WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA VIII Temat 1. Człowiek w społeczeństwie Dopuszczająca [2] potrzeby osoby [podmioty, instytucje], które mają wpływ na rozwój młodego ról społecznych; norm społecznych. Wymagania na poszczególne oceny Dobra [4] Dostateczna [3] kategorie potrzeb oddziaływania rodziny, szkoły i rówieśników na postawy i zachowania jednostki; społeczne oczekiwania wynikające z pełnienia roli dziecka i ucznia; norm społecznych obowiązujących w wybranych społecznościach, np. w rodzinie, szkole. Uczeń potrafi: dopasować wskazane potrzeby do właściwych kategorii; różnica potrzebami naturalnymi a społecznymi znaczenie słowa socjalizacja;, jaką rolę w procesie socjalizacji odgrywa rodzina; porównać społeczne oczekiwania dotyczące pełnienia roli dziecka i rodzica oraz ucznia i nauczyciela; Bardzo dobra [5] dostrzec i przedstawić zależności procesem zaspokajania potrzeb a rozwojem czynniki mające wpływ na samoocenę rozpoznać i dopasować wskazane normy społeczne do właściwych kategorii; pozytywne i negatywne wzorce zachowań funkcjonujące w swoim środowisku rówieśniczym; Celująca [6] przewidzieć konsekwencje braku zaspokojenia poszczególnych potrzeb różnica normami formalnymi a nieformalnymi; na wybranych przykładach dokonać analizy sytuacji, w której dochodzi do konfliktu ról społecznych [wskazać przyczyny, konsekwencje, sposoby rozwiązania problemu]; problem
konfliktu ról społecznych; kategorie norm społecznych. dokonać autorefleksji, wskazać swoje mocne i słabe strony; na wybranych przykładach [tekst, ilustracja] dostrzec konflikt ról społecznych; wskazać przyczyny i skutki nieprzestrzegani a przez jednostkę norm społecznych. przestrzegania norm społecznych w swoim środowisku [ocena zjawiska, dostrzeganie problemów i zagrożeń, wskazywanie przyczyn i konsekwencji]. 2. Grupy społeczne grup społecznych; konfliktów społecznych; sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie rówieśniczej i w szkole. cechy grup społecznych; określić, jakim rodzajem grupy jest grupa koleżeńska; grupy społeczne, do których należy; typowe konflikty występujące w szkole i grupie rówieśniczej; rozpoznać poszczególne rodzaje grup społecznych; wskazać cechy grupy nastawionej na realizację zadania, typowego dla społeczności uczniowskiej; korzyści i zagrożeń dopasować właściwe cechy do podanych grup społecznych; rozpoznać sytuacje, w których łamane są zasady efektywnej współpracy w grupie; porównać konsekwencje przyjęcia określonych porównać cechy grup nastawionych na realizację różnych typów zadań; dokonać analizy konkretnej sytuacji konfliktowej [wskazać strony konfliktu, przejawy, przyczyny i konsekwencje
postaw/zachowa ń jednostek wobec konfliktu; sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych. wynikających z bycia w grupie; zasad efektywnej współpracy; wskazać dobre i złe strony poszczególnych postaw wobec konfliktu; rozpoznać typowe sposoby rozwiązywania konfliktów; warunki prowadzenia skutecznych negocjacji. postaw wobec sytuacji konfliktowej dla jednostki i społeczeństwa; porównać różne sposoby rozwiązywania konfliktów, wskazać ich dobre i złe strony; wybór metody rozwiązywania konfliktu społecznego. społeczne konfliktu; zaproponować sposoby rozwiązania konfliktu, uzasadnić wybór sposobu rozwiązania konfliktu]. 3. Komunikacja i autoprezentacj a zasady skutecznej komunikacji; odróżnić nadawcę od odbiorcy komunikatu; sytuacji, w których młody człowiek powinien zachować się asertywnie rodzaje komunikacji; komunikatów niewerbalnych; czynniki utrudniające wystąpienia publiczne;, czym różni się przekaz werbalny od niewerbalneg o;, jaką rolę pełni komunikacja niewerbalna; określić nadawcę i odbiorcę przedstawionego odczytać znaczenie i rolę komunikatów niewerbalnych w zaprezentowa nych wystąpieniach publicznych; zastosować wybrane komunikaty niewerbalne w wystąpieniu publicznym; dokonać krytycznej analizy przekazu informacyjnego, np. reklamy [wykorzystane środki perswazyjne, przejawy i sposoby manipulacji, wykorzystane komunikaty niewerbalne];
