śywienie POZAJELITOWE I DOJELITOWE W WARUNKACH DOMOWYCH Stanisław Kłęk Kraków, 7-9 III 2011
SKRÓCONA HISTORIA śd StaroŜytni Grecy odŝywcze wlewki doodbytnicze 1598 Capivacceus Ŝywienia dojelitowe za pomocą rurki załoŝonej do przełyku (woda z mlekiem), 1646 von Helmont: zgłębniki ze skóry 1790 Hunter: Ŝywienie doŝołądkowe przez skórę węgorza: mieszanina jaj, cukru, mleka, wody, wina 1910 Einhorn zastosował zgłębnik z cięŝarkiem do dwunastnicy
SKRÓCONA HISTORIA śd 1918 Rehfuss: zgłębnik wporowadzony do jelita czczego przez gastroenterostomię, 1939 Stangel i Ravdin: zastosowanie 2 zgłębników po operacji Ŝołądka: 1/ w Ŝołądku celem odsysania, 2/ w jelicie do Ŝywienia, 1942 Bisguard: Ŝywienie przez gastrostomię 1947 Riegel: wprowadzenie dwukanałowego zgłębnika Abbota- Rawsona, Ŝywienie dojelitowe hydrolizatem kazeiny, 1952 Boles i Zollinger: wykonanie jejunostomii odŝywczej w czasie zasadniczej operacji i wczesne Ŝywienie w 8-12 godzin po zabiegu,
SKRÓCONA HISTORIA śd 1954 Pereira: Ŝywienie dojelitowe w domu u 220 chorych z zaawansowanym nowotworem przewodu pokarmowego, 1956 Smith i Lee: Ŝywienie dojelitowe przez zgłębnik załoŝony do pętli odprowadzającej u chorych z bocznymi przetokami dwunastnicy.
SKRÓCONA HISTORIA śp 1616 odkrycie krąŝenia krwi (Harvey) 1658 pierwsze doŝylne iniekcje u zwierząt: piwo, wino i opium (Wren) 1665 pierwszy opis dostępu Ŝylnego u zwierząt (Escholtz) 1678 doŝylna podaŝ oliwy z oliwek, octu, roztworu soli u psa (Courten) 1831 doŝylna podaŝ wody czystej i solanki u człowieka w celu leczenia cholery (Latta) 1873 doŝylna podaŝ mleka w celu leczenia cholery (2/3 pacjentów przeŝyło) (Hodden)
SKRÓCONA HISTORIA śp 1891 doŝylna podaŝ solanki u człowieka we wstrząsie (Matas) 1896 doŝylna podaŝ glukozy u człowieka (Biedl/Kraus) 1911 doŝylna podaŝ glukozy w okresie pooperacyjnym w celu Ŝywienia (Kausch) 1920 doŝylna podaŝ roztworu tłuszczowego (Yamakawa) 1935 pierwsza doŝylna podaŝ oleju z nasion bawełny u człowieka (Holt) 1940 stworzenie doŝylnego roztworu krystalicznych aminokwasów (Shohl/Blackfan)
SKRÓCONA HISTORIA śp 1945 doŝylna podaŝ emulsji tłuszczowej, dekstrozy i białka przez Ŝyłą obwodową (McKibbin,Hegsted, Stare) 1959 ustalenie proporcji kalorie niebiałkowe:azot 150:1 u człowieka (Moore) 1961 stworzenie pierwszego bezpiecznego roztworu emulsji tłuszczowych olej sojowy (Schubert/Wretlind) 1965 uzyskanie dodatniego bilansu azotowego dzięki podaŝy duŝych objętości roztworów odŝywczych drogi Ŝył obwodowych (Rhoads)
HISTORIA HPN Stanley Dudrick/Vars/Rhoads i wsp. 1966 udowodnienie długotrwałego prawidłowego wzrostu u szczeniąt otrzymujących wyłącznie śp 1968 udowodnienie długotrwałego prawidłowego wzrostu u niemowlęcia odŝywianego wyłącznie śp drogą Ŝył centralnych - opracowanie kompleksowego podejścia do śp 1968 pierwszy pacjent śp w domu (sześć miesięcy)
HISTORIA HEN i HPN: POLSKA HEN - 1976 pierwszy pacjent otrzymujący Ŝywienie dojelitowe w domu (choroba Leśniowskiego- Crohna, dieta doustna peptydowa) - 1985 pierwszy pacjent otrzymujący śd drogą przetoki odŝywczej (leczenie przetoki przełykowej) HEN - 1985 86: pierwsza grupa 4 chorych Ŝywionych w domu przez prof. M. Pertkiewicza
