TOLERANCJA XVII
Akademia im. Jana D ugosza w Cz stochowie TOLERANCJA STUDIA I SZKICE Redakcja naukowa serii Adam ROSÓ Marek S. SZCZEPA SKI Tom XVII Cz stochowa 2013
Recenzenci Anna LIZ Felicjan BYLOK Tomasz CZAKON Redaktorzy naukowi Adam ROSÓ Marek S. SZCZEPA SKI Redaktor naczelny wydawnictwa Andrzej MISZCZAK Korekta Dariusz JAWORSKI Redaktor techniczny Piotr GOSPODAREK Projekt ok adki S awomir SADOWSKI Copyright by Akademia im. Jana D ugosza w Cz stochowie Cz stochowa 2013 ISBN 978-83-7455-356-8 ISSN 1734-2155 Wydawnictwo im. Stanis awa Podobi skiego Akademii im. Jana D ugosza w Cz stochowie 42-200 Cz stochowa, ul. Waszyngtona 4/8 tel. (0-34) 378-43-29, fax (0-34) 378-43-19 www.ajd.czest.pl e-mail: wydawnictwo@ajd.czest.pl
Spis tre ci Od redaktorów... 7 Anna GRONKIEWICZ Edukacja spo ecze stwa poprzez prawo... 11 Aneta ZACHARJASZ Problemy wspó czesnej edukacji przest pczo i demoralizacja w ród nieletnich uczniów... 27 Agnieszka PIECHACZEK-KASZCZYNIEC Zjawisko przemocy w rodzinie na terenie województwa l skiego... 47 Ewa KOZ OWSKA E-nauczyciel. Kilka dygresji na temat uczenia przez komputer. Wykszta ceni czy osamotnieni?... 67 Ewa KRZY AK-SZYMA SKA, Andrzej SZYMA SKI M odzie w wiecie on-line a ich kompetencje internetowe... 81 Tomasz PRAUZNER Asymilacja technologii informatycznej w aspekcie rzeczywisto ci edukacyjnej... 105 Anna DERYNG Wolno sumienia i religii jako przedmiot zainteresowania polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich... 115 VARIA Dorota SUSKA [rec.] Norma j zykowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski, Wydawnictwo Pozna skiego Towarzystwa Przyjació Nauk, Pozna 2011... 143
Renata BIZIOR [rec.] Cz owiek, j zyk, kultura. Nowi badacze o nowych mediach, red. K. Smyczy ska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2012... 149 Justyna TOMCZYK Przek ad: Émil Durkheim, Definicje edukacji. Uj cie krytyczne (tytu orygina u: Les définitions de l éducation. Examen critique, en: L éducation, sa nature et son rôle, Paris 1926)... 153 Noty o autorach... 159
Od redaktorów Oddajemy do r k Czytelników kolejny tom rocznika Tolerancja zawieraj cy artyku y odnosz ce sie g ównie do problematyki edukacji w aspekcie jej roli w kszta towaniu kultury prawnej i informatycznej oraz kompetencji internetowych m odzie y. Tom otwiera tekst Anny Gronkiewicz o edukacji spo ecze stwa poprzez prawo. Autorka uzasadnia konieczno prowadzenia systematycznej i powszechnej edukacji prawnej. Pozytywnie ocenia podj cie dzia a przez w adze pa stwowe w zakresie edukacji prawnej uczniów, ale podkre la, e dla realizacji postulatów edukacji prawnej niezb dne jest równie wprowadzenie edukacji prawnej dla osób doros ych. Pozwoli to unikn sytuacji, w której osoby nieznaj ce prawa przyjmuj postaw dezaprobaty wobec prawa b d te wykazuj l k przed prawem. Zagadnienie przest pczo ci i demoralizacji w ród nieletnich uczniów omawia Aneta Zacharjasz. Problem ten zosta przedstawiony w artykule z punktu widzenia m odych ludzi uczniów szkó, którzy z ró nych powodów mieli nieszcz cie wej w konflikt z obowi zuj cym prawem, b d to poprzez pope nienie czynu karalnego (przest pstwa lub okre lonego wykroczenia), b d poprzez tzw. demoralizacj i których sprawy ostatecznie zosta y skierowane do rozpoznania przez s dy rodzinne. Z innego punktu widzenia problem przemocy w rodzinie analizuje Agnieszka Piechaczek-Kaszczyniec. Autorka przedstawia w swoim artykule skal przemocy w rodzinie na terenie województwa l skiego w latach 2000 2007. Dane wskazuj, e przemoc na terenie województwa l skiego w latach 2007 2010 ma tendencj wzrostow. Osobami do wiadczaj cymi przemocy s zarówno dzieci, kobiety, osoby starsze czy niepe nosprawne, jak i m czy ni. W artykule omówione zosta y problemy diagnozowania przemocy w rodzinie oraz strategie powstrzymywania przemocy. O dostrzeganiu problemu wiadczy to, e przybywa instytucji zajmuj cych si profilaktyk i pomoc poszkodowanym. Nie mniej istotnym zagadnieniem zajmuje sie w swoim artykule Ewa Koz owska. Autorka formu uje w swoim tek- cie pytanie o stan informatyzacji polskiej edukacji i rol, jak w niej odgrywa
