dr Adam Salomon Katedra Transportu i Logistyki Wydział Nawigacyjny Uniwersytet Morski w Gdyni Spedycja wykład 03 dla 6 sem. TiL (stacjonarne i niestacjonarne)
SPEDYCJA program wykładu 03. Organizacja procesów spedycyjnych i dokumentacja transportowo-spedycyjna. Definiowanie i opis faz procesu spedycyjnego. Dokumenty wykorzystywane w procesach transportowo-spedycyjnych. Dokumenty dotyczące bezpośrednio zorganizowania transportu ładunku. Dokumenty stanowiące potwierdzenie oddania lub przyjęcia ładunku do przewozu. Dokumenty o charakterze informacyjnym, zaświadczeniowym i rozliczeniowym. Dokumenty ubezpieczeniowo-szkodowe. Dokumenty FIATA. Dokumenty elektroniczne Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 2
Fazy przebiegu procesu spedycyjnego 1. koncepcyjne przygotowanie procesu przemieszczenia 2. przygotowanie ładunku do przewozu (dodatkowo) 3. organizacja procesu przemieszczenia 4. fizyczne przemieszczenie ładunku (dodatkowo) 5. obsługa procesu od strony prawno-finansowej 6. analiza kosztów i ocena przebiegu procesu spedycyjnego Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 3
Dokumenty wykorzystywane w procesach transportowo-spedycyjnych Dokument to przedmiot materialny, zazwyczaj funkcjonujący jako pisemne oświadczenie, w sposób mniej lub bardziej formalny potwierdzający lub opisujący prawidłowość jakiegoś faktu, zdarzenia czy relacji (np. nabycia lub zbycia praw własności). Wykorzystywane rodzaje dokumentów w transporcie (w tym śródlądowym) wynikają przede wszystkim ze stosowanych uregulowań prawnych (konwencje, ustawy, rozporządzenia) oraz woli podmiotów chcących w formie pisemnej utrwalić dane zdarzenie, czynność czy stan. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 4
Dokumenty dotyczące bezpośrednio zorganizowania transportu ładunku (1) Do grupy tej należą zlecenia, dyspozycje i instrukcje wydane przez spedytora przy organizacji przesłania ładunku, np. w celu sprowadzenia ładunku do portu czy terminalu, dokonania przeładunku, magazynowania, manipulacji, dokonania odprawy celnej, itp. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 5
Dokumenty dotyczące bezpośrednio zorganizowania transportu ładunku 1. Zlecenie spedycyjne; 2. Instrukcja wysyłkowa; 3. Zlecenie złożenia/podjęcia kontenera; 4. Atest Pakowania Kontenera; 5. Kontenerowy dokument przewozu; 6. Container Interchange Receipt; 7. Zlecenie A/C; 8. Zlecenie B; 9. Wniosek o przyjęcie zabezpieczenia generalnego/ryczałtowego; 10. Jednolity Dokument Administracyjny SAD/SAD BIS; 11. Deklaracja Wartości Celnej; 12. Zgłoszenie do CIS; 13. Zgłoszenie do SANEPID; 14. Zgłoszenie do WIS. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 6
Dokumenty stanowiące potwierdzenie oddania lub przyjęcia ładunku do przewozu 1. Kwit Sternika (Mate s Receipt); 2. Konosament morski; 3. Pokwitowanie poczty statkowej; 4. List gwarancyjny (rewers); 5. Międzynarodowy Samochodowy List Przewozowy CMR; 6. Międzynarodowy Kolejowy List Przewozowy CIM; 7. Karnet ATA; 8. Karnet TIR. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 7
Dokumenty o charakterze informacyjnym, zaświadczeniowym i rozliczeniowym 1. Specyfikacja towarowa; 2. Świadectwo pochodzenia; 3. Świadectwo przewozowe EUR1 i EUR2; 4. Awiz wysyłkowy; 5. Zaświadczenie transportowe dla środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego; 6. Time Sheet i Statement of Facts; 7. Akredytywa dokumentowa; 8. Weksel trasowany. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 8
Dokumenty ubezpieczeniowo-szkodowe 1. Wniosek ubezpieczeniowy; 2. Polisa i certyfikat ubezpieczeniowy; 3. Dziennik ubezpieczeń; 4. List regresowy. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 9
Zlecenie spedycyjne (1) Główna działalność usługowa spedytora rozpoczyna się w momencie otrzymania przez niego od zleceniodawcy zlecenia spedycyjnego, które jest podstawowym dokumentem spedycyjnym. Zlecenie spedycyjne jest określeniem konkretnych terminów i partii towarów powierzonych spedytorowi do obsługi albo w ramach ogólnej umowy spedycji, albo z braku takowej zlecenie spedycyjne pełni funkcje umowy spedycji. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 10
Elementy zlecenia spedycyjnego 1. Oznaczenie zleceniobiorcy i zleceniodawcy 2. Numer zlecenia, data zlecenia, miejsce wystawienia 3. Data i godzina załadunku / rozładunku 4. Miejsce załadunku i miejsce rozładunku 5. Waga ładunku 6. Uwagi do zleceniobiorcy 7. Rodzaj ładunku, forma opakowania, ilość 8. Uzgodniona stawka netto w PLN za przewóz oraz termin płatności 9. Oznaczenie kierowcy podejmującego ładunek 10. Numery rejestracyjne pojazdu, czasami wymagany telefon kontaktowy 11. Wymagania dotyczące rodzaju środka transportu wraz z ewentualnymi zabezpieczeniami jak pasy ściągające, kątowniki, podkładki itp. 12. Zasady realizacji zlecenia Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 11
Zlecenie spedycyjne (2) 1. Zlecenie spedycyjne jest dokumentem na podstawie którego spedytor wykonuje zleconą mu przez zleceniodawcę czynność spedycyjną. 2. Zlecenie powinno określać: (zakres zleconej usługi, rodzaj i właściwości przesyłki, znak i nr poszczególnych sztuk, liczbę, ciężar, wymiary i inne dane towaru, dokumenty potrzebne do prawidłowego wykonania zlecenia). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 12
Zlecenie spedycyjne (3) Zawartość informacji w zleceniu spedycyjnym ma zasadnicze znaczenie dla określenia osoby odpowiedzialnej za prawidłowy przebieg procesu spedycyjnego, a wszelkie nieprawidłowości, nieprawdziwość informacji, jej brak czy niedokładność obciążają skutkami prawnymi zleceniodawcę. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 13
