Źródło: opracowanie własne 49,1 50,5 0,4. liczba. tak nie brak odpowiedzi

242 3.2. Doświadczenia badanych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa ze środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, legalnymi i nielegalnymi Poprzednia grupa zagadnień związana była z pytaniem o używanie środków odurzających i substancji psychotropowych, przez osoby znane respondentom. Aktualnie zadawane pytania są związane z własnymi doświadczeniami w używaniu przez młodzież szkolną Rzeszowa, środków odurzających i substancji psychotropowych. W tej grupie tematycznej respondentów zapytano, czy znają jakiegoś ucznia w swoim otoczeniu, który używa narkotyków. Wśród odpowiedzi były: a) tak, b) nie. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 3.9 i wykres 155. Tabela 3.9 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków Wyszczególnienie Liczba % Tak 38 49,1 Nie 391 5,5 Brak odpowiedzi 3,4 Razem 774, Źródło: obliczenia własne Wykres 3.155 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków (w %) 6 5 49,1 5,5 4 3 liczba tak nie brak odpowiedzi,4

243 Jak wynika z zamieszczonych danych, aż 49,1% badanych uczniów zna osoby używające narkotyków. Jest to bardzo niepokojąca informacja, gdyż młodzież szkolna mając styczność z osobami używającymi narkotyków, może naśladować ich zachowania. Aby jednak dowiedzieć się, czy istnieje związek zmiennej zależnej ze zmiennymi niezależnymi, porównano je. Ilustrują to wykresy. Na początek przestawiona zostanie współzależność miedzy tym, jaka jest znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków a rodzajem szkoły, w której uczą się respondenci. Ilustruje to wykres 3.156. Wykres 3.156 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków, a rodzaj szkoły (w %) (bez braków odpowiedzi) 8 7 6 5 4 3 36,9 62,6 68,3 31,7 53,6 54,6 46,4 44,6 gimnazjum liceum ogólnoksztalcące technikum zasadnicza zawodowa tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że znają uczniów, którzy używają narkotyki, respondenci uczący się w liceach ogólnokształcących (68,3%), w zasadniczych szkołach zawodowych (54,6%), technikach (53,6%), gimnazjach (36,9%). Nie znają takich osób respondenci uczący się w gimnazjach (62,6%), technikach (46,4%), zasadniczych szkołach zawodowych (44,6%), liceach ogólnokształcących (31,7%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =47,7147, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 3 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to w jakich szkołach się uczą respondenci, w podobnym zakresie spotykają się w swym środowisku szkolnym z osobami, które używają narkotyków.

244 Następnie przestawiona zostanie współzależność, między zmienną zależną, a płcią respondentów. Ilustruje to wykres 3.157. Wykres 3.157 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków, a płeć respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 54 53 52 51 5 49 48 47 46 45 44 43 46,5 chłopcy 52,8 52 dziewczęta 48 tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że dziewczęta (52,%) częściej znają tych uczniów, którzy używają narkotyków, niż chłopcy (46,5%). Z kolei chłopcy (52,8%) mniej znają takie osoby, w stosunku do dziewczęta (48,%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =2,17359, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 1 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, czy są to chłopcy, czy dziewczęta, wszyscy w takim samym stopniu znają tych uczniów, którzy używają narkotyków. W następnej kolejności przestawiona zostanie współzależność między zmienną zależną, a wiekiem respondentów. Ilustruje to wykres 3.158.

245 Wykres 3.158 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków, a wiek respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 5 4 3 63,1 62,6 5 5 53,5 46,5 36,3 37,1 do 15 lat 16 lat 17 lat 18 i więcej lat tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że najczęściej znają tych uczniów, którzy używają narkotyków, respondenci w wieku 18 i więcej lat (62,6%), 17 lat (53,5%), 16 lat (5,%), do 15 lat (36,3%). Nie znają takich osób, respondenci w wieku do 15 lat (63,1%), 18 i więcej lat (37,1%), 17 lat (46,5%), 16 lat (5,%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =44,247786, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 3 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, ile lat mają badani uczniowie, w podobnym zakresie spotykają się w swym środowisku szkolnym z osobami, które używają narkotyków. Przestawiona też zostanie współzależność, miedzy znajomością przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków, a wykształceniem głowy rodziny. Ilustruje to wykres 3.159.

246 Wykres 3.159 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków, a wykształcenie głowy rodziny (w %) (bez braków odpowiedzi) 6 5 44 56 52,6 52,6 47,4 47,4 47 52 4 3 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie wyższe tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że znają takich uczniów, którzy używają narkotyków, respondenci, których rodzice mają wykształcenie średnie (52,6%), zasadnicze zawodowe (52,6%), wyższe (47,%), podstawowe (44,%). Nie znają takich uczniów respondenci, których rodzice mają wykształcenie podstawowe (56,%), wyższe (52,%), zasadnicze zawodowe (47,4%), średnie (47,4%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =2,8425365, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 3 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to jakie mają wykształcenie rodzice respondentów, w podobnym zakresie spotykają się w swym środowisku szkolnym z osobami, które używają narkotyków. Na koniec przestawiona zostanie współzależność między zmienną zależną, a miejscem zamieszkania respondentów. Ilustruje to wykres 3.16.