8 e-edukacja. Badania pilota owe przeprowadzone w blisko 400 szko ach na temat mo liwo ci informatyzacji szkó i wprowadzenia w 2014 roku e-podr czników przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dowiod y ca kowitej kl ski tego projektu. Polska szko a nie jest przygotowana do pracy z e-podr cznikiem. Autorka zwraca równie uwag, e komputer jako edukator narz dzie, wydaje si by nieograniczony w mo liwo ciach, a tylko my wydajemy si by dla niego i dla nas samych ograniczeniem. A zatem e-nauczyciel tak, pod warunkiem jednak, e wykszta cenie zdobyte t drog nie spowoduje, e b dziemy spo ecze stwem wyedukowanym, ale samotnym i przez to nieszcz liwym. Z kolei Ewa Krzy- ak-szyma ska i Andrzej Szyma ski prezentuj wyniki bada na temat kompetencji internetowych uczniów szóstych klas szko y podstawowej i trzecich klas gimnazjum z terenu województwa l skiego. Badania mia y na celu okre- lenie posiadanych przez respondentów kompetencji informatycznych oraz wskazanie zale no ci pomi dzy nimi a rodzajami aktywno ci uczniów w wiecie online. Diagnozuj one równie zjawisko uzale nienia m odzie y od Internetu. Rezultaty prezentowanych bada wskazuj na potrzeb dzia a szko y w zakresie bezpiecznego korzystania przez dzieci i m odzie z Internetu. Kolejny autor, Tomasz Prauzner, w tek cie na temat asymilacji technologii informatycznej w pracy edukacyjnej, przedstawia podstawowe informacje dotycz ce znaczenia technologii informacyjnej w edukacji, a równie wyniki bada pedagogicznych dotycz ce znajomo ci mo liwo ci wykorzystania nowoczesnych pomocy dydaktycznych w praktyce edukacyjnej. Zdaniem autora, im szybsze s dzia ania zmierzaj ce do elektronizacji szko y, a szczególnie jej informatyzacji, tym bardziej uwidaczniaj si braki w zakresie humanizacji edukacji. Wnioski nie s optymistyczne. O ile nauczyciele doskonale s zaznajomieni z teori, o tyle z praktyk jest ju znacznie gorzej. Cz g ówn publikacji zamyka tekst autorstwa Anny Deryng, która pisze o wolno sumienia i religii jako przedmiocie zainteresowania polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Artyku zawiera analiz poj cia wolno ci sumienia i wyznania w aspekcie prawnym oraz w nauce Ko cio a katolickiego. Autorka odpowiada na pytanie, czy w swym dzia aniu Rzecznik Praw Obywatelskich kierowa si w sprawach wolno ci sumienia i religii tymi samymi zasadami, które wyznacza y jego dzia ania w innych sprawach, czy te mo e prezentowa specyficzne podej cie. I dochodzi do wniosku, e RPO w tym przypadku, jak w pozosta ych, kierowa sie tymi samymi zasadami i odwo ywa sie do prawnego rozumienia wolno ci sumienia i religii. Mo na zatem stwierdzi, e rzecznikowska teoria wolno ci sumienia i wyznania to koncepcja wolno ci areligijnej, prawnej i obywatelskiej. W cz ci Varia pomieszczone zosta y dwie recenzje i t umaczenie. Pierwsza recenzja, Doroty Suskiej, dotyczy ksi ki Norma j zykowa w aspekcie teore-
Od redaktorów 9 tycznym i pragmatycznym, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski. Natomiast Renata Bizior przedstawia recenzj ksi ki Cz owiek, j zyk, kultura. Nowi badacze o nowych mediach, red. K. Smyczy ska. Autork przek adu, Definicje edukacji. Uj cie krytyczne (tytu orygina u: Émil Durkheim, Les définitions de l éducation. Examen critique, en: L éducation, sa nature et son rôle) jest Justyna Tomczyk.