Zlecenie spedycyjne (4) Zlecenia spedycyjne, które najczęściej mają formę specjalnych formularzy, możemy podzielić na: zlecenia zasadnicze, zlecenia uzupełniające, zlecenia generalne oraz zlecenia cząstkowe. Zlecenie zasadnicze zawiera wszystkie informacje, które są niezbędne spedytorowi do prawidłowego zorganizowania procesu przemieszczenia towaru od pierwszego nadawcy do ostatniego odbiorcy. Zostaje ono przesłane spedytorowi przez zleceniodawcę natychmiast po podpisaniu kontraktu. Zlecenie uzupełniające jest uzupełnieniem zlecenia zasadniczego i zawiera wszystkie zmiany i uzupełnienia, które mogły powstać podczas realizacji kontraktu. Zmiany te mogą być następstwem poprawienia starych ustaleń lub uzyskania dodatkowych informacji, które wcześniej nie były znane. Zlecenie generalne jest kompleksowym zleceniem zorganizowania przez spedytora całego procesu spedycyjnego, dostarczenia przesyłki w relacji dom-dom. Zlecenie cząstkowe jest zleceniem zorganizowania przez spedytora tylko niektórych czynności spedycyjnych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 14
Zlecenie spedycyjne (5) Spedytor do prawidłowego przeprowadzenia usługi spedycyjnej, powinien otrzymać zlecenie spedycyjne: 1. w transporcie morskim nie później niż na 14 dni przed terminem załadunku na statek dla przewozu w obrębie Morza Bałtyckiego i Morza Północnego; 2. w transporcie morskim nie później niż na 21 dni przed terminem załadunku na statek dla przewozu w obrębie pozostałych akwenów; 3. przy przewozie ładunków pozostałymi gałęziami transportu (oprócz transportu morskiego) nie później niż na 10 dni przed terminem gotowości towaru do wysyłki lub udzielenia dostawcy instrukcji wysyłkowej bez względu na zasięg przewozu. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 15
Zlecenie spedycyjne (6) Wypełniając zlecenie spedycyjne należy przestrzegać pewnych podstawowych reguł: 1. Zlecenie spedycyjne należy wypełniać czytelnie i jednoznacznie (wszelkie skreślenia dyskwalifikują dokument). 2. Wszystkie zapisy powinny mieścić się w przeznaczonych do tego polach. 3. Uwagi lub polecenia, które są uzupełnieniem zlecenia (np. dodatkowe klauzule) oraz informacje, które przekraczają pola poszczególnych rubryk należy umieścić na osobnym załączniku lub ewentualnie na odwrocie zlecenia zasadniczego. Muszą one być podpisane przez osobę do tego upoważnioną. 4. Liczba sporządzanych egzemplarzy zlecenia spedycyjnego zależy od planowanego do użycia środka transportu i kierunku, w eksporcie i/lub imporcie drogą morską 3 egzemplarze, w eksporcie drogą lądową 4 egzemplarze, w imporcie drogą lądową 3 lub 4 egzemplarze. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 16
Zlecenie spedycyjne przykładowy blankiet Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 17
Instrukcja wysyłkowa 1. Jest opracowywana przez spedytora po otrzymaniu i przyjęciu zlecenia spedycyjnego. 2. Jest ona przeznaczona dla dostawcy i zawiera konkretne informacje na temat przygotowania towaru do wysyłki, zawierania umów z przewoźnikami krajowymi, doboru najkorzystniejszej trasy przewozu do portu lub stacji granicznej itp. 3. Do instrukcji wysyłkowej bywa dołączony wzorcowy list przewozowy oraz wzór zgłoszenia celnego. 4. Dostawca pokrywa wszelkie szkody, jakie mogą wyniknąć z nieprzestrzegania wymogów instrukcji. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 18
Instrukcja wysyłkowa (blankiet) Instrukcja wysyłkowa nr./. Spedytor Nazwa Adres Dane kontaktowe Rodzaj transportu: Dostawca krajowy adresat: Termin dostawy: Miejscowość, data: Odbiorca Nazwa Adres Dane kontaktowe Kraj przeznaczenia: Miejsce przeznaczenia: Port przeznaczenia L.p. Nazwa towaru Liczba Rodzaj opakowania Oznakowanie Ciężar netto Ciężar brutto Kubatura Uwagi: Data i miejsce: Podpis Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 19
Kwit sternika (wypełniony dokument) Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 20
Kwit sternika (1/3) 1. Stwierdza przyjęcie i załadowanie towaru na pokład barki/statku, podpisywany przez oficera nadzorującego załadunek i wydawany załadowcy. 2. Zawiera dane dotyczące rodzaju i ilości załadowanego towaru, nazwę barki/statku, port załadunku, i port przeznaczenia, datę zakończenia załadunku. 3. Może zawierać zastrzeżenia odnośnie stanu towaru lub opakowania, które przenoszone są do konosamentu, wydawanego w zamian za kwit sternika. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 21
Kwit sternika (2/3) 1. Kwit sternika zawierający zastrzeżenia nazywany jest brudnym, a nie zawierający zastrzeżeń czystym kwitem sternika. 2. Mimo uzyskania brudnego kwitu sternika można uzyskać czysty konosament pod warunkiem wystawienia przez załadowcę listu gwarancyjnego. 3. Kwit sternika jest dla załadowcy dowodem, że towar został załadowany na statek i od tego momentu odpowiedzialność za towar ponosi przewoźnik. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 22
Kwit sternika (3/3) 1. W transakcji na warunkach FOB może być wystarczającym dokumentem do uzyskania zapłaty. 2. W przypadku załadunku towaru z nabrzeża na statki liniowe, gdy towar przechodzi przez składy portowe wystawiany jest kwit dokowy. 3. Jest on dowodem przyjęcia towaru do załadunku i poza tym pełni takie same funkcje jak kwit sternika. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 23
Kwit dokowy Jest to dokument wystawiany przez przedsiębiorstwo okrętowe lub transportowo-spedycyjne. Potwierdza on przyjęcie towaru, dostarczonego przez załadowcę do składu (magazynu) portowego, w celu załadowania go na statek. Załadowca otrzymuje taki dokument zazwyczaj wtedy, kiedy przewidziany jest przewóz towaru statkiem żeglugi liniowej, który wypływa z portu w określonym dniu, niekoniecznie wówczas, gdy dany towar (drobnica) zostanie dostarczony do portu załadowania. Na podstawie kwitu dokowego wystawiany jest inny dokument - konosament na towary przyjęte do załadunku. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 24
Kwit przesyłkowy W miejsce konosamentu przy drobnych i małowartościowych przesyłkach jest wystawiany często kwit przesyłkowy. Jest to pokwitowanie przyjęcia przesyłki do przewozu wystawiane przez armatora. Kwit ten jest dokumentem niezbywalnym i występuje najczęściej przy przewozach na małe odległości, głównie w żegludze przybrzeżnej, a także przy drobnych przesyłkach w żegludze oceanicznej. Przewóz tego rodzaju przesyłek jest tańszy niż przewóz z zastosowaniem konosamentu, gdyż dla przesyłek konosamentowych są przewidywane określone frachty minimalne. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 25
