Województwo małopolskie rating A-, perspektywa stabilna

Agencja ratingowa zarejestrowana przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) RATING KREDYTOWY JST 21 grudnia 2018 r. RATING Długoterminowy rating międzynarodowy Perspektywa WYBRANE WSKAŹNIKI BUDŻETOWE Środki operacyjne* Dochody ogółem Dochody własne Dochody ogółem Dochody majątkowe Wydatki majątkowe A- stabilna 2017 2018 P 14,28% 9,04% 44,62% PODSTAWOWE WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA 73,54% 68,42% 2017 2018 P 2,30% 6,52% 46,41% 45,24% *środki operacyjne - nadwyżka operacyjna powiększona o kwotę opłaconych odsetek Odsetki zapłacone Nadwyżka operacyjna netto* Zadłużenie ogółem Dochody bieżące Obsługa zadłużenia Dochody własne KONTAKT Krzysztof Waśko Analityk Prowadzący krzysztof.wasko@incrating.pl +48 61/851 38 83 52,97% 30,34% 19,98% *nadwyżka operacyjna netto - nadwyżka operacyjna powiększona o kwotę opłaconych odsetek, i pomniejszona o dochody finansowe WOJEWÓDZTWO Województwo małopolskie rating A-, perspektywa stabilna Główne czynniki przyznania ratingu Rating odzwierciedla wyniki operacyjne województwa małopolskiego, wzorową sytuację płynnościową jego budżetu oraz umiarkowany w stosunku do środków operacyjnych poziom obsługi zadłużenia. Rating bierze również pod uwagę poziom zadłużenia spółek samorządowych. Polityka zadłużania jest realizowana w sposób bezpieczny i gwarantujący jego terminową spłatę w następnych okresach. Planowane przez jednostkę zadłużenie nie powinno znacząco wpłynąć na jej zdolność do regulowania długoterminowych zobowiązań. Przeprowadzone zostały również analizy wpływu zmiany kursu walutowego na poziom i obsługę zadłużenia. Dochody bieżące jednostki w latach 2013-2018 wzrastały ze 789,67 mln zł w 2013 roku do 1078,81 mln zł w 2018 roku, co implikuje skumulowany roczny wskaźnik wzrostu (CAGR) na poziomie 6,44%. Dochody podatkowe województwa Małopolskiego stanowiły od 44,60% do 59,35% dochodów bieżących. Przeciętny koszt długu województwa wynosi 1,88%, natomiast średni okres spłaty zadłużenia czyli przedział czasowy, w którym województwo spłaciłaby swoje zobowiązania przy założeniu, że przeznaczałaby na ten cel całą swoją nadwyżkę operacyjną, zgodnie z planem dla roku 2018 wynosi 4,47 roku. Jeżeli jednak rozszerzymy analizę i weźmiemy średnią nadwyżkę z lat 2013-2018, wówczas wartość tego wskaźnika zmniejszy się do zaledwie 4 lat. Główne czynniki zmiany ratingu Województwo posiada stabilne podstawy budżetowe. Poziom nadwyżki operacyjnej w latach 2013-2017 utrzymuje się w trendzie wzrostowym. Stosunkowo niska nadwyżka w roku 2018, może być związana z ostrożnym prognozowaniem dochodów i wydatków, istotny udział mogą mieć w tym miejscu również zdarzenia jednorazowe. Istotnym czynnikiem mogącym prowadzić do zmiany ratingu będzie analiza faktycznego wykonania zakładanego planu dochodów oraz wydatków budżetowych. Analiza budżetów województwa w ostatnich 11 latach sugeruje, iż ok. 20% pozycji dochodów generuje ok. 85% budżetu (analogicznie w wydatkach 20% największych pozycji generuje 70% wszystkich wydatków). Mimo takiego zawężenia źródła tychże dochodów opierają się one w istotnym zakresie (średnio 42% w latach 2013-2018) na dochodach własnych województwa. Mimo zrealizowania w ostatnich 5 latach zadań inwestycyjnych przekraczających 2 345 mln zł, poziom długu jest niższy niż na początku tego okresu o 4,1 mln zł (stan na koniec 2017 roku). Planowane przez jednostkę zadłużenie w kolejnych