Test Percepcji Fonemów 2.0 Październik 2013 Test Percepcji Fonemów to kompatybilne z NOAH oprogramowanie zaprojektowane w celu oceny możliwości słuchowych Twoich pacjentów. Test Percepcji Fonemów jest nowym, niezależnym od języka testem słownym, który działa podobnie do typowej audiometrii mowy w polu swobodnym. Jednak w przeciwieństwie do standardowej audiometrii słownej Test Percepcji Fonemów jest w stanie zapewnić wskazówki dotyczące lepszego dopasowania aparatów w zakresie wzmocnienia i obniżania częstotliwości. Celem jest poprawa zrozumiałości mowy twojego pacjenta poprzez bezpośrednie wskazanie ustawień aparatu na podstawie oceny słyszenia i rozróżniania wysokich częstotliwości. Odpowiednio skalibrowane głośniki do badań w wolnym polu są niezbędnym warunkiem do przeprowadzenia tego testu. Oprogramowanie zawiera procedurę, która wspiera kalibrację skomputeryzowanego system dźwiękowego. Jeśli komputer, na którym wykonujesz dopasowanie nie ma skalibrowanego systemu dźwiękowego stereo lub sorround możesz dostarczyć zewnętrzny sygnał na wejście audiometru w kabinie dźwiękowej. Szczegóły dotyczące ustawień i kalibracji systemu dźwiękowego możesz znaleźć w rozdziale Przewodnik kalibracji tego dokumentu. Spis treści Spis treści... 1 Przypomnienie o kalibracji... 2 Zarządzanie sesją... 2 Podgląd sesji i sprawdzenie wyników... 2 Ekran przeglądu testu... 3 Test wykrywania... 3 Test rozróżniania... 3 Test rozpoznawania... 4 Przewodnik kalibracji... 4 Jak kalibrować... 6 Informacje ogólne... 7 Wykorzystanie testu przy niedosłuchach różnego stopnia... 9 Jak wykorzystać Test Percepcji Fonemów do poprawy dopasowania... 10 Odpowiednie wzmocnienie... 10 Schemat postępowania... 12 Wymagania systemowe... 15
Przypomnienie o kalibracji Test Percepcji Fonemów rozpoczyna się od przypomnienia o kalibracji. Kalibracja jest istotnym elementem powtarzalności testu. Trzeba mieć świadomość, że uzyskane wyniki testu są nieważne bez odpowiedniej kalibracji. Zawsze upewnij się, że system dźwiękowy jest prawidłowo skalibrowany. Zaleca się ponowne wykonanie kalibracji za każdym razem, gdy nie ma pewności czy system jest prawidłowo skalibrowany lub gdy niektóre elementy systemu zostały zmienione. Aby zapoznać się z wytycznymi dotyczącymi kalibracji należy wybrać opcję Pokaż ustawienia kalibracji. Po potwierdzeniu poprawnego skalibrowania systemu dźwiękowego, aby kontynuować pracę w programie Test Percepcji Fonemów wystarczy wybrać przycisk [Kontynuuj] znajdujący się w prawym dolnym rogu ekranu. Zarządzanie sesją Dla każdego pacjenta można stworzyć lub przejrzeć sesje, w których ocenione są jego zdolności do wykrywania, rozróżniania i rozpoznawania sygnałów o wysokich częstotliwościach. Na początku nowej sesji pojawia się pytanie o to czy testy będą wykonywane z aparatem słuchowym czy bez. W przypadku sesji z aparatem wybierz sesję z dopasowaniem aparatu słuchowego, który chcesz przetestować. W przypadku sesji bez aparatu wybierz odpowiedni audiogram. Podgląd sesji i sprawdzenie wyników Wybranie opcji [Obejrzyj sesję] poprowadzi do ekranu wyników, gdzie znajduje się szczegółowy przegląd wyników testów aktualnie wybranej sesji (1). 