Diagnoza jakości i poziomu życia mieszkańców województwa lubuskiego Dr Krzysztof Lisowski Dr Dorota Szaban
Agenda Uzasadnienie prowadzenia badań podłużnych Projekt Lubuski Sondaż Społeczny Metodologia badania LSS III Diagnoza jakości i poziomu życia mieszkańców województwa lubuskiego Problematyka projektu obszary badania Wymiary jakości życia wybrane aspekty
Uzasadnienie prowadzenia badań podłużnych Inspiracją do projektu Lubuski Sondaż Społeczny były duże międzynarodowe i krajowe projekty badawcze: Europejski Sondaż Społeczny Polski Generalny Sondaż Społeczny Diagnoza Społeczna
Uzasadnienie prowadzenia badań podłużnych Badania są realizowane regularnie co kilka lat (powtarzalność) Zespoły projektowe tworzą badacze z wielu dyscyplin naukowych (interdyscyplinarność) Narzędzia badawcze mają charakter wielomodułowy (wielomodułowość) Najczęściej projekty są otwarte na nowe wątki w kolejnych edycjach (otwartość) Wyniki badań są dostępne dla wszystkich zainteresowanych (dostępność danych) Możliwość wykorzystania wyników badań przez władze lokalne i współpraca środowisk samorządowych i naukowych
Cele badania Diagnoza jakości i poziomu życia mieszkańców województwa lubuskiego Cel diagnostyczny Cel naukowy Cel praktyczny
Metodologia badania LSS III Metoda ankiety standaryzowanej bezpośredniej Próba kwotowo-losowa: mieszkańcy woj. lubuskiego 18+, N= 600 osób Próba reprezentatywna dla mieszkańców województwa lubuskiego ze względu na płeć, wiek i kategorię wielkości miejscowości. Warstwowanie próby uwzględniało powiat zamieszkania oraz charakter miejscowości (obszar wiejski-obszar miejski); uwzględniono wszystkie powiaty
Obszary problemowe LSS I (2005) LSS II (2009) LSS III (2014) Skład gospodarstwa domowego x x x Biografia pokoleniowa x x Opinie o województwie lubuskim x x Opinie na temat podziału ról ze względu na płeć x x x Stereotypy i uprzedzenia x x x Praca zawodowa x x x Edukacja x x x Sytuacja materialna x x x Standard życia x x x Styl życia x x x Zdrowie x x Unia Europejska x x x Kontakty z Niemcami x x x Wyjazdy zagraniczne x x Społeczeństwo obywatelskie x x Zaufanie społeczne x x x Patriotyzm x x x Wyznaczniki sukcesu i powodzenia x x x Autocharakterystyki i osobowość x x Stosunek do tradycji Konflikty społeczne x x Religijność x x
Jakość i poziom życia mieszkańców województwa lubuskiego Wymiary jakości życia Ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych Deprywacja materialna Zadowolenie z pracy zawodowej Poczucie zadowolenia z życia Ocena stanu zdrowia Samoocena położenia w strukturze społecznej Elementy stylu życia Tożsamość regionalna Inwestycje unijne w świadomości mieszkańców
Ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych Ocena sytuacji materialnej LSS I (2005) LSS II (2009) LSS III (2014) Zadowolenie z własnej sytuacji finansowej (odp. zdecydowanie tak +raczej tak) 57,4 68,2 69,6 Dochody rodziny własnej na tle innych rodzin (odp. mniej więcej podobne + wyższe) 57,5 30,6 69,1 Ocena dochodów rodziny w stosunku do potrzeb (odp. na miarę potrzeb + powyżej potrzeb) 20,9 47,5 53,9
Deprywacja materialna i kulturalna Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy w P. gospodarstwie domowym były takie problemy finansowe, że nie starczało na: LSS I (2005) LSS II (2009) LSS III (2014) Żywność 28,9 19,4 10,3 Odzież - 19,6 14,9 Opłaty za mieszkanie prąd i inne 30,8 17,7 11,0 Zaspokojenie potrzeb kulturalnych (prasa, książki, kino) 33,8 28,8 22,9 Wypoczynek, urlop 48,1 45,2 37,7 Leczenie, lekarstwa 10 28,1 13,3 Kształcenie, podręczniki szkolne 16,8 19,0 9,7
Ocena zadowolenia z pracy (%) (LSS III) 45,0 40,0 37,6 40,7 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 13,4 10,0 6,5 5,0 1,2,6 0,0 Bardzo zadowolony Raczej zadowolony Ani zadowolony, ani niezadowolony Raczej niezadowolony Bardzo niezadowolony Trudno powiedzieć
Samoocena stanu zdrowia Ocena stanu zdrowia LSS II (2009) Ogólna ocena zdrowia LSS III (2014)* Ocena zdrowia przez pryzmat dolegliwości Bardzo dobre 17,2 42,2 Dobre 37,1 31,1 Takie sobie 31,9 15,4 Złe 9,7 10,4 Bardzo złe 4,2 1,0
Samoocena położenia społecznego 60,0% 50,0% 42,7% 54,5% 48,6% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 14,1% 30,8% 25,3% 24,3% 19,2% 11,1% 13,6% 1,4% 5,1% 5,9% 1,6% 2,1% 0,0% LSS I LSS II LSS III 1 2 3 4 5