[zachować dystans, sprzeciwić się]. cechy postawy asertywnej. komunikatu; zasady, których należy przestrzegać w wystąpieniach publicznych; zastosować w praktyce zasady skutecznej komunikacji, np. w wystąpieniu na forum klasy; rozpoznać postawy asertywne oraz postawy uległości, agresji i manipulacji., czym się różni debata od dyskusji; dostrzec i opisać łamania zasad dobrej komunikacji;, czym się różni postawa asertywna od postaw: uległości, agresji i manipulacji. stosować w praktyce warunki asertywności. dokonać krytycznej analizy postaw uznawanych za asertywne pod kątem przestrzegania zasad asertywności; zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] akcję społeczną propagującą postawy asertywne i zasady asertywności. 4. Życie rodzinne więzi łączących członków rodziny; oczekiwania społeczne wobec poszczególnych członków rodziny [dzieci, rodziców]. cechy rodziny jako grupy społecznej; potrzeby młodych ludzi, które zaspokaja rodzina; rodzaje współczesnych rodzin;, w jaki sposób rodzina przyczynia się do zaspokajania potrzeb nazwy poszczególnych funkcji rodziny; porównać cechy różnych typów rodzin / rozpoznać poszczególne wskazywać [rozpoznać sytuacje] realizacji przez rodzinę poszczególnych funkcji; rozpoznawać sytuacje nieprawidłowego realizowania przez rodzinę swoich funkcji; zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie [projekt społeczny] propagujący na terenie szkoły lub społeczności lokalnej wybrane wartości kształtujące życie rodzinne; zaplanować
5. Edukacja i praca zadania szkoły, poszczególne typy szkół tworzących strukturę szkolną w Polsce, prawa i obowiązki uczniów, osoby, u których może szukać pomocy, w przypadku naruszenia praw prawa i obowiązki dziecka w rodzinie; wartości kształtujące życie rodzinne; problemy zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu współczesnych polskich rodzin. funkcje, które pełni szkoła, odczytać ze schematu informacje dotyczące struktury polskiego szkolnictwa, różne warianty kontynuowania edukacji po ukończeniu szkoły typy rodziny; czynniki sprzyjające zacieśnianiu więzi rodzinnych; instytucje wspierające rodziny w realizacji swoich funkcji oraz formy pomocy rodzinie. działania za pomocą, których szkoła realizuje poszczególne funkcje; wady i zalety wyboru poszczególnych wariantów dalszej edukacji; zaplanować swoją dalszą edukację pod kątem przyszłej aktywności, jak na poszczególnych etapach życia jednostki, zmienia się rola rodziny w procesie socjalizacji; wskazać zależności systemem wartości a zasadami funkcjonowania rodziny. zhierarchizować funkcje szkoły, określić, jaki wpływ na rozwój i przyszłość młodego człowieka wywiera szkoła;, jakich umiejętności oczekuje współczesny rynek pracy; czynniki umożliwiające [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie propagujące wiedzę na temat instytucji wspierających rodzinę i form pomocy rodzinie. zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie propagujące ideę samorządności uczniowskiej; zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie informujący społeczność szkolną, o sposobach dochodzenia
6. Ekonomia na co dzień ucznia. odróżnić dochody rodziny od wydatków; wydatki i źródła dochodów typowego gospodarstwa domowego; prawa przysługujące konsumentowi. j; określić, kto tworzy samorząd szkolny, formy organizacji życia szkolnego. zasady konstruowania budżetu domowego; rodzaje źródeł dochodów gospodarstwa domowego; zasady prawidłowo skonstruowaneg o budżetu zawodowej [preferencji zawodowych]; scharakteryzowa ć poszczególne formy życia szkolnego [organizacja, zadania, formy działania], rozpoznać przypadki naruszania praw ucznia. ocenić [uzasadnić ocenę], czy zaprezentowany budżet gospodarstwa domowego jest prawidłowo skonstruowany; przyczyny powstawania deficytu w budżecie domowym; opisać strukturę odniesienie sukcesu edukacyjnego i zawodowego; ocenić pracę samorządu szkolnego / podejmowane przez niego działania i formy pracy; ocenić i uzasadnić swoją aktywność [pracę] w ramach samorządu szkolnego. zaprojektować działania służące ograniczeniu wydatków budżetu domowego;, jak przestrzeganie zasad świadomego konsumenta wpływa na funkcjonowanie gospodarstwa domowego. swoich praw w szkole. na wybranych przykładach ocenić ofertę handlową [przydatność w gospodarstwie domowym, jakość, cena, konkurencyjność ].