okresach nie powinno znacząco wpłynąć na jej zdolność do regulowania długoterminowych zobowiązań. Czynniki determinujące podniesienie oceny: wykonanie poziomu marży operacyjnej (stosunku nadwyżki operacyjnej do dochodów bieżących) powyżej 14% przy utrzymaniu długoterminowych trendów w pozostałych kategoriach budżetowych. Czynniki determinujące obniżenie oceny: ponadplanowe zwiększenie się poziomu długu, przy obniżeniu marży operacyjnej poniżej 8% i zachwianiu trendu relacji dochodów i wydatków operacyjnych, na przykład spowodowanych wzrostem wydatków na wynagrodzenia. INC Rating jest agencją ratingową specjalizującą się w ocenie ryzyka kredytowego jednostek samorządu terytorialnego. Opis stosowanej przez INC Rating metodologii oraz wszystkie ograniczenia i zastrzeżenia, którym podlegają ratingi kredytowe nadawane przez INC Rating znajdują się na oficjalnej stronie internetowej agencji http://www.incrating.pl. INC Rating Sp. z o.o., ul. Krasińskiego 16, 60-830 Poznań, Tel. /fax.: 61 851 38 83, e-mail: office@incrating.pl Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego KRS 0000535140, NIP: 781-19-02-148, REGON: 302860944 Kapitał zakładowy: 2.350.000 zł, Kapitał wpłacony: 2.350.000 zł 21.12.2018 Województwo małopolskie 1

Wybrane wskaźniki finansowe WSKAŹNIK 2013 2014 2015 2016 2017 2018 (plan) ŚREDNIA Nadwyżka operacyjna netto / Dochody bieżące netto 14,69% 15,19% 15,55% 16,67% 20,14% 12,50% 15,79% Nadwyżka operacyjna / Dochody bieżące 14,39% 14,90% 15,22% 16,55% 19,89% 11,85% 15,47% Nadwyżka (deficyt) / Dochody ogółem 0,07% -0,46% 2,57% -4,36% 3,21% -4,76% -0,62% Wynik budżetu ogółem / Dochody ogółem 5,41% 5,78% 6,86% 8,34% 4,79% 0,00% 5,20% Środki operacyjne / Dochody ogółem 10,84% 10,93% 11,28% 12,63% 14,28% 9,04% 11,50% Zmiana nadwyżki operacyjnej (zmiana w ciągu roku) -5,89% 10,97% -2,19% 6,31% 42,34% -31,50% 3,34% Zmiana dochodów własnych (zmiana w ciągu roku) -6,36% 7,44% 13,37% 7,00% 15,77% 14,57% 8,63% Zmiana zadłużenia bezpośredniego (zmiana w ciągu 5,55% 5,72% -3,57% 15,73% -16,03% 31,25% 6,44% roku) Zmiana zadłużenia ogółem (zmiana w ciągu roku) 5,55% 5,72% -3,57% 15,73% -16,03% 14,60% 3,67% Odsetki zapłacone / Nadwyżka operacyjna netto 5,67% 4,88% 3,88% 2,93% 2,30% 6,52% 4,36% Obsługa zadłużenia bezpośredniego / Dochody własne 7,56% 10,40% 11,75% 15,02% 30,34% 19,98% 15,84% Obsługa zadłużenia bezpośredniego / Dochody bieżące 3,79% 5,22% 6,99% 9,78% 19,30% 12,66% 9,62% Obsługa zadłużenia bezpośredniego / Środki operacyjne 24,88% 33,40% 44,16% 57,38% 94,82% 99,99% 59,11% Zadłużenie bezpośrednie / Dochody bieżące 55,65% 54,90% 55,29% 65,45% 46,41% 52,97% 55,11% Zadłużenie ogółem / Dochody bieżące 55,66% 54,90% 55,29% 65,45% 46,41% 52,97% 55,11% Zadłużenie bezpośrednie / Nadwyżka operacyjna (lata) 3,87 3,68 3,63 3,95 2,33 4,47 Zadłużenie ogółem / Dochody własne 111,10% 109,31% 92,98% 100,56% 72,94% 83,56% 95,07% Zadłużenie bezpośrednie / Dochody własne 111,09% 109,31% 92,98% 100,56% 72,94% 83,56% 95,07% Zadłużenie ogółem i zobowiązania pośrednie netto / 60,92% 58,56% 59,26% 68,85% 49,37% 59,22% 59,36% Dochody bieżące Indywidualny Wskaźnik Zadłużenia na podstawie artykułu 8,82% 11,17% 11,23% 10,64% 11,21% 12,38% 10,91% 243 ustawy o finansach publicznych Dochody podatkowe / Dochody bieżące 44,60% 44,76% 50,20% 59,35% 52,85% 52,59% 50,72% Otrzymane transfery bieżące / Dochody bieżące 50,42% 49,84% 40,59% 34,97% 36,43% 38,84% 41,85% Dochody bieżące / Dochody ogółem 71,26% 69,91% 71,27% 