Konosament (blankiet) Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 26
Konosament żeglugi śródlądowej (1) Jest podstawowym dokumentem w transporcie środlądowym jest to dokument przewozowy. Funkcje konosamentu: 1) jest potwierdzeniem przyjęcia ładunku do przewozu; 2) jest papierem towarowym uprawniającym do dysponowania ładunkiem; 3) stwierdza zawarcie umowy o przewóz i jej warunki. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 27
Rodzaje konosamentów (1) - ze względu na rodzaj żeglugi Konosament liniowy wystawiany dla przewozów w warunkach zapewnianych przez żeglugi okrętowe, utrzymujące stałe połączenie w określonych relacjach. Zawierają bardzo rozbudowaną treść, gdyż armator zamieszcza (na odwrocie) szczegółowe warunki przewozu. Konosament czarterowy stosowany w żegludze nieregularnej, wystawiane są w oparciu o oddzielną umowę o przewóz zwaną czarterem. Mają stosunkowo nieskomplikowaną treść, ponieważ stosuje się do nich w całej rozciągłości warunki charteru, które dla uniknięcia nieporozumienia powinny być do takiego konosamentu dołączone. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 28
Rodzaje konosamentów (2) ze względu na sposób przyjęcia towarów do przewozu Konosament na towary załadowane (on board lub shipped), który jest pokwitowaniem przyjęcia towaru do przewozu na określony statek/barkę. Konosament na towary przyjęte do załadunku (received for shipment) stwierdzający przyjęcie towaru przez przewoźnika w celu późniejszego załadowania na statek. Uważa się, że ma być on załadowany na pierwszy odchodzący w danym kierunku statek. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 29
Rodzaje konosamentów (3) ze względu na możliwość przenoszenia tytułu własności do towaru Konosament imienny podaje nazwę odbiorcy tylko on może odebrać towar w porcie przeznaczenia. Konosament imienny może być przeniesiony na osoby trzecie w drodze cesji, chociaż w praktyce bywają odstępowane nieprawidłowo w drodze indosu. Konosament na zlecenie przenoszony w drodze indosu. Konosament na okaziciela przenoszony poprzez wręczenie. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 30
Rodzaje konosamentów (4) ze względu na klauzule restrykcyjne Czysty (clean) nie zawiera klauzul stwierdzających wadliwy stan towaru lub opakowania. Brudny (dirty) zawiera klauzule restrykcyjne stwierdzające zły stan towaru lub opakowania. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 31
Konosament czysty/brudny* Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 32
Rodzaje konosamentów (5) ze względu na organizację przewozu Zwykły przewóz odbywa się jednym statkiem. Przeładunkowy przewóz odbywa się z przeładunkiem z tym, że armator zobowiązuje się przeładować towar na swój koszt. Bezpośredni następuje zmiana przewoźnika, także w sytuacji, gdy zmiana ta wiąże się z wykorzystaniem innej gałęzi transportu. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 33
Rodzaje konosamentów (6) inne konosamenty Konosament spedytorski wydawany przez spedytora oddającego towar do przewozu - ma szczególne zastosowanie przy przewozach kontenerowych; ujednoliconą formą tego dokumentu jest konosament spedytorski FIATA. Konosament skrócony stosowany w przypadku regularnych przewozów na określonych liniach lub przez armatorów stale współpracujących. Konosament celny - odpis konosamentu składany w urzędzie celnym dla potrzeb odprawy celnej. Konosament opcyjny - na jego podstawie odbiorca towaru ma możliwość wyboru portu wyładunku, który nie jest z góry wskazany. Konosament zbiorowy wystawiany dla kilku przesyłek, przeznaczonych dla różnych odbiorców. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 34
Konosament charakterystyka (1) Konosament wystawiany jest w dowolnej liczbie oryginałów i dowolnej liczbie kopii (full set of B/L). Oryginały oznaczone są pieczęcią original a kopie copy not negotiable. Najczęściej konosament jest wystawiany w trzech oryginałach. Do odbioru w porcie przeznaczenia wystarczy jeden egzemplarz oryginalny i w tym momencie pozostałe egzemplarze tracą moc. Zazwyczaj jednak kupujący uzależnia zapłatę za towar od przedłożenia kompletu oryginałów. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 35
Konosament charakterystyka (2) Konosamenty wystawiane są najczęściej w języku angielskim, ze względu na to, że konosament jest dokumentem przenośnym i zbywalnym, umożliwia wygodne operacje w handlu zagranicznym, zwłaszcza sprawę odsprzedaży i przekazywania towaru następnym nabywcom. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 36
Konosament wystawiony w języku rosyjskim: Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 37
Konosament w żegludze śródlądowej: W żegludze śródlądowej stosowany jest konosament żeglugi śródlądowej. Jest to dokument stwierdzający przyjęcie towaru do przewozu na wskazanych w nim warunkach. Może być dokumentem zbywalnym jak i niezbywalnym. Wystawiany jest w jednym oryginalnym egzemplarzu i dowolnej ilości kopii. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 38
Międzynarodowy Kolejowy List Przewozowy CIM (wypełniony dokument) Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 39
Międzynarodowy Kolejowy List Przewozowy CIM (1) Jest dokumentem stwierdzającym zawarcie z koleją umowy o przewóz na podstawie COTiF (Międzynarodowej Konwencji o Przewozie Towarów Kolejami). Umowę uważa się za zawartą w chwili przyjęcia przez kolej przesyłki i umieszczenia stempla datownika stacji nadania na liście przewozowym. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 40