247 Wykres 3.16 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają narkotyków, w zależności od miejsca zamieszkania respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 54 53 52 51 5 49 48 47 46 45 44 43 46,5 miasto 52,8 52 wieś 48 tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że uczniowie mieszkający na wsi (52,%) częściej znają takich uczniów, którzy używają narkotyków, niż osoby mieszkające w miastach (46,5%). Z kolei osoby mieszkające na wsi (48,) w mniejszym zakresie znają takich uczniów, którzy używają narkotyków, niż uczniowie mieszkający w miastach (52,8%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =2,17359 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 1 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to gdzie mieszkają respondenci, w podobnym zakresie spotykają się w swym środowisku szkolnym z osobami, które używają narkotyków. Następnie respondentom zadano pytanie, czy w swoim otoczeniu znają jakiegoś ucznia, który używa dopalaczy. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 3. i wykres 3.163. Tabela 3. Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy Wyszczególnienie Liczba % Tak 229 29,6 Nie 54 69,8 Brak odpowiedzi 5,6 Razem 774,

248 Źródło: obliczenia własne Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy (w %) Wykres 3.163 8 7 6 5 4 3 29,6 69,8 liczba tak nie brak odpowiedzi,6 Jak wynika z zamieszczonych danych, 69,8% badanych uczniów nie zna w swoim otoczeniu osób, którzy używają dopalaczy. Jednak 29,6% badanych uczniów zna takie osoby. Można, zatem stwierdzić, że młodzież szkolna ma styczność z osobami, które używają dopalaczy. Aby jednak dowiedzieć się, czy istnieje związek zmiennej zależnej ze zmiennymi niezależnymi, porównano je. Ilustrują to wykresy. Na początek przestawiona zostanie współzależność miedzy tym, jaka jest znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy a rodzajem szkoły, w której uczą się respondenci. Ilustruje to wykres 3.164.

249 Wykres 3.164 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy, a rodzaj szkoły (w %) (bez braków odpowiedzi) 9 8 7 6 78,2 62,7 64,8 6 5 4 36,6 35,2 38,5 3 21,2 gimnazjum liceum ogólnoksztalcące technikum zasadnicza zawodowa tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że znają uczniów, którzy używają dopalaczy, respondenci uczący się w zasadniczych szkołach zawodowych (38,5%), w liceach ogólnokształcących (36,6%), technikach (35,2%), gimnazjach (21,2%). Nie znają takich osób respondenci uczący się w gimnazjach (78,2%), technikach (64,8%), liceach ogólnokształcących (62,7%), zasadniczych szkołach zawodowych (6,%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =22,98523, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 3 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to w jakich szkołach się uczą respondenci, w podobnym zakresie spotykają się w swym środowisku szkolnym z osobami, które używają dopalaczy. Następnie przestawiona zostanie współzależność, między zmienną zależną, a płcią respondentów. Ilustruje to wykres 3.165.

25 Wykres 3.165 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy, a płeć respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 8 7 6 5 4 3 7,8 68,4 28,2 31,3 chłopcy dziewczęta tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że dziewczęta (31,3%) częściej znają tych uczniów, którzy używają dopalaczy, niż chłopcy (28,2%). Z kolei chłopcy (7,8%) mniej znają takie osoby, w stosunku do dziewcząt (68,4%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =,77657, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 1 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, czy są to chłopcy, czy dziewczęta, wszyscy w takim samym stopniu znają tych uczniów, którzy używają dopalaczy. W następnej kolejności przestawiona zostanie współzależność między zmienną zależną, a wiekiem respondentów. Ilustruje to wykres 3.166.

251 Wykres 3.166 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy, a wiek respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 9 8 7 6 5 4 3 79,3 65,9 6,8 5 5 33,3 38,5,2 do 15 lat 16 lat 17 lat 18 i więcej lat tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że najczęściej znają tych uczniów, którzy używają dopalaczy, respondenci w wieku 16 lat (5,%), 18 i więcej lat (38,5%), 17 lat (33,3%), do 15 lat (,2%). Nie znają takich osób, respondenci w wieku do 15 lat (79,3%), 17 lat (65,9%), 18 i więcej lat (6,8%), 16 lat (5,%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =28,9826, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 3 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, ile lat mają badani uczniowie, w podobnym zakresie spotykają się w swym środowisku szkolnym z osobami, które używają dopalaczy. Przestawiona też zostanie współzależność, miedzy znajomością przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy, a wykształceniem głowy rodziny. Ilustruje to wykres 3.167.

252 Wykres 3.167 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy, a wykształcenie głowy rodziny (w %) (bez braków odpowiedzi) 8 7 6 5 4 3 73,5 66,7 68,1 66,4 32 31,1 33,2 25,8 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie wyższe tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że znają takich uczniów, którzy używają dopalaczy, respondenci, których rodzice mają wykształcenie średnie (33,2%), podstawowe (32,%), zasadnicze zawodowe (31,1%), wyższe (25,8%). Nie znają takich uczniów respondenci, których rodzice mają wykształcenie wyższe (73,5%), zasadnicze zawodowe (68,1%), podstawowe (66,7%), średnie (66,4%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =3,942684, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 3 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, jakie jest wykształcenie rodziców respondentów, w takim samym stopniu znają takich uczniów, którzy używają dopalaczy. Na koniec przestawiona zostanie współzależność między zmienną zależną, a miejscem zamieszkania respondentów. Ilustruje to wykres 3.168.

253 Wykres 3.168 Znajomość przez respondentów uczniów, którzy używają dopalaczy, w zależności od miejsca zamieszkania respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 8 7 6 5 4 3 28,2 miasto 7,8 68,4 31,3 wieś tak nie Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że uczniowie mieszkający na wsi (31,3%), częściej znają takich uczniów, którzy używają dopalaczy, niż osoby mieszkające w miastach (28,2%). Z kolei osoby mieszkające w miastach (7,8%), w mniejszym zakresie znają takich uczniów, którzy używają dopalaczy, niż uczniowie mieszkający na wsi (68,4). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =,77657 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 1 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, gdzie mieszkają respondenci, w takim samym stopniu znają takich uczniów, którzy używają dopalaczy. Badanych zapytano również, czy ich zdaniem dopalacze powinny być potraktowane jak inne narkotyki. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 3.11 i wykres 169. Tabela 3.11 Potraktowanie dopalaczy tak jak inne narkotyki, w opiniach respondentów Wyszczególnienie Liczba % Zdecydowanie tak 327 42,2 Raczej tak 174 22,5 Raczej nie 65 8,4 Zdecydowanie nie 9 11,6 Trudno powiedzieć 114 14,7

254 Brak odpowiedzi 4,5 Razem 774, Źródło: obliczenia własne Wykres 3.169 Potraktowanie dopalaczy tak jak inne narkotyki, w opiniach respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 45 42,2 4 35 3 25 22,5 15 8,4 11,6 14,7 5 % zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Z zamieszczonych danych wynika, 64,7% badanych uczniów uważa, że dopalacze powinny być potraktowanie tak, jak inne narkotyki (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), z kolei,% uczniów uważa, że nie powinny (łącznie zdecydowanie nie i raczej nie), a 14,7% badanych nie ma na ten temat zdania. Można więc stwierdzić, że dla większości respondentów dopalacze są tożsame z narkotykami. Aby dowiedzieć się, czy istnieje związek między potraktowaniem dopalaczy tak jak inne narkotyki, a zmiennymi niezależnymi, porównano je ze sobą. Ilustrują to wykresy. Na początek przestawiona zostanie współzależność między potraktowaniem dopalaczy tak jak inne narkotyki, z rodzajem szkoły, w której uczą się respondenci. Ilustruje to wykres 3.17.

