REPATRIACJA CZY DEPORTACJA Tereny; w których operowało wojsko, są już prawie oczyszczone z Ukraińców... W obecnej chwili wojsko kontroluje jeszcze raz teren, odstawia na stacje załadowcze resztki pozostałej i złapanej w obławach ludności. Wsie są prawie puste. Dok. nr 89 z dn. l czerwca 1946 r.
REPATRIACJA CZY DEPORTACJA,, PRZESIEDLENIE UKRAINCOW Z POLSKI DO USRR 1944-1946 Tom2 Dokumenty 1946 Pod redakcją Eugeniusza Misiły Oficyna Wydawnicza "Archiwum Ukraińskie" Warszawa 1999
WSTĘP Tom II Repatriacji czy deportacji ukazuje ostatni etap jednego z najtragiczniejszych wydarzeń w historii powojennej Europy, jakim było wysiedlenie do USRR pół miliona Ukraińców zamieszkałych w województwie krakowskim, rzeszowskim i lubelskim. Jednak właściwy finał wysiedleń Ukraińców z ich etnicznych ziem miał dopiero nastąpić: 150 tys. osób, które w latach 1944-1946 uniknęły wywózki do sowieckiej Ukrainy, w rok później -w ramach Akcji " Wisła " -zostanie deportowanych na poniemieckie ziemie północnej i zachodniej Połski. 175 dokumentów składa się na polski i ukraiński obraz wysiedleń, prowadzonych od stycznia do czerwca 1946 r., a następnie sytuacji, jaka zaistniała na terenach objętych akcją wysiedleńczą od momentu oficjalnego wygaśnięcia umowy o wymianie ludności do ostatnich miesięcy 1946 r. poprzedzających przygotowania do Akcji "Wisła". Wysiedlenie Ukraińców z Łemkowszczyzny, Bieszczadów, Nadsania i Chełmszczyzny do USRR, podobnie jak Polaków z kresów wschodnich do Polski, było jednym z wielu masowych przemieszczeń ludności, jakie dokonywały się w powojennej Europie na podstawie międzynarodowych traktatów, w tym przypadku za obopólnym porozumieniem komunistycznych rządów Polski i USRR. Ukraińcy wyjeżdżali z Polski na sowiecką Ukrainę pod silnie eksploatowanym przez komunistów hasłem powrotu do Ojczyzny. Pod tym samym hasłem odbywała się " repatriacja" Polaków z kresów, będących do niedawna integralną częścią terytorium państwa polskiego, co w praktyce było niczym innym jak ich ekspatriacją, która miała z góry określony cel: zasiedlenie ziem poniemieckich przyznanych Polsce przez aliantów. Jedynie wysiedlenie Niemców było formą represji, konsekwencją przegranej przez nich wojny. I choć liczba wysiedlonej ludno ś ci ukraińskiej była niewspółmierna do liczby wysiedlonych w tym samym czasie Polaków czy Niemców, to jednak pod wieloma w zględami- jak chociażby brutalności represji, skali oporu ludności i podziemia przed wywózką, zwi ą zanej z tym liczby ofiar po stronie wysiedlanej i wysiedlającej, użycia znacznych sił wojsko-
6 PRZESIEDLEN IE UKRAIŃCÓW Z POLSKI DO USRR (1944-1946) wych - wysiedlenie Ukraińców z Polski nie miało właściwie analogii w powojennej Europie. To, co wysiedlenie Ukraińców wyróżniało w sposób szczególny spośród wszystkich ówczesnych deportacji - to brutalność - nieporównywalnie większa niż w przypadku wysiedlenia Niemców. Brutalność przybierająca w końcowej fazie akcji formę klasycznej czystki etnicznej, połączonej z pacyfikacjami, paleniem wsi, mordowaniem mieszkańców, zbiorowymi egzekucjami dokonywanymi przez regularne oddziały wojska na ludności cywilnej. Ludność ukraińska na Zakerzoniu stała się, w imieniu wszystkich Ukraińców, obiektem skumulowanej polskiej nienawiści. To na nich Polacy brali rewanż za Wołyń, za utracone kresy. Ale najczęściej była to nienawiść bezmyślna, ślepa, odarta z wszelkiej ideologii i patosu. Podsycana przez komunistyczną propagandę, tworzyła żyzną glebę dla przemocy. Jeśli jednak należałoby wskazać na coś, co w przypadku wysiedleń do USRR było szczególnie niehumanitarne, wprost haniebne, to była to z pewnością postawa rządu polskiego, ale również społeczeństwa polskiego i Kościała rzymskokatolickiego, wobec Łemków. Mimo ich niekwestionowanej lojalności wobec państwa polskiego, podkreślanej aż nadto często odrębności etnicznej, znikomych wśród nich wpływów OUN i UPA- Polacy uczynili wszystko, by pozbyć się Łemków z Polski. Z pomocą sanacyjnego ustawodawstwa pozbawiono ich polskiego obywatelstwa, powoływano się na ekspertyzy najwybitniejszych autorytetów polskiej nauki, by udowodnić ich ukraińskość, a gdy i to zawiodło, wysłano prżeciwko opornym Lemkom wojsko i zastosowano brutalny przymus fizyczny. Lektura publikowanych dokumentów pokazuje, że wysiedlenie Ukraińców z Polski można było zakończyć w grudniu 1945 r., wraz z wygaśnięciem ważności umowy. Co najmniej od lata 1945 r. było wiadomym, że na sowiecką Ukrainę nikt dobrowolnie nie wyjedzie. Tylko wysłanie we wrześniu 1945 r. do wiosek ukraińskich karnej ekspedycji, liczącej kilkanaście tysięcy żołnierzy, umo ż liwiło wysiedlenie w przeciągu trzech miesięcy 81 806 osób. W tej sytuacji każda kolejna próba wznowienia wysiedleń oznaczać musiała dalszą eskalację przymusu i terroru. Mimo to 14 grudnia 1945 r. podpisano w Warszawie kolejny protokół dodatkowy do układu z 9 września 1944 r., na mocy którego wysiedlenie miało być kontynuowane do 15 czerwca 1946 r. Ostateczny termin zakończenia rejestracji osób chętnych na wyjazd do USRR wyznaczono na 15 stycznia 1946 r.