1 6 5 7 4 2 3 Zaznacz okno [Wyświetl oczekiwany próg] (2) i wybierz odpowiedni dla niedosłuchu pacjenta zakres ubytku słuchu z rozwijanego okna (3) (w tym przykładzie: Średni), aby wyświetlić na ekranie okienko zakresu (7). Pozwoli to na ocenę czy wyniki testu wykrywania (pełne słupki) (4) oraz testu rozpoznawania (kółka) (5) znajdują się w oczekiwanym zakresie. Im niżej w okienku zakresu znajdują się wyniki, tym są one lepsze. Kliknięcie na obrazek innej sesji (6) znajdujący się na liście po lewej stronie ekranu pozwoli na wyświetlenie obok siebie wyników testu z obecnej i poprzedniej sesji. Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 2
Ekran przeglądu testu Ekran przeglądu wyświetla wszystkie testy jakie mają być wykonane, aby zakończyć Test Percepcji Fonemów. W zależności od wyników poszczególnych testów wykonanie kolejnego może nie być konieczne. W każdej zakładce testu wskazany jest jego cel oraz przybliżony czas trwania. Kliknięcie na znajdującą się w prawym górnym rogu ikonę [?] w zakładkach poszczególnych testów dostarczy pomocnych informacji na temat celu i sposobu przeprowadzenia badania. Zawsze po zakończeniu dowolnej części Testu Percepcji Fonemów można podejrzeć wyniki klikając na [Przegląd wyników]. Z tego ekranu w prosty sposób można zamknąć sekwencję testów klikając na zakładkę [Zapisz i zamknij sesję] znajdującą się w prawym górnym rogu. Test wykrywania Test wykrywania przeprowadzany jest jak badanie audiometrii w wolnym polu. Wykorzystaj kursor myszki lub odpowiednie przyciski na klawiaturze, aby zmieniać poziom głośności prezentowanego sygnału. Na klawiaturze przyciśnij SPACJĘ lub wybierz [Odtwórz sygnał], aby zaprezentować dźwięk pacjentowi. W zależności od tego czy pacjent jest w stanie usłyszeć sygnał lub nie wybierz odpowiednią opcję [Zapisz jako słyszalny] lub [Zapisz jako niesłyszalny] bądź wybierz odpowiedni skrót klawiaturowy [S] lub [X], aby zapisać wartości progu wykrywania pacjenta. Test rozróżniania Wykorzystaj test rozróżniania do oceny zdolności rozróżniania wysokoczęstotliwościowych sygnałów mowy /sz/ i /s/. W zależności od wyników przeprowadzonych testów wykrywania Test Percepcji Fonemów może składać się nawet z 3 testów rozróżniania. Przekaż swojemu pacjentowi myszkę i poproś go o wysłuchanie zaprezentowanych sygnałów a następnie zaznaczenie przycisku związanego z dźwiękiem, który był inny od pozostałych. Przekazując myszkę podczas testu pacjentowi zaleca się wykorzystanie bezprzewodowej myszki. Jeśli nie chcesz przekazywać myszki pacjentowi, możesz wykorzystać arkusz odpowiedzi znajdujący się na końcu tego dokumentu, który możesz zalaminować. Przekaż arkusz pacjentowi, będzie on mógł wskazywać na nim wybrane odpowiedzi, a następnie zaznacz jego odpowiedzi w komputerze. Możesz też po prost u poprosić pacjenta, aby powiedział, na której pozycji znajduje się inny dźwięk. Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 3