7,5 9,8 6,2 8,7 7,5 8,8 13,6 11,2 13,1 13,1 13,8 19,6 19,9 18,5 26,8 23,2 36,6 43,2 38,5 57,8 255 Wykres 3.17 Potraktowanie dopalaczy tak jak inne narkotyki, w zależności od rodzaju szkoły (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 5 4 3 gimnazjum liceum ogólnoksztalcące technikum zasadnicza zawodowa zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że najczęściej uczniowie liceów ogólnokształcących (77,7%), techników (66,4%), gimnazjum (63,4%), zasadniczych szkół zawodowych (51,6%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), uważają, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki. Są przeciwnego zdania uczniowie zasadniczych szkół zawodowych (31,6%), techników (22,4%), gimnazjum (17,3%), liceów ogólnokształcących (14,9%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak). Nie mają zdania uczniowie gimnazjum (19,6%), zasadniczych szkół zawodowych (13,8%), techników (11,2%), liceów ogólnokształcących (7,5%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =46,448752 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to w jakich szkołach się uczą respondenci, w podobnym zakresie uważają, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki. Następnie przestawiona zostanie współzależność, między potraktowaniem dopalaczy tak jak inne narkotyki, a płcią respondentów. Ilustruje to wykres 3.171.

8 8,9 8,7 11,3 14,2 18,7 22,4 22,6 43,1 41,1 256 Wykres 3.171 Potraktowanie dopalaczy tak jak inne narkotyki, w zależności od płci respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 5 45 4 35 3 25 15 5 chłopcy dziewczęta zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że chłopcy (65,5%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak) bardziej uważają, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki, niż dziewczęta (63,7%). Są przeciwnego zdania także chłopcy (22,2%), niż dziewczęta (16,6%). Nie mają zdania dziewczęta (18,7%) i chłopcy (11,3%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =12,6166, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 4 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek występuje. Siła tego związku, wyliczona za pomocą współczynnika kontyngencji C Pearsona, wskazuje, że jest ona średnia. Oznacza to, że chłopcy częściej będą zdania, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki, w stosunku do dziewcząt. W następnej kolejności przestawiona zostanie współzależność między potraktowaniem dopalaczy tak jak inne narkotyki, a wiekiem respondentów. Ilustruje to wykres 3.172.

7,5 8,9 8,3,1 8,5 8,7 11,6 14 11,5 19,6 16,7 16,7 25,9 17,5 27,1 33,3 36,9 48,8 46,9 257 Wykres 3.172 Potraktowanie dopalaczy tak jak inne narkotyki, w zależności od wieku respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 6 5 4 3 Do 15 lat 16 17 18 i więcej lat zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że osoby w wieku 17 lat (69,7%), w wieku 18 i więcej lat (64,4%), w wieku do 15 lat (64,%), w wieku 16 lat (41,7%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), najczęściej uważają, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki. Są przeciwnego zdania osoby w wieku 16 lat (41,6%), w wieku 18 i więcej lat (22,7%), w wieku 17 lat (21,7%), w wieku do 15 lat (16,4%). Nie mają zdania osoby w wieku do 15 lat (19,6%), w wieku 16 lat (16,7%), w wieku 18 i więcej lat (11,5%), w wieku 17 lat (8,5%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =33,67716 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek występuje. Siła tego związku, wyliczona za pomocą współczynnika kontyngencji C Pearsona, wskazuje, że jest ona słaba. Oznacza to, że osoby w wyższych grupach wiekowych uważają, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki, w stosunku do uczniów młodszych. Ponadto przestawiona zostanie współzależność między potraktowaniem dopalaczy tak jak inne narkotyki, z wykształceniem głowy rodziny. Ilustruje to wykres 3.173.

,7 9,3 8,1 6,6,4 9,9 8,9,9 18,7 17 16,6 14,6 24 21,5 22,5 24,2 37,3 35,6 42,2 49 258 Wykres 3.173 Potraktowanie dopalaczy tak jak inne narkotyki, w zależności od wykształcenia głowy rodziny (w %) (bez braków odpowiedzi) 6 5 4 3 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie wyższe zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że osoby, których rodzice mają wykształcenie wyższe (72,2%), zasadnicze zawodowe (63,7%), średnie (58,1%), podstawowe (56,%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), najczęściej uważają, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki. Są przeciwnego zdania osoby, których rodzice mają wykształcenie średnie (26,5%), podstawowe (,%), zasadnicze zawodowe (18,5%), wyższe (15,5%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej nie). Nie mają zdania osoby, których rodzice mają wykształcenie podstawowe (24,%), zasadnicze zawodowe (17,%), średnie (14,6%), wyższe (,9%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =25,125782 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek występuje. Siła tego związku, wyliczona za pomocą współczynnika kontyngencji C Pearsona, wskazuje, że jest ona słaba. Oznacza to, że uczniowie, których rodzice mają wykształcenie stosunkowo wyższe (wyższe, średnie), w większym stopniu są zdania, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki, niż uczniowie, których rodzice mają wykształcenie stosunkowo niższe. Na koniec przestawiona zostanie współzależność między potraktowaniem dopalaczy tak jak inne narkotyki, a miejscem zamieszkania respondentów. Ilustruje to wykres 3.174.