Międzynarodowy Kolejowy List Przewozowy CIM (2) Dokument CIM składa się z 5 egzemplarzy: oryginał przeznaczony jest dla odbiorcy przesyłki; ceduła przewozowa towarzyszy przesyłce i przeznaczona jest dla stacji przeznaczenia; poświadczenie odbioru towarzyszy przesyłce do stacji przeznaczenia i stanowi dokument rozliczeniowy miedzy zarządami kolei biorących udział w przewozie; wtórnik przeznaczony jest dla nadawcy przesyłki; poświadczenie nadania przeznaczone jest dla stacji nadania. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 41
Międzynarodowy Kolejowy List Przewozowy CIM (3) List CIM wystawia nadawca w języku kraju nadania z tłumaczeniem na jeden z trzech języków: włoski, francuski lub niemiecki. Kolejowe listy przewozowe są dokumentami imiennymi, niezbywalnymi i nieprzenośnymi. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 42
Międzynarodowy Kolejowy List Przewozowy SMGS (1) Stosowany jest obecnie w komunikacji kolejowej z krajami byłego ZSRR, Mongolią i krajami socjalistycznymi Dalekiego Wschodu. Komplet listu SMGS składa się z: 1) Oryginału dla odbiorcy przesyłki; 2) Ceduły dla stacji przeznaczenia; 3) Grzbietu ceduły dla stacji nadania; 4) Wtórnika dla nadawcy; 5) Dodatkowej ceduły dla celów statystycznych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 43
Międzynarodowy Kolejowy List Przewozowy SMGS (2) List przewozowy SMGS wypełnia nadawca w języku kraju nadania oraz w niemieckim lub rosyjskim. Kolejowe listy przewozowe są dokumentami imiennymi, niezbywalnymi i nieprzenośnymi. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 44
Międzynarodowy Samochodowy List Przewozowy CMR (blankiet) Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 45
Międzynarodowy Samochodowy List Przewozowy CMR (1) Stwierdza fakt zawarcia umowy o przewóz. Jest zobowiązaniem przewoźnika do dostarczenia przyjętej przesyłki wymienionemu w liście odbiorcy w określonym miejscu i czasie. Obowiązki i uprawnienia stron regulowane są postanowieniami Konwencji o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów CMR. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 46
Międzynarodowy Samochodowy List Przewozowy CMR (2) List CMR składa się z 4 egzemplarzy: dla nadawcy, odbiorcy, przewoźnika i dla kontroli. Trzy pierwsze egzemplarze są oryginałami a czwarty to kopia. List CMR wystawia nadawca najczęściej w języku angielskim. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 47
Karnet TIR (1) Jest to dokument wprowadzony w myśl postanowień Konwencji Celnej TIR. Według tej konwencji odprawa celna odbywa się dwukrotnie: w kraju załadunku i w kraju przeznaczenia. Na poszczególnych granicach sprawdzane są jedynie plomby celne. Konstrukcja nadwozia musi być taka, aby umożliwiała nałożenie plomb celnych. Karnet TIR składa się z manifestu (czyli spisu towarów) i z kopii (które pozostają na poszczególnych granicach celnych). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 48
Karnet TIR (2) Koordynacją przewozów w oparciu o Konwencję TIR w skali międzynarodowej zajmuje się Międzynarodowa Unia Drogowa IRU, a w Polsce Krajowe Zrzeszenie Przewoźników Drogowych; są one odpowiedzialne wobec władz celnych za naruszenie przepisów celnych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 49
Międzynarodowy Lotniczy List Przewozowy AWB (1) Stwierdza zawarcie umowy o przewóz w transporcie lotniczym. Jest zobowiązaniem przewoźnika do dostarczenia przyjętej przesyłki wymienionemu w liście odbiorcy. Sporządzany jest na formularzu sporządzanym przez IATA (Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Lotniczych). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 50
Międzynarodowy Lotniczy List Przewozowy AWB (2) Składa się z 3 oryginałów i 6 kopii. Oryginały przeznaczone są dla nadawcy, przewoźnika i odbiorcy, kopie dla portów lotniczych. List ten jest wystawiany przez przewoźnika w języku angielskim. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 51
Międzynarodowy Żeglugowy List Przewozowy lub Konosament Żeglugi Śródlądowej Dokumentem stwierdzającym zawarcie umowy o przewóz i przyjęcie towaru do przewozu jest w transporcie śródlądowym konosament rzeczny (ang. iniand waterways bili of lading). Jest to dokument zbywalny, podobnie jak konosament morski, i zawiera podstawowe dane dotyczące nadawcy, odbiorcy, dane o ilości i stanie towaru, drodze przewozu. Składa się z oryginału, wtórnika i pięciu kopii. Przedsiębiorstwo żeglugowe zatrzymuje trzy kopie i oryginał. Po jednej kopii otrzymują nadawca i odbiorca towaru. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 52
Polisa ubezpieczeniowa (1) Jest umową pomiędzy ubezpieczającym, czyli płacącym składki, a ubezpieczycielem, czyli Towarzystwem Ubezpieczeniowym. W myśl tej umowy Towarzystwo Ubezpieczeniowe przejmuje ryzyko w zamian za składkę ubezpieczeniową. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 53
Polisa ubezpieczeniowa - rodzaje (1) Polisa jednorazowa inaczej indywidualna lub pojedyncza jest umową ubezpieczeniową na czas trwania określonej podróży. Polisa generalna inaczej bieżąca jest umową ramową, w której ubezpieczający zobowiązuje się do ubezpieczenia wszystkich towaru przewidzianych w polisie a ubezpieczyciel zobowiązuje się przyjmować do ubezpieczenia wszystkie przesyłki na ustalonych warunkach. W związku z tym w polisie generalnej muszą być określone rodzaje i ilości ładunków, które mają być przedmiotem ubezpieczenia, objęte ubezpieczeniem trasy przewozu i rodzaje ryzyk. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 54
Polisa ubezpieczeniowa - rodzaje (2) Polisa generalna może występować w dwóch wariantach: jako polisa odpisowa lub jako polisa obrotowa. Odpisowa charakteryzuje się tym, że ubezpieczający musi z góry zadeklarować przewidywaną sumę ubezpieczenia wszystkich przesyłek wysyłanych i otrzymanych w czasie trwania umowy. W ustalonych terminach ubezpieczający przedstawia wykazy przesyłek zrealizowanych w danym czasie. Sumy odpowiadające wysokości ich ubezpieczenia są stopniowo odpisywane od sumy ogólnej aż do jej wyczerpania. Obrotowa, kiedy ubezpieczający zgłasza towary do ubezpieczenia o pewnej z góry określonej wartości ustalonej odpowiednio do przewidywanych w czasie trwania umowy obrotów. Nie ma obowiązku każdorazowo zgłaszania przesyłek. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 55