Test rozróżniania domyślnie rozpoczyna się od treningu, pozwalając pacjentowi przyzwyczaić się do dźwięków oraz sposobu przeprowadzania testu. Możesz pominąć trening odznaczając odpowiednią opcję w ekranie przeglądu testu Kiedy pacjent wykorzystuje mysz możesz kontrolować przebieg testu za pomocą klawiatury. Wybranie przycisku Spacja otwiera małe okno, w którym możesz podejrzeć obecnie odtwarzany sygnał oraz odpowiedzi pacjenta. Test rozpoznawania Wykorzystaj test rozpoznawania do oceny zdolności rozpoznawania wysokoczęstotliwościowych sygnałów mowy /sz/ i /s/. W teście tym sygnały mowy są umieszczane między parą samogłosek tworząc słowa pozbawione sensu jak /a-sz-a/. Przekaż pacjentowi myszkę i poproś o wskazywanie jaką literę usłyszał w środku prezentowanego słowa. Przekazując myszkę podczas testu pacjentowi zaleca się wykorzystanie bezprzewodowej myszki. Test rozpoznawania domyślnie rozpoczyna się od treningu, pozwalając pacjentowi przyzwyczaić się do dźwięków oraz sposobu przeprowadzania testu. Możesz pominąć trening odznaczając odpowiednią opcję w ekranie przeglądu testu. Kiedy pacjent wykorzystuje mysz możesz kontrolować przebieg testu za pomocą klawiatury. Wybranie przycisku Spacja otwiera małe okno, w którym możesz podejrzeć obecnie odtwarzany sygnał oraz odpowiedzi pacjenta. Przewodnik kalibracji Ten rozdział poprowadzi Cię przez proces manualnej kalibracji systemu dźwiękowego wykorzystywanego w Teście Percepcji Fonemów. Definicje Krzywa korekcyjna A: Krzywa korekcyjna C: Miernik poziomu dźwięku: Składowe kalibracji: Ważenie częstotliwościowe energii sygnałów widmowych wykorzystywane w kontekście pomiaru poziomu dźwięku. Krzywa korekcyjna A ma największą czułość w zakresie od 1 khz do 5 khz. Stosowaną jednostką jest db (A) Ważenie częstotliwościowe energii sygnałów widmowych wykorzystywane w kontekście pomiaru poziomu dźwięku. Krzywa korekcyjna C wskazuje płaski przebieg (3 db częstotliwość graniczna) w zakresie od 250 Hz do 8 khz. Stosowaną jednostką jest db (C) Sprzęt służący do wychwytywania dźwięków w otoczeniu i obliczania ich poziomu ciśnienia akustycznego w decybelach komercyjnie dostępny miernik poziomu dźwięku (class 2, IEC 61672-1:2003). Miernik poziomu dźwięku musi rejestrować poziom ciśnienia akustycznego (db SPL) z dokładnością ± 2 db i mieć możliwości przedstawienia wyników w db (A). Kalibracja ogólnego poziomu wykonywana jest przy pomocy sygnału szerokopasmowego. Kalibracja widmowa to kalibracja sygnałów wąskopasmowych. Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 4
Pozycja odniesienia: Punkt w polu swobodnym gdzie poziomy sygnału są mierzone lub dźwięki są dostępne dla pacjenta. Pozycja odniesienia jest definiowana przez wysokość, kąt i odległość od źródła dźwięku. Pacjent w pozycji odniesienia System dźwiękowy: Pomieszczenie: Sprzęt wykorzystywany do odtworzenia próbek sygnału pacjentowi tj. komputer, karta dźwiękowa, wzmacniacz i głośniki. Pokój zawierający system dźwiękowy. Standardowa konfiguracja głośników w Noah Liczba głośników, to jak są rozmieszczone w pomieszczeniu oraz metoda przypisania segmentów nagrań do różnych głośników może się różnić. Przykłady zawierają dwa systemy głośników: przód-tył (patrz rysunek 1) i dźwięk w systemie 5.1 (patrz rysunek 2). Rysunek 1 Rysunek 2 Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 5
