykułu opublikowano w: Wydział Melioracji Wodnych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Akademia Rolnicza w Warszawie, Problematyka melioracji w nauczaniu i badaniach naukowych. Konferencja naukowa z okazji 40-lecia studiów melioracyjnych w SGGW-AR, Warszawa 1986, Część I. Działalność dydaktyczno-naukowa Wydziału Melioracji Wodnych, Wydawnictwo SGGW-AR, Warszawa 1986, s. 5-19.
TABELA 1. Przebieg działalności dydaktycznej Wydziału Melioracji Wodnych SGGW-AR w latach 1946-1986 Rok akademicki Sekcja lub Oddział Lub Wydział Studia stacjonarne Inne formy szkolenia Jednostki organizacyjne (do 1970 r. studia zaoczne, ro- rodzaj i czas katedry, od 1970 r. specjalizacje inne trwania dzaj i czas instytuty, od 1981 trwania r. katedry) Dziekani 1 2 3 4 5 6 7 8 1946/1947 Sekcja Melioracyjna przy Wydz. Rolnym 1948/1949 Oddział Melioracji Rolnych przy Wydz. Rolnym jednostopniowe inżynierskie 3,5-letnie 1950/1951 Wydz. Melioracji Rolnych 1951/1952 jednostopniowe 5-letnie 1954/1955 Wydz. Melioracji Wodnych studia jednolite 1) melioracje szczegółowe 2) budownictwo wodnomelioracyjne katedry: Miernictwa, Budownictwa Ogólnego, Melioracji Rolnych, Budownictwa Wodnego Miernictwa, Budownictwa Ogólnego, Melioracji Rolnych, Budownictwa Wodnego, Matematyki, Meteorologii, Torfoznawstwa Gruntoznawstwo i Fundamentowania, Matematyki, Miernictwa, Meteorologii, Budownictwa Wodnego, Budownictwa Lądowego, Melioracji Rolnych, Torfoznawstwa Matematyki, Meteorologii i Klimatologii, Geodezji, Mechaniki Budowli i Konstrukcji Budowlanych, Gruntoznawstwa i Budownictwa Ziemnego, Budownictwa Wodnego, Melioracji Rolnych i Leśnych, Torfoznawstwa prof. Stanisław Turczynowicz (Wydz. Rolny) prof. Stanisław Turczynowicz prof. Stanisław Turczynowicz prof. Jerzy Mandes
cd. tabeli 1. 1 2 3 4 5 6 7 8 1955/1956 1) melioracje szczegółowe 2) budownictwo wodnomelioracyjne 3) przemysłowe wykorzystanie torfów 1956/1957 eksternistyczne 2,5- letnie jak poprzednio + Katedra Ekologii Roślin (przekształcona w Katedrę Przyrodniczych Podstaw Melioracji prof. Kazimierz Dębski 1959/1960 prof. Jerzy Ostromęcki 1961/1962 doc. Stefan Białynicz 1962/1963 inżynierskie 5-letnie 1966/1967 dwustopniowe: inżynierskie 4-letnie, 5-letnie 1967/1968 doc. Stefan Białynicz (doc. Ryszard Koronowski) 1968/1969 prof. Zygmunt Mikucki 1970/1971 Wydział Melioracji Wodnych dwustopniowe: inżynierskie 4-letnie, 5-letnie 1) melioracje szczegółowe 2) budownictwo wodnomelioracyjne 3) przemysłowe wykorzystanie torfów inżynierskie 5-letnie eksternistyczne 2,5- letnie instytuty: Przyrodniczych Podstaw Melioracji, Melioracji Rolnych i Leśnych, Budownictwa Melioracyjnego i Rolniczego prof. Stefan Liwski
cd. tabeli 1. 1 2 3 4 5 6 7 8 1972/1973 inżynierskie 5-letnie, uzupełniające 2,5-letnie 1973/1974 doktoranckie 4-letnie dla pracujących, podyplomowe 1- roczne xx) 1974/1975 jednostopniowe 4,5- letnie 1975/1976 8 specjalizacji x) 1977/1978 1978/1979 podyplomowe 1- roczne 1981/1982 10 specjalizacji xxx) instytuty: Melioracji i Gospodarki Wodnej, Budownictwa Melioracyjnego i Rolniczego doc. Wojciech Wolski prof. Wojciech Wolski doc. Jan Skibiński doc. Tadeusz Kiciński