74,15% 70,14% 71,37% 71,35% Dochody własne / Dochody ogółem 35,70% 35,11% 42,38% 48,26% 44,62% 45,24% 41,89% Wydatki na wynagrodzenia / (Wydatki bieżące - Odsetki 27,10% 26,71% 28,88% 30,35% 29,49% 26,08% 28,10% zapłacone) Transfery bieżące / (Wydatki bieżące - Odsetki zapłacone) 59,47% 59,08% 48,22% 42,16% 45,74% 44,48% 49,86% Wydatki majątkowe / Wydatki ogółem 38,95% 40,78% 37,98% 40,71% 41,95% 39,94% 40,05% Odsetki / Średni stan długu 1,53% 1,38% 1,07% 0,80% 0,91% 1,88% 1,26% Nadwyżka operacyjna / Wydatki majątkowe 26,35% 25,43% 29,31% 28,89% 34,36% 20,22% 27,42% Dochody majątkowe / Wydatki majątkowe 73,84% 73,45% 77,63% 60,85% 73,54% 68,42% 71,29% Zmiana zadłużenia netto / Wydatki majątkowe 5,36% 5,07% -3,94% 15,52% -15,30% 10,05% 2,79% Nadwyżka (deficyt) / Wydatki majątkowe 0,19% -1,12% 6,94% -10,26% 7,90% -11,37% -1,29% (Nadwyżka operacyjna + Dochody majątkowe) / Wydatki 100,19% 98,88% 106,94% 89,74% 107,90% 88,63% 98,71% majątkowe Zadłużenie ogółem / Nadwyżka operacyjna (lata) 3,87 3,68 3,63 3,95 2,33 4,47 Zadłużenie ogółem / Środki operacyjne 365,73% 351,05% 349,45% 384,16% 227,98% 418,26% 349,44% Obsługa zadłużenia / (Środki operacyjne + Nadwyżka z lat ubiegłych) 17,88% 22,21% 28,57% 36,23% 64,87% 74,22% 40,66% 21.12.2018 Województwo małopolskie 2

Dane finansowe w mln PLN 2013 2014 2015 2016 2017 2018 (plan) ŚREDNIA Dochody ogółem (1+4a) 1 108,13 1 210,56 1 137,04 1 068,35 1 337,67 1 511,48 1 228,87 Wydatki ogółem (2+4b) 1 107,32 1 216,10 1 107,82 1 114,94 1 294,78 1 583,35 1 237,39 1. Dochody bieżące (1a+1b+1c+1d) 789,67 846,33 810,39 792,13 938,21 1078,81 875,92 a. Dochody podatkowe, w tym: 352,16 378,82 406,82 470,16 495,82 567,36 445,19 - PIT 85,79 92,15 100,20 109,27 121,53 132,26 106,86 - CIT 266,37 286,67 306,62 360,89 374,30 435,10 338,32 - Podatki lokalne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 b. Transfery bieżące (dotacje i subwencje) 398,18 421,84 328,96 277,04 341,82 419,06 364,48 c. Opłaty i pozostałe dochody operacyjne 34,47 41,20 72,06 41,45 98,07 90,42 62,94 d. Dochody finansowe 4,87 4,48 2,55 3,47 2,50 1,97 3,31 2. Wydatki bieżące (2a+2b+2c+2d) 676,04 720,23 687,05 661,01 751,57 950,97 741,15 a. Wynagrodzenia i pochodne 181,41 190,73 197,04 199,45 220,35 245,71 205,78 b. Poręczenia 1,56 0,00 3,50 0,00 0,00 1,39 1,07 c. Odsetki 6,54 6,25 4,87 3,85 4,34 8,78 5,77 d. Pozostałe 486,53 523,26 481,64 457,72 526,88 695,08 528,52 3. Nadwyżka operacyjna (1-2) 113,63 126,10 123,34 131,12 186,64 127,84 134,78 4. Bilans majątkowy (4a-4b) -112,82-131,64-94,12-177,71-143,75-199,72-143,29 a. Dochody majątkowe, w tym: 318,46 364,23 326,65 276,22 399,46 432,67 352,95 - dotacje na inwestycje 314,36 363,69 326,21 275,72 398,95 408,56 347,91 b. Wydatki majątkowe 431,28 495,87 420,77 453,93 543,21 632,39 496,24 5. Nadwyżka / deficyt (3+4) 0,81-5,55 29,22-46,59 42,89-71,88-8,52 6. Zmiana zadłużenia netto (6a-6b) 18,64 16,44-16,74 60,34-66,74 22,19 5,69 a. Nowe zadłużenie 42,00 54,40 35,00 133,94 110,00 150,02 87,56 b. Spłata zadłużenia 23,36 37,96 51,74 73,60 176,74 127,83 81,87 6.1. Pozostałe przychody 47,03 66,70 69,96 78,78 88,17 54,55 67,53 6.2. Pozostałe rozchody 6,55 7,63 4,45 3,46 0,30 4,86 4,54 7. Wynik budżetu ogółem (5+6+6.1-6.2) 59,93 69,97 77,98 89,07 64,02 0,00 60,16 Zadłużenie w mln PLN ZADŁUŻENIE 2013 2014 2015 2016 2017 2018 (plan) ŚREDNIA Długoterminowe 439,45 464,60 448,03 518,49 435,38 571,44 479,56 Zadłużenie bezpośrednie 439,45 464,60 448,03 518,49 435,38 571,44 