WSTĘP 7 W drugiej połowie stycznia 1946 r. wysiedlenie Ukraińców wznowiono z całą bezwzględnością. Mimo wyjątkowo mroźnej zimy postępowano wobec ludności cywilnej brutalnie, często w nieludzki sposób. Kilkanaście tysięcy osób wysiedlonych w pierwszych dniach po wznowieniu akcji, całymi tygodniami czekało na wagony na stacjach załadowczych lub w tzw. obozach przejściowych. Ludzie umierali z powodu głodu, mrozu i braku opieki lekarskiej, potem w transportach wiozących ich na wschód. Szczególnie ponurą sławę wśród wysiedleńców zyskał sobie obóz w Bakończycach, dzielnicy Przemyśla. Codziennym doświadczeniem wysiedlanej ludności były rabunki, wojenna demoralizacja żołnierzy. Panowało poczucie całkowitej bezkarności w postępowaniu wobec Ukraińców. Tragicznym elementem wysiedleń były pacyfikacje miejscowości, z których Ukraińcy nie chcieli wyjeżdżać dobrowolnie do USRR, palenie całych wsi. Wiele osób, w tym kobiet i dzieci, rozstrzelano. Wobec ludności cywilnej wojsko i milicja zastosowały zasadę odpowiedzialności zbiorowej. Przykłady można by mnożyć. Dowódca 34 pułku piechoty, ppłk Stanisław Pluto, który wydał rozkaz wymordowania kobiet, starców i dzieci we wsi Zawadka Morochawska (25 I 1946), w kilka dni później został przedstawiony przez swoich przełożonych do odznaczenia orderem Virtuti Militari przyznawanym za wybitne czyny wojenne i odwagę. Z kolei ppłk Mikołaj Kiryluk, dowódca 36 pp, oskarżony przez samego _starostę leskiego o palenie całych wsi, gwałcenie kobiet, w pełnym buty i arogancji raporcie oświadczył, że traktuje to jako swoją pracę, którą wykonuje według sumienia i honoru oficerskiego i (...) przynależności do kochanej ojczyzny - Sowieckiego Związku. (dok. 2). To, że zarówno ppłk Pluto, jak i Kiryluk byli oficerami sowieckimi, przyodzianymi tylko czasowo w polskie mundury, podobniejak znaczna część ówczesnej kadry oficerskiej, nie miało większego znaczenia. W pamięci swoich ofiar pozostali żołnierzami WP. Wraz ze zbliżaniem się końca terminu ważności układu o ewakuacji rosło tempo wysiedleń, pogłębiała się brutalizacja działań wojska, wzmagały się akcje odwetowe UPA. 5 kwietnia 1946 r. Sztab Generalny WP powołał Grupę Operacyjną " Rzeszów". Podporządkowano jej działające na tym tereniejednostki 3, 8, 9 DP, 14 i 18 pp oraz wszystkie siły WOP, KBW i MO. Na wąskim stosunkowo pasie przygranicznym do wysiedlania Ukraińców zaangażowano równowartość przeszło czterech dywizji piechoty, czyli 1/4 wszystkichjednostek piechoty jakimi dysponowała wówczas armia polska. 26 kwietnia 1946 r. zastępca szefa
8 PRZESIEDLENIE UKRAIŃ CÓW Z POLSKI DO USRR (1944-1946) Sztabu Generalnego WP gen. bryg. Stefan Mossor rozk aza ł wysiedlić do 15 czerwca 1946 r. 14 045 rodzin ukra~ńskich, które, według danych komisji przesied leńczych, pozostawały jeszcze na terenie woj. krakowskiego, rzeszowskiego i lubelskiego. Dzienny kontyngent wysiedlanych rodzin polecił zwiększyć ze 100 do minimum 500 na dywi :tję. Złamanie zasady dobrowolności pozwo liło na wysiedlenie z Polski do USRR w okresie od 1 stycznia do 15 czerwca 1946 r. 252 422 Uk raińców (47 192 rodziny). Łącznie od począ tku trwania akcji, tj. od 15 paźdz iernika l 944 r., wysiedlono ok. 480 305 osób ( 122 450 rodzin). Co najmniej 20 tys. Ukraińców z terenu Bieszczadów wojsko przepęd z iło po prostu przez gra niczną rzekę San, bez wiedzy i udziału komisji prze siedleńczej. Wysiedlanie Uk raińców nie ustał o 15 czerwca 1946 r. Do k ońca lipca trwa ło tzw. " doczyszczanie" terenu (słowo szczególnie często używane w dokumentach wojskowych). Do poszukiwania ludności ukrywającej s ię w lasach wojsko użyło samolotów. Wykazywano przy tym nieprawdop odob ną determinację, jak w przypadku działań mających na celu deportowanie do Polski a następnie wysiedlenie do USRR kilku tysięcy Ukraińc ó w, mieszkańców przygranicznych wsi powiatu sanockiego, którzy zbiegli na teren Czecho s ło wacji. Do końca 1946 r. rząd polski podejmowa ł próby wznowienia wysiedleń do USRR. Jedna z ostatnich takich akcja miała.miejsce od 29 października do 14 listopada 1946 r. i zakończyła s ię całkowitym fiaskiem. Niepowodzenie prób wznowienia przesiedleń do USRR sprawiło, iż w kręgach wojskowych zaczę ła zwyciężać koncepcja przymusowego wysiedlenia pozostałej ludn ości ukraińskiej do innych regionów Polski. * Prace nad drugim tomem Repatriacji czy deportacji zakończo no w l 997 r. I ch oć b ył on gotowy do druku, jego wydanie opóź niło się z przyczyn, jalde t rapią wielu wydawców książk i historycznej -braku odpowiedniej dotacji. Tym bardziej serdecznie pragnę podziękować Romanowi i Annie Baj łakom oraz Fundacji Ukraiń skiego Wolnego Uniwersytetu w Nowym Jorku, w szczególno ści jej prezesowi, prof. Petrowi Gojowi, dzięki którym mógł s ię ukazać ten zbiór dokumentów, ilustrujących niezwykle w ażny okres w historii stosunków polsko -ukraiń skich. Eugeniusz Misiło
SPIS TREŚCI Wstęp......................................... 5 Dokumenty 1946......................................................... 9 Aneks........................... 349 Indeks dokumentów............................... 361 Indeks osobowy......................... 376 Indeks nazw geograficznych........ 385 Wykaz skrótów.......................................................... 394