Certyfikat asekuracyjny (definicja) Certyfikat asekuracyjny jest zaświadczeniem, że wymieniony w certyfikacie towar objęty jest generalną umową ubezpieczeniową i że w ramach tej umowy został ubezpieczony. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 56
Certyfikat asekuracyjny (1/3) Certyfikat asekuracyjny jest dokumentem, w którym ubezpieczyciel stwierdza, że wszystkie ładunki wysyłającego są objęte umową generalną i że wyszczególniony w certyfikacie ładunek podlega właśnie takiemu ubezpieczeniu. W certyfikacie podane są warunki ubezpieczenia, trasa podróży, rodzaj towaru i wartość podlegająca ubezpieczeniu. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 57
Certyfikat asekuracyjny (2/3) Certyfikat asekuracyjny wystawia się zazwyczaj zamiast polisy ubezpieczeniowej, w przypadku posiadania przez ubezpieczonego (ubezpieczającego) polisy generalnej, odpisowej lub obrotowej, na wszystkie wysyłane przez niego ładunki. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 58
Certyfikat asekuracyjny (3/3) Firma ubezpieczeniowa wystawia certyfikaty na odbiorcę lub na okaziciela. Na żądanie nabywcy (np. przy stosowaniu jako formy płatności akredytywy) zamiast certyfikatu ubezpieczeniowego może być wystawiona polisa pojedyncza, mimo posiadania przez ubezpieczającego polisy generalnej. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 59
Faktura handlowa Faktura handlowa (invoice) jest to rachunek wystawiony przez sprzedającego na towary wydane lub wysłane kupującemu lub za wykonane usługi. Faktura handlowa spełnia następujące funkcje: a) stwierdza fakt wysłania towaru; b) jest podstawą żądania zapłaty; c) dla kupującego jest dowodem nabycia towaru; d) identyfikuje towar; e) służy do załatwienia różnych formalności, np. celnych; f) jest podstawą wzajemnego rozrachunku i obustronnego księgowania. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 60
Faktura handlowa (rodzaje) Rodzaje faktur handlowych: a) Prowizoryczna (proforma) służy do otrzymania częściowej zapłaty za towar np., kiedy ilość lub wartość zostaną ustalone przy odbiorze. b) Ostateczna wystawiana jest w ślad za fakturą prowizoryczną i stanowi ostateczne rozliczenie dostawy. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 61
Faktura handlowa (elementy) 1. nazwa i adres sprzedającego; 2. nazwa i adres kupującego; 3. słowo faktura i numer; 4. dokładne określenie towaru; 5. cena jednostkowa i wartość globalna; 6. sposób zapłaty; 7. ewentualne rabaty i bonifikaty; 8. podpis wystawcy faktury. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 62
Faktura handlowa (wizowanie) W przypadku towarów różnego asortymentu należy do faktury dołączyć specyfikację stanowiącą szczegółowy opis towarów. Przepisy niektórych państw wymagają wizowania faktur. Poprzez wizowanie jednostka handlowa kraju importera stwierdza, że firma wystawiająca fakturę jest jej znana, i że podane w fakturze warunki nie odbiegają od warunków przyjętych na danym rynku. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 63
Faktura proforma Faktura proforma ma układ faktury handlowej z wyraźnym zaznaczeniem proforma. W przeciwieństwie do faktury handlowej nie stwierdza faktu wysłania towaru i nie jest podstawą żądania zapłaty. Może służyć jako oferta lub wysyłana łącznie z ofertą. Może być wymagana przez importera dla uzyskania pozwolenia przywozu, zezwolenia dewizowego bądź przyznania kontyngentu. Podobnie jak faktura handlowa może wymagać wizowania. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 64
Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 65
Faktura konsularna Faktura konsularna wystawiana jest na specjalnych formularzach do nabycia w placówkach handlowych lub konsularnych kraju importującego. Jest bardziej rozbudowana od faktury handlowej, ale w żadnym wypadku jej nie zastępuje. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 66
Faktura celna Faktura celna służy do ustalania wartości celnej. Musi być zgodna z fakturą handlową. Głównym jej celem jest ułatwienie stosowania ceł preferencyjnych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 67
Dokumenty związane z odprawą celną Jednolity Dokument Administracyjny SAD (1) Jest wnioskiem o wszczęcie postępowania celnego. Składa się z: 1) W przypadku zgłaszania towarów klasyfikowanych według jednego kodu Taryfy Celnej PCN, pochodzących z jednego kraju, objętych jedną stawką podatkową. Na jednym formularzu SAD zawierającym 9 kart numerowanych 1, 1A, 2-8 lub na formularzu zawierającym 4 karty 1/6, 2/7, 3/8, 4/5. 2) W przypadku towarów klasyfikowanych według więcej niż jednego kodu Taryfy Celnej lub pochodzących z więcej niż jednego kraju, objętych więcej niż jedna stawka celna lub podatkową. Na formularzu SAD oraz formularzu uzupełniającym SAD BIS zawierającym odpowiednio 9 lub 4 karty. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 68
Dokumenty związane z odprawą celną Jednolity Dokument Administracyjny SAD (2) Do wniosku SAD należy dołączyć: 1) oryginał faktury handlowej; 2) dokument stwierdzający pochodzenie towaru; 3) specyfikację towarową, jeżeli tej funkcji nie spełnia faktura; 4) deklarację wartości celnej; 5) dokument przewozowy; 6) pozwolenie przywozu lub wywozu; 7) zaświadczenie o nadaniu podmiotowi dokonującemu obrotu z zagranicą numeru ewidencyjnego REGON; 8) zaświadczenia Urzędu Skarbowego o wydaniu banderoli podatkowych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 69
Procedury celne Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 70
Dokumenty związane z odprawą celną Karnet ATA Karnet ATA jest to międzynarodowy dokument odprawy celnej czasowej, czyli kiedy towar będzie powtórnie przywieziony do kraju, np. eksponaty na targi i wystawy międzynarodowe, instrumenty muzyczne, sprzęt filmowy itp. Karnet ATA eliminuje całą procedurę związaną z wypełnianiem wniosku SAD. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 71