7,9 9,2 19,1 24,6 41,5 43,3 259 Wykres 3.174 Potraktowanie dopalaczy tak jak inne narkotyki, w zależności od miejsca zamieszkania respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 5 45 4 35 3 25 15 5 miasto 14 11,5 11,9 wieś 16 zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że uczniowie mieszkający w mieście (66,1%), w stosunku do osób mieszkających na wsi (62,4%), (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), najczęściej uważają, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki. Są przeciwnego zdania uczniowie mieszkający na wsi (21,1%), w stosunku do osób mieszkających w mieście (19,4%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej nie). Nie mają zdania uczniowie mieszkający na wsi (16,%), w mieście (14,%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =3,5558311 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 4 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to gdzie mieszkają respondenci, w podobnym zakresie są zdania, że należy potraktować dopalacze tak jak inne narkotyki. Następnie badanym zadano pytanie, czy ich zdaniem dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 3.12 i wykres 175.

26 Tabela 3.12 Uznanie przez respondentów, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego Wyszczególnienie Liczba % Zdecydowanie tak 431 55,7 Raczej tak 149 19,3 Raczej nie 61 7,9 Zdecydowanie nie 48 6,2 Trudno powiedzieć 82,6 Brak odpowiedzi 3,4 Razem 774, Źródło: obliczenia własne Wykres 3.175 Uznanie przez respondentów, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego (w %) (bez braków odpowiedzi) 6 55,7 5 4 3 19,3 7,9 6,2,6 % zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Jak wynika z zamieszczonych danych, 75,% badanych uczniów uważa, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), 14,1% uczniów uważa przeciwnie (łącznie zdecydowanie nie i raczej nie), a,6% badanych nie ma na ten temat zdania. Można, więc stwierdzić, że zdaniem większości badanych handel dopalaczami powinien być zabroniony.

7,8 6,2 3,7 7,3 6,2 5,6 6,2 6,9 12,3 12 12 16 21,2 19,9 16,2 5,8 54,4 6 64 261 Aby dowiedzieć się, czy respondenci uważają, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, porównano zmienną zależną ze zmiennymi niezależnymi. Ilustrują to wykresy. Na początek przestawiona zostanie współzależność między twierdzeniem, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, z rodzajem szkoły, w której uczą się respondenci. Ilustruje to wykres 3.176. Wykres 3.176 Uznanie, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w zależności od rodzaju szkoły (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 5 4 3 gimnazjum liceum ogólnoksztalcące technikum zasadnicza zawodowa zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że najczęściej uczniowie liceów ogólnokształcących (83,9%), zasadniczych zawodowych (76,2%), gimnazjum (72,%), techników (7,4%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), twierdzą, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego. Są przeciwnego zdania uczniowie techników (17,6%), gimnazjum (15,1%), zasadniczych zawodowych (13,1%), liceów ogólnokształcących (9,9%). Nie mają zdania uczniowie gimnazjum (12,3%), techników (12,%), zasadniczych zawodowych (,%), liceów ogólnokształcących (6,2%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =16,3721197 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to w jakich szkołach się uczą respondenci, w podobnym zakresie twierdzą, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego.

7 3,9 8,2 9,9 8,9 11,5 16,6 22,3 53,1 57,8 262 Następnie przestawiona zostanie współzależność, między twierdzeniem, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, a płcią respondentów. Ilustruje to wykres 3.177. Wykres 3.177 Uznanie, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w zależności od płci respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 5 4 3 chłopcy dziewczęta zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że dziewczęta (75,4%) twierdzą, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w stosunku do chłopców (74,4%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak). Są przeciwnego zdania chłopcy (15,2%), w stosunku do dziewcząt (12,8%). Nie mają zdania dziewczęta (11,5%) i chłopcy (9,9%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =11,92854, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 4 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek występuje. Siła tego związku, wyliczona za pomocą współczynnika kontyngencji C Pearsona, wskazuje, że jest ona średnia. Oznacza to, że dziewczęta częściej uważają, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w stosunku do chłopców. W następnej kolejności przestawiona zostanie współzależność między twierdzeniem, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, a wiekiem respondentów. Ilustruje to wykres 3.178.

3,9 7,8 6,9 8,3 7,8 6,3 5,9 16,7 14,7 11,6 9,1 12,1 16,7,7 25 19,2 33,3 51,9 62 59,1 263 Wykres 3.178 Uznanie, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w zależności od wieku respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 5 4 3 Do 15 lat 16 17 18 i więcej lat zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że osoby w wieku 18 i więcej lat (78,3%), w wieku 17 lat (76,7%), w wieku do 15 lat (72,6%), w wieku 16 lat (41,7%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), twierdzą, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego. Są przeciwnego zdania osoby w wieku 16 lat (25,%), w wieku 17 lat (15,5%), w wieku do 15 lat (14,7%), w wieku 18 i więcej lat (12,2%). Nie mają zdania osoby w wieku 16 lat (33,3%), w wieku do 15 lat (12,1%), w wieku 18 i więcej lat (9,1%), w wieku 17 lat (7,8%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =22,598777 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek występuje. Siła tego związku, wyliczona za pomocą współczynnika kontyngencji C Pearsona, wskazuje, że jest ona słaba. Oznacza to, że osoby w wyższych grupach wiekowych uważają, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w stosunku do uczniów młodszych. Ponadto przestawiona zostanie współzależność między twierdzeniem, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, z wykształceniem głowy rodziny. Ilustruje to wykres 3.179.