cd. tabeli 1. 1 2 3 4 5 6 7 8 1982/1983 katedry: Budownictwa Wodnego, Budownictwa Wiejskiego, Geodezji i Fotogrametrii, Geotechniki, Mechaniki Budowli i Konstrukcji Budowlanych, Melioracji Rolnych i Leśnych, Przyrodniczych Podstaw Melioracji, Rekultywacji Środowiska Przyrodniczego, Technologii Prac Melioracyjnych, Hydrogeologii i Zaopatrzenia Wsi w Wodę x) xxx) 1) melioracje podstawowe, 2) melioracje szczegółowe utylizacja ścieków, 3) eksploatacja systemów wodnomelioracyjnych, 4) budownictwo rolnicze i konstrukcje budowlane. 5) zbiorniki rolnicze, 6) budowle wodne i technologia robót, 7) rekultywacja terenów pobagiennych i zdewastowanych, 8) użytkowanie terenów zmeliorowanych. xx) w latach 1973/1974 i 1974/1975 studia podyplomowe w zakresie: eksploatacji systemów melioracyjnych, technologii budownictwa rolniczego, użytkowania zmeliorowanych łąk i pastwisk; od 1975/1976 studia podyplomowe w zakresie: eksploatacji systemów melioracyjnych, technologii budownictwa rolniczego, budownictwa wodnomelioracyjnego; od 1984/1985 dodatkowo: zaopatrzenie rolnictwa i wsi w wodę. melioracje szczegółowe, technologia i organizacja prac melioracyjnych, podstawy gospodarki wodnej w rolnictwie, budowle wodnomelioracyjne, budownictwo ziemne i zbiorniki rolnicze, zaopatrzenie rolnictwa w wodę, rekultywacja i przyrodnicze podstawy melioracji, melioracje wodne w rejonach subtropikalnych, eksploatacja systemów melioracyjnych, budownictwo wiejskie (od roku 1982 liczbę specjalizacji prowadzonych na kursie podyplomowym ustala Rada Wydziału nie więcej niż 6).
Okres pierwszy obejmuje lata 1946-1952, a więc lata intensywnej odbudowy kraju po zniszczeniach wojennych z ambitnymi planami rozwoju melioracji w najbliższych i dalszych latach. Dla Wydziału (Sekcji, Oddziału) był to okres intensywnych poszukiwań rozwiązań organizacyjnych i programowych. Były to równocześnie lata intensywnego kształcenia inżynierskich kadr melioracyjnych w celu zaspokojenia pilnych potrzeb bieżących. Studia w tych latach był stacjonarne, trwały tylko 3,5 roku i absolwenci otrzymywali stopień inżyniera. Jak wspomina prof. J. Ostromęcki, jeden z organizatorów Wydziału, a potem jego wieloletni profesor, studia te uwzględniały w planach (o dużym godzinowym obciążeniu tygodniowym studenta) poważną podbudowę w zakresie nauk podstawowych technicznych i przyrodniczych, przy mniejszym natomiast zróżnicowaniu i liczbie zawodowych przedmiotów specjalistycznych. Baza kształcenia (pomieszczenia, wyposażenie oraz kadra) była w tym czasie więcej niż skromna. Zajęcia dydaktyczne odbywały się w wyremontowanych pomieszczeniach powarsztatowych w oficynie przy ul. Hożej 74, składających się z dwóch sal wykładowych i kilku pokoi. Część zajęć prowadzono w różnych miejscach Warszawy (ul. Rakowiecka, Madalińskiego, Narbutta itp.), szkołach, a nawet w salach kinowych. Trudne warunki nie zniechęcały pierwszych studentów-meliorantów, wyzwalały inicjatywę, zapał do pracy, rokujące upór i zaangażowanie w przyszłej pracy zawodowej. Pierwsze dyplomy inżynierskie wręczono absolwentom w roku 1950. Pierwszym dyplomowanym inżynierem i magistrem melioracji był Stanisław Gołębiewski (daty egzaminów dyplomowych: 27 VI 1950 r. i 24 XI 1954 r.). W 1947 r. utworzony został, obok studiów stacjonarnych, dwuletni Inżynierski Kurs Melioracji Rolnych, przemianowany od roku 1956 na trzyletnie Studium Inżynierskie Melioracji Wodnych, które istniało do roku 1958. Ten typ studiów, utworzony również z inicjatywy prof. S. Turczynowicza dla osób pracujących zawodowo w melioracjach, z różnymi zmianami trwa do dzisiaj zapewniając stały dopływ kadry do służby melioracyjnej. Okres drugi działalności Wydziału obejmuje 1952-1969. Graniczne daty tego okresu wyznaczają: wprowadzenie jednolitych, pięcioletnich magisterskich studiów stacjonarnych i nowych programów nauczania (1952 r.) oraz zmiany