Podsumowanie i test domowego; łamania praw konsumenta; wypełnić typowy formularz reklamacyjny. typowego budżetu domowego; napisać reklamację; instytucje chroniące prawa konsumenta; zasady, którymi powinien kierować się świadomy konsument. 1. Czym są prawa człowieka? praw przysługujących dzieciom; praw i wolności główne funkcje praw i wolności, kto i kiedy uchwalił Powszechną Deklarację Praw Człowieka;, kto i kiedy uchwalił Konwencję Praw Dziecka; łamania praw dziecka; cechy praw i wolności szczególne znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; prawa zawarte w Konwencji Praw Dziecka; rozwinąć skrót UNICEF historię koncepcji praw i wolności, znaczenie poszczególnych cech praw i wolności człowieka., w jaki sposób młodzi ludzie mogą włączyć się w działania prowadzone przez UNICEF; wybraną formę aktywności UNICEFU.
2. Katalog praw człowieka konstytucyjnych praw i wolności człowieka. działań podejmowanych przez UNICEF. praw pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; praw i wolności osobistych, politycznych oraz socjalnych, kulturalnych i ekonomicznych zagwarantowany ch w Konstytucji RP; różnica prawami pierwszej, drugiej i trzeciej generacji; rozpoznać łamania praw i wolności konieczność funkcjonowania systemu ochrony praw i wolności człowieka., jaką rolę w państwie demokratyczny m odgrywa system ochrony praw człowieka. zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] kampanię społeczną propagującą ideę ochrony praw i wolności człowieka. 3. Ochrona praw człowieka łamania praw człowieka we współczesnym świecie; instytucje chroniące prawa człowieka w Polsce. spraw, z którymi można zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka; zagrożenia wynikające z łamania praw i wolności przyczyny łamania praw porównać poziom przestrzegania praw człowieka w państwach globalnego Południa i globalnej Północy; ocenić i ocenić poziom przestrzegania i ochrony praw i wolności człowieka w wybranym państwie świata;
organizacji międzynarodowy ch zajmujących się ochroną praw i wolności działań podejmowanych przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. wyszukać w mediach opisy sytuacji, w których łamane są prawa człowieka. [uzasadnić] poziom przestrzegania praw człowieka w Polsce. działalność wybranej organizacji międzynarodowe j na rzecz ochrony praw i wolności człowieka. 4. Bezpieczeństwo nieletnich zagrożeń wynikających z korzystania z cyberprzestrzeni ; pozytywnego i negatywnego wykorzystania internetu przez młodych ludzi. określić, kogo w świetle polskiego prawa, nazywamy nieletnim; zasady odpowiedzialnoś ci prawnej nieletnich; korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z interenetu wskazać formy cyberprzemocy. określić zasady bezpiecznego korzystania z internetu; wady i zalety aktywności na forach społecznościowy ch., jak skutecznie można się chronić przed zagrożeniem cyberprzemocą zaplanować [przeprowadzić/ wziąć aktywny udział] działanie na rzecz promowania wśród rówieśników zasad prawidłowego korzystania z internetu.
5. Służby ochrony prawa działań policji;, innych niż policja, służb porządkowych w Polsce, działań straży miejskiej. główne zadania policji; główne prawa przysługujące policjantom; prawa przysługujące nieletnim w kontakcie z policjantem; rodzaje służ mundurowych w Polsce. odszukać informacje o prawach przysługujących ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym. zadania poszczególnych służb mundurowych w Polsce; główne prawa przysługujące ofiarom przestępstwa, świadkom i oskarżonym; uzasadnić konieczność znajomości przysługujących nam praw;, gdzie należy szukać pomocy w przypadku występowania przemocy domowej konieczność reagowania w przypadku występowania przemocy domowej, przemocy rówieśniczej; zinterpretować przepisy prawa dotyczące działania służ porządkowych. zaplanować działanie [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] propagujące konieczność [skuteczne formy] przeciwdziałania przemocy domowej [przemocy w grupie rówieśniczej / przemocy w szkole]. Podsumowanie i test 1. Czym jest samorząd? określić, kto tworzy samorząd uczniowski; działań samorządu uczniowskiego; rodzaje samorządów działających w Polsce;, w jakim celu tworzone są samorządy zawodowe;, w konieczność, angażowania się w życie lokalnej społeczności;, jaką swoją gminę: historię, symbole, tradycje oraz