479,56 + Inne zobowiązania dłużne 0,04 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 Zadłużenie ogółem 439,49 464,60 448,03 518,49 435,38 571,44 479,57 - Wolne środki (nadwyżka z lat ubiegłych) 47,03 66,70 69,96 78,78 88,17 47,43 66,35 Zadłużenie ogółem netto 392,46 397,90 378,07 439,71 347,20 524,01 413,22 + Udzielone poręczenia (spłacane) 13,34 6,60 4,60 1,29 2,45 1,39 4,94 + Zadłużenie spółek komunalnych oraz SPZOZ-ów (bez poręczeń) Zadłużenie ogółem i zobowiązania pośrednie netto 75,27 91,13 97,60 104,35 113,51 113,51 1 99,23 481,06 495,62 480,27 545,35 463,16 638,91 517,39 1 Przyjęto stan zobowiązań na dzień 31.12.2017 r. 21.12.2018 Województwo małopolskie 3

Miliony Przepływy finansowe w budżecie Województwa Poniższy wykres w sposób zagregowany ilustruje sytuację finansową województwa. Wpływy do budżetu są na nim ukazane w formie skumulowanego wykresu warstwowego, natomiast wydatki i rozchody są przedstawione w postaci skumulowanego wykresu słupkowego. 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Nadwyżka operacyjna Dochody majątkowe Pozostałe przychody Nowe zadłużenie Spłata zadłużenia Wydatki majątkowe Pozostałe rozchody Nadwyżka operacyjna jest różnicą między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych, wydatki bieżące samorządu muszą być finansowane w całości z dochodów bieżących, wolnych środków i nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych. Jako że wielkość zrealizowanych przepływów budżetowych wykonanych w ciągu roku często różni się od planu, jednostki samorządu terytorialnego są przez to zobligowane do utrzymywania dodatniej nadwyżki operacyjnej, pełniącej rolę buforu bezpieczeństwa. Nadwyżka operacyjna jest najmniej rygorystyczną kategorią środków budżetowych pod względem możliwości wydatkowania, ponieważ nie ma żadnego określonego z góry celu, na który musi być ona przeznaczona. Dochody majątkowe Drugą kategorią dotyczącą wpływów do budżetu jednostki są dochody majątkowe, a więc wszelkie dochody związane z dotacjami i subwencjami niezwiązanymi z bieżącymi wydatkami, oraz dochody mające związek z posiadanym przez samorząd majątkiem. Nowe zadłużenie Trzecią z ukazanych kategorii wpływów budżetowych jest nowe zadłużenie. Zgodnie z art. 89 ustawy o finansach publicznych, jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać kredyty i pożyczki, a także emitować papiery wartościowe w następujących celach: 1. Pokrycia występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 2. Finansowania planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego; 3. Spłaty wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów; 4. Wyprzedzającego finansowania działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Pozostałe przychody Ostatnią kategorią wpływów są pozostałe przychody, do których zalicza się na przykład nadwyżka z lat ubiegłych lub przychody związane z prywatyzacją majątku samorządu. Wydatki majątkowe, spłata zadłużenia, pozostałe rozchody Na wykresie przedstawione zostały kategorie budżetowe, których koszty województwo pokrywa z posiadanych środków. Zdecydowanie największą pozycją są wydatki majątkowe (najczęściej są to inwestycje). Drugą kategorią przedstawioną na wykresie są środki przeznaczone na spłatę zadłużenia jednostki, ostatnią zaś pozostałe rozchody. 21.12.2018 Województwo małopolskie 4