struktury organizacyjnej Wydziału (1970 r.). Okres ten, najdłuższy w historii Wydziału, ściśle związany jest z dynamicznym rozwojem melioracji w kraju, budową struktury służb melioracyjnych, stworzeniem pionu projektowego i wynikającą stąd koniecznością podbudowy naukowej dla nowych, coraz bardziej złożonych rozwiązań melioracyjnych. W tym okresie w Ministerstwie Rolnictwa powstaje Centralne Biuro Projektów Wodno-Melioracyjnych, a także stworzono Instytut Melioracji i Użytków Zielonych. Przygotowanie kadr dla jednostek, dla wykonawstwa i eksploatacji kontynuuje Wydział Melioracji SGGW, ale już wspomagany przez nowo powstałe wydziały we Wrocławiu, Krakowie i Poznaniu. W tym okresie baza dydaktycznie wyraźnie zmieniła się na lepsze. W 1953 r. Wydział przeniósł się z ul. Hożej na ul. Rakowiecką 8 (do pawilonu III), uzyskując w nowym budynku powierzchnię ca 1000 m 2. Mimo poprawy warunków ciągle nie było specjalistycznych laboratoriów, stąd dalej jeszcze niektóre z zajęć (np. z hydrauliki) prowadzone były w innych ośrodkach (w Laboratorium Hydraulicznym Państwowego Instytutu Hydrologii i Meteorologii). Wydział w tym okresie miał 7 katedr, które obejmowały łącznie 14 zakładów specjalistycznych. Jest to okres, w którym na Wydziale
opracowano i wprowadzono najlepsze i najbardziej stabilne programy i plany studiów. Czas trwania studiów został przedłużony do pięciu lat (studia jednolite ). Przejściowo w latach 1966-1974 wprowadzono studia tzw. dwustopniowe i część studentów mogła zakończyć studia z dyplomem inżynierskim po 4 latach, pozostała (znacznie liczniejsza) kontynuowała 5-letnie studia. Rozbudowano w programach nauczania przedmioty podstawowe i zawodowe, zróżnicowano nachylenia specjalistyczne na ostatnim roku dyplomowym. Rozszerzyła się problematyka prac magisterskich obejmując zagadnienia zarówno przyrodnicze, jak i techniczne o charakterze naukowo-badawczym i projektowym. Równolegle przez kilka lat prowadzone były przez trzy semestry studia dla absolwentów studiów inżynierskich z poprzednich lat. W tym okresie (od roku 1962/1963) w celu podniesieni kwalifikacji pracowników służby melioracyjnej, mających średnie wykształcenie i dużą praktykę, rozpoczęto pięcioletnie inżynierskie studia zaoczne o dwu kierunkach specjalizacji: melioracje rolne i budownictwo wodno-melioracyjne. Należy podkreślić, że ten drugi okres działalności Wydziału, okres najdłuższy, o stabilnych programach nauczania i stabilnej strukturze organizacyjnej (katedry) sprzyjał nie tylko rozwojowi własnej kadry naukowej, ale też rozwojowi badań naukowych, ekspertyz itp. Było to możliwe również dzięki ścisłej współpracy oraz finansowemu wsparciu IMUZ i biur projektów. Z tego kresu pochodzi pierwszy doktorat (1952) oraz pierwsza habilitacja (1961), obronione przez tę samą osobę prof. Henryka Okruszko. Zakres prac badawczych wynikał z profilu Wydziału i zainteresowań jego pracowników. Można tu wydzielić następujące kierunki badań: przyrodnicze i techniczne podstawy melioracji i gospodarki wodnej w rolnictwie, technikę i technologię projektowania oraz wykonawstwa systemów melioracyjnych, w tym budowli wodnych i ochrony przeciwpowodziowej, eksploatację urządzeń i systemów melioracyjnych, rekultywację terenów zdewastowanych przez przemysł. Pracownicy Wydziału w tym czasie szeroko włączyli się w podjęte przez PAN opracowywania pierwszego Perspektywicznego Planu Gospodarki Wodnej Kraju. Lata 1970/1971-1982/1983 należy uznać za trzeci, dość złożony okres w dziejach Wydziału. W