Formy aktywności obywatelskiej (LSS III) Referenda, głosowania 70,9 Zebrania, dyskusje publiczne 46,8 Specjalne komitety do rozwiązywania konkretnych spraw Organizacje społeczne, stowarzyszenia 18,0 26,1 Partie polityczne Związki zawodowe Osobisty kontakt z przedstawicielami władz lokalnych Listy, petycje itd. Środki masowego przekazu Inne 9,3 10,7 34,0 40,9 28,5 13,8
Opinie na temat zaangażowania mieszkańców w problemy lokalne (LSS III) w ogóle się nie angażują 1 2 13,2 17,7 3 33,7 4 15,9 angażują się w bardzo dużym stopniu 5 5,8 nie wiem 13,7
Tożsamość lubuska Jak silnie czuje się P. związany/a? Silnie związany LSS II (2009) LSS III (2014) Słabo związany Wcale nie związany Silnie związany Słabo związany Wcale nie związany Z Europą 45,3 40,1 10,4 64,5 30,5 2,8 Z Polską 89,1 9,2 1,2 85,7 13,2 0,5 Z województwem lubuskim Z miejscowością, w której mieszka 79,4 17,0 3,1 81,8 16,9 0,7 83,2 13,2 2,8 84,6 14,0 0,7
Co znaczy być Lubuszaninem? (LSS III) Mieszkać, pracować, uczyć się, żyć w lubuskiem 38,6 Urodzić się tu, wychowywać się, pochodzić 7,7 Być członkiem swojej małej ojczyzny - identyfikować się z regionem, województwem, miejscowością, odczuwać lokalny patriotyzm 18,2 Żyć bliżej Europy, Zachodu, Niemiec 2,3 Zupełnie nic nie znaczy 7,7 Trudno powiedzieć, nie wiem 13,1 Inne 7,5
Co wyróżnia województwo lubuskie? (LSS III) Walory przyrodnicze (lasy, jeziora, zieleń, krajobrazy, grzyby), winnice Położenie blisko granicy Bezrobocie, ubóstwo, brak perspektyw Atrakcyjne miasta, zabytki, elementy architektury (zamki, rynki, pomniki) Imprezy kulturalno rozrywkowe (winobranie, Woodstock, festiwale) Sukcesy sportowe Trudno powiedzieć, nie wiem Inne (spokój, cisza, ludność napływowa, czysty polski język, brak przemysłu, drogi) 6,9 7,2 3,0 2,3 2,5 0,2 10,2 40,9
Zadowolenie z życia (LSS III) 5 24,6 4 40,7 3 23,9 2 7,6 1 3,2 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0
Obszary, na których poprawę wpłynęły środki unijne (LSS III) możliwość znalezienia pracy przez mieszkańców możliwość zmiany/podniesienie kwalifikacji zawodowych w miejscowości poziom zamożności mieszkańców w miejscowości rozwój przedsiębiorczości w miejscowości aktywność osób starszych w miejscowości 25,8 34,8 19,8 35,7 20,1 rozwój infrastruktury drogowej w miejscowości rozwój infrastruktury (powstanie budynków, remont budynków) w miejscowości rozwój infrastruktury komunalnej (wodociągi i kanalizacja) w miejscowości rozwój infrastruktury sportowej w miejscowości 80,2 75,4 75,1 75,6 inne wymiary życia mieszkańców w miejscowości 21,8
Obszary, w jakie inwestuje się środki unijne (LSS III) Poprawa lub budowa infrastruktury drogowej 27,6 Przestrzeń publiczna: renowacja budynków, chodników, zabytków (rynek, port, deptak ) 21,9 Poprawa lub budowa infrastruktury mediów (kanalizacja, gazyfikacja) Inwestycje służące ochronie środowiska i rolnictwu (oczyszczalnie ścieków, wodociągi, 4,9 4,4 Inwestycje służące rekreacji -place zabaw, parki, siłownie na świeżym powietrzu, ścieki 17,9 Kultura, oświata, nauka, szkolenia (biblioteki, świetlice, imprezy kulturalne, Inne (ogólnie infrastruktura, ośrodki zdrowia, przedsiębiorstwa, instytucje) 12,7 10,9
Wskaźniki patriotyzmu dla całej próby w LSS/2005/2009/2014 Rząd powinien pomagać mniejszościom narodowym w zachowaniu ich zwyczajów i tradycji Lepiej jest dla kraju, gdy grupy dostosują się i upodobnią do reszty społeczeństwa Imigranci z innych krajów odbierają pracę osobom urodzonym w Polsce Imigranci z innych krajów ulepszają polskie społeczeństwo przynosząc ze sobą nowe idee i zwyczaje LSS I 2005 LSS II 2009 LSS III 2014 68,4 69,0 65,3 36,4 35,4 54,9 48,4 45,5 40,6 28,6 33,6 39,7
Podsumowanie Programowanie i monitorowanie polityki rozwoju powinno opierać się o zagregowane dane pochodzące z wielu źródeł, w tym z badań socjologicznych prowadzonych w taki sposób, by możliwe były ekwiwalentne porównania do innych regionów; Badania standardu życia i jakości życia winny być prowadzone cyklicznie oraz uwzględniać możliwie najwięcej wymiarów i obszarów funkcjonowania gospodarstw domowych i jednostek; Znajomość specyfiki zasobów ludzkich (w wymiarze ekonomicznym, kulturowym, tożsamościowym, zdrowotnym, osobowościowym) jest najlepszym narzędziem do konstruowania spójnej strategii rozwoju społecznego
Kontakt Dr Krzysztof Lisowski k.lisowski@is.uz.zgora.pl Dr Dorota Szaban d.szaban@is.uz.zgora.pl