Analiza dochodów w latach 2008-2018 (dane w mln PLN) Dochody jednostek samorządu terytorialnego dzielą się na dwa rodzaje dochody bieżące oraz dochody majątkowe. Do dochodów majątkowych zalicza się dotacje i środki przeznaczone na inwestycje, dochody ze sprzedaży majątku oraz dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, natomiast dochody bieżące stanowią wszystkie inne dochody uzyskiwane przez samorząd. Szczególnej analizie poddano dochody bieżące, ich wielkość kształtuje bowiem strukturę budżetu województwa, a więc ich analiza pozwala na uchwycenie trendu poszczególnych pozycji budżetowych. Jest to podstawa do prognozowania kształtowania się poszczególnych pozycji dochodów JST w przyszłości, co wykonują służby finansowe JST w dokumencie: Wieloletnia Prognoza Finansowa, a Analitycy INC Rating w oparciu o swoją niezależną analizę na podstawie WPF decydują o perspektywie ratingu. LP. OPIS ŚREDNIA WARTOŚĆ DOCHODÓW % POZYCJI DOCHODÓW ŁĄCZNY UDZIAŁ 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018(plan) 1 002 Podatek dochodowy od osób prawnych 313,18 25,97% 25,97% 348,62 284,90 241,95 275,34 264,19 266,37 286,67 306,62 360,89 374,30 435,10 2 620 Dotacje celowe w ramach programów 186,14 15,44% 41,41% 43,41 533,62 268,68 237,21 191,26 206,45 167,53 236,99 142,46 4,09 15,80 finansowanych z udziałem środków europejskich oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 5 i 6 ustawy, lub płatności w ramach budżetu środków europejskich 3 292 Subwencje ogólne z budżetu państwa 138,29 11,47% 52,88% 130,65 147,44 135,30 131,05 145,58 151,67 156,57 139,06 131,20 137,05 115,67 4 200 Dotacje rozwojowe oraz środki na 107,21 8,89% 61,77% 67,63 190,35 124,43 159,11 156,07 152,74 159,57 86,63 5,38 26,29 51,14 finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej 5 001 Podatek dochodowy od osób fizycznych 92,53 7,67% 69,44% 74,66 70,71 71,19 78,52 81,58 85,79 92,15 100,20 109,27 121,53 132,26 6 625 Dotacje celowe w ramach programów 68,65 5,69% 75,14% 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,04 70,97 344,63 339,47 finansowanych z udziałem środków europejskich oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. a i b ustawy, lub płatności w ramach budżetu środków europejskich, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego 7 221 Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania 66,90 5,55% 80,69% 53,17 41,19 46,30 58,87 68,24 76,52 89,79 82,55 81,82 72,95 64,52 zlecone ustawami realizowane przez samorząd województwa 8 651 Dotacje celowe otrzymane z budżetu 46,23 3,83% 84,52% 37,96 39,10 115,95 73,51 51,43 56,43 73,20 39,59 14,05 7,24 0,02 państwa na inwestycje i zakupy inwestycyjne z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez samorząd województwa 9 205 Dotacje celowe w ramach programów 29,26 2,43% 86,95% 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 7,32 47,52 96,79 170,23 finansowanych z udziałem środków 21.12.2018 Województwo małopolskie 5

europejskich oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. a i b ustawy, lub płatności w ramach budżetu środków europejskich, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego 10 629 Środki na dofinansowanie własnych 21,69 1,80% 88,75% 35,89 8,85 0,04 95,27 4,45 3,30 47,95 2,55 0,80 13,09 26,43 inwestycji gmin (związków gmin), powiatów (związków powiatów), samorządów województw, pozyskane z innych źródeł 11 097 Wpływy z różnych dochodów 17,02 1,41% 90,16% 15,43 6,11 4,19 14,51 14,78 5,91 12,76 35,79 4,05 60,09 13,62 12 626 Dotacje otrzymane z państwowych 16,94 1,40% 91,56% 5,16 6,20 5,24 45,21 44,49 0,95 37,11 14,71 9,67 8,86 