tym okresie (1974/1975) wprowadzony został nowy program nauczania. Studia skrócono do 4,5 lat i położono nacisk na powiązanie z praktyką przez wprowadzenie tzw. semestru projektowego. Podstawowy sukces tego okresu, to zdecydowana poprawa bazy dydaktycznej i naukowej, gdyż w 1971 r. Wydział przeniósł się do nowego budynku na Ursynowie wyposażonego w dobrze urządzone sale dydaktyczne i laboratoria dydaktyczne i naukowe. Organizacyjnie Wydział tworzyły wówczas 3 instytuty: Instytut Przyrodniczych Podstaw Melioracji (z b. katedr: Meteorologii i Klimatologii, Torfoznawstwa, Przyrodniczych Podstaw Melioracji), Instytut Budownictwa Melioracyjnego i Rolniczego (z b. katedr: Budownictwa Wodnego Zakład Hydrauliki i Budowli Wodnych, Mechaniki Budowli i Konstrukcji Budowlanych, Gruntoznawstwa i Budownictwa Ziemnego, Budownictwa Wiejskiego z Wydziału Ekonomiczno-Rolniczego),
Instytut Melioracji Rolnych i Leśnych (z b. katedr: Melioracji Rolnych i Leśnych, Geodezji, Budownictwa Wodnego Zakład Hydrologii i Regulacji Rzek). Katedra Matematyki weszła w skład międzywydziałowego Instytutu Zastosowań Matematyki i Statystyki. W początkowym okresie instytuty działały bez dodatkowych podziałów organizacyjnych. Dopiero w 1976 r. utworzono zakłady odpowiadające tematyce prowadzonych prac badawczych i dydaktycznych. Zmianom organizacyjnym towarzyszyły zmiany programowe związane z rozwojem uczelni i praktyki melioracyjnej. Ogólne wysokie tempo robót wodnomelioracyjnych w kraju utrzymywało się, lecz zmienił się ich zakres, struktura oraz technologia projektowania i wykonawstwa. Na tym tle uzasadniony był powrót do jednolitych studiów typu go, które na Wydziale wprowadzono ponownie od roku 1974/1975, skracając jednak ich czas trwania do 4,5 lat. Istotnym novum w tym programie było wprowadzenie w ósmym semestrze praktyki projektowej, której formy organizacyjne i merytoryczne przybierały różną postać w poszczególnych uczelniach. W nowym programie uwzględniona została możliwość studiów indywidualnych i wielokierunkowość specjalizacji na semestrach dyplomowych, W związku z licznymi pracami prowadzonymi przez naszych meliorantów w krajach rozwijających się uruchomiono w roku akademickim 1976/1977 specjalizację melioracje terenów subtropikalnych. Obok dotychczasowych zaocznych form szkolenia na poziomie inżynierskim czynne są od 1972/1973 r. uzupełniające 2,5-letnie studia zaoczne w dwóch specjalnościach: budownictwo wodnomelioracyjne i melioracje rolne. Nową formą podnoszenia kwalifikacji pracowników służby wodnomelioracyjnej są uruchomione od 1973/1974 r. zaoczne studia podyplomowe z zakresu: eksploatacja systemów i urządzeń melioracyjnych, użytkowanie zmeliorowanych łąk i pastwisk, technologia budownictwa rolniczego oraz budownictwo wodnomelioracyjne. Studia te ukończyło około 400 osób. Aby umożliwić zdobycie stopnia naukowego magistrom pracującym zawodowo, powołano w roku akademickim 1973/1974 studium doktoranckie dla pracujących w zakresie melioracji rolnych i leśnych. Studium to trwało jednak tylko dwie kadencje i mimo, że ukończyło je około 25 osób, to tylko trzy spośród nich obroniły prace doktorskie. W roku 1979 nastąpiła pewna zmiana w strukturze organizacyjnej Wydziału. Z dotychczasowych trzech instytutów utworzone zostały dwa: Instytut Budownictwa Melioracyjnego i Rolniczego z zakładami: Geotechniki, Geodezji, Mechaniki i Konstrukcji Budowlanych, Instytut Melioracji i Gospodarki Wodnej z zakładami: Gospodarki Wodnej, Hydrogeologii i Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę, Przyrodniczych Podstaw Melioracji, Melioracji i Technologii Robót. Rok akademicki 1982/1983 zapoczątkował nowy, współczesny okres. W tym bowiem roku w wyniku szeroko przeprowadzonych ankiet i społecznych konsultacji powrócono do struktury katedr. Utworzone zostały następujące katedry: 1) Budownictwa Wodnego, 2) Budownictwa Wiejskiego, 3) Geodezji i Fotogrametrii, 4) Geotechniki, 5) Mechaniki Budowli i Konstrukcji Budowlanych,