INDEKS DOKUMENTÓW 1946 l. 1946 styczeń 2, Warszawa.- Interpelacja posła M. Głowacza zgłoszona w imieniu klubu poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego do ministrów bezpieczeństwa publicznego i obrony narodowej w sprawie sytuacji politycznej w powiecie przemyskim....................... 9 2. 1946 styczeń 2, Lesko. - Pismo starosty leskiego T. Pawłusiewicza do wojewody rzeszowskiego w sprawie nadużyć popełnionych przez do wódcę 36 pułku piechoty WP płk. M. Kiryluka..... lo 3. 1946 styczeń 3, Lublin. - Pismo okólne głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski J. Bednarza do przedstawicieli rejonowych do spraw ewakuacji w związku z próbami dezorganizowania akcji przesiedleńczej Ukraińców....................... 14 4. 1946 styczeń 3, Warszawa. - Odpowiedź ministra obrony narodowej marszałka Polski M. Żymierskiego na interpelację posła M. Głowacza 15 5. 1946 styczeń 3, Warszawa.- Raport specjalny szefa Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego płk. J. Rutkowskiego dla ministra obrony narodowej marszałka Polski M. Żymierskiego w sprawie spalenia przez wojsko wsi Mchawa w powiecie leskim................................. 17 6. 1946 styczeń 9, Lesko. - Pismo przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Lesku E. Piaseckiego do głównego przedstawiciela do spraw ewakuacji J. Bednarza w sprawie incydentu powstałego w związku z przymusowym wysiedleniem Ukraińców ze wsi Manasterzec w powiecie leskim........................ 18 7. 1946 styczeń 10, Kraków. - Pismo okólne wojewody krakowskiego w sprawie powrotu do Polski Łemków przesiedlonych do USRR i zdemobilizowanych z Armii. Czerwonej........... 19 8. 1946 styczeń 18, Lesko.- Informacja zastępcy przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Lesku B. Wajdy dla głównego przedstawiciela do spraw ewakuacji J. Bednarza w związku z podjęciem decyzji o przymusowym wysiedleniu Ukraińców z powiatu leskiego............................................................... 20
362 PRZESIEDLENIE UKRAIŃCÓW Z POLSKI DO USRR (1944-1946) 9. 1946 styczeń 21, Przemyśl. - Pismo Kurii Biskupiej obrządku łacińskiego w Przemyślu do Urzędu Dziekań.skiego w Sanoku w sprawie majątku Cerkwi greckokatolickiej w Polsce... 22 lo. 1946 styczeń 27, m.p. - Raport dowódcy sotni UPA por. " Chrina" do dowódcy 26 Odcinka Taktycznego UPA "Lemko" mjr. "Rena" w sprawie pacyfikacji wsi Zawadka Morochowska w powiecie sanockim przez 34 pułk piechoty Wojska Polskiego................... 24 II. 1946 styczeń 28, Rzeszów. - Pismo wojewody rzeszowskiego do Ministerstwa Administracji Publicznej w sprawie wzoru "Tymczasowego za świadczenia tożsamości"..... 27 12. 1946 styczeń 31, m.p.- Z meldunku operacyjnego dowództwa 26 Odcinka Taktycznego Ukraińskiej Powstańczej Armii "Lemko" za styczeń 1946 r.................................................... 28 13. 1946 luty l, Gorlice. -Protokół z konferencji zorganizowanej w Starostwie Powiatowym Gorlickim w sprawie ponownego wysiedlenia Lemków, którzy powrócili z USRR do Polski............................ 36 14. 1946 Juty l, m.p. -Sprawozdanie informacyjne " Stepowej", referenta propagandy Nadrejonu "Beskyd" Okręgu I OUN za styczeń 1946 r. 37 15. 1946 Juty 12, m.p. - Z kroniki sotni Ukraińskiej Powstańczej Armii " Mesnyky" III................................................................. 42 16. 1946 luty 13, Rzeszów. - Pismo Wojewódzkiego Urzędu Informacji i Propagandy w Rzeszowie do Ministerstwa Informacji i Propagandy w sprawie sytuacji na terenie powiatu sanockiego....................... 42 17. 1946luty 15, Warszawa.- Z meldunku dziennego nr 27 szefa Oddziału Organizacyjno-Instruktorskiego Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego płk. J. Neugebauera.............. 43 18. 1946luty 16, Komańcza.- Petycja sołtysów gminy Komańcza w powiecie sanockim skierowana do ministra obrony narodowej marszałka Polski M. Żymierskiego z prośbą o zaprzestanie przymusowych wysiedleń do USRR.............................................................. 45 19. 1946 luty 18, Komańcza. - Petycja mieszkańców gminy Komańcza w powiecie sanockim skierowana do prezesa Rady Ministrów RP, ministra obrony narodowej, ministra sprawiedliwości, wojewody rzeszowskiego i starosty powiatowego w sprawie zaprzestania przymusowych wysiedleń do USRR.................... 47 20. l946luty 19, Gorlice. - Obwieszczenie starosty powiatowego gorlickiego Fr. Rześniowieckiego w sprawie przesiedlenia osób narodowości białoruskiej, łemkowskiej, rosyjskiej, rusińskiej i ukraińskiej do USRR... 50
INDEKS DOKUMENTÓW 363 21. 1946 luty 19, Szczawne. - Petycja mieszkańców gminy Szczawne w powiecie sanockim skierowana do prezesa Rady Ministrów RP E. Osóbki-Morawskiego w sprawie zaprzestania przymusowych wysiedleń do USRR... 52 22. 19461uty 28, m.p.- Z meldunku operacyjnego dowództwa 26 Odcinka Taktycznego Ukraińskiej Powstańczej Armii "Lemko" za luty 1946 r. 54 23. 1946 luty 29, Gorlice. - Pismo przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Gorlicach Gąsiorowskiego do głównego przedstawiciela do spraw ewakuacji J. Bednarza wyjaśniające okoliczności wprowadzenia zmian w treści obwieszczenia starosty powiatowego gorlickiego o przesiedleniu Łemków do USRR 57 24. 19461uty, Kraków.-Sprawozdanie sytuacyjne Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie za luty 1946 r................................................... 59 25. 1946 marzec l, m.p. - "Sprawozdanie polityczne" Nadrejonu "Lewada" Okręgu III OUN za luty 1946 r... 60 26. 1946 marzec 9, m.p.- Meldunek dowódcy sotni Ukraińskiej Powstańczej Armii "Mesnyky" III, ppor. "Szuma", dla dowódcy kurenia por. "Zalizniaka"...... 61 27. 1946 marzec 15, m.p.- Z protokołów przesłuchań Służby Bezpieczeństwa OUN........................... 62 28. 1946 marzec 16, Warszawa.- Pismo prezesa Polskiego Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan Baptystów do generalnego pełnomocnika rządu RP do spraw repatriacji Wł. Wolskiego w związku z próbą wysiedlenia z Polski do USRR wyznawców tego Kościoła narodowości ukraińskiej 64 29. 1946 marzec 23, m.p. - Z protokołów przesłuchań Służby Bezpieczeństwa OUN. Wysiedlenie Ukraińców ze wsi Mokre w powiecie sanockim 65 30. 1946 marzec 25, m.p. - Raport OUN w sprawie przymusowego wysiedlenia Ukraińców z gminy Wojtkowa w powiecie przemyskim do USRR, przeprowadzonego przez wojsko w dniach od 13 lutego do 6 marca 1946 r................................................................. 66 31. 1946 marzec 28, Lubaczów.- Pismo przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Lubaczowie Z. Badeńczyka do głównego przedstawiciela do spraw ewakuacji J. Bednarza informujące o przygotowaniach do wznowienia przesiedlenia Ukraińców z powiatu lubaczowskiego............................... 74 32. 1946 marzec 29, Krosno. - List zbiorowy mieszkańców Krosna do wicepremiera i sekretarza generalnego Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej Wł. Gomułki w związku z przymusowym wysiedlaniem Łemków do USRR................................ 75