2. Gmina podstawowa jednostka samorządu jednostki podziału terytorialnego państwa polskiego; określić, w której gminie, powiecie i województwie mieszka. organy gminy, w której mieszka; spraw załatwianych w urzędzie gminy; określić, gdzie znajduje się urząd samorządów zawodowych; działań samorządu terytorialnego; odszukać na mapie województwo, w którym mieszka; rozpoznać herb miejscowości, w której mieszka; odszukać informacje na temat osób pełniących najważniejsze funkcje w swojej gminie. zadania gminy; odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych gminy; czym przejawia się zasada decentralizacji władzy publicznej w Polsce; organy samorządów terytorialnych w Polsce; określić, jaki charakter ma gmina, w której mieszka; rozpoznać herb województwa, w którym mieszka; imiona i nazwiska osób pełniących aktualnie najważniejsze funkcje w swojej gminie. uprawnienia organów uchwałodawczyc h i wykonawczych gminy; rolę w państwie demokratyczny m odgrywa samorząd terytorialny;, czym się różni gmina wiejska, od gminy miejskowiejskiej i miejskiej; organy państwa, które mogą ingerować [kontrolować] działania władz samorządowych. do poszczególnych rodzajów gminy dopasować odpowiadające im organy; zinterpretować przepis prawa dotyczący miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach; zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] działanie na rzecz swojej społeczności lokalnej. wyszukać informacje na temat realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich;
3. Powiat i województwo gminy, w której mieszka. organy powiatu sposób wyłaniania władz gminy; spraw rozstrzyganych w referendum gminnym. zasady przeprowadzania wyborów do władz gminy; zadań własnych i zleconych gminy; źródła finasowania gminy; wpływu mieszkańców na życie gminy; pojęcie budżet obywatelski; wyszukać informacje na temat przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy, miasta. organizacji referendum gminnego;, jaką rolę w budżecie gminy odgrywają środki uzyskiwane z funduszy unijnych; konieczność angażowania się mieszkańców w rozwiązywanie problemów gminy i działalność organów gminy;, w jaki sposób działalność samorządu gminnego przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego; działania młodzieżowej rady gminy. porównać strukturę i przygotować kampanię wyborczą do młodzieżowej rady gminy; uczestniczyć w pracach młodzieżowej rady gminy; zareklamować / promować na forum szkoły ideę młodzieżowej rady gminy; zaprezentować strukturę budżetu swojej gminy [wykres, tabela, prezentacja multimedialna]. strukturę
i województwa; spraw załatwianych w starostwie powiatowym i urzędzie marszałkowskim; określić, gdzie znajdują się władze powiatu i województwa, w których mieszka. zadania samorządu powiatowego i wojewódzkiego; odróżnić organy uchwałodawcze od organów wykonawczych powiatu i województwa; sposób wyłaniania władz samorządowych powiatu i województwa; spraw rozstrzyganych w referendum lokalnym. uprawnienia organów uchwałodawczyc h i wykonawczych powiatu i województwa; zinterpretować przepis prawa dotyczący przeprowadzania wyborów do władz uchwałodawczyc h powiatu i województwa. sposób powoływania władz samorządowych gminy, powiatu i województwa. polityczną sejmiku swojego województwa; swój powiat lub województwo [historię, symbole, tradycje oraz miejsca i osoby, które odegrały szczególną rolę w jej dziejach]. 4. Obywatele a władza samorządowa spraw załatwianych przez urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski; odszukać stronę internetową własnego urzędu gminy, starostwa powiatowego, urzędu sporządzić wykaz spraw, które można załatwić w gminie za pomocą epuap; zasady postępowania etycznego w pracy administracji odszukać informacje zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej;, jaki rodzaj informacji zamieszcza się w BIP; rozpoznać przypadki łamania praw, dlaczego należy przestrzegać zasad etycznego postępowania urzędników administracji; wskazać działania, które może podjąć obywatel w przypadku łamania jego zaplanować [przeprowadzić na forum szkoły] kampanię społeczną promującą zasady etycznego postępowania urzędników administracji [przeciwdziałają cą zjawisku
