R O C Z N I K I G L E B O Z N A W C Z E T. X X X V, N R 2, W A R S Z A W A 1984 T E O F IL M A Z U R, A L O J Z Y W OJTAS Z A W A R T O Ś Ć M IK R O E L E M E N T Ó W W P O M IO C IE D R O B IO W Y M Zakład Przyrodniczych Podstaw i Skutków Nawożenia A R T w Olsztynie W STĘP Pom iot drobiowy jest bogatym źródłem makroskładników [3]. W nawozie tym znajduje się również dużo mikroelementów, więcej niż w gnojowicy bydlęcej i trzody chlewnej [1, 2, 4, 5, 6]. W ysoka zawartość suchej masy i makroskładników w pomiocie skłoniła nas do badań nad ilością mikroelementów w nawozie kur, ggsi, kaczek i indyków. Uzyskane wyniki są treścią niniejszej pracy. M E T O D Y K A B A D A Ń D o badań laboratoryjnych pobrano w różnych okresach średnie próbki pomiotu z: pięciu ferm kurzych 35 próbek, trzech ferm kaczych 30 próbek, trzech ferm gęsich 30 próbek i trzech ferm indyczych 25 próbek. Sposób pobierania próbek i wykaz ferm podano w poprzedniej pracy [3]. Zawartość mikroelementów oznaczono w materiale powietrznie suchym następującymi metodami: bor kolorymetrycznie z kurkuminą, mangan kolorymetrycznie z nadsiarczanem, m olibden metodą rodankową, miedź, cynk i żelazo metodą absorpcji atomowej (A S A ). Uzyskane wyniki przeliczono na 20% suchej masy i podano średnie. O M Ó W IE N IE W Y N IK Ó W Zawartość mikroelementów w pomiocie kurzym była znacznie zróżnicowana i ulega a dużym wahaniom (tab. 1). Najwięcej stwierdzono żelaza, a najmniej m o libdenu. W grupach o zbliżonej zawartości był mangan i cynk oraz miedź i bor. Stosunek M n : Zn wynosił 1: 1,45, a B: Cu 1: 1,12. Duże wahania stwierdzono w zawartości manganu i miedzi, współczynnik zmienności wynosił tu ponad 40. Mniejsze wahania wystąpiły w zawartości żelaza i boru, współczynnik zmienności poniżej 30, a najmniejsze w zawartości molibdenu i cynku, współczynnik zmienności wynosił odpowiedmo 18,4 i 18,5. W pomiocie kaczym zawartość mikroelementów układała się podobnie jak w kurzym (tab. 2). Wystąpiły jednak duże różnice w proporcjach badanych mikroelementów. I tak stosunek M n : Zn wynosił 1: 1,04, a B: C u 1: 1,14. Znacznie
1 0 2 T. Mazur, A. Wojtas Zawartość mikroelementów w pomiocie kur /w ppm przy 20,i suchej тазу/ Content of microelements in chicker. dung /in ppm at 20/Ó of dry matter/ Tabela 1 Składnik Element Średnia ^ zawartość :.iean contcnt Skrajno zawartości Extreme contents Odchylenie standardowe deviation Współczynnik zmienności Variability coefficient Б 8,22 6,23-12,61 2,25 27,4 Cu 9,17 6,20-15,60 3,70 40,4 Mr. 35,53 21,72-67,57 15,43 43,b I.Io 0,362 0,27-0,45 0,067 13,4 Zn 51,43 37,20-67,20 9,54 13,5 Ге 278,67 207,93-440,00 79,42 29,0 r-.v.vartosi nikioelor.entów 1v: po~iocie kaczek /w pprri przy 20vvr rjuch'jj r." 'i. ~y / Con.tent of r.icroelencnts in duck duns /in ppn at 20?o of dry matter / T a b e l a 2 Sk>:.\nik o rodnia z aw.u tość iîler.jrt 2 an z' con tont okra jn;: zawarto:: с content Oder. ;;3e nie standardowo deviation Współczynnik zmienności Variability coefficient Ü 4,74-7,10 1,02 17,3! Cu 5,-v; - 1, 57 23,4 Un 70, il 44,17-101,73 21,11 25,9 :.:o 0,273 0,20-0,37 0,001 22,0 Zn 73,30 39,19-127,98 31,24. 