5,2 12 9,3 7,4 4,7 6 9,1 8,7 7,3 13,3 13,3,3 18,7 17,8 17 21,9 46,7 55,6 54,6 59,7 264 Wykres 3.179 Uznanie, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w zależności od wykształcenia głowy rodziny (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 5 4 3 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie wyższe zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że osoby, których rodzice mają wykształcenie średnie (76,7%), wyższe (76,5%) zasadnicze zawodowe (73,4%), podstawowe (65,4%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), twierdzą, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego. Są przeciwnego zdania osoby, których rodzice mają wykształcenie podstawowe (21,3%), średnie (13,8%), wyższe (13,3%), zasadnicze zawodowe (12,6%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej nie). Nie mają zdania osoby, których rodzice mają wykształcenie podstawowe (13,3%), zasadnicze zawodowe (13,3%), wyższe (,3%), średnie (8,7%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =11,985745 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, jakie jest wykształcenie głowy rodziny respondentów, w takim samym stopniu uważają, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego. Na koniec przestawiona zostanie współzależność między twierdzeniem, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, a miejscem zamieszkania respondentów. Ilustruje to wykres 3.18.

7,1 9,2 18,1 52,6 57,5 265 Wykres 3.18 Uznanie, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego, w zależności od miejsca zamieszkania respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 5 4 3 9,4 5,6 7,2 12,6 miasto wieś zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że uczniowie mieszkający w mieście (77,5%), w stosunku do mieszkających na wsi (7,7%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), twierdzą, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego. Są przeciwnego zdania uczniowie mieszkający na wsi (16,4%) i w mieście (12,7%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej nie). Nie mają zdania uczniowie mieszkający na wsi (12,6%) i w mieście (9,4%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =4,7158561 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 4 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to gdzie mieszkają respondenci, w podobnym zakresie twierdzą, że dopalacze powinny być usunięte z oficjalnego obiegu handlowego. Badanym zadano także pytanie, czy ich zdaniem marihuana powinna być legalna. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 3.13 i wykres 181. Tabela 3.13 Opinie respondentów na temat legalizacji marihuany Wyszczególnienie Liczba % Zdecydowanie tak 198 25,6 Raczej tak 138 17,8 Raczej nie 138 17,8

266 Zdecydowanie nie 189 24,4 Trudno powiedzieć 4 13,4 Brak odpowiedzi 7,9 Razem 774, Źródło: obliczenia własne Wykres 3.181 Potrzeba legalizacji marihuany w opiniach respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 3 25 25,6 24,4 17,8 17,8 15 13,4 5 % zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Z zamieszczonych danych wynika, że 43,4% badanych uczniów jest za legalizacją marihuany (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), 42,2% uczniów jest przeciwnych legalizacji (łącznie zdecydowanie nie i raczej nie), a 13,4% badanych nie ma na ten temat zdania. Podobna ilość respondentów jest za legalnością marihuany jak i przeciwko niej. Aby dowiedzieć się, czy istnieje potrzeba legalizacji marihuany w badanej populacji, porównano zmienną zależną ze zmiennymi niezależnymi. Ilustrują to wykresy. Na początek przestawiona zostanie współzależność między potrzebą legalizacji marihuany, z rodzajem szkoły, w której uczą się respondenci. Ilustruje to wykres 3.182.

7,2 9,2 13 18,2 15,6 13,1 19,6 17,3 17,4 18,6 16,8 18,4 19,2 19,2 23,2 26,1 24,2 28,5 33,6 37,7 267 Wykres 3.182 Potrzeba legalizacji marihuany, w zależności od rodzaju szkoły (w %) (bez braków odpowiedzi) 4 35 3 25 15 5 gimnazjum liceum ogólnoksztalcące technikum zasadnicza zawodowa zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że najczęściej uczniowie zasadniczych zawodowych (56,9%), techników (56,8%), liceów ogólnokształcących (43,5%), gimnazjum (33,8%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), uważają, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. Są przeciwnego zdania uczniowie gimnazjum (48,1%), liceów ogólnokształcących (42,8%), techników (35,2%), zasadniczych zawodowych (32,3%). Nie mają zdania uczniowie gimnazjum (17,3%), liceów ogólnokształcących (13,%), zasadniczych zawodowych (9,2%), techników (7,2%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =38,981613 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek występuje. Siła tego związku, wyliczona za pomocą współczynnika kontyngencji C Pearsona, wskazuje, że jest ona słaba. Oznacza to, że uczniowie zasadniczych zawodowych i techników, w większym zakresie uważają, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany, w stosunku do uczniów gimnazjum i liceów ogólnokształcących. Następnie przestawiona zostanie współzależność, między potrzebą legalizacji marihuany, a płcią respondentów. Ilustruje to wykres 3.183.

11,3 16,4 16,5 15,6 19,8 17,8 15,9 19,6 33,5 31,8 268 Wykres 3.183 Potrzeba legalizacji marihuany, w zależności od płci respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 4 35 3 25 15 5 chłopcy dziewczęta zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że chłopcy (53,3%) uważają, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany, w stosunku do dziewcząt (32,1%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak). Są przeciwnego zdania dziewczęta (51,4%) i chłopcy (34,2%). Nie mają zdania dziewczęta (15,9%) i chłopcy (11,3%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =43,1352, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 4 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na płeć respondentów, w podobnym zakresie twierdzą, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. W następnej kolejności przestawiona zostanie współzależność między potrzebą legalizacji marihuany, a wiekiem respondentów. Ilustruje to wykres 3.184.

9,1 12,4 17,3 15,6 17,3 16,7 16,7 14,3 19,9,2,2,2 19,2 25 21,7 24,8 29,1 35,3 41,7 269 Wykres 3.184 Potrzeba legalizacji marihuany, w zależności od wieku respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 45 4 35 3 25 15 5 Do 15 lat 16 17 18 i więcej lat zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że osoby w wieku 16 lat (66,7%), w wieku 18 i więcej lat (54,5%), w wieku 17 lat (45,%), w wieku do 15 lat (32,9%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), najczęściej uważają, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. Są przeciwnego zdania osoby w wieku do 15 lat (49,%), w wieku 17 lat (4,4%), w wieku 18 i więcej lat (36,%), w wieku 16 lat (16,7%). Nie mają zdania osoby w wieku do 15 lat (17,3%), w wieku 16 lat (16,7%), w wieku 17 lat (12,4%), w wieku 18 i więcej lat (9,1%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =42,1842 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, ile lat mają badani uczniowie, w podobnym zakresie twierdzą, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. Ponadto przestawiona zostanie współzależność między potrzebą legalizacji marihuany, z wykształceniem głowy rodziny. Ilustruje to wykres 3.185.

