Nieformalne zbieranie odpadów w nowych

Nieformalne zbieranie odpadów w nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach UE Relacje pomiędzy zbieraczami a a mieszkańcami, gminami i firmami odbierającymi odpady Informacje z krajowych warsztatów projektu 2

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE Polska, Węgry i Słowacja dołączyły do Unii Europejskiej w 2004 r. 3

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE Kraj bezrobocia PKB na osobę (2007 EURO) Stopa (2008 %) Austria 32 600 3,8 Niemcy 29 500 7,3 Słowacja 10 200 9,5 Węgry 10 100 7,8 Polska 8 100 7,1 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php?title explained/index.php?title=file:gdp_per_capita_at_cu at cu rrent_market_prices_(pps,_eu-27%3d100).png&filetimestamp=20090430100113 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tsiem110& plugin=1 4

Struktura nieformalnego zbierania i odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU, PL, SK) Oficjalne zbieranie odpadów 1. Punkty zbierania i odpadów dó na Węgrzech Tylko w dużych miastach (np.: 15 punktów w Budapeszcie) Mieszkańcy bardziej świadomie korzystają z tych punktów Zastępują wystawki uliczne Zbieracze odpadów nie mają wstępu do tych punktów 2. Zbiórki na ulicach, wystawki Raz w roku obowiązkowo organizowane przez gminy Bezpośrednio przed domami, w miejscach ogólnodostępnych na ulicach (place) lub w kontenerach Różnie prowadzone w dużych ż miastach i wioskach (częstotliwość, tli forma) Pożądane rzeczy: generalnie złom, ZSEE, meble, rowery, drewno opałowe, kartony 5

Struktura nieformalnego zbierania i odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU, PL, SK) 3. W Polsce organizowane są dodatkowe formy zbierania Przy kontenerach na odpady zmieszane w miastach na osiedlach (zabudowa wysoka) 6

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU) Oficjalne zbieranie odpadów Oszacowana ilość odpadów zebrana podczas wystawek: W 2008 wg. szacunków zebrano formalnie:156 530 ton W przeliczeniu na mieszkańca Węgier: 23,7 kg/mk W przeliczeniu na mieszkańca Budapesztu: 107,3 kg/mk Na Węgrzech w 2008 59%ogółu 5,9 zebranych odpadów pochodziło z wystawek guma rubber 3% others 22% Compound of junk in Hungary Skład odpadów zbieranych na Węgrzech drewno wood 34% clothes 12% ubrania 12% paper 11% papier 11% WEEE 13% 13% ZSEE metal 5% 7

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU, PL, SK) Nieformalne zbieranie odpadów Lokalne zbieranie i odpadów dó Zbieranie i odpadów dó i przywóz (na ulicach miast) z zagranicy 8

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU, PL, SK) Nieformalne zbieranie odpadów Lokalni zbieracze odpadów wielkogabarytowych (z ulicznych wystawek) Różnice pomiędzy dużymi i małymi ay miastami Zbieracze odpadów wielkogabarytowych którzy zbierają odpady codziennie Głównie biedniejsi, starsi, bezdomni z problemami alkoholowymi, również bezrobotni Zbierają wg. zasady co znajdę jest moje 9

Nieforamalne zbieranie odpadów zagranicą W krajach Europy Zachodniej, ludzie pozbywają się rzeczy, które generalnie są dużo lepszej jakości ś niż w Europie Wschodniej, następnie kupują nowe rzeczy (wzrasta PKB). Structure of waste picking in the new member states Pracujące na własny rachunek rodziny Ludzie z Europy Wschodniej potrzebują rzeczy używanych ż z krajów Europy Zachodniej bo są biedniejsi. NL B D I A PL SK HU 10

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU, PL, SK) Nieformalne zbieranie odpadów Zbieracze odpadów wielkogabarytowych zabierają odpady z Niemiec, Holandii, Austrii, Włoch, Belgii, Anglii i Szwajcarii. Zbieracze znają terminy oficjalnych zbiórek odpadów. 24 czerwiec 2008 13:54 17 lipiec 2008 14:13 TERMINY I ADRESY ZBIÓREK Witam, poszukuję adresów ODPADÓW W 2008 KOŁO i terminów zbiórek odpadów. dó Chętnie KARLSRUHE SPRZEDAM zapłacę ł za pewne informacje. Dzięki. ZA 15000 Ft (Euro 50) Zbieracze odpadów kupują odpady okazjonalnie lub w komisach. Pożądane rzeczy: meble, ZSEE, rowery, narty, narzędzia, zabawki (wszystko) 11

