PROPOZYCJE DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO POPRAWY WARUNKÓW DLA ZATRUDNIENIA MIESZKAŃCÓW WSI POMORSKICH W KONTEKŚCIE WALORÓW KULTUROWO-HISTORYCZNYCH Dr Tomasz Katafiasz Kierownik Dziełu Historii Miasta i Pomorza Muzeum w Koszalinie Prezes Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Słupsku
I. Świadomość historyczno-kulturowego dziedzictwa Pomorza 1. Skomplikowana przeszłość polityczna i etnograficzne zróżnicowanie krajobrazu kulturowego Pomorza, a potrzeba ich współczesnego,,oswajania, po okresach,,wypierania z pamięci i zakłamywania
- Pomorzanie: Kaszubi Pomerańscy, Kabatkowie, Borowiacy, Kociewiacy, Słowińcy, kultura jamneńska, Hanzeaci, Skandynawowie, Niemcy, Polacy, Ukraińcy - Szlachta pomorska > jej przedstawiciele i rola historyczna (szlachta pogranicza: Święcowie Puttkamerowie, Massowowie Assowscy, Kleistowie Kleszczyńscy, Krockowowie Krokowscy, Podewilsowie, Stojentinowie, Goltzowie Golczowie, Bandemerowie, Wejherowie, Pałubiccy, Denhoffowie)
- Biografistyka > odtwarzanie losów postaci wrosłych w przeszłość wsi pomorskich, troska o zachowanie śladów ich działalności, upamiętnianie - Spuścizna materialna i troska o jej zachowanie oraz udostępnianie - Spuścizna intelektualna i artystyczna > kontynuacja tradycji (plenery artystyczne i poetyckie, spektakle, konkursy) - Spuścizna folklorystyczna (obyczaje, kuchnia, ubiór, mowa, śpiew i muzyka) - Walory przyrodniczo-krajobrazowe
2. Walory kulturowo-historyczne (obok przyrodniczych) jako rzeczywiste, choć wciąż,,ukryte, lub nieuświadomione (a w niektórych rejonach Pomorza nawet odrzucane) bogactwo o dużym potencjale społeczno-ekonomicznym i gospodarczym. Bogactwo to trzeba jednak odpowiednio,,sprzedać, rozumiejąc przez to co najmniej dwa aspekty i działając na dwóch poziomach:
- Szeroko pojęta sfera edukacji i popularyzacji - Kształtowanie klimatu społecznego i uwarunkowań sprzyjających aktywizacji zawodowej i podniesieniu atrakcyjności inwestycyjnej obszarów wiejskich, poprzez przygotowanie i wypromowanie markowych produktów turystyczno-gastronomicznych z odpowiednią bazą hotelarsko-noclegową Turystyka kwalifikowana (,,niszowa ) Turystyka,,międzygminna
II. Proponowane dzialania należy podzielić na: 1. Główne, o podstawowym znaczeniu kierunkowym a) Wytyczenie nowych szlaków,,tematycznych związanych z określoną kategorią obiektów i zabytków, z możliwością (fakultatywnego lub uzupełniającego) wykorzystania walorów przyrodniczych. Należy brać pod uwagę zróżnicowane potrzeby uczestników w zakresie form organizacyjnych > szlaki piesze, rowerowe czy wodne (kajakowe)
b) Rekonstrukcja kuchni pomorskiej oferta punktów gastronomicznych na szlakach wzbogacana jest o autentyczne potrawy regionalne (nie tylko kaszubskie!) c) Wykorzystanie bogactwa etnograficznego, które region pomorski zawdzięcza powojennej fali migracyjnej > małe wsie (lub enklawy),,litewskie,,,wołyńskie, czy też wielkopolskie lub ukraińskie, oferując swoje atrakcje, uświadomią turystom złożoność historycznych losów i,,przestrzeni kulturowej regionu
d) Rekonstrukcja dawnych obyczajów, elementów kultury życia zbiorowego i zawodów pomorskich oraz grup ludności napływowej > pokazy,,,żywe lekcje historii, oferta handlowa (wyroby kulinarne, wiejskiego rzemiosła użytkowego i artystycznego, zabawki itp.) - oprócz źródła dodatkowego dochodu ich wytwórców, stanowić będą formę promocji małych społeczności w szerszym wymiarze przestrzennym e) Wykorzystanie obiektów dawnej architektury na potrzeby bazy noclegowo-gastronomicznej, punktów usługowych, informacji turystycznej (wiejskich lub gminnych biur turystycznych) oraz izb tradycji i historii (mini muzeów, tworzonych przez samorządy bądź w efekcie partnerstwa publiczno-prywatnego)
2. Wspomagające, o znaczeniu uzupełniającym dla działań kierunkowych lub współtworzące dla nich zaplecze merytoryczne a) Badania historyczne i kulturoznawcze: praca dla absolwentów (sezonowo studentów) historii, etnografii, archeologii, języko- i kulturoznawstwa, filologów oraz nauczycieli ze szkół objętych redukcją zatrudnienia wskutek niżu demograficznego
b) Organizacja imprez plenerowych o charakterze kulturalnym i historyczno-upamiętniającym (widowiska, plenery artystyczne) c) Troska o zabytki i relikty przeszłości (także nie objęte ochroną ustawową) > prace restauratorskie, zabezpieczająco-porządkowe, ochrona przed dalszą dewastacją dozór
d) Wydawnictwa, tworzenie stron internetowych, forów dyskusyjnych w sieci e) Tworzenie osad-skansenów historycznych w formie rekonstrukcji, o funkcjach edukacyjnorekreacyjnych
f) Lekcje pokazowe i inne działania edukacyjne w aspekcie historycznym, adresowane do społeczności lokalnych, animatorów i przewodników tzw. turystyki międzygminnej) g) Szkolenia językowe wraz z odpowiednim przygotowaniem merytorycznym (kulturowohistorycznym) i psychologicznym > konieczność przygotowania na konfrontację z odbiorcą inaczej postrzegającym przeszłość Pomorza, bez utraty zdolności koncyliacyjnych, pomimo różnicy poglądów (bądź bazowania na odmiennych stereotypach lub mitach historycznych)