Podsumowanie i test marszałkowskiego. publicznej; pojęcie korupcja; praw przysługujące obywatelowi w urzędzie; wypełnić wniosek o wydanie dowodu osobistego. obywateli w urzędzie. praw w urzędzie; konieczność aktywności obywatelskiej dla prawidłoweg o funkcjonowania społeczności lokalnej; zaprezentować strukturę organizacyjną swojego urzędu gminy. korupcji; nepotyzmu]; zorganizować debatę / dyskusję [wziąć aktywny udział w debacie/ dyskusji] na temat przyczyn i skutków zjawiska korupcji i [lub] nepotyzmu w życiu publicznym; zaprojektować inicjatywę, która może być sfinansowana w ramach budże tu obywatelskiego. 1. Naród i ojczyzna polskiego dziedzictwa narodowego; więzi łączących polską wspólnotę narodową, i rozpoznać polskie symbole główne czynniki kształtujące polską tożsamość narodową; pojęcie ojczyzna; opisać polskie symbole narodowe; różnica wspólnotą narodową i wspólnotą etniczną;, jakie znaczenie dla współczesnego, że można pogodzić różne tożsamości społecznokulturowe wyjaśnić, w jaki sposób historia kształtowała polską tożsamość, jak i dlaczego, jak zmieniały się na przestrzeni dziejów polskie symbole narodowe, wybrany problem etniczny /
2. Obywatelstwo i narodowość narodowe; nazwać swoją dużą i mała ojczyznę; rozpoznać Narodowe Święto Niepodległości i Święto Narodowe Trzeciego Maja. prawa i obowiązki obywatela RP; cnót /wartości obywatelskich; postaci najwybitniejszych Polaków XX i XXI sytuacje, w których używa się polskich symboli narodowych; najważniejsze polskie święta narodowe; zasady prawidłowego zachowania w trakcie uroczystości państwowych, świąt narodowych, wobec symboli narodowych. odróżnić [rozpoznać na przykładach] pojęcie narodowość od obywatelstwa ; więzi łączące obywatela i państwo; młodego człowieka ma tożsamość narodowa; historię polskich symboli narodowych; różne rodzaje tożsamości społecznych. rozpoznać różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; różnica obywatelstwem a narodowością; narodową, do podanych świat narodowych dopasować odpowiadające im wydarzenia historyczne, negatywne i pozytywne aspekty funkcjonowania społeczeństw wieloetnicznych/ narodowych,, z czego mogą wynikać trudności w utrzymaniu polskiej tożsamości narodowej. porównać różne sposoby nabywania obywatelstwa polskiego; konieczność przestrzegania cnót/wartości obywatelskich we narodowy współczesnego świata*, zaprezentować wybrany element polskiego dziedzictwa narodowego*; czynniki utrudniające i ułatwiające prawidłową komunikację różnymi grupami etnicznymi / narodowymi. wzorzec obywatela polskiego; wybór postaci uzasadnić, odwołując się do jego cnót, postaw, działań, osiągnięć.
wieku. sposoby nabycia obywatelstwa polskiego; zasada krwi; cechy dobrego obywatela. konstytucyjne prawa i obowiązki obywatela RP;, jaki wpływ ma państwo na kształtowanie więzi narodowych. współczesnym państwie demokratyczny m; konsekwencję odrzucenia wartości w życiu publicznym. 3. Czym jest patriotyzm? 4. Mniejszości narodowe i postaw patriotycznych i działań na rzecz dobra Ojczyzny; postaw patriotycznych wśród współczesnej młodzieży. mniejszości pojęcie patriotyzm; przejawy patriotyzmu lokalnego i gospodarczego. potrzebę patriotyzmu we współczesnym świecie; porównać postawy patriotyczne dawniej i dzisiaj. zamieszkujące wskazać zalety i wady postaw określanych jako patriotyzm gospodarczy; wskazać zalety i wady postaw uznawanych współcześnie za przejawy patriotyzmu, np. kibicowanie na zawodach sportowych. podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania służące propagowaniu postaw patriotycznych [zaplanować, aktywnie uczestniczyć]; podjąć działania sprzyjające rozwojowi lokalnej społeczności [zaplanować, aktywnie uczestniczyć].