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU, PL, SK) Użytek własny Zagranica Komis/targowisko Naprawa lub pozbycie Na Węgry v do innych Państw Sprzedaż Na Węgry do innych Państw Odpad 12

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU, PL, SK) Liczba targowisk z używanymi rzeczami na Węgrzech 13

Struktura nieformalnego zbierania odpadów w nowych krajach członkowskich UE (HU) TARGOWISKO Z UŻYWANYMI RZECZAMI W DEVECSER W 1989 ilość odpadów którą przywożono do miasta określa się na 800 m 3 /dzień. Przez długi czas mieszkańcy ń handlowali li używanymi ż rzeczami przed domami a niepotrzebne rzeczy i pozostałości palili. W 2008 r, 3 km od miasta, w starych hangarach po wojsku zoorganizowano targowisko na rzeczy używane. Tylko 5 osób uzyskało pozwolenie na sprzedaż używanych rzeczy ale wszyscy sprzedający musieli przenieść się na targ. Obecnie targowisko jest monitorowane i pod ochroną. Odpady których nie sprzedano są zabierane i poprawnie zagospodarowywane. Poland 14

Relacje międzyludzkie 15

Relacje międzyludzkie (HU) Gminy nie widzą potrzeby ani nie mają motywacji do zmiany sytuacji zbieraczy odpadów Mieszkańcy przeszkadza im bałagan który pozostawiają po sobie zbieracze odpadów. Mieszkańcy czują się ę odpowiedzialni i chcą ą poprawnego p zagospodarowywania odpadów np. w centrach recyklingu. mogą kupić rzeczy używane z zagranicy więc uważają, że istnienie zbieraczy jest konieczne Władze nie mogą nic zrobić, nie zmieniają prawa tylko pilnują egzekwowania obowiązującego Firmy odbierające odpady nie mają żadnych kontaktów ze zbieraczami odpadów 16

Relacje międzyludzkie (PL) Gminy uważają, że nieformalne zbieranie to problem socjalny (lokalni zbieracze odpadów potrzebują wsparcia) oraz ekologiczny (zaśmiecają teren pozostałościami, wypalają kable). Mieszkańcy mają dobre relacje ze zbieraczami. Firmy odbierające odpady uważają, że wybieranie odpadów z pojemników to kradzież, ponieważ podmioty tracą w ten sposób cenne surowce (metal). Zd drugiej strony działania ł i te powodują, iż mniej odpadów trafia na składowiska. Zbieracze odpadów wierzą, że ich działanie chroni środowisko. 17

Relacje międzyludzkie (SK) Gminy: prawo do zbierania odpadów zbieranie i transport odpadów są możliwe jedynie gdy posiada się stosowne zezwolenia (zezwolenie, ubezpieczenie, podatki) również zezwolenie z zakresu ochrony środowiska. d i k Wynika to z zapisów ustawy o odpadach d no. 223/2001 Z.z. oraz innych ustaw. Mieszkańcy negatywny y stosunek głownie do bałaganu pozostawionego przez zbieraczy /w dniu zbierania odpadów, blisko domów/ neutralny stosunek mieszkańcy mają obojętny stosunek do zbieraczy pod warunkiem, iż nie zakłócają im spokoju Firmy odbierające odpady dotyka ich problem nieformalnego zbieranie odpadów. Możliwe jest zgłoszenie na Policji działań nieformalnych zbieraczy jako kradzieże.