364 PRZESIEDLENIE UKRAIŃCÓW Z POLSKJ DO USR R (1944-1946) 33. 1946 mance 30, m. p.- Meldunek dowódcy sotni Ukraińskiej Powstańczej Armii "Mesnyky" III ppor. "Szl;lma" dla dowódcy kurenia por. " Zalizniaka"............................................................. 78 34. 1946 marzec 30, Przemyśl. - Pismo dowódcy 9 DP płk. W. Popki do wojewody rzeszowskiego w sprawie trudności w wysiedleniu Ukraińców z powiatu lubaczowskicgo..................................... 79 35. 1946 marzec 31, Przemyśl. - Sprawozdanie przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraiń skiej z Polski w Przemyślu z przebiegu akcji przesiedleńczej w okresie od l lutego do 31 marca 1946 r................................ 80 36. 1946 marzec, Kraków.-Sprawozdanie sytuacyjne Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie za marzec 1946 r...................................... 83 37. 1946 marzec, m. p. - Z meldunku operacyjnego dowództwa 26 Odcinka Taktycznego Ukraiński ej Powstańczej Armii "Lemko" za marzec 1946 r....................................................................... 84 38. 1946 kwiecień l, Lublin.- Pismo głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińsk i ej z Polski J. Bednarza do wiceministra administracji publicznej Wł. Wolskiego wyjaśniające jego stanowisko w związku z petycjami mieszkańców gmin Komańcza i Szczawne..................................................................... 90 39. 1946 kwiecień 2, Lublin. - Sprawozdanie inspektora obwodowego W. Wójcika z inspekcji w Przedstawicielstwie Rejonowym do Spraw Ewakuacji Ludności Ukraińskiej z Polski w Przemyślu................ 92 40. 1946 kwiecień 6, Warszawa. - Raport specjalny szefa Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego płk. J. Rutkowskiego dla szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca............. 93 41. 1946 kwiecień 10, m.p.- "Sprawozdanie społeczno-polityczne" Nadrejonu "Łyman" Okręgu III OUN za marzec 1946 p................ 96 42. 1946 kwiecień 14, Rzeszów. - Plan pracy Wojewódzkiego Komitetutu Bezpieczeństwa w Rzeszowie na miesiąc kwiecień, maj i czerwiec 1946 r.................. 99 43. 1946 kwiecień 15, Rzeszów.- Pismo Wojewódzkiego Urzędu Informacji i Propagandy w Rzeszowie do Ministerstwa Informacji i Propagandy w sprawie sytuacji na terenie powiatu sanockiego.............. lo l 44. 1946 kwiecień 16, Kraków. - Pismo sekretarza generalnego Polskicj Akademii Umiejętno ści T. Kowalskiego do głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski J. Bednarza wyjaśniające kwestię przynależności narodowej Łemków.............. l 02
INDEKS DOKUMENTÓW 365 45. 1946 kwiecień 19, Warszawa. - Pismo wicepremiera Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej Wł. Gomuł~i do wiceministra administracji publicznej Wł. Wolskiego w sprawie zaprzestania przymusowego wysiedlania Łemków z Polski do USRR...... 103 46. 1946 kwiecień 23, Przemyśl.- Szyfrogram nr 160 dowódcy 9 DP płk. W. Popki do dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. A. Daszkiewicza.............................................................. l 04 47. 1946 kwiecień 25, m.p. - Meldunek dowódcy sotni Ukraińskiej Powstańczej Armii "Mesnyky" III ppor. "Szuma" dla dowódcy kurenia por. "Zalizniaka"... 105 48. 1946 kwiecień 26, Warszawa. - Szyfrogram nr 1507 zastępcy szefa Sztabu Generalnego WP gen. bryg. S. Mossora do dowódców Okręgu Wojskowego nr V (Krakowskiego) i nr VII (Lubelskiego) oraz Grupy Operacyjnej " Rzeszów"..................................................... 106 49. 1946 kwiecień 27, m.p. - Raport OUN w sprawie wysiedlenia Ukraińców ze wsi Kniażyce w powiecie przemyskim................... 106 50. 1946 kwiecień 30, Lubaczów. - Pismo przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Lubaczowie z. Badeńczyka do głównego przedstawiciela do spraw ewakuacji J. Bednarza w związku z rozpoczęciem przymusowego wysiedlania Ukraińców przez oddziały Wojska Polskiego...... 109 51. 1946 kwiecień 30, m.p. - Z meldunku operacyjnego dowództwa 26 Odcinka Taktycznego Ukraińskiej Powstańczej Armii "Łemko" za kwiecień 1946 r....... l lo 52. 1946 kwiecień, Kraków. - Sprawozdanie sytuacyjne Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie za kwiecień 1946 r... 120 53. 1946 kwiecień. - Odezwa Prowodu OUN w Polsce - " Wierzchowiny" 121 54. 1946 maj 4, Lubaczów.- Pismo burmistrza Lubaczowa do Starostwa Powiatowego Lubaczowskiego w sprawie morderstw popełnionych przez żołnierzy 30 pp Wojska Polskiego... 125 55. 1946 maj 6, Lublin. - Pismo głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski J. Bednarza do wiceministra administracji publicznej Wł. Wolskiego w sprawie powrotu do Polski Łemków przesiedlonych do USRR i zdemobilizowanych z Armii Czerwonej........................................................... 125 56. 1946 maj 6, Rzeszów. - Szyfrogram nr 29 szefa Sztabu Grupy Operacyjnej "Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki do dowódcy 9 DP płk. W. Popki....... 126
366 PRZESIEDLENIE UKRAIŃCÓW Z POLSKI DO USRR (1944-1946) 57. 1946 maj 6, m.p. - Z meldunku operacyjnego dowództwa 27 Odcinka Taktycznego UPA " Bastion" za maj 1946 r. Spalenie wsi Sośnica i Święte w powiecie jarosławs kim przez sótnie "Kałynowycza ", " B a ł a- ja'' i,.szum a"................................................................. 127 58. 1946 maj 7, Kraków. -Protokół konferencji zorganizowanej przez W ydzia ł Społeczno-Polityczny Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie w sprawie wysiedlenia Łemków z Polski do USRR.................... 129 59. 1946 maj 7, Kraków. - Pismo wojewody krakowskiego do starosty powiatowego w Nowym Sączu informujące o przedłużeniu akcji przesied leńczej ludności ukraińskiej z Polski do USRR..................... 132 60. 1946 maj 8, Rzeszów. - Rozkaz dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza dla dowódców 8 i 9 DP w sprawie przyspieszenia wysiedlenia U kr a ińców z Polski do USRR............ 133 6 1. 1946 maj 10, Warszawa. - Protokół nr 5 posiedzenia Państwowej Komisji Bezpieczeństwa..................................................... 