Dokumenty związane z odprawą celną Świadectwo Pochodzenia (1) Świadectwo Pochodzenia jest dokumentem stwierdzającym, że towar został wyprodukowany w kraju, który świadectwo wydał. Dokument ten służy głównie do ustalenia przez władze celne kraju importera, czy towar pochodzi z kraju, któremu przyznano możliwość korzystania z ulgowych stawek celnych. Czasami ma on na celu uniemożliwienie reeksportu lub kontrole kontyngentów. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 72
Dokumenty związane z odprawą celną Świadectwo Pochodzenia (2) Wydają je uprawnione instytucje w kraju eksportera. W Polsce można je uzyskać w Krajowej Izbie Gospodarczej lub w Urzędzie Celnym. Zwykłe Świadectwo Pochodzenia ma zastosowanie w obrocie z krajami i regionami, do których Polska nie stosuje preferencji celnych. Zwykłe Świadectwo Pochodzenia powinno być sporządzane w języku angielskim, francuskim lub w języku kraju pochodzenia. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 73
Dokumenty związane z odprawą celną Świadectwo Pochodzenia (FORM A) Świadectwo Pochodzenia FORM A wymagane jest przy stosowaniu preferencyjnych stawek celnych w ramach systemu Preferencji na Rzecz Krajów Słabo Rozwiniętych. Celem tego systemu jest pomoc krajom słabo rozwiniętym, poprzez stosowanie obniżonych stawek celnych lub cła zerowego. Dokument musi być wypełniony pismem maszynowym/komputerowym i nie może zawierać poprawek. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 74
Dokumenty związane z odprawą celną Świadectwo Przewozowe EUR-1 Świadectwo Przewozowe EUR-1 wymagane jest przy dokonaniu wymiany handlowej towarów, których łączna wartość przekracza 6000 euro z krajami Unii Europejskiej. Deklaracja na fakturze może być sporządzona w dwóch sytuacjach: 1. kiedy władze celne wydadzą specjalne upoważnienie eksporterowi dokonującemu częstych odpraw celnych; 2. w każdym przypadku, jeśli łączna wartość towarów nie przekracza 6000 euro. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 75
Ship s mail, ship s bag poczta statkowa Są to dokumenty związane z ładunkiem. Kapitan podpisuje ilość odebranych kopert. Agent w porcie zabiera i rozdziela pocztę. Przesyłki kapitańskie wydaje Agent właścicielom w zamian za oryginał Delivery Order. Klauzula na pieczątce Agenta As agent only zabezpiecza agencję przed roszczeniem ładunkowym, gdy podpisuje Konosament jako reprezentant Armatora czy czarterującego. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 76
Świadectwo pochodzenia towaru (1/6) Najczęściej wymaganym przez władze celne poszczególnych krajów dokumentem jest świadectwo pochodzenia (ang. certificate of origin). Dokument ten jest wymagany w obrotach handlowych z wieloma państwami ze względu na występujące w nich zróżnicowanie taryf celnych w zależności od kraju, z którego towar pochodzi. Świadectwo pochodzenia wystawia z reguły odpowiednia instytucja w kraju pochodzenia towaru, w Polsce Krajowa Izba Gospodarcza. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 77
Świadectwo pochodzenia towaru (2/6) W obrotach międzynarodowych przyjęła się praktyka, że nawet towary eksportowane nie pochodzące z kraju eksportu mogą uzyskać w nim świadectwo pochodzenia, o ile w kraju eksportera poddano je przeróbce lub obróbce, co w znacznym stopniu zmieniło ich charakter lub zwiększyło ich wartość o więcej niż 50%. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 78
Świadectwo pochodzenia towaru (3/6) Ponadto zdarzają się przypadki, że wydaje się świadectwa pochodzenia na towary, o których nie wiadomo, czy na pewno pochodzą z kraju eksportującego, ale od dłuższego czasu znajdowały się w obrocie wewnętrznym tego kraju. Świadectwa takie powinny zawierać odpowiednią uwagę na ten temat. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 79
Świadectwo pochodzenia towaru (4/6) Świadectwo pochodzenia powinno dotyczyć tylko jednej partii towaru, o której wiadomo, że będzie wysłana jednocześnie, w całości i że całość wysyłki będzie poddana odprawie celnej w kraju importera. Niektóre kraje żądają wystawienia tego dokumentu na ich własnych blankietach. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 80
Świadectwo pochodzenia towaru (5/6) Ściśle określone zasady dotyczące ustalania pochodzenia towaru są stosowane w krajach Unii Europejskiej. W momencie wejścia w życie (1.03.1992 r.) Umowy przejściowej dotyczącej handlu i spraw związanych z handlem między Rzeczpospolitą Polską i Europejską Wspólnotą Gospodarczą został wprowadzony obowiązek stosowania określonego odrębnego świadectwa pochodzenia (Rozporządzenie Rady Ministrów z 25.11.1992 r.). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 81
Świadectwo pochodzenia towaru (6/6) Podstawę do uznania towaru za pochodzący z danego kraju stanowi stopień jego przetworzenia w kraju eksportu, przy czym udział przerobu nie może być mniejszy niż 45% nawet w przypadku, gdy eksportowany towar uwidoczniony jest w innej pozycji taryfy celnej niż towar przetworzony w kraju eksportera, a pochodzący z kraju trzeciego. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 82
Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 83 Świadectwo pochodzenia towaru (blankiet)
Świadectwo pochodzenia towaru (przykład rzeczywisty) Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 84
Cennik usług legalizacyjnych związanych z wystawianiem świadectw potwierdzających niepreferencyjne pochodzenie towarów (2018) Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 85
Świadectwo antydumpingowe (1/3) Władze celne niektórych krajów domagają się w przypadku wielu towarów przedłożenia świadectwa antydumpingowego przy ich przywozie (ang. non-dumping certificate). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 86
Świadectwo antydumpingowe (2/3) Jest to dokument zawierający z reguły stwierdzenie, że wartość fakturowa towaru pokrywa się z rzeczywistą wartością rynkową tego towaru i że udzielone opusty (rabaty, skonta itp.) nie są wyższe od opustów stosowanych normalnie w przypadku takich samych towarów sprzedawanych na rynku krajowym eksportera. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 87