6) Melioracji Rolnych i Leśnych, 7) Przyrodniczych Podstaw Melioracji, 8) Rekultywacji Środowiska Przyrodniczego z zakładami: Meteorologii i Klimatologii oraz Rekultywacji i Torfoznawstwa, 9) Technologii Prac Melioracyjnych, Hydrogeologii i Zaopatrzenia w Wodę z zakładami: Technologii i Organizacji Prac Melioracyjnych oraz Hydrogeologii i Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę. Równolegle nastąpiła zmiana programu nauczania. Poprzedni program wprowadzony w 1979 r. okazał się dość trudny w praktycznej realizacji. W związku z tym już w kilka lat po jego wprowadzeniu przystąpiono do opracowania nowego, który zaczął obowiązywać od roku akademickiego 1982/1983. Charakteryzuje go pewne podobieństwo do programu z trzeciego etapu rozwoju Wydziału. Studia są 5-letnie ze specjalizacją na piątym roku. Stworzono możliwość nadawania stopnia inżyniera po zaliczeniu czterech lat studiów. Bieżące prace badawcze kontynuują w zasadzie tematykę sprecyzowaną w poprzednim okresie, położono jednak większy nacisk na: badanie zmian środowiska pod wpływem melioracji wodnych, ochronę i kształtowanie środowiska rolniczego, rekultywację terenów zdewastowanych oraz optymalizację metod projektowania i wykonawstwa melioracji z zastosowaniem nowych materiałów i technologii, geotechnikę, gospodarkę wodną i zaopatrzenie wsi w wodę. Ustala się też ścisła współpraca z innymi placówkami badawczymi oraz jednostkami inwestorskimi i produkcyjnymi. Wyrazem tego jest udział pracowników Wydziału w opracowywaniu tematów w ramach programów rządowych (głównie PR-7), problemów węzłowych, międzyresortowych, branżowych oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W roku 1985 prowadzono prace badawcze w ponad stu tematach. Podsumowując dotychczasową działalność Wydziału można stwierdzić, ze zapoczątkowany w SGGW kierunek szkolenia kadr melioracyjnych okazał się prawidłowy, gdyż absolwenci przygotowani są odpowiednio do aktualnych zadań i zgodnie ze współczesnymi poglądami na melioracje, które od poprawy warunków w obrębie poszczególnego gospodarstwa przechodzą do kompleksowego kształtowania siedlisk produkcji rolniczej na większych obszarach, ze szczególnym uwzględnieniem regulowania stosunków wodnych. Do obecnej chwili Wydział Melioracji Wodnych SGGW ukończyło 3028 osób, co stanowi około 45% całkowitej liczby inżynierów i magistrów melioracji wodnych wykształconych w kraju w okresie od 1946 roku. Oprócz kadr zawodowych Wydział wykształcił liczną kadrę naukową (około 100 doktorów nauk technicznych i 20 doktorów habilitowanych) na potrzeby własne i innych instytucji naukowobadawczych. Prace badawcze Wydziału omówiono szerzej w opracowaniach działalności poszczególnych katedr. Stanowią one poważny dorobek rozpowszechniony w około 1210 publikacjach naukowych, a wieloletnie doświadczenie dydaktyczne i specjalistyczne oraz wiedza zespołu nauczającego zostały przekazane w postaci około 180 podręczników i skryptów. Są to osiągnięcia zespołu liczącego obecnie 157 osób, w tym 17 profesorów i docentów, 44 adiunktów, 24 innych pracowników dydaktycznych, 72 pracowników technicznoadministracyjnych. Na zakończenie tego krótkiego omówienia działalności Wydziału w okresie lat czterdziestu wypada przestawić zadania na