HPN na świecie i w Polsce Wielka Brytania: 12 (6-19)/ 1 000 000 mieszkańców Szkocja: 16/ 1 000 000 mieszkańców Dania: >25/ 1 000 000 mieszkańców Włochy: >30/ 1 000 000 mieszkańców USA: > 40/ 1 000 000 mieszkańców Polska: ok. 16/ 1 000 000 mieszkańców
HEN na świecie i w Polsce EUROPA: ok. 163/ 1 000 000 mieszkańców (2001-5) Włochy: 308/ 1 000 000 mieszkańców Polska: ok. 55/ 1 000 000 mieszkańców Liczby bezwzględne: Wielka Brytania: ok. 40 000 pacjentów Niemcy: ok. 100 000 pacjentów Polska: ok. 1800 pacjentów
HPN na świecie i w Polsce Pełna refundacja instytucji państwowej: Czechy, Dania, Polska, Włochy, Belgia Dedykowany ośrodek: Belgia, Polska, Czechy, Dania, Francja KaŜdy lekarz: Niemcy, Islandia, Wielka Brytania, Szwecja
HPN/HEN w USA - Brak kontroli - Koszty pokrywa wiele ubezpieczalni - Szeroko rozpowszechnione - Brak standardów - HPN: znaczący wzrost konieczności przeszczepu wątroby i jelit Prawie 2 x większa ilość chorych/ 1 mln mieszkańców niŝ w Europie
POLSKA Domowe Ŝywienie dojelitowe (HEN) Do roku 2007: od lat 90-tych działały pojedyncze ośrodki: Warszawa, Łódź, Poznań, Gdańsk 2004 2007: rekrutacja 15 dorosłych i 48 dzieci 2007-01-01: NFZ rozpoczyna refundację domowego Ŝywienia dojelitowego Prognoza zapotrzebowania: 10 (100)/ 1 000 000
Domowe Ŝywienie dojelitowe (HEN) Po 1-szym roku: - 7 ośrodków żywienia dorosłych, 3 ośrodki dla dzieci - Liczba chorych: 291-196 dorosłych - 95 dzieci Pertkiewicz M i wsp., X Zjazd PTśPiD 2008
POLSKA: domowe Ŝywienie dojelitowe 2007 Pacjenci dorośli K/M = 93/103, wiek: 20-97 lat (med. 58+17) Schorzenia: Nowotworowe - 84 Neurologiczne - 75 Choroby przewodu pokarmowego - 18 Inne - 19 Pertkiewicz M. i wsp. X Zjazd PTZPiD, 2008
POLSKA: domowe Ŝywienie dojelitowe 2007 Dzieci K/M = 42/53, wiek: 0,5 17,5 lat (med. 10,5) Schorzenia: Neurologiczne - 51 Metaboliczne - 23 Choroby przewodu pokarmowego - 8 Inne - 14 Pertkiewicz M. i wsp. X Zjazd PTZPiD, 2008
POLSKA: domowe Ŝywienie dojelitowe 2007 Pacjenci domowi dostęp do przewodu pokarmowego PEG - 77 PEG/J - 2 Zgłębnik nosowo-ŝołądkowy - 48 Gastrostomia - 35 Jejunostomia - 34 Pertkiewicz M. i wsp. X Zjazd PTZPiD, 2008
POLSKA: domowe Ŝywienie dojelitowe 2007 Dzieci dostęp do przewodu pokarmowego PEG - 65 PEG/J - 10 Zgłębnik nosowo-ŝołądkowy - 8 Gastrostomia - 8 Jejunostomia - 1 Brak danych - 4 Pertkiewicz M. i wsp. X Zjazd PTZPiD, 2008
Centra HAN w Polsce: 2008-10-31 2 3 2 31 4 0 1 2 3 2 1 3 2 1 1 1 2
Domowe Ŝywienie dojelitowe (HEN) 15.2 16 15.1 744 nd nd 23 8.5 34.1 27.1 30 nd 25.1 16 nd 2008-10-31 33.5 33.1
Centra HAN w Polsce: początek XII 2010 2 4 4 61 4 3 1 6 5 2 XII 2010 3 1 3 3 1 2 1
Domowe Ŝywienie dojelitowe (HEN) 50 1600 60 130 45 70 50 110 180 Szacunkowe zestawienia: XII 2010 150 40 80 150 170 40 120 30
Domowe Ŝywienie dojelitowe (HEN) III 2011
Domowe Ŝywienie pozajelitowe (HPN) 12 51 >700 20 220 dor.,120 dzieci 71 26 8 Pertkiewicz i wsp., 2008 55
Domowe Ŝywienie pozajelitowe (HPN) III 2011
PROPOZYCJE: 1/ REJESTR HPN/HEN 2/ FORUM ŚWIADCZENIODAWCÓW domowe@polspen.pl