133 62. 1946 maj II, m.p.- " Sprawozdanie społeczno-polityczne" Nadrejonu "Łyman" Okręgu III OUN za kwiecień 1946 r....... 135 63. 1946 maj 14, Rzeszów.- Szyfrogram nr 54 dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza do szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca............................................... 138 64. 1946 maj 14, Przemyśl.- Protokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu przemyskiego d<;> USRR...... 139 65. 1946 maj 15, m.p.- Meldunek "Czernyka", referenta organizacyjnego Nadrejonu " Werchowyna" Okręgu l OUN... 141 66. 1946 maj 18, Jarosław.- Protokó ł końcowy przesiedlenia Uk raińców z powiatu j arosławskiego do USRR... 142 67. 1946 maj 19, Warszawa.-Szyfrogram nr 134 szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca do dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza........................................... 144 68. 1946 maj 20, m.p.- Raport "Ża na", prowidnyka Rejonu U Okręgu ll OUN, w sprawie napadu oddziału Narodowej Organizacji Wojskowej "Wołyniaka" na wieś Dobcza w powiecie jarosławskim...... 144 69. 1946 maj 21, Rzeszów. - Szyfrogram dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza do dowódcy 8 DP płk. S. Habowskiego...................................................................... 146 70. 1946 maj 21, Rzeszów.- Szyfrogram nr 89 dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza do Sztabu Generalnego WP 147
INDEKS DOKUMENTÓW 71. 1946 maj 22, Tomaszów Lubelski. - Informacja przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Tomaszowie Lubelskim dla głównego przedstawiciela do spraw ewakuacji J. Bednarza o wznowieniu przymusowego wysiedlania Ukraińców przez oddziały Wojska Folskiego z terenu gminy Lubycza Królewska....... 147 72. 1946 maj 24, Rzeszów. - Rozkaz oficerski nr 3 dowódcy Grupy Operacyjnej "Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza dla dowództwa 8 DP 148 73. 1946 maj 24, Warszawa. - Pismo szefa Gabinetu Ministra Obrony Narodowej płk. Pomazańskiego do dowódcy Okręgu Wojskowego nr V (Krakowskiego) gen. dyw. M. Więckowskiego w sprawie wysiedlenia Ukraińców zatrudnionych w przemyśle naftowym... 149 74. 1946 maj 25, Nowy Sącz.- Protokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu nowosądeckiego do USRR..................................... 150 75. 1946 maj 25, m. p. - Meldunek dowódcy sotni Ukraińskiej Powstańczej Armii "Mesnyky" III ppor. "Szuma" dla dowódcy kurenia por. "Zalizniaka"........................................................................ 153 76. 1946 maj 25, m.p. - "Sprawozdćinie informćicyjne" Nadrejonu "Werchowyna" Okręgu I OUN za okres od 22 kwietnia do 22 maja 1946 r........... 153 77. 1946 maj 26, Rzeszów. - Szyfrogram nr 166dowódcy Grupy Operacyjnej "Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza do szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca............................................... 156 78. 1946 maj 26, Kraków. - Sprawozdanie inspektora wojewódzkiego K. Wittka dla wojewody krakowskiego w związku z próbą wznowienia wysiedlenia Łemków z powiatu nowosądeckiego i nowotarskiego 156 79. 1946 maj 27, Warszawa. - Szyfrogram nr 78 zastępcy szefa Sztabu Generalnego WP gen. bryg. S. Mossora do dowódcy Grupy Operacyjnej "Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza... 162 80. 1946 maj 27, Nowy Targ. - Pismo starosty powiatowego nowotarskiego do Wydziału Społeczno-Politycznego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie w sprawie przymusowego wysiedlenia Łemków wracających do Polski z USRR i zdemobilizowanych z Armii Czerwonej... 163 81. 1946 maj 28, Nowy Sącz.- Pismo komendanta powiatowego Milicji Obywatelskiej w Nowym Sączu do prokuratora wojskowego Dowództwa Okręgu Krakowskiego w sprawie zachowania się żołnierzy WP podczas wysiedlania Łemków do USRR................................. 164 82. 1946 maj 28, m. p.- Z protokołów przesłuchań Służby Bezpieczeństwa OUN. Zamordowanie proboszcza parafii greckokatolickiej w Komańczy ks. Oresta Wenhrynowycza przez żołnierzy 34 pułku piechoty WP 164 367
368 PRZESIEDLENIE UKRAIŃCÓW Z POLSKI DO USRR (1944-1946) 83. 1946 maj 30, Rzeszów. - Rozkaz dowódcy Grupy Operacyjnej "Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza dl.a dowódców 9 DP i Wojsk Bezpieczeństwa Wewn ętrznego w zwi ązku z planowanym zakończeniem wysiedlenia Ukra ińców z Polski do USRR... 167 84. 1946 maj 31, Sanok. -. Protokół końcowy przesiedlenia Ukr aińców z powiatu sanockiego do USSR........... 168 85. 1946 maj 31, m.p.- Z meldunku operacyjnego dowództwa 26 Odcinka Taktycznego Ukraińskiej Powstańczej Armii " Lemko" za maj 1946 r. 170 86. 1946 maj, Lublin. - " Odezwa do ludności ukraiń s ki ej województwa lubelskiego" - wydana przez wojewodę lubelskiego W. Rózgę....... 178 87. 1946 maj, Kraków. - Sprawozdanie sytuacyjne Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie za maj 1946 r... 180 88. 1946 czerwiec l, Włodawa. - Pro tokół konferencji burmistrzów, wójtów i sekretarzy gminnych zwołanej przez starostę powiatowego włodaws kiego w sprawie przesiedlenia Ukraińców... 180 89. 1946 czerwiec l, Sanok.- Sprawozdanie przedstawiciela rejonowego rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski w Sanoku T. Wiśniowskiego dla głównego przedstawiciela do spraw ewakuacji J. Bednarza z przebiegu końcowej fazy akcji przesiedleńczej... 182 90. 1946 czerwiec l.- Szyfrogram nr 92 szefa Sztabu 8 DP ppłk. R aszkowskiego do szefa Sztabu Grupy Operacyjnej "Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki... 183 9 1. 1946 czerwiec l, Przeworsk.- Pro tokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu przeworskiego do USRR............................... 184 92. 1946 czerwiec l, m.p. - " Sprawozdanie polityczne" Nadrejonu "Lewada" Okręgu IłJ OUN za okres kwiecień-maj 1946 r......... 184 93. 1946 czerwiec 2.- Instrukcja prowidnyka OUN J. Starucha "Stiaha" w sprawie żniw i mienia pozostałego po wysiedlonych Ukraińcach 186 94. 1946 czerwiec 3, Rzeszów. - Protokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu rzeszowskiego do USRR............................... 189 95. 1946 czerwiec 4, Lublin. - Sprawozdanie inspektora obwodowego W. Wójcika dla głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraiń s kiej z Polski J. Bednarza w sprawie nad użyć popełnionych przez wojsko w trakcie przesiedlania Łemków z powiatu gorlickiego..................................................................... 189 96. 1946 czerwiec 4, Lublin. - Pismo głównego pełnomocnika rządu USRR do spraw ewakuacji ludności ukraiń skiej z Polski M. Romaszczenki do głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji J. Bednarza w związku ze wznowieniem przez wojsko wysiedlenia Ukraińców z powiatu gorlickiego i nowosądeckiego.............................. 193