etniczne w Polsce etnicznych i narodowych we współczesnej Polsce; grupy cudzoziemców przebywających w Polsce. prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce, pojęcie Polonia, odczytać z mapy, gdzie znajdują się największe skupiska mniejszości etnicznych i narodowych w Polsce; odczytać z mapy, gdzie współcześnie znajdują się największe skupiska Polonii. Polskę mniejszości narodowe i etniczne, oraz grupę posługującą się językiem regionalnym; różnica mniejszościami narodowymi i etnicznymi w Polsce a cudzoziemcami; różnica pojęciami: imigranci i uchodźcy; prawa przysługujące uchodźcom w Polsce; związki łączące Polonię z Polską. różnica mniejszością narodową a mniejszością etniczną; kryteria, które decydują w Polsce o uznaniu danej społeczności za mniejszość narodową lub etniczną; główne czynniki, które zadecydowały o powstaniu Polonii; konieczność szczególnej ochrony prawnej mniejszości narodowych i etnicznych. historię, kulturę, formy organizacji wybranej mniejszości narodowej lub etnicznej w Polsce
5. Tolerancja i przejawy ksenofobii Podsumowanie i test 1. Państwo i demokracja / rozpoznać przejawy ksenofobii, w tym rasizmu, szowinizmu i antysemityzmu; rozpoznać postawy tolerancyjne i braku tolerancji. działań władzy państwowej; cechy państwa; nazwy współczesnych reżimów pojęcia: ksenofobia, rasizm, szowinizm; pojęcie tolerancja; odróżnić postawę tolerancyjną od postawy bezkrytycznej akceptacji; stereotypów., co to znaczy, że państwo jest suwerenne; funkcje państwa; pojęcie stereotyp; cechy stereotypu;, w jaki sposób można przeciwstawiać się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmo wi. porównać postawę patriotyczną i nacjonalistyczn ą; słuszność postawy tolerancyjnej. formy demokracji bezpośredniej;, czym się różni demokracja bezpośrednia potrzebę przeciwstawiania się przejawom ksenofobii, w tym szowinizmowi i antysemityzmo wi; społeczne konsekwencje stereotypizacji. wskazać wady i zalety demokracji bezpośredniej i pośredniej; wskazać na mapie Europy monarchie i republiki; podjąć na forum szkoły lub środowiska lokalnego działania sprzyjające kształtowaniu postawy otwartości, akceptacji i tolerancji wobec odmienności etnicznych, religijnych i kulturowych. sytuację człowieka w państwie totalitarnym porównać pozycję obywatela
2. Polska państwem demokratycznym politycznych [demokracja, autorytaryzm, totalitaryzm]. główne rodzaje władzy państwowej; organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w Polsce; nazwę ustawy zasadniczej. realizacji zasady przedstawicielst wa; cechy państwa demokratyczneg o. zasady ustroju Polski; zasady: konstytucjonaliz mu, przedstawicielst wa i trójpodziału władzy; od pośredniej; korzyści, jakie daje obywatelom ustrój demokratyczny; cechy autorytaryzmu i totalitaryzmu; dopasować działania władzy państwowej do poszczególny ch funkcji państwa; różnica monarchią a republiką. rozdziały Konstytucji RP;, czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny;, czym jest preambuła; ją zasady: współczesnych państwa autorytarnych; współczesnych i historycznych państw totalitarnych., jakich spraw może dotyczyć referendum ogólnokrajowe; dokonać interpretacji przepisu Konstytucji RP dotyczącego referendum ogólnokrajowego w państwie demokratyczny m oraz państwie autorytarnym i totalitarnym., dlaczego zasady konstytucjonaliz mu, przedstawicielst wa, trójpodziału władzy, pluralizmu politycznego, państwa prawa są fundamentem ustroju
źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce; szczególne cechy konstytucji. pluralizmu politycznego, republikańskiej formy rządu, państwa prawa; wartości, do których odwołuje się preambuła Konstytucji; odszukać w Konstytucji RP przepisy dotyczące wskazanych kwestii;, czego dotyczyły referenda ogólnokrajowe przeprowadzone po 1989 roku. ; główne zasady nowelizacji Konstytucji RP. demokratyczneg o; wskazać wady i zalety republikańskiej formy rządów; historię polskiego konstytucjonaliz mu. 3. Sejm i Senat RP organy władzy ustawodawczej; główną funkcję Sejmu i Senatu; określić, z kogo składa się Sejm i Senat; zasadę zgodnie, z którą określić, z ilu posłów składa się Sejm, a z ilu Senat; najważniejsze kompetencje Sejmu i Senatu; zasada określić, z kogo składa się Zgromadzenie Narodowe; przykład sytuacji, w której Sejm i Senat obradują jako Zgromadzenie Narodowe; porównać zasady wyborów do Sejmu i Senatu; porównać rolę Sejmu i Senatu w procesie ustawodawczym;, jaką rolę w procesie ustawodawczym wybraną polską partię polityczną [struktura organizacyjna, program, działalność, wartości].