przyszłość, wynikające z perspektyw rozwoju rolnictwa i potrzeb melioracji w naszym kraju. Intensyfikacja rolnictwa i uniezależnienie poziomu produkcji roślinnej od zmiennych z roku na rok czynników hydrometeorologicznych oraz potrzeby ochrony środowiska, poza modernizacją istniejących już systemów melioracyjnych, wymagają objęcia melioracjami jeszcze ponad 5 mln użytków rolnych. Spośród zadań w dziedzinie gospodarowania wodą rolnictwie i dla rolnictwa wysuwają się przede wszystkim następujące problemy: pokrycie zwiększających się potrzeb wodnych (magazynowanie i ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem), metod i sposobów technicznych rozrządu wody, technologii systemów melioracyjnych dwustronnego (odwadniająco-nawadniającego) działania, włączenia zabiegów agromelioracyjnych do dotychczasowego zespołu środków technicznych regulowania obiegu wody w glebie, metod projektowania i wykonawstwa wodociągów i kanalizacji wiejskich, rekultywacji terenów zdewastowanych i poprzemysłowych, metod wymiarowania koryt rzecznych, optymalnej technologii i organizacji prac melioracyjnych, doskonalenia metod budownictwa wodnego i ziemnego. Przyszłe kadry meliorantów będą dysponować znacznie potężniejszymi niż obecnie środkami technicznymi i powinni rozumniej ingerować w naturalne ekosystemy. Wymaga to odpowiedniego przygotowania, a mianowicie: pogłębienia zasobu wiedzy podstawowej i nabycia w toku studiów umiejętności wykorzystania zdobyczy różnych dyscyplin naukowych, głębszego niż dotychczas zespolenia problematyki technicznej i przyrodniczo-rolniczej oraz systemowego podejścia do wszelkich koncepcji melioracyjnych, elastycznych programów, form organizacyjnych i metod kształcenia, aby umożliwić na uczelni stałe wyprzedzanie bieżących potrzeb praktyki i stworzyć warunki do doskonalenia kadr w czasie ich pracy zawodowej (np. poprzez rozbudowę studiów podyplomowych). Ten krótki zarys działalności Wydziału nie wyczerpuje całej problematyki, szczególnie z zakresu oceny naszych działań. Jest to szczególnie trudne i tę ocenę pozostawiamy Szanownym Zebranym, absolwentom i miłym nam zawsze Gościom. Wyrażam głęboką nadzieję, że ta ocena, dotycząca działań zarówno dydaktycznych, jak i naukowych będzie przychylna. W tym miejscu i w tym tak uroczystym momencie oddajmy należną cześć tym, którzy już od nas odeszli, a którzy wiele swego życia i wytężonej pracy poświęcili dla rozwoju tego Wydziału, dla polskiej nauki i kształcenia młodzieży. Są to: Stanisław Kluźniak (zmarły w 1957 r.), Stanisław Turczynowicz (zmarły w 1957 r.), Władysław Kollis (zmarły w 1961 r.), Witold Sławiński (zmarły w 1964 r.), Kazimierz Dębski (zmarły w 1968 r.), Stefan Białynicz (zmarły w 1968 r.), Ryszard Koronowski (zmarły w 1968 r.), Aleksander Maksimow (zmarły w 1971 r.), Jerzy Mandes (zmarły w 1972 r.), Maria Tołwińska (zmarła w 1979 r.), Władysław Parczewski (zmarły w 1981 r.), Zygmunt Mikucki (zmarły w 1984 r.), Regina Poźniak (zmarła w 1985 r.). Wykorzystane materiały:
OSTROMĘCKI J.: Zarys działalności Wydziału Melioracji Wodnych w latach 1946-1977. Zesz. Nauk. SGGW-AR, Melioracje Rolne. 1978 nr 17. SOMOROWSKI J., PIERZGALSKI E.: Zmiany programów nauczania na Wydziale Melioracji Wodnych SGGW-AR w ltach 1946-1977. Studia- Materiały Informacje. 1981 nr 1/32.