Miron Białoszewski - poeta osobny Ballada o zejściu do sklepu Mirona Białoszewskiego - wiersz jest opowiadaniem, zwięzłą i pełną emocji opowieścią o wydarzeniu, które należy do czasu minionego, ale którego frapujące doświadczenie nie utraciło nic z intensywności i świeżości; do opisu tego wydarzenia autor wybiera formę ballady; Ballada o zejściu do sklepu jest wierszowaną powieścią, łączącą w sobie cechy liryki, epiki i dramatu (jest to tak zwany synkretyzm rodzajowy); w utworze zauważalna jest nastrojowość i emocjonalność, cechy charakterystyczne dla ballady jako gatunku literackiego; tematem są zwykłe wydarzenia, przedstawione jednakże w sposób www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/8
niezwykły; brak jest postaci i zjawisk fantastycznych; język stylizowany jest na język ludowy Miron Białoszewski BALLADA O ZEJŚCIU DO SKLEPU Najpierw zeszedłem na ulicę schodami, ach, wyobraźcie sobie, schodami. Potem znajomi nieznajomych mnie mijali, a ja ich. Żałujcie, żeście nie widzieli, jak ludzie chodzą, żałujcie! Wstąpiłem do zupełnego sklepu; paliły się lampy ze szkła, widziałem kogoś kto usiadł, i co słyszałem?... co słyszałem? szum toreb i ludzkie mówienie. No naprawdę Naprawdę wróciłem. [Warszawa, 10 stycznia 1954] ballada Białoszewskiego jest przedostatnim wierszem w tomiku poety pt. Obroty rzeczy; poeta umieścił ją w cyklu Grotesek; jest to utwór niewątpliwie groteskowy, choć nie do końca; tekst jest żartobliwą parafrazą balladowej opowieści znanej z literatury www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/8
romantycznej; podmiot liryczny wiersza to człowiek, który w zwyczajnym zejściu do sklepu widzi czyn nadzwyczajny i bohaterski; już samo słowo zejście kojarzyć się może z podziemiami, w których czyha coś złeg; osoba mówiąca szczyci się tym, iż zeszła po schodach, jakby było to coś niezwykłego; w strofie drugiej, niczym dziecko poznaje świat; podmiot cieszy się mijając poszczególne osoby; jednak pomimo tłumu wokoło niego, nadal pozostaje sam; nieprzypadkowo zostało tu użyte sformułowanie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/8
znajomi nieznajomych; człowiek chciałby żyć jak inni ludzie, ale coś mu to utrudnia lub wręcz uniemożliwia; opisuje czynność chodzenia jako wyczyn niezwykły sam w sobie, dla niego - wydaje się niemożliwy w kolejnej zwrotce pojawia się fragment wstąpiłem do zupełnego sklepu; odnosić się to może do wizji sklepu jako miejsca rzeczywistego, namacalnego, prawdziwego w każdym wymiarze; wyraz wstąpiłem uwypukla podniosłość danej chwili; jednak już po chwili, po obejrzeniu palących się lamp ze szkła osoba zapomina o wystroju miejsca, ważni dla niej są sami ludzie; to ich www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/8
pragnie słyszeć i na nich patrzeć; podziwia zwyczajne prozaiczne czynności; chciałaby sama należeć do tego świata, ale się boi, nie zna nikogo; osoba, która usiadła w budynku jest obca, podmiot określa ją mianem ktoś; podmiot liryczny odcina się od ludzi, bojąc się ich reakcji na swoją inność poeta w wydarzeniu najbardziej prozaicznym z prozaicznych dostrzega coś o wiele bardziej istotnego; interpretatorzy tego utworu uważają, że poeta opisał tu zejście do podziemia mitologicznego Hadesu, piekła; Białoszewski pisze własną wersje katabazy, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/8
czyli zejścia do krainy umarłych; w poematach Homera i Wergiliusza katabaza była w życiu bohaterów momentem niebezpiecznym, przełomowym i równocześnie pouczającym; podobnie jest w utworze autora Pamiętnika z powstania warszawskiego dawne znaczeni słowa sklep to: grób sklepiony, krypta, podziemie; Białoszewski zapewne celowo wykorzystuje tutaj wieloznaczność tego słowa; poeta wykorzystuje dawne znaczenie słów, poszukuje w nim ukrytych, zapomnianych znaczeń; słowo schody - zgodnie z pierwotną etymologią schody służą tylko do schodzenia (do wchodzenia służą wchody); zejście po www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/8
nich jest więc zejściem ostatecznym, bez perspektywy na powrót; podmiot liryczny nie zszedł (zejść to zbyt prozaicznie, zwyczajnie), ale zeszedł czynność ta ma więc wyraźnie dostojny charakter, ale i związana jest z ostrożnością, strachem; wydarzenie to okazało się w drugiej strofie, jeszcze przed dotarciem do celu, pełną zadziwienia i fascynacji wyprawą w sam środek życia; trzecia strofa opowiada o dotarciu do celu: Wstapiłem do zupełnego sklepu prawdopodobnie jest to sklep będący sklepem w najwyższym stopniu, pełny, całkowity, kompletny; sklep tylko przez chwile www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/8
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) przyciąga uwagę bohatera; podmiotu nie interesuje gdzie jest i po co tu przyszedł; absorbuje go jedno: ludzie; objawieniem, kolejną rewelacją jest dla niego mowa ludzka, mówienie nieprzytłumione przez szum toreb i wyraźnie od niego odmienne epilog: No naprawdę/ naprawdę/ wróciłem; poeta mówi, że wrócił ze sklepu; metaforycznie, nie wprost mówi również o swoim powrocie na dół, od życia, do ludzi; mówi o swoim powrocie do najpierwszej z prawd, zadziwienia istnieniem ludzi; to zadziwienie istnieniem stanowi fundament dojrzałego, samoświadomego bycia www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/8