13,3 11,9 11,1 16 16,3 18,7 18,5 19,8 18,2 16,9 17,5 15,9 24 22,8 25,9 26,1 24,5 26,7 26,7 25,5 27 Wykres 3.185 Potrzeba legalizacji marihuany, w zależności od wykształcenia głowy rodziny (w %) (bez braków odpowiedzi) 3 25 15 5 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie wyższe zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że osoby, których rodzice mają wykształcenie średnie (45,9%), zasadnicze zawodowe (44,4%), wyższe (42,4%) podstawowe (4,%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), najczęściej uważają, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. Są przeciwnego zdania osoby, których rodzice mają wykształcenie podstawowe (45,4%), zasadnicze zawodowe (43,%), średnie (42,7%), wyższe (4,3%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej nie). Nie mają zdania osoby, których rodzice mają wykształcenie wyższe (15,9%), podstawowe (13,3%), zasadnicze zawodowe (11,9%), średnie (11,1%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =4,5696314 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to, jakie jest wykształcenie głowy rodziny respondentów, w takim samym stopniu uważają, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. Na koniec przestawiona zostanie współzależność między potrzebą legalizacji marihuany, a miejscem zamieszkania respondentów. Ilustruje to wykres 3.186.

17,5 17,9 18,4 17,4 24,6 27,3 271 Wykres 3.186 Potrzeba legalizacji marihuany, w zależności od miejsca zamieszkania respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 3 25 24,8 23,9 15 5 14 12,6 miasto wieś zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że uczniowie mieszkający na wsi (45,7%), w stosunku do osób mieszkających w mieście (42,1%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej tak), najczęściej uważają, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. Są przeciwnego zdania uczniowie mieszkający w mieście (42,7%) i na wsi (41,3%) (łącznie zdecydowanie tak i raczej nie). Nie mają zdania uczniowie mieszkający w mieście (14,%) i na wsi (12,6%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =,92311677 wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 4 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Oznacza to, że bez względu na to gdzie mieszkają respondenci, w podobnym zakresie twierdzą, że istnieje potrzeba legalizacji marihuany. Kolejne pytanie dotyczyło tego, gdzie zdaniem respondentów najłatwiej można nabyć narkotyki. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 3.14 i wykres 3.187. Tabela 3.14 Miejsca, w których można kupić narkotyki, w ocenie respondentów Wyszczególnienie Liczba % Na terenie szkoły 119 15,4 W miejscu zamieszkania 142 18,3 W okolicach szkoły 151 19,5

272 Na dyskotekach 377 48,7 Na imprezach szkolnych 8,3 Inne miejsca 8 14, Brak odpowiedzi 3 13,3 Źródło: obliczenia własne Wykres 3.187 Miejsca, w których można kupić narkotyki, w ocenie respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 6 5 48,7 4 3 15,4 18,3 19,5,3 14 % Na terenie szkoły W miejscu zamieszkania W okolicach szkoły Na dyskotekach Na imprezach szkolnych Inne miejsca Analiza zaprezentowanych danych wykazała, że miejscami najbardziej zagrożonymi handlem narkotykami są dyskoteki, na co wskazało aż 48,7% respondentów. Na miejsca w okolicach szkoły zwróciło uwagę 19,5% respondentów, a na miejsce zamieszkania 18,3% respondentów. Poza tym, 15,4% badanych wskazało na teren szkoły, 14,% badanych na inne miejsca (znanych tylko wtajemniczonym osobom), a,3% respondentów na imprezy szkolne. Wśród innych miejsc respondenci wymienili: internet, kolegów, miejscowych dealerów, znajomych, dealerów, dealera na garażach, okolicznych dealerów i kolegów z osiedla, starszego pana sprzedającego młodym, starszych kolegów oraz zaułki w mieście, na rynku, w parku na Dąbrowskiego, obok dworca, w opuszczonych miejscach, na koncertach, imprezach, domówkach. Jak widać zatem, najbardziej niebezpiecznymi miejscami są dyskoteki i miejsca imprez Nie bez znaczenia jest również fakt dostępności narkotyków w okolicach szkoły w tym na imprezach szkolnych.

8,1 13,7 12,7,1 11,2 8,7 7,7 12,8 12,8 17,3 15,4 12,3 26,7 19,3 24,8 24,8 43,6 43,1 55,3 6,8 273 Aby dowiedzieć się, jakie są miejsca, w których można kupić narkotyki, w ocenie respondentów, a także, jaki jest ich związek ze zmiennymi niezależnymi, porównano te zmienne. Ilustrują to wykresy. Na początek przestawiona zostanie współzależność między wiedzą respondentów o miejscach, w których można kupić narkotyki, a rodzajem szkoły respondentów. Ilustruje to wykres 3.188. Wykres 3.188 Miejsca, w których można kupić narkotyki, w ocenie respondentów, a rodzaj szkoły (w %) 7 6 5 4 3 gimnazjum liceum technikum zasadnicza zawodowa ogólnoksztalcące Na terenie szkoły W miejscu zamieszkania W okolicach szkoły Na dyskotekach Na imprezach szkolnych Inne miejsca Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że w ocenie respondentów, najczęściej narkotyki można nabyć na terenie szkoły, co uważają uczniowie techników (24,8%), zasadniczych szkół zawodowych (,%), gimnazjów (13,7%), liceów ogólnokształcących (8,1%). Poza tym, że można je kupić w miejscu zamieszkania, uważają uczniowie liceów ogólnokształcących (26,7%), techników (24,%), zasadniczych szkół zawodowych (,%), gimnazjów (12,%). Że są dostępne w okolicach szkoły uważają uczniowie techników (,8%), gimnazjów (,7%), liceów ogólnokształcących (19,3%) i zasadniczych szkół zawodowych (15,4%). O dostępności na dyskotekach mówią uczniowie techników (6,8%), liceów ogólnokształcących (55,3%), gimnazjów (43,6%), zasadniczych szkół zawodowych (43,1%). Że są do nabycia na imprezach szkolnych uważają uczniowie techników (12,8%), liceów ogólnokształcących (11,2%), gimnazjów (,1%) i zasadniczych szkół zawodowych (7,7%). Że można je nabyć w innych miejscach mówią uczniowie gimnazjów (17,3%), techników (12,8%), zasadniczych szkół zawodowych (12,3%) i liceów ogólnokształcących (8,7%). Nie dokonano jednak analizy szczegółowej tej zmiennej, gdyż