Świadectwo antydumpingowe (3/3) Świadectwa antydumpingowe wymagane są przeważnie w krajach afrykańskich i amerykańskich. Dokumentem spełniającym wymogi świadectwa pochodzenia i świadectwa antydumpingowego jest omówiona wyżej faktura konsularna. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 88
Świadectwo próbobrania (1/4) W przypadku gdy wysokość pobieranego cła zależy od rodzaju składników zawartych w towarze, konieczne jest uzyskanie przed odprawą celną świadectwa próbobrania (ang. certificate of supervision). Świadectwo próbobrania jest to dokument, który należy uzyskać przed odprawą celną, jeżeli wysokość pobieranego cła jest uzależniona od rodzaju składników zawartych w transportowanym towarze. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 89
Świadectwo próbobrania (2/4) Pozwala na ustalenie wartości towaru. O świadectwo powinien ubiegać się eksporter. Wystawiane jest przez upoważnione laboratorium. W świadectwie zostają określone, m.in.: partie towarów, w których pobrano próbki, warunki, w jakich przeprowadzono próbobranie. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 90
Świadectwo próbobrania (3/4) Stosuje się je w obrotach niektórymi artykułami sprzedawanymi według próbki. W tym przypadku władze celne wpuszczają towar na obszar państwa importera dopiero po przeprowadzeniu próbobrania, które pozwala na dokładne ustalenie wartości towaru. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 91
Świadectwo próbobrania (4/4) Świadectwo takie jest wystawiane przez specjalne przedsiębiorstwa lub instytuty naukowe wykonujące analizy próbek. Określa ono przede wszystkim partie towaru, z których pobrano próbki, oznaczenie próbek, warunki, w których przeprowadzano próbobranie. Ponadto świadectwo może zawierać oświadczenie, że przestrzegano wszystkich zasad próbobrania. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 92
Świadectwo analizy Podobne do świadectwa próbobrania jest świadectwo analizy (ang. certificate of analysis). Świadectwo to stosuje się w obrotach towarami, dla których analiza jakościowa jest nieodzowna w celu ustalenia zgodności towaru z kontraktem czy fakturą. Należą do nich takie towary, jak: związki chemiczne, rudy metali, zboża (często przewożone transportem śródlądowym). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 93
Świadectwo standaryzacyjne (1/3) Jeżeli eksportowany towar jest wytwarzany na podstawie norm (standardów) ustalanych przez państwo lub gdy obowiązują określone normy państwowe w odniesieniu do takiego towaru w kraju importu, władze celne wymagają przedstawienia przy odprawie celnej świadectwa standaryzacyjnego (ang. certificate of standardization). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 94
Świadectwo standaryzacyjne (2/3) Świadectwo to jest wystawiane przez inspektoraty standaryzacji lub inne instytucje kontroli, określające zgodność wysyłanego towaru z ustalonymi standardami. Zawarte są w nim dane obejmujące m.in. nazwę producenta, nazwę odbiorcy, charakterystykę towaru, jego rodzaj i ilość, rodzaj opakowania, ciężar. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 95
Świadectwo standaryzacyjne (3/3) Kontrola standaryzacyjna zapewnia niewypuszczenie za granicę lub niewpuszczenie na terytorium kraju towarów, których cechy jakościowe są niepożądane ze względów społecznych (np. żywność, w której zawarte są szkodliwe składniki, urządzenia, których nieprawidłowe użytkowanie może spowodować porażenie prądem elektrycznym itp.). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 96
Świadectwo weterynaryjne (1/3) Niektóre rodzaje świadectw dotyczą określonych grup towarów. W obrocie zwierzętami i mięsem wymagane jest zazwyczaj świadectwo weterynaryjne (ang. veterinary certificate Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 97
Świadectwo weterynaryjne (2/3) Zawarte są w nim stwierdzenia, że zwierzęta lub ptaki wywożone są z miejscowości, w których nie stwierdza się chorób zwierząt i że przez pewien czas przed załadowaniem znajdowały się one pod nadzorem weterynaryjnym oraz podlegały badaniom diagnostycznym, a ponadto że przed załadowaniem nie wykryto osobników zarażonych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 98
Świadectwo weterynaryjne (3/3) Przepisy niektórych krajów wymagają, aby świadectwa weterynaryjne były potwierdzane przez ich przedstawicielstwa handlowe lub konsularne w kraju eksportującym. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 99
Świadectwo fitopatologiczne W obrocie międzynarodowym roślinami lub ich częściami wymagane jest świadectwo fitopatologiczne (ang. sanitary phytopatological certificate), nazywane również świadectwem zdrowia i pochodzenia roślin. Zawiera ono informacje o stanie zdrowotnym wysyłanych roślin oraz stwierdzenie, że w okolicach, z których pochodzą rośliny objęte tym świadectwem, nie zauważono w ostatnim okresie przypadków chorób. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 100
Świadectwo kondycjonowania W obrocie międzynarodowym wełną i przędzą wełnianą stosowane jest świadectwo kondycjonowania (ang. conditioning certificate). Określa ono ciężar umowny, gdyż towary te są sprzedawane nie według ich wagi rzeczywistej, lecz według wagi suchej wełny plus 18-20% wagi suchej. Świadectwa kondycjonowania wystawiane są przez wyspecjalizowane instytucje, np. Conditioning House w Bradford, albo przez przedsiębiorstwa zajmujące się ważeniem i pakowaniem wełny lub przędzy wełnianej. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 101
Świadectwo dezynfekcji (1/2) W przypadku towarów pochodzenia roślinnego lub przewożonych w opakowaniach zawierających materiały pochodzenia roślinnego przed ich dopuszczeniem na terytorium kraju importu często jest wymagane poddanie ich zabiegom dezynfekcyjnym lub fumigacyjnym. Dezynfekcja jest przeprowadzana zazwyczaj w kraju eksportu, w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się chorób roślin na terytorium kraju importującego. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 102