Krajowe warsztaty 20 Października 2009 Węgry 23 uczestników 23 Listopada 2009 Polska 23 uczestników 22 Stycznia 2010 - Słowacja 16 spodziewanych uczestników 19

Krajowe warsztaty WĘGRY Podejmowane zagadnienia i Co jest wykorzystywane? odpady czy rzeczy Kto jest właścicielem odpadów wystawionych na ulicy? Przepisy ochrony środowiska Zbieranie odpadów Austryjackie tło prawne i praktyki Prawo handlowe (używane rzeczy), prawo handlu metalami (14 stycznia 2010) Wpływ, brakujące instytucje/władze (Policja Krajowa - ORFK, Ministerstwo Gmin i Rozwoju Regionalnego) Furbishing firm Targowiska rzeczy używanych Zezwolenia dla przedsiębiorców, podatki Integracja zbieraczy odpadów edukacja 20

Krajowe warsztaty WĘGRY Sugestie Zdefiniowano, rozmawiamy nie o odpadach ale o handlu używanymi rzeczami. Niezbędne zmiany świadomości ekologicznej. Wzmożona edukacja ekologiczna. Potrzeba zmiany obowiązującego prawa i stworzenie nowego kodu rodzaju działalności gospodarczej (PKD). (Trudny do wyobrażenia nowy sektor gospodarczy). Powinien powstać przewodnik dla zbieraczy odpadów zawierający obowiązujące regulacji, z użyciem prostego języka czytelnego dla zbieraczy. 21

Krajowe warsztaty WĘGRY Sugestie: Zmiany są konieczne a aktywacja nieformalnych zbieraczy niezbędna, obecnie funkcjonowanie zbierania musi zostać wyeliminowane. Wszystkie zmiany muszą być wprowadzane aby nie budzić obaw samych zbieraczy. Dla zbieraczy odpadów legalna, wspólna praca to bedzie pozytywne doświadczenie. Ponieważ wykonywany jest demontaż ręczny, możliwe jest zatrudnienie i również ż osób niepełnosprawnych. ł 22

Krajowe warsztaty POLSKA Podejmowane zagadnienia Czy formalizacja nieformalnych zbieraczy (złomiarzy) jest możliwa? Czy gminy skorzystają na formalizacji zbieraczy? Czemu odpady transportowane są ą do Polski? Co jest legalne a co nie jest? 23

Krajowe warsztaty POLSKA Wnioski Formalizacja zbieraczy odpadów jest możliwa ale trudna do zrealizowania ze względu na problemy społeczne wśród zbieraczy (nałogi, bezdomność, wykluczenie społeczne). Firma skupiająca złom nie widzi potrzeby formalizacji złomiarzy, nie jest również zainteresowana ich zatrudnieniem. Gminy mogłyby ł skorzystać ć na formalizacji zbieraczy ale zalety tej formalizacji trudno określić. Odpady przywożone są do Polski czemu sprzyja brak kontroli na granicy. 24

Krajowe warsztaty POLSKA Wnioski Odpady przywożone są do Polski bo to nadal dochodowe zającie. Problemy z interpretacją prawną i udowodnieniem przemytu odpadów powodują iż sprawy karne ciągną ą się ę latami. Dla firmy odbierającej odpady wybieranie odpadów z jej pojemników to kradzież i nie ma mowy o żadnej formalizacji. 25

Krajowe warsztaty SŁOWACJA Podejmowane zagadnienia Występowanie nieformalnego zbierania odpadów w gminach lokalnie czy transgranicznie? Międzynarodowy transport odpadów Nieformalne zbieranie odpadów z punktu widzenia gminy specjalne i brakujące usługi w systemie odbioru odpadów Istniejące przedsiębiorstwa zajmujące się zbieraniem odpadów Możliwości powstnia nowych punktów jako rozwiazanie problemu projekt dla oddzielych punktów zbierania odpadów w gminach Możliwości finansowania tego typu projektów Analiza statusu społecznego zbieraczy odpadów w gminach Działalność Związków Miast i Gmin na Słowacji ktore prowadzą do powstania centrów zagospodarowania odpadami i eliminacją nieformalnego zbierania odpadów

Czy jesteśmy na dobrej drodze do znalezienia rozwiązania? 27

Dziękujemy za uwagę! negyesi.barbara@bay-logi.hu renata.sandor@bay-logi.hu istvan.zsolt@bay-logi.hu sondej@enviwork.sk denboer@wameco.pl 28