Znaczenie kalibracji Test Percepcji Fonemów dostarcza wyniki, które pomagają niezawodnie ocenić zdolności słuchowe pacjentów. Im bardziej precyzyjne wyniki tym lepsza ocena końcowa. Dlatego zaleca się, aby na bieżąco sprawdzać czy wykorzystywany system dźwiękowy zapewnia odpowiednie poziomy sygnałów przynajmniej dla odpowiednich częstotliwości. Test Percepcji Fonemów jest szczególnie czuły w zakresie wysokich częstotliwości. Dlatego też zapewnienie odpowiedniej głośności wysokich częstotliwości systemu dźwiękowego jest niezbędne do uzyskania najlepszych wyników. Najlepiej jest nie zmieniać ustawień głośników lub głośności w komputerze po prawidłowym wykonaniu kalibracji (chyba, że do wykonania ponownej kalibracji). Jak często kalibrować? Procedura kalibracji (ogólnego poziomu i oddzielnie korekty dla różnych sygnałów wysokoczęstotliwościowych) muszą być wykonane przez rozpoczęciem pierwszej sesji z pacjentem. Zaleca się ponowne wykonanie kalibracji za każdym razem gdy niektóre elementy systemu dźwiękowego (np. głośniki, wzmacniacz, karta dźwiękowa czy komputer) zostały zmienione lub przestawione. Zaleca się również ponowne wykonanie kompletnej kalibracji co 1-2 miesiące w celu zapewnienia poprawnych, powtarzalnych i przydatnych wyników. Ogólny poziom (szerokopasmowego sygnału) powinien być sprawdzany i kalibrowany przed każdą sesją z pacjentem. Jak kalibrować Aby rozpocząć kalibrację wybierz z menu [Ustawienia] zakładkę [Uruchom kalibrację]. Otworzy to okno kalibracji Testu Percepcji Fonemów. Aby wykonać poprawną kalibrację wystarczy postępować zgodnie z krokami opisanymi poniżej: 1. Ustaw wykorzystywany sprzęt audio a. Stereo (lewy głośnik) b. Surround 5.1 (środkowy głośnik) 2. Wybierz odpowiedni system w oknie kalibracji programu Test Percepcji Fonemów. 3. Kalibracja szerokopasmowa a. Wybierz [Odtwarzaj dźwięk], aby zaprezentować sygnał kalibracyjny (szum szerokopasmowy) przez środkowy głośnik systemu dźwiękowego b. Zmierz poziom w pozycji odniesienia pacjenta (patrz strona poprzednia) wykorzystując miernik poziomu dźwięku (class 2, IEC 61672-1:2003). Poziom prezentacji powinien wynieść 70 db (A). c. Reguluj poziom dźwięku w swoim systemie dźwiękowym przez [Głośność programu] do momentu uzyskania wartości 70 db (A). Dodatkowo możesz zmieniać głośność systemu Windows w celu ustawienia ogólnego poziomu dla Testu Percepcji Fonemów. 4. Kalibracja widmowa a. Wybierz jeden po drugim wszystkie przyciski od [Odtwarzaj 0.5kHz] do [Odtwarzaj 8.0kHz], aby włączyć sygnały kalibrujące dla danej częstotliwości (kształtowane widmowo szumy) przez oznaczony głośnik systemu dźwiękowego b. Zmierz poziom w pozycji odniesienia pacjenta (patrz strona poprzednia) wykorzystując miernik poziomu dźwięku (class 2, IEC 61672-1:2003). Poziom prezentacji powinien wynieść 70 db (A) dla każdego z prezentowanych sygnałów. c. Jeżeli dla któregoś sygnału kalibrującego poziom 70 db (A)± 2 db nie zostanie osiągnięty, konieczna będzie regulacja za pomocą wzmacniacza systemu dźwiękowego do momentu uzyskania poziomu 70 db (A). Doskonałym rozwiązaniem jest equalizer (korektor) graficzny, który umożliwia dostosowanie poziomów dla danych częstotliwości środkowych określonych sygnałów kalibracyjnych. d. Po dokonaniu regulacji tolerancja dla wszystkich dźwięków (sygnału szerokopasmowego i wąskopasmowych) wynosi ± 2 db e. Ponownie sprawdź kalibrację szerokopasmową przez odtworzenie sygnału szerokopasmowego i sprawdzenie jego poziomu. f. Wybierz [Zapisz] lub [Anuluj], aby zaakceptować lub odrzucić nowe ustawienia systemu dźwiękowego Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 6