INDEKS DOKUMENTÓW 369 97. 1946 czerwiec 4, m.p. - Meldunek dowódcy sotni Ukraińskiej Powstańczej Armii,.Mesnyky" III ppor.,,szuma" dla dowódcy kurenia por. "Zalizniaka"................................................. 194 98. 1946 czerwiec 4, Lubaczów.- Protokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu lubaczowskiego do USRR... 195 99. 1946 czerwiec 5, Lublin.- Pismo głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski J. Bednarza do przedstawicieli rejonowych do spraw ewakuacji polecające usunąć z protokołów końcowych przesiedlenia Ukraińców podpisów przedstawicieli Wojska Polskiego...... 195 100. 1946 czerwiec 6, Rzeszów. - Szyfrogram nr 156 dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza do szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca............................. 197 JOl. 1946 czerwiec 7, Włodawa. - Sprawozdanie komisji powołanej przez Naczelne Dowództwo WP do lustracji 53 pułku piechoty przesiedlającego Ukraińców z terenu powiatu włodawskiego do USRR... 198 102. 1946 czerwiec 8, Włodawa.- Pismo starosty powiatowego władawskiego do Zarządu Gminnego w Hańsku w sprawie wysiedlenia Ukraińców do USRR... 200 103. 1946 czerwiec 8, Lublin. - Pismo głównego pełnomocnika rządu USRR do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski M. Romaszczenki do szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca w związku z przymusowym wysiedlaniem przez wojsko Ukraińców z powiatu leskiego........................................................... 20 l 104. 1946 czerwiec 8, Łańcut. - Protokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu łańcuckiego do USRR................................. 202 105. 1946 czerwiec 9, Warszawa. - Szyfrogram nr 122 i l 27 zastępcy szefa Sztabu Generalnego WP gen. bryg. S. Mossora do dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza... 203 l 06. 1946 czerwiec 11, Lublin.-Pismo głównego przedstawiciela rządu RP do spraw ewakuacji ludno ś ci ukraińskiej z Polski J. Bednarza do Dowództwa Okręgu Krakowskiego i wiceministra administracji publicznej Wł. Wolskiego w sprawie przymusowego wysiedlania przez wojsko Ukraińców z powiatu lcskiego do USRR... 205 107. 1946 czerwiec 11, Przemyśl. - Meldunek sytuacyjny 8 Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza dla Wydziału WOP Dowództwa Okr~gu Wojskowego nr V (Krakowskiego)... 206 108. 1946 czerwiec 11, Krosno.- Protokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu krośnieńskiego do USRR... 206
370 P RZESIED L ENIE UKRAIŃCÓW Z POLSKI 00 U SRR (1944-1946) 109. 1946 czerwiec 12, Warszawa. - Szyfrogram nr 132 za st~pcy szefa Sztabu Generalnego WP gen. bryg. S. M.ossora do dowódcy Grupy Operacyjn~j,.Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza........ 208 110. 1946 czerwiec 13, Kraków. - Pismo wojewody krakowskiego do wiceministra administracji publicznej Wł. Wolskiego w sprawie przymusowego wysiedlania przez wojsko Łemków z powiatu nowosąd eckiego i nowotarskiego do USRR...................... 208 111. 1946 czerwiec 14, Rzeszów. -Szyfrogram nr 182 szefa Sztabu Grupy Operacyjnej " Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki do dowódcy 8 DP płk. S. Habowskiego......... 21 3 11 2. 1946 czerwiec 15, Lublin. - Pismo głównego pe łnom ocnika rządu USRR do spraw ewakuacji ludności u k raińskiej z Polsk.i M. R omaszczenki do głównego przedstawiciela rząd u RP do spraw ewakuacji J. Bednarza w związku z kontynuowaniem przez wojsko przymusowego wysiedlania Ukraińców z powiatu leskiego do USRR...... 21 3 113. 1946 czerwiec 15, Włodawa. - Pismo okólne starosty powiatowego włodawskiego do zarządów gminnych i miejskich w sprawie przesiedlenia Ukra i ńców do USRR......... 2 14 114. 1946 czerwiec 15, Rzeszów. - Pismo dowódcy G rupy Operacyjnej.,Rzeszów" gen. bryg. J. Ro tkiewicza d o gł ównego pełn omocnika rządu US RR do spraw ewakuacji ludno ści ukra i ń s ki ej z Polski M. Romaszczenki w odpowied7.i na zarzut łamani a przez wojsko zasady dobrowolności w trakcie przesiedlania Ukraińców.... 2 14 l 15. 1946 czerwiec 17, Rzeszów. - Szyfrogram nr 1R8 dowódcy Grupy Operacyjnej " Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza do szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca............................. 2 17 l 16. 1946 czerwiec 2 1, Lublin. - Sprawozdanie Dowództwa Okręgu Wojskowego nr Vll (Lubelskiego) z przebiegu przesiedlenia Ukraińców z województwa lubelskiego do USR R...................... 2 17 117. 1946 czerwiec 22, Warszawa. - Pismo prezydenta RP B. Bieruta do przewodniczącego Rady Ministrów USRR N. Chruszczowa z prośbą o zwrot polskich zabytków kulturalnych......... 220 118. 1946 czerwiec 23, m.p. - Telefonogram dowództwa 5 pułku piechoty WP do Dowództwa Okręgu Wojskowego nr VII (Lubelskiego).... 222 119. 1946 czerwiec 23, m.p. - Z kroniki sotni Ukraiń sk iej Powstańczej Armii "Mcsnyky" IV...... 222 120. 1946 czerwiec 23, m.p. -.. Spn1wozdanie informacyjne" Nadrejonu "Werchowyna" Okręgu l OUN za okres od 22 maja do 13 czerwca 1946 r.................................... 224