8,72 funduszy celowych na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek sektora finansów publicznych 13 653 Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na realizację inwestycji i zakupów 14,10 1,17% 92,73% 29,18 7,73 9,31 23,33 9,71 26,27 12,15 17,50 11,66 7,29 0,99 inwestycyjnych własnych samorządu województwa 14 630 Wpływy z tytułu pomocy finansowej 11,96 0,99% 93,72% 9,26 15,39 12,92 18,46 6,57 7,43 14,06 9,37 13,45 9,44 15,25 udzielanej między jednostkami samorządu terytorialnego na dofinansowanie własnych zadań inwestycyjnych i zakupów inwestycyjnych 15 069 Wpływy z różnych opłat 10,39 0,86% 94,58% 2,12 1,13 1,25 7,92 12,18 11,88 14,62 13,93 19,32 16,56 13,38 16 083 Wpływy z usług 8,93 0,74% 95,33% 0,03 0,04 0,03 10,17 9,71 8,62 7,15 5,57 3,69 5,34 47,92 17 270 Środki na dofinansowanie własnych zadań 8,38 0,69% 96,02% 33,87 26,89 1,75 1,31 2,71 2,84 7,14 6,05 1,52 1,61 6,47 bieżących gmin (związków gmin), powiatów (związków powiatów), samorządów województw, pozyskane z innych źródeł 18 075 Dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa, jednostek 5,78 0,48% 96,50% 2,05 2,65 3,93 5,52 4,78 3,89 3,78 11,77 10,76 7,04 7,36 samorządu terytorialnego lub innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych oraz innych umów o podobnym charakterze 19 077 Wpłaty z tytułu odpłatnego nabycia prawa 5,27 0,44% 96,94% 0,00 5,21 3,35 0,02 22,87 1,13 0,46 0,33 0,18 0,36 24,04 własności oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości 20 092 Pozostałe odsetki 5,16 0,43% 97,36% 11,82 8,73 3,63 6,28 8,06 4,54 4,25 2,26 3,12 2,30 1,82 21.12.2018 Województwo małopolskie 6

Najważniejszą pozycję wśród dochodów województwa zajmują wpływy z podatku dochodowego od osób prawnych (paragraf 002), drugą natomiast zajmują wpływy z dotacji celowe w ramach programów finansowanych z udziałem środków unijnych (paragraf 620). Te dwie kategorie dochodowe odpowiadały średnio za 41,41% wszystkich dochodów województwa w analizowanym okresie. Kolejne największe pozycje dochodów to subwencja ogólna z budżetu państwa (paragraf 292), dotacje rozwojowe oraz środki na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej (paragraf 200), oraz podatek dochodowy od osób fizycznych (paragraf 001). Te pięć pozycji odpowiada średnio za 69,44% budżetu województwa. 350 000 000 100% 300 000 000 90% 80% 250 000 000 70% 200 000 000 60% 50% 150 000 000 40% 100 000 000 30% 20% 50 000 000 10% 0 0% Średnia wartość dochodów Skumulowany udział wartości poszczególnych paragrafów dochodów 21.12.2018 Województwo małopolskie 7

Analiza wydatków w latach 2008-2018 (dane w mln PLN) LP. OPIS Również wydatki jednostek samorządu terytorialnego możemy podzielić na bieżące oraz majątkowe. Wydatki bieżące obejmują różnego rodzaju koszty związane z funkcjonowaniem samorządu, m.in. wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w samorządowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń, zakupy towarów i usług czy koszty utrzymania jednostek budżetowych. ŚREDNIA WARTOŚĆ WYDATKÓW % POZYCJI WYDATKÓW ŁĄCZNY UDZIAŁ 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 (plan) 1 600 Transport i łączność 526,54 42,61% 42,61% 362,31 566,18 555,01 586,92 404,18 423,67 454,40 471,65 583,06 695,55 689,02 2 921 Kultura i ochrona dziedzictwa 137,95 11,16% 53,78% 162,79 232,26 115,92 108,11 117,72 122,74 109,66 114,24 117,99 128,39 187,63 narodowego 3 010 Rolnictwo i łowiectwo 115,13 9,32% 63,09% 70,38 71,11 147,56 246,90 155,03 