Informacje ogólne Najważniejszym celem procesu dopasowania aparatu słuchowego jest uzyskanie poprawy rozumienia mowy w ciszy i w hałasie. Weryfikacja aparatów słuchowych dostępnymi na rynku testami słownymi nie zapewnia precyzyjnych danych pozwalających zmienić ustawienia aparatów (ich wzmocnienia, algorytmów obniżania częstotliwości, funkcji SoundCleaning, itp.) w celu optymalizowania słyszalności i rozpoznawania mowy przez osoby niedosłyszące. Czym jest mowa? Mowa to artykułowana forma komunikacji. Każde słowo mówione zawiera ograniczony zestaw spółgłosek i samogłosek zwanych fonemami. Na czym polega percepcja fonemów? Wykres poniżej wskazuje ogólne zasady rozpoznawania fonemów, które zdolności przetwarzania mowy są wymagane do rozpoznawania i jakie są konsekwencje ubytku słuchu. Wykres wskazuje również, że poszczególne kroki rozpoznawania fonemów wykrywanie i rozróżnianie są ściśle związane z przetwarzaniem oddolnym a "rozpoznawanie" jest silnie uwarunkowane przetwarzaniem odgórnym. Aparaty słuchowe mogą pomóc w ponownym usłyszeniu sygnałów, a dzięki lepszej słyszalności przetwarzane informacje stają się mniej/tak samo/bardziej rozróżniane. Dlatego rozpoznawanie może nagle wzrosnąć. Czasami niedosłyszący potrzebują na nowo skalibrować doświadczenia słuchowe, nim będą w stanie ponownie rozpoznać fonemy. Proces ten nazywany jest aklimatyzacją. Dlaczego warto skupić się na sygnałach o wysokich częstotliwościach? Ubytki słuchu większości osób z niedosłuchem są głównie dominujące w zakresie wysokich częstotliwości (powyżej 1,5 khz) i mniej znaczące w zakresie niskich (poniżej 1 khz). Rysunek poniżej przedstawia ponad 8000 audiogramów pacjentów firmy Phonak podzielonych w grupy percentylowe. Rysunek ten wskazuje, że większość niedosłyszących będzie wymagała większego wsparcia aparatu słuchowego w zakresie wysokich częstotliwości niż w zakresie niskich. Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 7
Słabe słyszenie wysokich częstotliwości konsekwencje dla rozumienia mowy Słuchanie nieznanych nazw, skrótów, w hałaśliwych lub pogłosowych warunkach może prowadzić do niepewności, nieprawidłowego rozumienia lub braku rozumienia mowy. W sytuacjach kiedy przewidywalność fonemów jest duża np. podczas rozmów na tematy znane, słabszy odbiór wysokich częstotliwości zmniejsza redundancję, zwiększa wysiłek związany ze słyszeniem i powoduje szybsze zmęczenie. Dlaczego testy słowne z wykorzystaniem fonemów są użyteczne? Wiele języków składa się z tych samych fonemów. Zatem sensowne jest tworzenie testu, który może być wykorzystany w wielu krajach. Fonemy mogą być wymawiane różnie w różnych krajach, są też różnie wykorzystywane w słowach i zdaniach, niemniej jednak, częstotliwość, amplituda, czas trwania i struktura są praktycznie takie same. Dlaczego warto skupić się na fonemach /s/ i /sz/? Wiele fonemów obejmuje szeroki zakres częstotliwości. Bezdźwięczne, szczelinowe /s/ i /sz/ zawierają unikalne sygnały w wysokich częstotliwościach, jak to pokazano na rysunku poniżej. Kształty widmowe /s/ i /sz/ są praktycznie takie same. Ale częstotliwość środkowa może się różnić w zależności od mówcy kobieta lub mężczyzna. Dlatego test wykorzystuje dwa sygnały /s/ i dwa /sz/ jedne reprezentujące głos męski drugie żeński. Każdy z fonemów jest dodatkowo oznaczony (np.: /s/ wysokie (9kHz)) a dodatkowa informacja opisuje częstotliwość środkową poszczególnego fonemu. Cel wykorzystania różnych pod-testów w Teście Percepcji Fonemów Jak pokazano na poniższym wykresie test wykrywania wskazuje na jakim poziomie osoba z niedosłuchem zaczyna słyszeć fonemy. Test rozpoznawania mierzy możliwości rozpoznania słyszalnych fonemów. W teście z aparatami słuchowymi systematyczne mylenie podobnych fonemów (np. /asza/ i /asa/) może wynikać z dwóch powodów. 1. Osoba niedosłysząca jest nieprzyzwyczajona do odbierania brzmienia fonemów w aparacie i musi przyzwyczaić się do tych dźwięków 2. Fonemy nie są rozróżniane ze względu na zmniejszoną rozdzielczość częstotliwościową lub ze względu na zbyt agresywne ustawienie funkcji obniżania częstotliwości. Test wykrywania może wykazać źródło problemów mylenia fonemów a) nieprzyzwyczajenie do ustawień aparatu słuchowego b) ograniczone możliwości rozróżniania użytkownika aparatu słuchowego Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 8
Wykorzystanie testu przy niedosłuchach różnego stopnia Test percepcji fonemów może być wykorzystywany przy niedosłuchach każdego stopnia - z aparatem i bez aparatu słuchowego. Jednakże wynik testu oraz oczekiwania dotyczące progów wykrywania są silnie uzależnione od stopnia utraty słuchu. Tabela poniżej wskazuje oczekiwane progi wykrywania dla ubytków słuchu trzech różnych stopni - z aparatami słuchowymi i bez nich. Stopień ubytku słuchu (z przykładowym audiogramem) Oczekiwane progi wykrywania bez aparatu słuchowego Oczekiwane progi wykrywania z aparatem słuchowym Próg wykrywania Próg wykrywania Głośna mowa Głośna mowa lekki Lekki Średni Średniogłośna Średniogłośna Ciężki Cicha mowa Cicha mowa Próg wykrywania Próg wykrywania Głośna mowa Głośna mowa Lekki średni Średni Średniogłośna Średniogłośna Ciężki Cicha mowa Cicha mowa Próg wykrywania Próg wykrywania Głośna mowa Głośna mowa Lekki ciężki Średni Średniogłośna Średniogłośna Ciężki Cicha mowa Cicha mowa Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 9
Jak wykorzystać Test Percepcji Fonemów do poprawy dopasowania Test Percepcji Fonemów zapewnia wyniki, które w sposób kompleksowy wskazują możliwości słyszenia pacjenta oraz słabe i mocne strony dopasowanego aparatu słuchowego. Pozytywne wyniki testu wskazują, że dalsza optymalizacja ustawień nie jest potrzebna, podczas gdy negatywne wyniki wskazują słabości obecnego dopasowania aparatu. Wyniki pozytywne otrzymujemy, gdy wszystkie słupki testu wykrywania oraz kółka testu rozpoznawania znajdują się w zaznaczonym obszarze. Obszary te wskazują rekomendowany zakres, w którym powinny znaleźć się wyniki uzyskane przy niedosłuchach konkretnego stopnia. Jeżeli wyniki znajdują się poza tym zakresem, konieczne jest wprowadzenie zmian. Poniższe rozdziały opisują jak radzić sobie w takiej sytuacji. Jak dużo zmian we wzmocnieniu lub w działaniu funkcji obniżania częstotliwości (np. w SoundRecover) należy