42,6 Ге 565,91 337,32-640,22 95,35 *, 8 więcej stwierdzono żelaza, manganu oraz cynku. D la tego ostatniego współczynnik zmienności wynosił powyżej 40, dla manganu był zbliżony do 30, nieznacznie przekraczał 20 dla miedzi i molibdenu, a wyżej 20 był dla żelaza i boru. W pomiocie gęsi zawartość mikroelementów układała się podobnie jak i kur (tab. 3). Stwierdzono jednak wyższy poziom żelaza, manganu i cynku. Stosunek ii?iw:ir «.ość roj e::;er: «. s;> v. pomiocie /w ppm przy?ox rrjchoj тазу/ Content, of r.icroe 1 r:tя in d;;ng /in ppm n i 2Q$> cf dry natter/ Tabela 3 Elem ent.j re ini a ".-.ï/.а Г l OŚĆ con ti i r. t Skra.ina L'xtrome c o n ten t O d ch ylen ie atandardowe d e v ia t io n V;:i;.)ółczynnik V - r i V i l i t y c o e f f i c i e n t В 7. 17 4,24-9.64 2, 0 2 28,1 Cu "3,41. 3,73-13,74 3 ; 6 1 40,5 Mr. V < 6 41,61-92,43 20,55 30,0 :»o 0, 3...5 0,2 2 - С 43 0,090 CVJ Zn С 9,68 42,35-93,75 17,28 24,8 Fa 601,31 467,36-355,38 142,22 23,6
Mikroelementy w pomiocie drobiu 103 M n : Zn wynosił 1:1, a B:Cu 1: 1,24. Duże wahania wystąpiły w zawartości miedzi, dla której współczynnik zmienności był nieco większy niż 40. Dla pozostałych składników współczynnik ten był niższy i wahał się od 23 do 30. W pomiocie indyczym zawartość mikroelementów była bardziej zróżnicowana w porównaniu do nawozu kur, gęsi i kaczek (tab. 4). Pom iot ten zawierał również T a b e l a 4 Zawartość i;iifcroelernentów w pomiocie indyków /w ppm przy 20% suchej тазу/ Content of nic : o j L.'marts in turkey dung /in ppm at 20% of dry matter/ Składnik Element o rodnia zawartość an cor. tent Jkr-.jna z a w ar to:;ć S.X tremo с on tont Odchylenie standardowe deviation Współczynnik zmienności Variability coefficient В 5,CO 3,91-0,48 0,96 19,2 Cu 16,71 4,39-30,80 11,42 69,4 En 91,55 23, 39-1ó5,8 4 65,85 71,9 Mo 0,246 0 co 1 o V-J 0,062 25,2 Zn 127,75 37,10-217,33 81,36 63,7 I ïe 36û,79 204,03-496,00 140,04 38,0 j więcej miedzi, manganu, cynku i żelaza. Stosunek M n : Zn wynosił 1: 1,40, а В : Cu 1: 3,34. Stwierdzono wysokie wahania w zawartości manganu, miedzi i cynku, współczynnik zmienności wahał się w tym przypadku od 63 do 72. Dla pozostałych składników współczynnik ten był niższy i wynosił dla В 19,2, a dla M o 25,2. PO D S U M O W A N IE I W N IO S K I W yniki badań wskazują, że pomiot drobiowy jest bogatym źródłem mikroelementów. Biorąc za podstawę zawartość mikroelementów można uszeregować pomioty następująco : _ bor pomiot kur > gęsi > kaczek > indyków, miedź pomiot indyków > kur > gęsi > kaczek, mangan pomiot indyków > kaczek > gęsi > kur, molibden pomiot kur > gęsi > kaczek > indyków, cynk pomiot indyków > kaczek > gęsi > kur, żelazo pomiot gęsi > kaczek > indyków > kur. Pom iot indyków odznaczał się największą zmiennością, a pomiot kaczek najmniejszą. Dla wszystkich rodzajów pomiotu można stwierdzić: że miedź i mangan miały największy współczynnik zmienności, a żelazo i bor najmniejszy. N a podstawie uzyskanych wyników można sformułować następujące wnioski. 1. Średnia zawartość mikroelementów w pomiocie drobiowym, W przeliczeniu na 20% suchej masy, wynosiła w ppm: 5,0-8,22 boru, 6,72-16,71 miedzi, 35,53-91,55 manganu, 0,246-0,362 molibdenu, 51,48-127,75 cynku i 273,7-601,9 żelaza.