,6 12,3,1,3 18,1 17,1 19,3 17,1 19,8 19,8 39,5 59,2 274 zastosowany miernik χ 2, z uwagi na to, że ma charakter zmiennej koniunktywnej, jest niemożliwy do policzenia. W drugiej kolejności przestawiona zostanie współzależność między wiedzą respondentów o miejscach, w których można kupić narkotyki, a płcią respondentów. Ilustruje to wykres 3.189. Wykres 3.189 Miejsca, w których można kupić narkotyki, w ocenie respondentów, a płeć respondentów (w %) 7 6 5 4 3 chłopcy dziewczęta Na terenie szkoły W miejscu zamieszkania W okolicach szkoły Na dyskotekach Na imprezach szkolnych Inne miejsca Dane wskazują, że w ocenie respondentów, najczęściej narkotyki są dostępne na terenie szkoły uważają chłopcy (18,1%), niż dziewczęta (12,3%). Można je także kupić w miejscu zamieszkania, o czym mówią częściej dziewczęta (19,8%), niż chłopcy (17,1%). Że są dostępne w okolicach szkoły uważają częściej dziewczęta (19,8%), niż chłopcy (19,3%). Poza tym, że można kupić je na dyskotekach, o czym częściej mówią dziewczęta (59,2%), niż chłopcy (39,5%). Że są do nabycia na imprezach szkolnych, częściej uważają chłopcy (,6%), niż dziewczęta (,1%). Że można je nabyć w innych miejscach mówią chłopcy (17,1%) i dziewczęta (,3%). Nie dokonano jednak analizy szczegółowej tej zmiennej, gdyż zastosowany miernik χ 2, z uwagi na to, że ma charakter zmiennej koniunktywnej, jest niemożliwy do policzenia.

9,5 8,3 9,1 13 12,1 16,7 16,7 15,5 14,7 17,5 16,8,5 24,8 23,2 23,4 33,3 43,8 5 51,9 53,1 275 W następnej kolejności przestawiona zostanie współzależność między wiedzą respondentów o miejscach, w których można kupić narkotyki, a wiekiem respondentów. Ilustruje to wykres 3.19. Wykres 3.19 Miejsca, w których można kupić narkotyki, w ocenie respondentów, a ich wiek (w %) 6 5 4 3 Do 15 lat 16 17 18 i więcej lat Na terenie szkoły W miejscu zamieszkania W okolicach szkoły Na dyskotekach Na imprezach szkolnych Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że w ocenie respondentów, najczęściej narkotyki są dostępne na terenie szkoły, a uważają tak osoby w wieku 16 lat (33,3%), 18 i więcej lat (17,5%), 17 lat (15,5%) i do 15 lat (13,%). Można je kupić w miejscu zamieszkania, o czym mówią uczniowie w wieku 17 lat (24,8%), 18 i więcej lat (23,4%), do 15 lat (12,1%) i 16 lat (8,3%). Że są dostępne w okolicach szkoły, uważają uczniowie w wieku 17 lat (23,3%), do 15 lat (,5%), 18 i więcej lat (16,8%) i 16 lat (16,7%). Także, że można je kupić na dyskotekach, o czym mówią osoby w wieku 18 i więcej lat (53,1%), 17 lat (51,9%), 16 lat (5,%) i do 15 lat (43,8%). Że są do nabycia na imprezach szkolnych uważają uczniowie w wieku 16 lat (16,7%), 17 lat (14,7%), do 15 lat (9,5%) i 18 i więcej lat (9,1%). Że można je nabyć w innych miejscach mówią uczniowie w wieku 16 lat (25,%), do 15 lat (17,%), 18 i więcej lat (11,5%), 17 lat (,1%). Nie dokonano jednak analizy szczegółowej tej zmiennej, gdyż zastosowany miernik χ 2, z uwagi na to, że ma charakter zmiennej koniunktywnej, jest niemożliwy do policzenia. Przestawiona też zostanie zależność między wiedzą respondentów o miejscach, w których można kupić narkotyki, a wykształceniem głowy rodziny. Ilustruje to wykres 3.191.

6,7 7,4 6,7,7 12 14,6 13,2 18,7 18,5 25,2 21,5 13,8 21,3 19 12,3 12,6 11,3 21,5 18,9 44 48 53,3 51,8 276 Wykres 3.191 Miejsca, w których można kupić narkotyki, w ocenie respondentów, a wykształcenie głowy rodziny (w %) 6 5 4 3 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie wyższe Na terenie szkoły W miejscu zamieszkania W okolicach szkoły Na dyskotekach Na imprezach szkolnych Inne miejsca Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że w ocenie respondentów, narkotyki są dostępne na terenie szkoły, jak uważają uczniowie, których rodzice mają wykształcenie podstawowe (,%), zasadnicze zawodowe (18,5%), wyższe (14,6%), średnie (13,8%). Że można je kupić w miejscu zamieszkania, mówią uczniowie, których rodzice mają wykształcenie zasadnicze zawodowe (25,2%), średnie (21,3%), podstawowe (18,7%) i wyższe (13,2%). Że są dostępne w okolicach szkoły uważają uczniowie, których rodzice mają wykształcenie zasadnicze zawodowe (21,5%), wyższe (21,5%), średnie (19,%) i podstawowe (,7%). Że narkotyki można kupić na dyskotekach, mówią uczniowie, których rodzice mają wykształcenie zasadnicze zawodowe (53,3%), średnie (51,8%), podstawowe (48,%), wyższe (44,%). Że są do nabycia na imprezach szkolnych, uważają uczniowie, których rodzice mają wykształcenie średnie (12,36%), wyższe (11,3%), zasadnicze zawodowe (7,4%), podstawowe (6,7%). Że można je nabyć w innych miejscach mówią uczniowie, których rodzice mają wykształcenie wyższe (18,9%), średnie (12,6%), podstawowe (12,%) i zasadnicze zawodowe (6,7%). Nie dokonano jednak analizy szczegółowej tej zmiennej, gdyż zastosowany miernik χ 2, z uwagi na to, że ma charakter zmiennej koniunktywnej, jest niemożliwy do policzenia. Na koniec przestawiona zostanie współzależność między zmienną zależną, a miejscem zamieszkania respondentów. Ilustruje to wykres 3.192.