wprowadzić? Wzmocnienie to najbardziej efektywny parametr związany ze zwiększaniem słyszalności wysokich dźwięków jeśli ubytek słuchu jest mniejszy niż 60 db HL. Przy ubytkach większych niż 60 db lub ubytkach z bardzo małym zakresem dynamiki (zakres pomiędzy progiem słyszenia a progiem dyskomfortu), właściwym podejściem jest wykorzystanie funkcji obniżającej wysokość lub połączenie obniżania wysokości ze zwiększeniem wzmocnienia. Ale ile z poszczególnych komponentów można lub powinno się dodać? Zależy to od ubytku słuchu, zastosowanego aparatu słuchowego i oczywiście od wartości wzmocnienia jaką można zastosować nim wystąpi sprzężenie. Poziomy percentylne ponad 8000 audiogramów Wzmocnienie Obniżanie częstotliwości Połączenie wzmocnienia i obniżania częstotliwości Odpowiednie wzmocnienie Zastosowanie większego wzmocnienia w zakresie wysokich częstotliwości aparatu słuchowego jest często najwłaściwszym sposobem na odzyskanie słyszalności w tych zakresach. Ponieważ fonemy są zawsze wyświetlane z ich częstotliwością środkową (np. /sz/ 5 khz), łatwo jest zidentyfikować częstotliwości dla których występuje deficyt. Przykład w sposób oczywisty wskazuje niedostateczne wzmocnienie dla częstotliwości 6 khz i 9 khz. To w sposób jasny sugeruje zastosowanie większego wzmocnienia dla dźwięków mowy z zakresu od 6 khz do 9 khz w celu osiągnięcia docelowych progów percepcji (szary zakres). Te szare zakresy, które są uzależnione od niedosłuchu pacjenta, mogą być wyświetlone po wybraniu odpowiedniej opcji w rozwijanym menu w oknie przeglądu sesji. Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 10
Jednakże należy również uważać, aby nie zastosować zbyt dużego wzmocnienia w danym zakresie, ponieważ może to prowadzić do niepożądanych efektów takich jak zwiększona tendencja do występowania sprzężenia czy brak akceptacji dopasowanych aparatów słuchowych. Ponieważ dodatkowe wzmocnienie zależy od progu sprzężenia ustawianego w aparacie dobrym pomysłem może być zastosowanie bardziej zamkniętego dopasowania w sytuacji gdy zastosowanie dostępnego wzmocnienia nie wystarcza do przywrócenia słyszenia wysokich częstotliwości. Obniżanie częstotliwości Jeżeli aparaty słuchowe są wyposażone w funkcję obniżania częstotliwości (np. Spectral iq, Audibility Extender, SoundRecover ) to funkcja ta stanowi alternatywną metodę lub wsparcie w procesie przywracania słyszenia wysokich sygnałów (/s/, /sz/). Techniki obniżania częstotliwości oferują sposób na zmapowanie niesłyszalnych dźwięków do obszaru o zachowanej słyszalności, gdy niedosłuch pacjenta opada w wysokich częstotliwościach. Stosowanie obniżania częstotliwości kiedy jest to możliwe zapewnia dwie korzyści: 1. Wysokoczęstotliwościowe dźwięki szczelinowe są przesuwane/transponowane/kompresowane do zakresu częstotliwości w którym słuch pacjenta jest znacznie lepszy niż w zakresie odpowiadającym tym sygnałom 2. Aparaty słuchowe zwykle zapewniają znacznie większe wzmocnienie w przesuniętym/transponowanym/kompresowanym zakresie niż w oryginalnym zakresie wysokoczęstotliwościowych sygnałów, co zapewnia dodatkowe korzyści ze wzmocnienia Choć może się wydawać, że im więcej obniżania zastosujemy tym lepiej, to jednak istnieją wady takiego rozwiązania. zastosowanie