formowany jest Sejm i Senat; przykład partii politycznej działającej w Polsce. przedstawicielst wa;, w jaki sposób podejmowane są decyzje w Sejmie i Senacie; wymieć zasady, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; partie polityczne, których przedstawiciele zasiadają w Sejmie bieżącej kadencji. zasady, według, których odbywają się wybory do Sejmu i Senatu; pojęcie immunitet; główne etapy procesu ustawodawczego ;, co jest głównym celem działalności partii politycznej. posiada Prezydent RP; pojęcia: mandat, komisje sejmowe, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów,, jakie znaczenie w państwie demokratyczny m ma aktywność wyborcza obywateli; wskazać skutki, jakie niesie dla państwa i społeczeństwa niska frekwencja wyborcza. 4. Prezydent i Rada Ministrów organy władzy wykonawczej w Polsce; imię i nazwisko urzędującej głowy państwa oraz Prezesa Rady Ministrów; określić sposób powoływania główne zasady wyboru Prezydenta RP; kompetencje Prezydenta RP; kompetencje Rady Ministrów. uporządkować kompetencje Prezydenta RP [polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna]; omówić główne zasady procedury tworzenia rządu; kontrola polityczna Sejmu nad Radą Ministrów; na zasada kontrasygnaty; główne zadania zadania i zakres działań wybranego ministerstwa; na podstawie zgromadzonych informacji, wyjaśnić, w jaki sposób działania wskazanych
Prezydenta RP; przykład uprawnienia Prezydenta RP. 5. Sądy i trybunały spraw, z którymi człowiek może zwrócić się do sądu; rodzaje sądów w Polsce. 6. Organizacje pozarządowe organizacji główne zasady postępowania sądowego; nazwy trybunałów działających w Polsce; określić główne zadanie Trybunału Konstytucyjnego;, czym zajmują się sądy administracyjne. fakty dotyczące życiorysu politycznego urzędującej głowy państwa oraz Prezesa Rady Ministrów. rozpoznać główne zasady postępowania sądowego, zasada niezależności sądów; zasada niezawisłości sędziów;, jaką rolę pełnią sędziowie w procesie sądowym; strony postępowania sądowego [postepowanie karne i cywilne]. pojęcia: fundacja wskazanych ministerstw; Prezydentów RP po 1989 r. zasady gwarantujące niezawisłość sędziów,, znaczenie zasady dwuinstancyjnoś ci postępowania sądowego;, w jaki sposób realizowana jest zasada dwuinstancyjnoś ci postępowania sądowego, rolę Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu dla ochrony zasady państwa prawa., jaką rolę w państwie ministerstw wpływają na życie przeciętnej polskiej rodziny. omówić strukturę i hierarchię sądów w Polsce; zaprezentować strukturę organizacyjną sądu rejonowego; zająć stanowisko w sprawie roli ławników w procesie sądowym [zbudować argumenty i kontrargument y]. aktywnie uczestniczyć
7. Media i opinia publiczna pozarządowych; działań wolontariuszy. środków realizacji prawa do swobodnego zrzeszania się; odszukać stowarzyszeń i fundacji działających w swoim środowisku lokalnym; działań podejmowanych przez związki zawodowe; cechy wolontariatu. główne cechy środków i stowarzyszenie;, jak rolę pełnią związki zawodowe; konieczność angażowania się w działania organizacji pozarządowych; korzyści wynikające z pracy w wolontariacie; główne organizacje młodzieżowe działające w Polsce. odczytać cel wskazanej demokratyczny m odgrywa zasada swobodnego zrzeszania się; różnicę fundacją a stowarzyszenie m;, czym jest organizacja pożytku publicznego i w jaki sposób można wspomóc jej działalność. dostrzec środki perswazji / w działaniach na rzecz wspierania innych ludzi, rozwoju środowiska lokalnego [aktywność w organizacjach pozarządowych, praca w wolontariacie] ; wybraną organizację pozarządową [misja, wartości, cele, formy działania, struktura organizacyjna, znaczenie dla środowiska]; historię NSZZ Solidarność ; zaplanować działalność i strukturę organizacyjną dowolnego stowarzyszenia., w jaki sposób należy
masowego przekazu; pracy dziennikarzy; odszukać w środkach masowego przekazu reklam. masowego przekazu; główne cechy opinii publicznej; główne funkcje mediów; mediów społecznościowy ch; odczytać, zilustrowane w prostej formie, wyniki wskazanego sondażu opinii publicznej; główne funkcje reklamy. kampanii społecznej; wskazać pozytywne i negatywne aspekty funkcjonowania mediów społecznościowy ch; główne zasady etyki dziennikarskiej; odszukać w tekście publicystycznym fakty i opinie; sposoby perswazji / manipulacji stosowane w mediach. manipulacji zastosowane we wskazanej rekla mie;, jaką rolę pełni opinia publiczna [sondaże opinii publicznej] w państwie demokratyczny m; konieczność przestrzegania zasad etyki dziennikarskiej; odszukać łamania etyki dziennikarskiej; konieczność oddzielania faktów od opinii. strzec się przed manipulacją stosowaną w reklamach; dokonać krytycznej analizy wybranej reklamy; zaplanować [przeprowadzić / wziąć aktywny udział] kampanię reklamową [kampanię społeczną]. Podsumowanie i test 1. Organizacje międzynarodow e rozwinąć skrót ONZ; rozwinąć skrót NATO; działań, główne cele i zadania ONZ; główne cele i zadania NATO;, jaką rolę pełnią ambasadorzy i konsulowie;, jakie są główne cele, czym różni się ONZ od innych organizacji międzynarodowy ch; wybraną misję pokojową ONZ, w której brały udział/biorą