117,32 167,89 119,50 70,40 63,96 36,43 4 750 Administracja publiczna 105,98 8,58% 71,67% 69,35 86,54 87,36 91,54 92,16 92,93 103,80 116,34 115,23 134,22 176,35 5 853 Pozostałe zadania w zakresie 83,38 6,75% 78,42% 55,81 129,11 70,23 100,67 95,21 85,64 104,47 61,98 29,47 64,68 119,90 polityki społecznej 6 801 Oświata i wychowanie 66,63 5,39% 83,81% 56,55 60,24 53,97 52,10 93,22 77,39 65,71 61,19 62,48 73,33 76,70 7 150 Przetwórstwo przemysłowe 52,55 4,25% 88,06% 21,29 101,18 73,72 59,14 64,58 66,27 54,39 41,40 31,47 24,61 40,05 8 851 Ochrona zdrowia 46,53 3,77% 91,83% 50,28 96,50 27,17 73,70 47,44 48,87 58,91 23,48 28,09 22,96 34,46 9 926 Kultura fizyczna i sport 14,95 1,21% 93,04% 20,00 40,77 17,38 12,78 11,39 5,72 7,81 9,12 9,61 9,38 20,55 10 900 Gospodarka komunalna i ochrona 12,80 1,04% 94,08% 3,14 35,26 1,93 4,95 7,44 9,62 12,65 13,39 17,10 5,25 30,02 środowiska 11 854 Edukacyjna opieka wychowawcza 11,59 0,94% 95,01% 15,82 13,98 9,55 7,74 8,39 8,83 8,83 10,16 10,39 16,25 17,52 12 630 Turystyka 9,64 0,78% 95,79% 2,56 5,93 6,25 16,01 7,88 13,05 13,16 9,51 7,32 6,86 17,57 13 852 Pomoc społeczna 9,13 0,74% 96,53% 2,95 2,25 4,14 3,34 5,54 9,13 25,77 15,10 11,75 4,27 16,22 14 757 Obsługa długu publicznego 8,52 0,69% 97,22% 8,71 10,28 9,20 12,08 11,31 8,31 6,35 8,50 4,09 4,58 10,34 15 720 Informatyka 8,35 0,68% 97,90% 6,01 1,58 1,69 13,09 5,98 4,70 1,01 17,52 1,67 4,41 34,17 16 754 Bezpieczeństwo publiczne i 5,59 0,45% 98,35% 0,15 3,05 3,98 4,44 5,01 4,34 4,79 4,50 4,16 17,82 9,29 ochrona przeciwpożarowa 17 803 Szkolnictwo wyższe 5,14 0,42% 98,77% 9,48 34,94 3,08 1,09 0,47 0,36 5,17 0,28 1,18 0,50 0,00 18 710 Działalność usługowa 3,96 0,32% 99,09% 3,11 2,16 2,21 4,25 3,30 3,12 3,11 3,04 5,19 4,42 9,59 19 925 Ogrody botaniczne i zoologiczne 3,43 0,28% 99,36% 0,00 0,42 1,74 1,72 3,51 3,38 3,70 5,03 2,78 4,89 10,55 oraz naturalne obszary i obiekty chronionej przyrody 20 700 Gospodarka mieszkaniowa 2,42 0,20% 99,56% 2,66 4,71 6,05 3,35 2,30 1,34 1,26 1,07 0,98 1,11 1,81 21.12.2018 Województwo małopolskie 8

Najważniejszą pozycję wśród wydatków województwa zajmują wydatki związane z transportem i łącznością (dział 600). Drugą największą pod względem łącznej wartości kategorią są wydatki związane z kulturą i ochroną dziedzictwa narodowego (dział 921) te dwa działy wydatków odpowiadały średnio za ponad połowę (53,78%) wszystkich wydatków budżetowych w analizowanym okresie. To na nich warto, więc skupić najwięcej uwagi podczas analizy wydatków w województwie, ponieważ mają największy wpływ na jej sytuację budżetową. Kolejne działy wydatków to rolnictwo i łowiectwo (dział 010), administracja publiczna (dział 750) oraz pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej (dział 853). Łącznie z poprzednimi dwoma działami stanowią one razem 78,42% wydatków województwa. 600 000 000 100% 90% 500 000 000 80% 400 000 000 70% 60% 300 000 000 50% 40% 200 000 000 30% 100 000 000 20% 10% 0 0% Średnia wartość wydatków Udział skumulowany wartości poszczególnych działów 21.12.2018 Województwo małopolskie 9