zbyt dużego obniżania częstotliwości spowoduje, że aparaty słuchowe będą brzmiały dziwnie i niekorzystnie dla pacjenta. Pacjenci ze stromo opadającymi ubytkami słuchu cierpią z powodu słabej rozdzielczości częstotliwościowej. Zwiększenie siły działania funkcji obniżania kompresji w zakresie częstotliwości gdzie występuje pogorszona rozdzielczość można nawet zwiększyć ten efekt. Może to powodować zmniejszenie możliwości rozpoznawania podobnie brzmiących dźwięków szczelinowych takich jak /s/ i /sz/. Uwagi związane z rozróżnianiem W Teście Percepcji Fonemów zaleca się wykonanie testu rozróżniania tylko jeśli istnieje wyraźne wskazanie, że zmniejszone możliwości rozróżniania mogą być przyczyną do obniżenia wyników rozpoznawania. Wynik testu rozróżniania wskaże a) brak przyzwyczajenia do ustawień aparatu słuchowego b) zmniejszone możliwości rozróżniania będące przyczyną do obniżenia wyników rozpoznawania. Wskazania świetlne określają czy możliwości rozróżniania są w ogólności dobre ale brakuje aklimatyzacji, czy też ustawienia aparatu i/lub czynniki psychologiczne powodują obniżenie możliwości rozróżniania. = dobre rozróżnianie, być może brak aklimatyzacji (daj pacjentowi trochę czasu na przyzwyczajenie się do aparatów) = rozróżnianie OK (aparat słuchowy, ubytek słuchu pacjenta) = obniżone rozróżnianie (aparat słuchowy, ubytek słuchu pacjenta) W przypadku, gdy rozróżnianie jest OK lub obniżone stosowanie mocniejszego ustawienia obniżania częstotliwości nie ma sensu, ponieważ spowoduje to pogorszenie wyniku rozróżniania a także wykrywania. W takim przypadku można rozważyć zmniejszenie siły działania układu obniżającego częstotliwość w aparatach w celu zapewnienia większych możliwości rozróżniania fonemów przez pacjenta. W przeciwnym przypadku mocniejsze ustawienie funkcji obniżania częstotliwości może pomóc w przywróceniu słyszenia sygnałów /s/ i /sz/, tak długo jak pacjent będzie w stanie w aparatach słuchowych rozróżnić podobnie brzmiące dźwięki szczelinowe. Funkcje obniżania częstotliwości mogą zmienić percepcję sygnałów bardziej niż jest to oczekiwane co spowoduje konieczność przyzwyczajania się do tych nowych ustawień. Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 11
Schemat postępowania Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 12
Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 13
Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 14
Wymagania systemowe Oprogramowanie Procesor RAM Miejsce na twardym dysku System operacyjny Rozdzielczość ekranu Karta graficzna Napęd Przeglądarka Karta dźwiękowa System odtwarzania Test Percepcji Fonemów Pentium IV, 2 GHz lub szybszy 2 GB lub więcej 200 MB lub więcej MS Windows XP, 32 bit, SP2 i starsze MS Windows Vista, 32 bit / 64 bit, najnowsza SP MS Windows 7, 32 bit / 64 bit 1280 x 1024 pikseli lub więcej 16 Milionów (24bit) kolorów lub więcej DirectX 9 / Premium Ready PC DVD-Rom lub CD-Rom Przeglądarka internetowa Surround 5.1 lub stereo 200 Hz 10 khz (± 2 db), 93 db 50 Hz 14kHz (± 5dB) Producent: Phonak AG Laubisrütistrasse 28 CH-8712 Stäfa Switzerland Phonak Target Test Percepcji Fonemów 2.0 15 028-0984-16/V1.00/2013-10 Wyprodukowano w Polsce Phonak AG Wszystkie prawa zastrzeżone