podejmowanych przez ONZ; działań podejmowanych przez NATO. rozpoznać przejawy realizacji przez państwo polityki zagranicznej; główne organy ONZ. polityki zagranicznej państwa; określić, kiedy powstało ONZ i kiedy powstało NATO;, czym zajmuje się Rada Bezpieczeństwa ONZ; wyjaśnić pojęcie misja pokojowa ONZ, aktywności Polski w ONZ i NATO., jaka rolę odgrywa NATO w polityce obronnej państwa polskiego; nazwy, innych niż ONZ i NATO, organizacji międzynarodowy ch, do których należy Polska. wojska polskie [cele, zadania, historia misji, charakterystyka konfliktu, udział wojsk polskich, geografia polityczna], wskazać na mapie państwa członkowskie NATO. 2. Unia Europejska rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej; państwa sąsiadujące z Polską, które należą do Unii Europejskiej. określić, kiedy i gdzie podpisano traktat o powstaniu Unii Europejskiej; imiona i nazwiska Ojców założycieli zjednoczonej Europy; główne przyczyny integracji główne etapy integracji europejskiej; wskazać na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej; odszukać informacje o życiorysie politycznym Ojców założycieli zjednoczonej Europy; kompetencje głównych organów Unii Europejskiej, wady i zalety procesu integracji europejskiej, zaprezentować sylwetki polityczne Polaków pełniących wybrane problemy [osiągnięcia] Unii Europejskiej; wybrane państwa członkowskie Unii Europejskiej [historia, kultura, demografia,
3. Polska w Unii Europejskiej praw/korzyści, które nabyli obywatele polscy po wejściu Polski do Unii Europejskiej, rok, w którym Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. europejskiej, główne zasady funkcjonowania Unii Europejskiej;., w jaki sposób nabywa się obywatelstwo Unii Europejskiej, prawa wynikające z obywatelstwa Unii Europejskiej, nazwy funduszy unijnych, z których korzysta Polska. główne zasady funkcjonowania Unii Europejskiej; nazwy głównych organów Unii Europejskiej; imiona i nazwiska Polaków pełniących ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. informacje dotyczące głównych etapów integracji Polski z Unią Europejską [referendum ratyfikacyjne]; wykorzystania funduszy unijnych; Europejski Rynek Wewnętrzny. ważne funkcje w instytucjach /organach Unii Europejskiej. ocenić proces integracji Polski z Unią Europejską przedstawić korzyści i zagrożenia; jakich zasadach funkcjonuje Strefa Schengen; korzyści wynikające z przynależności Polski do Strefy Schengen. ekonomia, itp.] zaplanować [zorganizować / aktywnie uczestniczyć] Dzień Europy w szkole. inwestycje gminne, finansowane ze środków unijnych; wybraną inicjatywę unijną dotyczącą młodzieży.
4. Problemy współczesnego świata 5. Konflikty zbrojne na ilustrujące proces globalizacji; pomocy humanitarnej. działań wskazać, na podstawie mapy, państwa globalnej Północy i globalnego Południa; różnica państwami globalnej Północy i globalnego Południa; globalizacji ekonomicznej i kulturowej współczesnego świata. ilustrujące dysproporcję rozwojową państwami globalnego Południa i globalnej Północy; zależności państwami globalnej Północy i globalnego Południa; konieczność udzielania pomocy humanitarnej. na wybranych przykładach przyczyny dysproporcji rozwojowych współczesnego świata; korzyści i zagrożenia wynikające z procesu globalizacji;, dlaczego pomoc dla państw biednego Południa jest często nieskuteczna; pojęcia Grupa G7. różne rodzaje działania wybranej organizacji pozarządowej zajmującej się udzielaniem pomocy humanitarnej; zorganizować debatę / dyskusję [wziąć aktywny udział w debacie / dyskusji] dotyczącą sposobów udzielania efektywnej pomocy społecznościom globalnego Południa; problemy wybranego państwa globalnego Południa.
świecie terrorystycznych; konfliktów międzynarodowyc h. organizacji międzynarodowy ch zajmujących się rozwiązywaniem konfliktów i walką z terroryzmem; skutki długotrwałych konfliktów międzynarodowy ch. przedstawić przyczyny współczesnych konfliktów międzynarodowy ch; skutki rozwoju terroryzmu we współczesnym świecie; cechy ludobójstwa. terroryzmu;, dlaczego walka z terroryzmem jest trudna i często nieskuteczna. wybrany konflikt międzynarodowy [lokalizacja konfliktu na mapie, strony konfliktu, przyczyny i formy konfliktu, sposoby rozwiązania sporu]. Podsumowanie i test