Rola zdolności kredytowej przedsiębiorstwa w procedurze pozyskiwania kredytu bankowego - studium przypadku dr Jacek Płocharz
Warunki działania przedsiębiorstw! Na koniec 2003 roku działało w Polsce 3.581,6 tys. podmiotów gospodarki narodowej tj. o 3,2% więcej niż przed rokiem! Produkcja sprzedana w 2003 roku wzrosła o 9,6%, a w I pólroczu 2004 o 19%! Zyskowność netto w 2003 roku wyniosła 2,04% wobec -0,26% rok wcześniej Ilość przedsiębiorstw w Polsce 3,8% 95,2% 0,8% 0,2% mikro (do 9 zatrudnionych) małe (10-49 zatrudnionych) średnie (50-249 zatrudnionych) duże (pow. 249 zatrudnionych)
Warunki działania przedsiębiorstw- cd! Wydajność pracy rozumiana jest jako PKB przypadający na osobę zatrudnioną wynosiła w Polsce 50,2% średniego poziomu wydajności pracy UE sprzed akcesji, czyli obejmującej 15 państw członkowskich.! Wydajność pracy w Polsce w 2003 r. była o ponad 16 pkt. niższa niż w najgorszym kraju UE-15 i o prawie 30 pkt. niższa od najlepszego wśród krajów UE-10
Finansowanie działalności! Przyrost przychodów przedsiębiorstw wywoływać będzie znaczne potrzeby w zakresie finansowania ich działalności.! Potrzeby finansowe dotyczyć będą finansowania wzrostu aktywów obrotowych, niezbędnych dla przyrostu poziomu sprzedaży wyrobów i usług oraz nakładów na inwestycje, które będą podstawą dla utrzymania dalszego wzrostu przychodów ze sprzedaży produktów i usług
Finansowanie działalności - cd! Przedsiębiorstwa w swojej działalności wykorzystują finansowanie wewnętrzne i zewnętrzne.! Wśród różnych rodzajów finansowania wewnętrznego można wymienić wypracowany zysk oraz wzrost kapitału własnego.! Spośród zewnętrznych źródeł finansowania, najważniejsze to kredyt kupiecki i kredyt bankowy.
Kredyt bankowy! Wykorzystanie dźwigni finansowej i tarczy podatkowej! Przedsiębiorstwa w 2002 roku aż w 71,4% finansowały nakłady inwestycyjne z własnych środków! Udział kredytów bankowych w finansowaniu rozwoju przedsiębiorstw w Polsce wynosi (łącznie z kredytami w walutach obcych) kilkanaście procent, a w krajach rozwiniętych 70-80%! Rozmiary kredytów w relacji do PKB są w Polsce czterokrotnie mniejsze niż średnio w krajach strefy euro
Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa! Bank dokonuje oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstwa wykorzystując analizę ekonomiczną! Stosując metody analizy ilościowej bada strukturę i dynamikę poszczególnych kategorii ekonomicznych oraz bada zależności zachodzące pomiędzy nimi! W ramach oceny jakościowej przedsiębiorstwa dokonywana jest ocena wewnętrznych cech klienta, jego kierownictwa oraz otoczenia, które nie mogą być wyrażone przy pomocy wskaźników
Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa - cd! Ocena zdolności kredytowej jest najczęściej określana poprzez dwa kryteria: płynność i wypłacalność! Płynność jest to zdolność podmiotu gospodarczego do obsługi krótkoterminowych zobowiązań! Natomiast wypłacalność jest to możliwość spłaty wszystkich zobowiązań z jego majątku
Przypadek spółki Alfa! Przedsiębiorstwo zaliczane do sektora MSP prowadzone w formie spółki jawnej! Działalność budowlana, handel, obsługa nieruchomości! Działalność prowadzona od 1990 roku, trzy etapy rozwoju!
Wyniki ekonomiczne Alfa Przychody ze sprzedaży Rentowność 10 000 9 000 8 000 7 000 10,00% 9,00% 8,00% 7,00% 6,00% 5,49% 9,55% 6,44% 6 000 5,00% 3,85% 5 000 4 000 4,00% 3,00% 2,12% 3 000 2 000 2,00% 1,00% 0,04% 1 000 0,00% 2001 2002 2003 0 2001 2002 2003 Rentow ność sprzedaży Rentow ność netto sprzedaży
Wyniki ekonomiczne Alfa - cd 100% 80% Struktura aktywów 0% 5% 4% 23% 24% 22% 100% 80% 51% Struktura pasywów 40% 39% 60% 60% 40% 77% 71% 74% 40% 31% 41% 41% 20% 0% 2000 2001 2002 Rozliczenia międzyokresowe Majątek obrotowy Majątek trwały 20% 0% 17% 20% 18% 2000 2001 2002 Zobowiązania krótkoterm. i f. specjalne Zobowiązania długoterm. Kapitał własny
Wyniki ekonomiczne Alfa - cd Wskaźniki płynności Kapitał pracujący 0,59 0 0,56-300 0,45 0,41 0,35-600 -900 0,32-1200 0,15 2001 2002 2003 Płynność II stopnia - szybka Płynność III stopnia - bieżąca -1500 2001 2002 2003 Kapitał pracujący (w tys. zł)
Wyniki ekonomiczne Alfa - cd Wypłacalność (nadwyżka majątku nad zobowiązaniami) -1 300,00-1 320,00 2001 2002 2003-1 340,00-1 360,00-1 380,00-1 400,00-1 420,00-1 440,00-1 460,00-1 480,00 Wypłacalność (nadwyżka majątku nad zobowiązaniami