104 T. Mazur, A. Wojtas 2. Zawartość mikroelementów w pomiocie drobiowym jest zmienną w obrębie każdego ze składników i rodzaju pomiotu. Największą zawartość badanych m ikroelementów stwierdzono w pomiocie gęsim, a najmniejsze w pomiocie kur. L IT E R A T U R A [1] K lu g e R., B ergm an W., G ö r lit z H.: Mikronährstoffzuhr durch Gülledüngung und deren Wirkung auf die Mikronährstoffversorgung von Böden und Pflanze auf leichten Böden. Archiv, für Acker- und Pflanzenbau und Bodenkunde, 22, 1978, 9, 572-579. [2] M a zu r Т., K o c J., W r ó b e l Z.: Zawartość cynku, manganu, miedzi, molibdenu i żelaza w gnojowicy. Rocz. glebozn. 33, 1979, 3, 135-141. [3] M a zu r T., W o jta s A.: Zawartość suchej masy i makroskładników w pomiocie drobiowym. Rocz. glebozn. 34, 1983, 3. [4] M a zu r T., N o w a k J.: Zawartość mikroelementów w gnojowicy bydlęcej i trzody chlewnej. IV symp. mikroelementowe w Polsce. Wrocław 1978, s. 88-89. [5] W ed ek in d P., Süssenbach D.: Möglichkeiten der Aufbereitung von Gülle zur Veränderung ihrer physikalischen, chemischen und hygienischen Eigenschafften als Grundlage ihrer landwirfschaftlicher Verwertung. Wass. Wirt. Wasstech. 1972, 6, 184-189. [6] V e tte r H., K la s in k A.: Untersuchungen zu den Grenzen der Anwendung von Schweineund Hühnergülle. Landwirtsch. Forschung. 27/1 Sonderheft, 1972, s. 122-134. Т. М А ЗУР, A. В О Й Т А С СОДЕРЖ АН И Е М И К РО Э Л Е М Е Н ТО В В П О М Е ТЕ П Т И Ц Катедра Естественных Основ и Поачедствий Идобрения Сельскохозяйственно-техническая академия в Олыдтыне Резюме Проводились исследования птичьего помета на содержание бора, меди, марганца, полибдена, цинка и железа. Образцы помета для анализов отбирали из пяти куриных, трех утиных, трех гусиных и трех индюшиных ферм. Установлено, что содержание микроэлементов в птичьем помете изменчиво в рамках отдельных элементов и видов помета. Среднее содержание микроэлементов в помете птиц в пересчете на 20 % сухого вешества составляло, в ppm: 5,0-8,22 бора, 6,72-16,71 меди, 35,53-91,55 марганца, 0,246-0,362 молибдена, 51,48-127,75 цинка и 273,7-601,9 железа. Самое высокое количество исследуемых микроэлементов установлено в гусином, а самое малое в курином помете.
Mikroelementy w pomiocie drobiu 105 T. M AZUR, A. WOJTAS C O N T E N T O F M IC R O E LE M E N TS IN P O U L T R Y D U N G Department of Natural Principles and Effects o f Fertilization, Agriculture University of Olsztyn Summary The content o f boron, copper, manganese, molybdenum, zinc and iron in the poultry dung was investigated. Dung samples were taken from five chicken, three duck, three goose and three turkey farms. The content o f microelements in the poultry dung was found to very within particular elements and dung kinds. An average content o f microelements in the poultry dung as converted to 20% dry matter was (in ppm): boron 5.0-8.22, copper 6.72-16.71, manganese 35.53-91.55, molybdenum 0.246-0.362, zinc 51.48-127.75, and iron 273.7-601.9. The highest content o f the microelements investigated was found in the goose dung and the lowest in the chicken dung. Prof. dr Teofil M azur Z a kła d Przyrodniczych Podstaw i skutków Nawożenia A R T Olsztyn-Korto wo