DR JAROSŁAW HERMASZEWSKI W POSZUKIWANIU SKUTECZNOŚCI ZARZĄDZANIA JEDNOSTKĄ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO BADANIA WŁASNE Konferencja naukowa "Nowoczesna administracja Poznań, dn. 8 maja 2012 r.
Koncepcja New Public Management Obejmuje nowatorskie prace badawcze i wdrożeniowe mające na celu adaptację do sektora finansów publicznych idei, metod, technik i rozwiązań instytucjonalnych stosowanych w sektorze prywatnym T.Lubińska, Kierunki modernizacji zarządzania w jednostkach samorządu terytorialnego, wyd. Difin, Warszawa 2011
Definicje skuteczności Według słownika języka polskiego skuteczny to: dający pożądane wyniki; taki, którego działalność przynosi efekty. Encyklopedia zarządzania skuteczność określa jako działanie, które w jakimś stopniu prowadzi do skutku zamierzonego jako cel. Miarą skuteczności jest tylko stopień zbliżenia się do celu. Podręczniki zarządzania *skuteczność definiują jako wykonywanie odpowiednich zadań, co w organizacji prowadzi do celu lub podejmujący właściwe decyzje i z powodzeniem wprowadzający je w życie. *S.P.Robbins, D.A.DeCenzo, Podstawy zarządzania, wyd. PWE, Warszawa 2002 R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, wyd. PWN, Warszawa 2005
Upowszechnił się pogląd, że podstawą trwałego i zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego ( ) jednostek, są umiejętności tworzenia nowych rozwiązań organizacyjnych, ekonomicznych, technicznych i społecznych, a także zdolność kształtowania i efektywnego wykorzystania zasobów ludzkich B.Kożuch, Zarządzanie publiczne. W teorii i praktyce polskich organizacji, wyd. Placet 2008, s.15
Posiadanie wyjątkowych umiejętności zarządzania gminą to nie tylko przygotowanie merytoryczne liderów lokalnych, to także specyficzne cechy charakteru predysponujące daną osobę do sprawowania władzy lokalnej w sposób sprawny i skuteczny (np. charyzma), a także grupa czynników instytucjonalnosystemowych (np. prawne umocowanie władztwa, przynależność do partii politycznych, kultura polityczna) P.Swianiewicz, U.Klimska, Kto rządzi gminą i jak? Lokalni liderzy w teorii i praktyce samorządów w Polsce, Studia Regionalne i Lokalne nr 4 (14)/2003
Tezę roboczą sformułowano następująco: Istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy stabilnością władzy lokalnej z korzystniejszymi wynikami sytuacji finansowej gmin.
Metryka badanych gmin* Gminy gminy "stabilne" gminy "zmienne" Liczba gmin Średnia wieku Średnie poparcie w wyborach bezpośrednich Kobiety Wykształcenie wyższe Członkowie partii politycznych % % % % 103 52 78,22 7,8 93,2 31,1 41 49 58,3 16,3 93,0 37,2 Samorządy stabilne to: - 2 miasta na prawach powiatu, - 8 gmin miejskich, - 14 gmin miejsko-wiejskich, - 79 gmin wiejskich. Samorządy zmienne to: - 3 miasta na prawach powiatu, - 10 gmin miejskich, - 13 gmin miejsko-wiejskich, - 15 gmin wiejskich. * chodzi również o wójtów, burmistrzów i prezydentów
Rozmieszczenie terytorialne badanych samorządów
Przyjęte do analiz wskaźniki to: Wskaźniki budżetowe: W B3 - nadwyżka operacyjna/dochody ogółem, W B4 - wydatki majątkowe/wydatki ogółem. Wskaźniki na mieszkańca: W L2 - nadwyżka operacyjna/mieszkaniec, W L3 - zobowiązania ogółem/mieszkaniec. Wskaźnik dla zobowiązań: W Z1 - zobowiązania ogółem/dochody ogółem.
Wskaźnik W B3 nadwyżka operacyjna/dochody ogółem 14,0% Średnia arytmetyczna wskaźnika - nadwyżka operacyjna/dochody ogółem 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 gminy o władzy stabilnej gminy o władzy zmiennej
Wskaźnik W B4 wydatki majątkowe/wydatki ogółem 30,0% Średnia arytmetyczna wskaźnika - wydatki majątkowe/wydatki ogółem 28,0% 26,0% 24,0% 22,0% 20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 gminy o władzy stabilnej gminy o władzy zmiennej
Wskaźnik W L2 nadwyżka operacyjna/mieszkaniec 400,00 Średnia arytmetyczna wskaźnika - nadwyżka operacyjna/mieszkaniec 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 gminy o władzy stabilnej gminy o władzy zmiennej
Wskaźnik W L3 zobowiązania ogółem/mieszkaniec 1 000,00 Średnia arytmetyczna wskaźnika - zobowiązania ogółem/mieszkaniec 900,00 800,00 700,00 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 100,00 0,00 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 gminy o władzy stabilnej gminy o władzy zmiennej
Wskaźnik W Z1 zobowiązania ogółem/dochody ogółem 35,0% Średnia arytmetyczna wskaźnika - zobowiązania ogółem/dochody ogółem 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 gminy o władzy stabilnej gminy o władzy zmiennej
Podsumowanie Związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy stabilnością władzy lokalnej a sytuacją finansową gminy istnieje Trudno jest określić jednoznacznie co jest przyczyną, a co jest skutkiem Rozmieszczenie terytorialne samorządów nie ma wpływu na badany związek Brak jednoznacznie zdefiniowanych miar skuteczności działania władz lokalnych utrudnia prowadzenia badań w tym obszarze