Metodyka przyznawania oceny ratingowej przez INC Rating Metodyka stosowana przez INC Rating koncentruje się w głównej mierze na pięciu obszarach lub pięciu perspektywach, z których analitycy agencji w drodze analizy eksperckiej dokonują oceny analizowanego podmiotu. Obszary te w zwięzły sposób zostały przedstawione poniżej: Obszary analizy 12% 20% 4% 8% Audyt Analiza finansowa Analiza makroekonomiczna Analiza mikroekonomiczna Analiza zarządcza 56% 1. Audyt jednostki samorządu terytorialnego jest jednym z pierwszych kroków w procesie ratingu kredytowego. Polega on na spotkaniu pracowników działu analitycznego z przedstawicielami Jednostki dzięki informacjom uzyskanym podczas takiego spotkania możliwa jest rzetelna ocena stanu, w jakim faktycznie znajduje się gospodarka JST. Wyniki tego spotkania zaprezentowane są w dalszej części raportu. 2. Analiza z perspektywy makroekonomicznej to kolejny krok w procesie oceny ratingowej. Istnieją dwa poziomy oddziaływania makroekonomicznego na powiaty i gminy - regionalny (województwa) i krajowy. W przypadku województw bierzemy pod uwagę tylko jeden poziom makroekonomicznego wpływu - poziom krajowy. 3. Analiza z perspektywy mikroekonomicznej polega na dokonaniu dokładnego, wielowymiarowego przeglądu sytuacji wybranego podmiotu w oparciu o dane pochodzące z jego najbliższego otoczenia. 4. Analiza zarządcza polega na dokonaniu bezstronnej oceny sprawności i skuteczności działania podmiotu ocenianej w oparciu o przyjęte wskaźniki. 5. Analiza finansowa ocenianej jednostki jest najważniejszym elementem w procesie oceny ratingowej. Jest ona rezultatem oceny zarówno makro i mikro potencjału ekonomicznego danego podmiotu w oparciu o jego decyzje administracyjne (Analiza zarządcza). Stąd przyznana ocena ratingowa w dużej mierze zależy od wyników analizy finansowej budżetu lokalnego samorządu. 21.12.2018 Województwo małopolskie 10

Poziom inwestycyjny Poziom spekulacyjny Skala ratingowa Skala ratingu kredytowego przyznawanego przez INC Rating, zawiera dwa poziomy jakości: I. Rating kredytowy inwestycyjny to rating kredytowy, zawierający się w przedziale ocen od AAA do BBBi charakteryzuje się on na relatywnie niskim ryzykiem związanym z inwestowaniem w instrumenty emitowane przez podmiot podlegający ocenie. Prawdopodobieństwo bankructwa czy restrukturyzacji długu takiego podmiotu jest minimalne, a ryzyko dotyczy przede wszystkim terminowości regulowania przez niego zobowiązań. II. Rating kredytowy spekulacyjny to rating kredytowy, zawierający się w przedziale ocen od BB+ do D i charakteryzuje się on relatywnie wyższym ryzykiem związanym z inwestowaniem w instrumenty emitowane przez podmiot podlegający ocenie. Przedstawiona powyżej metodologia stanowi opis głównych składowych ratingu. Ostateczna ocena ratingowa jest wynikiem analizy blisko dwustu różnych wskaźników, obszarów i trendów zaobserwowanych w budżetach i ogólnej sytuacji ocenianych podmiotów. Rating AAA Opis ryzyka Najniższy poziom ryzyka AA+ AA AA- A+ A A- BBB+ BBB BBB- BB+ BB BB- Bardzo niski poziom ryzyka Niski poziom ryzyka Umiarkowany poziom ryzyka Poziom spekulacyjny B+ B B- CCC CC C D Poziom wysoce spekulacyjny Znaczące ryzyko Bardzo duży poziom ryzyka W upadłości z małą szansą na poprawę Bankrut RATINGI KREDYTOWE WYSTAWIANE PRZEZ INC RATING SP. Z O.O. REPREZENTUJĄ WYŁĄCZNIE OPINIĘ AGENCJI NA TEMAT RYZYKA KREDYTO- WEGO OCENIANEGO PODMIOTU. WSZYSTKIE RATINGI KREDYTOWE WYSTAWIANE PRZEZ INC RATING SP. Z O.O. PODLEGAJĄ PEWNYM OGRA- NICZENIOM, KTÓRE ZOSTAŁY SZCZEGÓŁOWO OPISANE NA STRONIE INTERNETOWEJ AGENCJI (WWW.INCRATING.PL). PREZENTOWANY RATING JEST RATINGIEM ZAMÓWIONYM OPARTYM M.IN. O DANE HISTORYCZNE I SPRAWOZDANIA BUDŻETOWE JST ZA LATA 2008 2017 (WYKONA- NIE) ORAZ ROK 2018 (PLAN NA 30.09.2018) WRAZ Z PROGNOZĄ NA PRZYSZŁOŚĆ (WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA). 21.12.2018 Województwo małopolskie 11