14 17,5 19 17,7 19,8,5 277 Wykres 3.192 Osoby, których obawiają się respondenci, a miejsce zamieszkania respondentów (w %) (bez braków odpowiedzi) 7 6 57,7 5 4 43,1 3,4,2 miasto wieś na terenie szkoły w miejscu zamieszkania w okolicach szkoły na dyskotekach na imprezach szkolnych Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że w ocenie respondentów, najczęściej narkotyki są dostępne na terenie szkoły, a częściej uważają tak uczniowie, którzy mieszkają na wsi (17,7%), niż w mieście (14,%). Że można je także kupić w miejscu zamieszkania, o czym mówią częściej uczniowie, którzy mieszkają na wsi (19,8%), niż w mieście (17,5%). Że są dostępne w okolicach szkoły uważają częściej uczniowie, którzy mieszkają na wsi (,5%), niż w mieście (19,%). Że można je kupić na dyskotekach, częściej mówią uczniowie, którzy mieszkają na wsi (57,7%), w mieście (43,1%). Że są do nabycia na imprezach szkolnych częściej uważają uczniowie, którzy mieszkają w mieście (,4%), niż na wsi (,2%). Że można je nabyć w innych miejscach, częściej mówią uczniowie, którzy mieszkają w mieście (15,6%), niż na wsi (11,3%). Nie dokonano jednak analizy szczegółowej tej zmiennej, gdyż zastosowany miernik χ 2, z uwagi na to, że ma charakter zmiennej koniunktywnej, jest niemożliwy do policzenia. Badanych zapytano, czy dealerzy handlują narkotykami na terenie szkoły. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 3.15 i wykres 3.193. Tabela 3.15 Zetknięcie się respondentów z handlem narkotykami na terenie szkoły Wyszczególnienie Liczba % Zdecydowanie tak 69 8,9

278 Raczej tak 7 13,8 Raczej nie 266 34,4 Zdecydowanie nie 157,3 Trudno powiedzieć 167 21,6 Brak odpowiedzi 8 1, Razem 774, Źródło: obliczenia własne Wykres 3.193 Zetknięcie się respondentów z osobami, które handlują narkotykami na terenie szkoły (w %) (bez braków odpowiedzi) 4 35 34,4 3 25 15 8,9 13,8,3 21,6 5 % zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Jak wynika z zamieszczonych danych, 54,7% badanych uczniów nie zetknęło się z handlem narkotykami na terenie szkoły (łącznie odpowiedzi zdecydowanie nie i raczej nie), jednak 22,7% uczniów zetknęło się z tym zjawiskiem (łącznie odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak) i aż 21,6% badanych nie ma w tym zakresie zdania. Można, więc stwierdzić, że problem handlu narkotykami na terenie szkoły istnieje, gdyż, aż co czwarty respondent zwrócił na to uwagę. Zaniepokojenie może budzić również fakt, że tak duża liczba osób odpowiedziała trudno powiedzieć, co może wskazywać na to, że respondenci albo faktycznie nie mają wiedzy na ten temat, albo coś ukrywają. Aby dowiedzieć się, czy ktoś zetknął się z osobami, które handlują narkotykami na terenie szkoły i jaki jest ich związek ze zmiennymi niezależnymi, porównano zmienną zależną ze zmiennymi niezależnymi. Ilustrują to wykresy.

5,9 5,6 12,8 15,2 15,4 18,6 18 14,4 15,2,1 18,4 22,9 21,1 23,1,8 29,2 37,2 35,4 36,8 279 Na początek przestawiona zostanie współzależność, zetknięcie się respondentów z osobami, które handlują narkotykami na terenie szkoły, z rodzajem szkoły, w której uczą się respondenci. Ilustruje to wykres 3.194. Wykres 3.194 Zetknięcie się respondentów z osobami, które handlują narkotykami na terenie szkoły, w zależności od rodzaju szkoły (w %) 4 35 3 25 15 5 gimnazjum liceum ogólnoksztalcące technikum zasadnicza zawodowa zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Na podstawie zaprezentowanych danych widać, że najczęściej stykają się z osobami, które handlują narkotykami na terenie szkoły (łącznie odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak), uczniowie techników (29,6%), zasadniczych szkół zawodowych (25,4%), liceów ogólnokształcących (24,2%), gimnazjum (18,7%). Nie stykają się z tymi osobami (łącznie odpowiedzi zdecydowanie nie i raczej nie), uczniowie gimnazjum (6,1%), liceów ogólnokształcących (53,4%), techników (52,%), zasadniczych szkół zawodowych (43,9%). Nie mają zdania uczniowie zasadniczych szkół zawodowych (29,2%), liceów ogólnokształcących (21,1%), gimnazjum (,1%), techników (18,4%). Dla zbadania współzależności między tymi zmiennymi zastosowano miernik χ 2. Miernik χ 2 =35,325984, wyliczony dla tej korelacji, przy liczbie stopni swobody = 12 i poziomie istotności =,5, wskazuje, że związek nie występuje. Siła tego związku, wyliczona za pomocą współczynnika kontyngencji C Pearsona, wskazuje, że jest ona słaba. Nie mniej jednak można więc stwierdzić, że uczniowie zasadniczych szkół zawodowych i techników, częściej niż uczniowie liceów ogólnokształcących i gimnazjum szkół stykają się z osobami, które handlują narkotykami na terenie szkoły.