Źródła finansowania działalności! Strategia przedsiębiorstwa zakładała przyrost majątku oraz przychodów ze sprzedaży! Zwiększenie aktywności przedsiębiorstwa przekładało się na wzrost rentowności działalności! Przyrost majątku miał być sfinansowany z trzech źródeł: kredyt kupiecki, wzrost kapitałów własnych, kredyt bankowy
Stanowisko banku! Przedsiębiorstwo jest zaliczane do grupy klientów, którzy powinni spłacać dotychczasowe zobowiązania inwestycyjne, bez możliwości zwiększania zaangażowania banku! Argumenty przedsiębiorstwa: optymalizacja podatkowa, kredyt kupiecki, sukces biznesowy
Przypadek spółki Beta! Przedsiębiorstwo zaliczane do sektora MSP prowadzone w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością! Produkcja ceramiki budowlanej, działalność od 1995 r.! Spółka z o.o. powstała pod koniec 2000 roku w wyniku wniesienia aportem przedsiębiorstwa osoby fizycznej do nowo założonej spółki! Wycena aportu przedsiębiorstwa ukształtowała wysoki kapitał zakładowy, 60% pasywów jako wynik ustalenia znacznej wartości firmy, która stanowiła 17% udziału w aktywach trwałych
Wyniki ekonomiczne Beta Przychody ze sprzedaży Rentowność 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2001 2002 2003 12,00% 10,78% 10,00% 9,70% 8,00% 7,55% 6,00% 4,55% 4,85% 4,00% 2,00% 1,54% 0,00% 2001 2002 2003 Rentowność sprzedaży Rentowność netto
Wyniki ekonomiczne Beta - cd 100% 80% Struktura aktyw ów 2,9% 0,0% 1,1% 28% 42% 46% 100% 80% Struktura pasywów 28% 67% 36% 60% 60% 12% 8% 40% 72% 40% 20% 0% 58% 54% 2001 2002 2003 Rozliczenia międzyokresowe Majątek obrotowy Majątek trwały 20% 0% 6% 27% 60% 56% 2001 2002 2003 Zobowiązania krótkoterm Zobowiązania długoterm. Kapitał własny
Wyniki ekonomiczne Beta - cd Wskaźniki płynności Kapitał pracujący 1,40 1,25 600 1,05 0,81 300 0,62 0,63 0 0,21-300 0,00 2001 2002 2003-600 2001 2002 2003 Płynność bieżaca Płynność s zybka
Wyniki ekonomiczne Beta - cd Wypłacalność (nadwyżka majątku nad zobowiązaniami) 1 200,00 800,00 400,00 0,00-400,00 2001 2002 2003
Źródła finansowania działalności! Rosnące zamówienia wymagały nowych maszyn do produkcji! Podejmowane rozmowy z bankiem finansującym nie przynosiły rezultatów, pomimo że przedsiębiorstwo posiadało podpisane kontrakty z opcją na ich realizację po zwiększeniu zdolności wytwórczych! Kontrakty były na tyle korzystne, że zawierały także możliwości przedpłacania realizowanych zamówień, co poprawiałoby dodatkowo bieżącą płynność
Stanowisko banku! Bank pomimo dobrych wyników analizy finansowej, podnosił kwestię konieczności ustabilizowania bieżącej sytuacji i kontynuacji spłat zaciągniętych wcześniej kredytów! Nie przekonały go argumenty biznesowe i wskazywanie na dotychczasowe sukcesy rynkowe oraz posiadanie stabilnych odbiorców, oczekujących znacznie większej ilości produkowanych przez przedsiębiorstwo wyrobów.
Wspólne cechy omawianych przypadków! Dynamiczny rozwój, finansowanie dotychczasowego etapu rozwoju działalności kredytem bankowym, który był w trakcie spłacania! Przedsiębiorstwa finansowane były przez dłuższy okres czasu przez ten sam bank! Przedsiębiorcy zachęceni powodzeniem w dotychczasowej działalności oraz pojawiającymi się szansami na rynku, pracowali nad dalszym rozwojem przedsiębiorstwa
Wspólne cechy omawianych przypadków -cd! Zachowawcza strategia banków finansujących! W przypadku przedsiębiorstwa Alfa wyczekującą pozycję banku uzasadniały wyniki analizy ekonomicznej z zastosowaniem metod ilościowych. Jednakże ocena jakościowa prowadzonego biznesu i możliwości jego rozwoju wskazywały na dobre perspektywy jego rozwoju! Przedsiębiorstwo Beta uzyskiwało dobre wyniki analizy, zarówno w ocenie ilościowej, jak i jakościowej! Decyzje banków były podobne dla obu przedsiębiorstw. Nie przewidywano udzielenia przedsiębiorstwom kredytu.
Wyniki działań przedsiębiorstw! Przedsiębiorcy nie poprzestali na akceptacji otrzymanych z banków decyzji. Aktywnie podjęli działania zmierzające do pozyskania potrzebnego finansowania w innych bankach.! W obu przypadkach akcje się powiodły i kredyty zostały przydzielone
Wnioski dla przedsiębiorców! Dobre oceny uzyskiwane w ramach analizy ilościowej są ważnym elementem w pozyskiwaniu kredytów bankowych, jednakże nie są warunkiem wystarczającym, istotna jest także ocena przeprowadzona w ramach analizy jakościowej! Inne czynniki umożliwiające pozyskanie kredytu to: Determinacja działania przedsiębiorcy Odpowiednie przygotowanie się do pozyskania kredytów Przeprowadzenie zmian w strukturze finansowania działalności, Zainteresowanie banku udzieleniem kredytu.