Kochanowskiego; niewiele później po utracie Urszulki, zmarła kolejna córka Hanna; cykl Trenów 1580 rok; inne zbiory

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kochanowskiego; niewiele później po utracie Urszulki, zmarła kolejna córka Hanna; cykl Trenów 1580 rok; inne zbiory"

Filip Maj
7 lat temu
Przeglądów:

1 Zapis poetyckiej psychoanalizy - "Treny" Kochanowksiego Treny Jana Kochanowskiego to cykl złożony z 19 spójnie połączonych ze sobą utworów; bezpośrednią przyczyną ich powstania była śmierć trzyletniej córki Kochanowskiego Urszulki - prawdopodobnie w 1578 lub w 1579 roku; w 1577 roku zmarł brat Kochanowskiego; niewiele później po utracie Urszulki, zmarła kolejna córka Hanna; cykl Trenów 1580 rok; inne zbiory Kochanowskiego (Pieśni, Fraszki, Psałterz) powstawały w ciągu kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu lat; Treny zrodziły się w okresie kilku czy najwyżej kilkunastu miesięcy; były one związane ze śmiercią ukochanego dziecka autor Odprawy posłów greckich do opisania swego bólu wykorzystał gatunek literacki wywodzący się z antyku; tren to inaczej - filmy edukacyjne on-line Strona 1/10

1580 rok; inne zbiory Kochanowskiego (Pieśni, Fraszki, Psałterz) powstawały w ciągu kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu lat; Treny zrodziły się w okresie kilku czy najwyżej kilkunastu

2 pieśń żałobna o charakterze lamentacyjnym; należy do liryki chóralnej i wyróżnia się rozpamiętywaniem dokonań zmarłego oraz pochwałą jego zasług oraz zalet; treny posiadały stałą kompozycję; każda pieśń musiała zawierać wstęp, w którym wyjawić należało przyczyny bólu, następnie następowała pochwała zmarłego, ukazanie ogromu straty, opłakiwanie, a w finale pocieszenie oraz napomnienie poeta z Czarnolasu stworzył jednak cały cykl, a nie jedną pieśń; kompozycja jest więc nieco inna, rozkłada się niejako na - filmy edukacyjne on-line Strona 2/10

następnie następowała pochwała zmarłego, ukazanie ogromu straty, opłakiwanie, a w finale pocieszenie oraz napomnienie poeta z Czarnolasu

3 19 głosów; Kochanowski złamał zasadę mówiącą, że bohaterem trenów może być jedynie osoba znana i dostojna, czyli np. król lub rycerz; bohaterką trenów uczynił swą trzyletnią córkę; w Trenie VI nazywa ją ucieszną śpiewaczką i słowiańską Safo (Safona to najsłynniejsza poetka starożytnej Grecji); idealizacja Urszulki dysproporcja pomiędzy wagą i objętością dzieła poświęconego śmierci jednej z córek i niemal zdawkowe potraktowanie zgonu drugiej; dzięki Trenom w polskiej literaturze po raz pierwszy pojawił się bohater dziecięcy; Urszulka stała się pierwowzorem typu cudownego dziecka, przedwcześnie dojrzałego wewnętrznie i przez to naznaczonego piętnem śmierci; taki obraz podejmie - filmy edukacyjne on-line Strona 3/10

idealizacja Urszulki dysproporcja pomiędzy wagą i objętością dzieła poświęconego śmierci jednej z córek i niemal zdawkowe potraktowanie zgonu drugiej; dzięki Trenom w polskiej

4 później literatura romantyczna; Bolesław Leśmian, Urszula Kochanowska DEDYKACJA: ORSZULI KOCHANOWSKIEJ, WDZIĘCZNEJ, UCIESZONEJ, NIEPOSPOLITEJ DZIECINIE, KTÓRA CNÓT WSZELKICH I DZIELNOŚCI PANIEŃSKICH POCZĄTKI WIELKIE POKAZAWSZY, NAGLE, NIEODPOWIEDNIE, W NIEDOSZŁYM WIEKU SWOIM, Z WIELKIM A NIEZNOŚNYM RODZICÓW SWYCH ŻALEM ZGASŁA JAN KOCHANOWSKI, NIEFORTUNNY OJCIEC, SWOJEJ NAJMILSZEJ DZIEWCE Z ŁZAMI NAPISAŁ. NIE MASZ CIĘ, ORSZULO MOJA! wbrew powszechnej opinii okazuje się, iż do Orszuli skierowane są bezpośrednio jedynie treny: trzeci, szósty, ósmy, dziesiąty i trzynasty (ewentualnie jeszcze siódmy, w którym poeta przemawia do ubranek pozostawionych przez zmarłą dziewczynkę); - filmy edukacyjne on-line Strona 4/10

OJCIEC, SWOJEJ NAJMILSZEJ DZIEWCE Z ŁZAMI NAPISAŁ. NIE MASZ CIĘ, ORSZULO MOJA!