INDEKS DOKUMENTÓW 371 121. 1946 czerwiec 24, m.p. -"Sprawozdanie informacyjne" Nadrejonu "Beskyd" Okręgu I OUN za maj 1946. r... 225 122. 1946 czerwiec 26, Przemyśl. - Szyfrogram nr 186 szefa Sztabu 9 DP płk. Gierasimienki do dowódcy Grupy Operacyjnej "Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza............................................ 228 123. 1946 czerwiec 27, Rzeszów. - Szyfrogram szefa Sztabu Grupy Operacyjnej "Rzeszów" ppłk. A. Jewczcnki do szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca....................................... 230 124. 1946 czerwiec 27, Warszawa - Pismo zastępcy szefa Sztabu Generalnego WP gen. bryg. S. Mossora do prezesa Rady Ministrów E. Osóbki-Morawskiego, wicepremiera Wł. Gomułki, ministra bezpieczeństwa publicznego gen. bryg. St. Radkiewicza, ministra leśnictwa St. Tkaczowa i komendanta głównego Milicji Obywatelskiej gen. dyw. F. Jóźwiaka w sprawie sytuacji na terenach poukraińskich 231 125. 1946 czerwiec 2!{, Rzeszów.- Szyfrogram nr 224 szefa Sztabu Grupy Operacyjnej "Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki do szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca........ 232 126. 1946 czerwiec 29, Rzeszów.- Rozkaz szefa Sztabu Grupy Operacyjnej " Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki dla dowódcy 9 DP płk. W. Popki 233 127. 1946 czerwiec [nie później niż 29], Kraków.-Telefonogram Dowództwa Okręgu Wojskowego nr V (Krakowskiego) do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w związku z próbą przymusowego wysiedlenia Łemków z powiatu nowosądeckiego i nowotarskiego do USRR................... 234 128. 1946 czerwiec 30, m.p. - " Sprawozdanie polityczne" Nadrejonu "Lewada" Okręgu Ill OUN za czerwiec 1946 r... 234 129. 1946 czerwiec 30, m.p. - Z meldunku operacyjnego dowództwa 26 Odcinka Taktycznego Ukraińskiej Powst~ńczej Armii "Łemko" za czerwiec 1946 r....... 236 130. 1946 lipiec 3, Warszawa. - Szyfrogram nr 207 zastępcy szefa Sztabu Generalnego WP gen. bryg. S. Mossora do dowódcy Grupy Operacyjnej "Rzeszów" gen. bryg. J. Rotkiewicza............... 241 131. 1946 lipiec 5, Sanok. - Szyfrogram nr 212 szefa Sztabu 8 DP ppłk. Roszkowskiego do szefa Sztabu Grupy Operacyjnej "Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki.......................................................... 242 132. 1946 lipiec 8, Rzeszów. -Szyfrogram nr 250 szefa Sztabu Grupy Operacyjnej "Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki do zastępcy szefa Sztabu Generalnego WP gen. bryg. S. Mossora... 242
372 PRZESIWLENIE UKRAIŃCÓW Z POLSKI DO USRR (1944-1946) 133. 1946 lipiec Ił, m.p. - Raport "Mara", prowidnyka Nadrejonu "Beskyd" Okręgu I OUN, w sprawie wymordowania mieszkańców wsi Terka w powiecie Jeskim przez żołńierzy 36 Komendy Odcinka Wojsk Ochrony Pogranicza w Wołkowyi......... 243 134. 1946 lipiec 12, Rzeszów. - Sprawozdanie końcowe dowództwa Grupy Operacyjnej "Rzeszów" dla Sztabu Generalnego WP z ak~ji przesiedlenia Ukraińców z województwa rzeszowskiego do USRR... 253 135. 1946 lipiec 15, Warszawa. - Raport starszego pomocnika szefa Wydziału Operacyjnego Oddziału lll Sztabu Generalnego WP ppłk. Wł. Ziemiekiego dla szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Wł. Korczyca w sprawie sytuacji na terenie województwa lubelskiego i rzeszowskiego.............................................................. 261 136. 1946 lipiec 17, Warszawa. - Wytyczne Państwowej K omisji Bezpieczeństwa dla Wojewódzkich Komitetów Bezpieczeństwa na okres poprzedzający wybory do Sejmu......................................... 263 137. 1946 lipiec 17, Włodawa.- Protokół końcowy przesiedlenia Ukraińców z powiatu włodawskiego do USRR.............................. 264 138. 1946 lipiec 20, Rymanów Zdrój. - Szyfrogram nr 266 szefa Sztabu 8 DP ppłk. Roszkowskiego do szefa Sztabu Grupy Operacyjnej "Rzeszów" ppłk. A. Jewczenki..................... 265 139. 1946lipiec 23, Kraków.-Sprawozdanie końcowe Wydziału Operacyjnego Dowództwa Okręgu Wojskowego nr V (Krakowskiego) dla Sztabu Generalnego WP z przesiedlenia Ukraińców z województwa krakowskiego do USRR................................................... 266 140. 1946 lipiec 23, m.p.- Z protokołów przesłuchań Służby Bezpieczeństwa OUN.......... 271 141. 1946lipiec 29, Lublin.- Sprawozdanie końcowe Dowództwa Okręgu Wojskowego nr Vll (Lubelskiego) z przesiedlenia Ukraińców z województwa Jubelskiego do USRR............ 272 142. 1946 lipiec 30, m.p. - "Sprawozdanie informacyjne" Nadrejonu.,Werchowyna" Okręgu I OUN za okres od 23 czerwca do 30 lipca 1946 r... 276 143. 1946 lipiec 30, Warszawa. - Informacja "Głosu Ludu" o przekazaniu Polsce przez rząd USRR zbiorów Ossolineum i Panoramy Racławickiej......................................................................... 277 144. 1946 lipiec, m.p. - "Krwawym szlakiem stalinowskiej demokracji" - opracowanie OUN dotyczące pacyfikacji ukraińskiej wsi Zawadka Morochowska w powiecie sanockim................................. 279
INDEKS DOKUMENTÓW 373 145. 1946 sierpień 5, Warszawa. - Pismo prezydenta RP B. Bieruta do przewodniczącego Rady Ministrów U~RR N. Chruszczowa z podziękowaniem za przekazanie polskich dzieł sztuki i książek........ 287 146. 1946 sierpień 8, Kraków.- Pismo dowódcy Okręgu Wojskowego nr V (Krakowskiego) gen. dyw. M. Więckowskiego do dowódców oraz ich zastępców do spraw polityczno-wychowawczych Grupy Operacyjnej "Rzeszów", 8 i 9 DP oraz 8 i 9 Oddziału WOP w sprawie nadużyć popełnionych przez wojsko............................................... 289 147. 1946 sierpień 14, m. p.-kronika sotni Ukraińskiej Powstańczej Armii "Hałajda" II z rajdu na Podlasie w okresie od 24lipca do 7 października 1946 r... 290 148. 1946 sierpień 16, m.p. - "Sprawozd;mie informacyjne" Nadrejonu "Beskyd" Okręgu l OUN za lipiec 1946 r.... 291 149. 1946 sierpień 18, m.p. - Raport "Mara", prowidnyka Nadrejonu,,Beskyd" Okręgu l OUN, w sprawie pacyfikacji wsi Suche Rzeki, Zatwarnica, Hulskie, Krywe, Tworylne i Studenne w powiecie leskim przez żołnierzy 34 pułku piechoty WP w dniach 31 lipca i l sierpnia 1946 r......................... 292 150. 1946 sierpień 20, Warszawa.- Protokół nr 12 posiedzenia Państwowej Komisji Bezpieczeństwa.................................................... 299 151. 1946 sierpień 27, Rzeszów.- Pismo szefa Sztabu Grupy Operacyjnej " Rzeszów" płk. A. Jewczenki do dowódcy 9 DP płk. W. Popki w związku z zakończeniem przesiedlenia Ukraińców z Polski do USRR... 302 152. 