5 pozostałe treny mają rozmaitych adresatów; bywają skierowane do bliżej niesprecyzowanego otoczenia (świadków tragedii) jak Tren I; do śmierci jak Treny II, IV i V; do mądrości Tren IX; do żałości Tren XI; do czasu Tren XVI; do Muzy Erato i do lutni orfejskiej odpowiednio Treny XV i XIV; do Boga Treny XVII i XVIII oraz XIX (ten ostatni stanowi sprawozdanie z odbytej we śnie rozmowy z Bogiem i stanowi konsolacyjne zamknięcie całości) rzeczywistym bohaterem cyklu jest sam podmiot liryczny; w miarę postępu pracy nad Trenami Kochanowski zyskuje świadomość, - filmy edukacyjne on-line Strona 5/10

XVII i XVIII oraz XIX (ten ostatni stanowi sprawozdanie z odbytej we śnie rozmowy z Bogiem i stanowi konsolacyjne zamknięcie całości) rzeczywistym

6 że osobiste nieszczęście przetwarza na uniwersalne dzieło, dzięki któremu zdobywa najwyższy poziom artyzmu; Treny jako niepowtarzalny zapis psychoterapii, dokument wychodzenia z neurotycznego załamania po stracie bliskiej osoby; dzieło zawiera niezwykle wnikliwą analizę stanów emocjonalnych; widoczne jest stopniowanie natężenia uczuć, charakterystyczne fazy przypływów i odpływów rozpaczy, momenty ukojenia, pozornego zapominania humanizm postawy Kochanowskiego zaprezentowanej w Trenach można rozumieć jako dążenie do pełni człowieczeństwa - filmy edukacyjne on-line Strona 6/10

emocjonalnych; widoczne jest stopniowanie natężenia uczuć, charakterystyczne fazy przypływów i odpływów rozpaczy, momenty ukojenia, pozornego

7 umiejętność przyjmowania decyzji Boga, pragnienie sprostania jego wymaganiom, konieczność podporządkowania swoich osobistych przeżyć literaturze, Muzie; Kochanowski postrzega własny los i dokonania w kontekście szerszym niż jednostkowy, biologiczny; potrafi zdobyć się na dystans wobec doświadczeń niesionych przez życie, spojrzeć na dzieło, pozostawione czytelnikom, z perspektywy historycznej; w miarę, jak rozwija się cykl Trenów, coraz większego znaczenia nabiera w nich - filmy edukacyjne on-line Strona 7/10

potrafi zdobyć się na dystans wobec doświadczeń niesionych przez życie, spojrzeć na dzieło, pozostawione czytelnikom, z perspektywy

8 pierwiastek racjonalistyczny; spada temperatura uczuć, opadają emocje, obniża się napięcie, wybuchy rozpaczy stają się mniej gwałtowne; poeta sięga po coraz bardziej skomplikowane obrazy, rozbudowane przenośnie, oryginalne skojarzenia, odwołania i aluzje do klasycznego kanonu literackiego, zarówno antycznego (mity, liryka starożytna), jak i chrześcijańskiego (Biblia) poeta stosuje w Trenach skomplikowane metrum; konstrukcja wiersza jest niezwykle urozmaicona, i to zarówno w zakresie wersyfikacji, jak i składni przerzutnie, inwersje, rozległe (homeryckie) porównania; w pierwszej części cyklu chwyty te służyć mają - filmy edukacyjne on-line Strona 8/10

starożytna), jak i chrześcijańskiego (Biblia) poeta stosuje w Trenach skomplikowane metrum; konstrukcja wiersza jest niezwykle urozmaicona, i to zarówno w zakresie

9 niczym nieskrępowanej ekspresji później skomplikowane środki językowo-stylistyczne oraz oryginalność pomysłu (tzw. koncept) stają się celem same dla siebie Treny są utworem wyjątkowym zarówno w twórczości Jana Kochanowskiego, jak i w literaturze polskiej w ogóle; najdojrzalsze z dzieł poety, powstałe w ostatniej fazie jego rozwoju artystycznego, wywarło olbrzymi wpływ na rozwój polskiej liryki; w biografii i spuściźnie literackiej jednego przecież twórcy zawarła się właściwie cała epoka; Kochanowski swoimi pisanymi po polsku - filmy edukacyjne on-line Strona 9/10

ogóle; najdojrzalsze z dzieł poety, powstałe w ostatniej fazie jego rozwoju artystycznego, wywarło olbrzymi wpływ na rozwój polskiej liryki; w

10 Powered by TCPDF ( Ściąga eksperta pieśniami rozpoczął dojrzały etap polskiego renesansu, zaś jego ostatnie pieśni (Treny) zawierają już w sobie pewne elementy ideowe i formalne, w których dopatrywać się można zapowiedzi baroku - filmy edukacyjne on-line Strona 10/10

renesansu, zaś jego ostatnie pieśni (Treny) zawierają już w sobie pewne

Podobne dokumenty

JAK ROZPOCZĄĆ WYPRACOWANIE? na wstępie powinniśmy scharakteryzować osobę mówiącą w wierszu - jest nią

JAK ROZPOCZĄĆ WYPRACOWANIE? na wstępie powinniśmy scharakteryzować osobę mówiącą w wierszu - jest nią "Tren XI" - maturalna analiza i interpretacja Dokonaj analizy i interpretacji Trenu XI Jana Kochanowskiego jako odzwierciedlenie buntu bohatera lirycznego wobec ideałów filozoficznych i religijnych renesansu