1946 sierpień 27, Przemyś l. - Pismo dowództwa 8 Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza do dowódcy 9 DP oraz szefów Powiatowych Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego w Brzozowie, Lesku, Lubaczowie, Przemyślu i Sanoku w sprawie sporządzenia wykazów imiennych osób zamieszkałych w pasie granicznym................................ 302 153. 1946 sierpień 28, m.p.-z protokołów przesłuchań Służby Bezpieczelistwa OUN. Pacyfikacja ukraińskich wsi Ścieżki i Dobra w powiecie jarosławskim przez oddziały Narodowej Organizacji Wojskowej "Radwana" i "Wołyniaka"............ 303 154. 1946 wrzesień l, m.p. - "Sprawozdanie informacyjne" Nadrejonu "Werchowyna" Okręgu I OUN za sierpień 1946 r............. 307 155. 1946 wrzesień 10, Rzeszów. - Raport operacyjno-wywiadowczy dowództwa Grupy Operacyjnej "Rzeszów" za okres od l do 10 września 1946 r..................................................................... 308
374 PRZESIEDLEN IE UKRAIŃCÓW Z POLSKI DO USRR (1944-1946) 156. 1946 wrzesień 18, m.p. -.,Sprawozdanie z pracy" Nadrejonu "Chołodnyj Jar" Okręgu l OUN za qas od l lipca do 31 sierpnia 1946 r......... 309 157. 1946 wrzesień 18, m.p. -,,Spntwozdanie informacyjne" Nadrejonu "Beskyd" Okręgu l OUN za sierpień 1946 r........................ 31 O 158. 1946 wrzesień 20, m.p.- " Sprawozdanie informacyjne" Nadrejonu "Chołodnyj Jar" Okręgu I OUN za sierpień 1946 r.... 311 159. 1946 wrzesie11 25, m.p. - Instrukcja prowidnyka OUN w Polscc J. Starucha "Stiaha" w sprawie wyborów do Sejmu.................. 313 160. 1946 wrzesień-październik. - "Polacy! Żołnierze! Oficerowie!" - odezwa Prowodu OUN w Polsce......... 314 161. 1946 październik 2, m.p. - " Sprawozdanie polityczne" Nadrejonu "Baturyn" Okręgu II OUN za okres lipiec-wrzesień 1946 r... 318 162. 1946 październik 18, Uście Ruskie. - Pismo wójta gminy Uście Ruskie w powiecie gorlickim K. Wężyka do Komendy 39 Odcinka Wojsk Ochrony Pogranicza w Gorlicach........................................ 320 163. 1946 październik 18, m.p. -.,Sprawozdanie informacyjne" Nadrejonu " Beskyd" Okręgu I OUN za wrzesień 1946 r... 321 164. 1946 październik 25, Watykan. - Pismo sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej kardynała Dominika Tarcliniego do prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda i metropolity krakowskiego kardynała Adama Sapiehy informujące o przyznaniu im przez papieża Piusa XII uprawnień w sprawach dotyczących wiernych i duchownych Kościoła greckokatolickiego i ormiańskiego.................................. 322 165. 1946 październik, m.p.- " Polacy" - odezwa Prowodo OUN w Polsce 325 166. 1946 listopad 3, m.p. - Instrukcja prowidnyka OUN w Polsce J. Starucha "Stiaha" wydana w związku z głodem w USRR i pogłoskami o wznowieniu wysiedlenia Ukraińców z Polski......................... 330 167. 1946 listopad 4, Warszawa. - Sprawozdanie kustosza Biblioteki Narodowej z wyjazdu do Przemyśla w dniach 23 X - l XI 1946 r. w sprawie księgozbioru biblioteki Kapi tuły greckokatolickiej w Przctnyś l u................ 331 168. 1946 listopad 16, Warszawa. - Pismo naczelnika Wydziału Informacyjnego Ministerstwa Informacji i Propagandy B. Drukiera do podsekretarza stanu w Prezydium Rady Ministrów J. Berrnana w związku z próbą przymusowego wysiedlenia mieszkańców wsi Rybne w powiecie łeskim przez żołnierzy 34 pułku piechoty WP... 333 169. 1946 listopad 15, Warszawa. -Pismo dyrektora Biblioteki Narodowej prof. Stefana Wierczyńskiego do Ministerstwa Ośw iaty i Naczelnej
INDEKS DOKUMENTÓW 375 Dyrekcji Bibliotek w sprawie księgozbio r u biblioteki Kapituły greckokatolickiej w Pr:r.cmyślu........ :........ 335 170. 1946 listopad 20, m.p. -.. Spra wozd;mie infonnacyjne Nadrejonu " Beskyd" Okręgu J OUN za październik 1946 r... 335 171. 1946 grudzień 15, m.p. -.,Sprawozdanie informacyjne.. Nadrejonu "Cholodnyj Jar" Okręgu T OUN za listopad 1946 r......... 337 172. 1946 grudzień 15, m.p. -.. Sprawozdanie Informacyjne" Nadrejonu "Wcrchowyna'' Okręgu l OUN :r.a listopad 1946 r........ 340 173. 1946 grudzie11 18, m.p. -.,SprćHvozdanie info r-mćjcyjne Nadrejonu " Beskyd" Okręgu T OUN za listopad 1946 r.... 342 174. 1946 grudzień 19, Warszawa.- Sprawozdanie głównego przedstawi- ciela rządu RP do spraw ewakuacji ludności ukraińskiej J. Bednarza z przebiegu dodatkowej akcji przesiedlellczej do USRR Ukraillców zamieszkatych w województwie rzeszowskim, przeprowadzonej od 29 X do 14 X I 1946 r... 343 l 75. 1946 grudzień 23, Warszawa.- Sprawozdanic z działalności operacyjnej jednostek WP, WBW, UB i MO na polu wa ł ki z bandytyzmem na terenie Rzeczypospolitej Polsk icj w listopadzie 1946 r... 344 ANEKS Załącznik nr l. 1947 maj 6. Warszawa. - Protokół końcowy do układu z 9 września l 944 r. między Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego a RZ<!dem Ukrai1'lskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w sprawie przesiedlenia obywateli polskich z terytorium USRR do Polski i ludnośc i ukraińskiej z terytorium Polski do USRR... 349 Załącznik nr 2. 1947 maj 7, Warszawa. - Komunikat Rząd u Rzeczypospolitej Polskiej i Rządu Ukraińsk i ej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej o zako ńczeniu przesiedlenia obywateli polskich z terytorium USRR do Polski i ludności ukraińskiej z terytorium Polski do USRR.. 351 Załączn ik nr 3. 1947 wrzes i eń 5, Warszawa.- Dekret o przejściu na w łas ność pa1istwa mienia pozostalego po osobach przesiedlonych do ZSRR 352 Załącznik nr 4. 1949 wrzesień 28, Warszawa. - Dekret o zmianie dekretu z dnia 5 września 1947 r. o pr7.cjściu na w łasność państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlo nych d o ZSRR......... 354 Załącznik nr 5. Ludność ukraińska wysiedlona przez Grupę Operacyjną,. Rzeszów". Stan na dzień 13 lipca 1946 r.................... 356 Załącznik nr 6. Przesiedlenie Uk raińców z Polski d o USRR w latach 1944-1946 wg województw.................. 357 Zahjcznik nr 7. Sprawozdanic z przebiegu przesiedlenia ludności ukraińsk i ej z Polski do USRR za okres od 15 X J944 do 5 VII 1946 r.... 351:l