Świadectwo dezynfekcji (2/2) Dowodem jej przeprowadzenia jest świadectwo dezynfekcji (ang. certificate of desinjection). Oprócz stwierdzenia, że przeprowadzono dezynfekcję, konieczne jest zamieszczenie w tym dokumencie szczegółowego opisu sposobu, w jaki została przeprowadzona. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 103
Świadectwo fumigacji Fumigacja ma na celu odkażenie towaru, opakowania lub środka przewozowego przy użyciu dymu pochodzącego ze spalanych składników odkażających, w celu zniszczenia żywych pasożytów. Może być ona przeprowadzona w kraju eksportu lub w kraju importu. Dowodem jest świadectwo fumigacji (ang. certificate of fumigation). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 104
Świadectwo wieku W przypadku sprzedaży za granicą napojów alkoholowych, dla których istotny jest dłuższy okres leżakowania (np. win, koniaków, whisky, miodów pitnych), nabywca może wymagać przedstawienia świadectwa wieku (ang. certificate of agę), w którym określa się rok wyprodukowania napoju. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 105
Świadectwo o rodowodzie zwierząt Podobne znaczenie, jak świadectwo wieku dla alkoholi, ma świadectwo o rodowodzie zwierząt (ang. certificate of pedigree) w międzynarodowym obrocie zwierzętami o szczególnej wartości, takimi jak konie wyścigowe, bydło, psy. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 106
Świadectwo kwalifikacyjne Wyrazem szczególnej wartości towarów pochodzenia roślinnego jest świadectwo kwalifikacyjne (ang. qualification certificate). Stwierdza ono, że wymieniony towar nadaje się do określonego celu (w rolnictwie lub ogrodnictwie), np. że ziarno może być użyte jako kwalifikowane ziarno siewne, a cebulki lub nasiona kwiatów wywodzą się z danej uprawy. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 107
Świadectwo liczenia Odbiorcę towaru, a także przewoźnika interesuje zgodność ilości towaru wymienionej w dokumentach podstawowych z ilością faktycznie dostarczoną (przyjętą) do przewozu. Dowodem potwierdzającym ilość faktycznie załadowanego lub przyjętego do załadunku towaru jest świadectwo liczenia (mierzenia) (ang. tally sheet) wystawiane przez upoważnione do tego instytucje (liczmanów, kontrolerów ilościowych ładunków). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 108
Świadectwo o sile wyższej (1/3) Świadectwem, które w rzeczywistości nie jest zaliczane do dokumentów związanych z transakcją handlu zagranicznego, ale ma istotne znaczenie w przypadku uzasadnionej niemożności jej zrealizowania, jest świadectwo o sile wyższej (ang. certificate of force majeure). Znajduje ono zastosowanie w przypadku, gdy zamieszczono w kontrakcie klauzulę o sile wyższej i zaistniały okoliczności siły wyższej. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 109
Świadectwo o sile wyższej (2/3) Dokument ten jest przedkładany przez dostawców wówczas, gdy nie mogą dotrzymać przewidywanego w kontrakcie terminu dostawy z przyczyn, na które nie mają wpływu. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 110
Świadectwo o sile wyższej (3/3) Świadectwa tego typu wystawiają zazwyczaj izby handlowe. Ponadto kontrakt może przewidywać obowiązek ich legalizacji przez przedstawicielstwo handlowe lub konsularne kraju importującego. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 111
Zgłoszenie celne (1/2) Dokumentem nie wymienianym w kontraktach, natomiast niezbędnym przy eksporcie, imporcie i tranzycie jest zgłoszenie celne. Obowiązuje ono w obrocie ze wszystkimi krajami świata, jednakże w przypadku handlu z EWG, USA, Kanadą i Japonią, a ostatnio także z Meksykiem wymaga szczegółowego opracowania w formie Jednolitego dokumentu administracyjnego (ang. Single Administratiye Document SAD). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 112
Zgłoszenie celne (2/2) Wprowadzenie SAD związane było z ustanowieniem od 11.1988 r. nowego układu taryf celnych. W dokumencie tym wypełnia się 56 pól", z których każde zawiera kilka rubryk. W praktyce dokładne wypełnienie formularza SAD z uwzględnieniem dostaw tranzytowych możliwe jest jedynie przy zastosowaniu techniki komputerowej. Sam dokument i instrukcja do jego wypełnienia liczą kilkadziesiąt stron. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 113
Cechy informacji w łańcuchu transportowym 1. wiele źródeł pochodzenia informacji; 2. powtarzanie się wielu tych samych danych na różnych dokumentach handlowych; 3. wielka różnorodność postaci i treści informacji; 4. wielu adresatów informacji; 5. zmienność natężenia przepływu informacji w czasie; 6. wysokie wymagania jakościowe w stosunku do informacji; 7. potrzeba szybkiego przekazywania informacji; 8. niezbędność zachowania poufności danych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 114
WNIOSEK WSTĘPNY 1 Ogromny przepływ danych ukryty za strumieniami ładunków jeżeli nie jest ostatecznie efektywny powoduje dezorganizację funkcjonowania całego łańcucha transportowego, co z kolei prowadzi do utraty korzyści, jakich oczekuje się po wprowadzeniu nowych technologii transportowych i nowych koncepcji organizacyjnych w obrocie towarowym. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 115
WNIOSEK WSTĘPNY 2 Klasyczny (tradycyjny) system informacji w logistyce i spedycji portowej, polegający na manualnym wprowadzaniu danych do systemów komputerowych i oparty na przekazywaniu dokumentów papierowych między partnerami handlowymi, ma wiele wad. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 116
Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji w spedycji (1/5) 1. występują opóźnienia w dostarczaniu dokumentacji dla różnych partnerów; 2. kosztowne i pracochłonne, manualne lub częściowo tylko zautomatyzowane przetwarzanie, sporządzanie i przekazywanie papierowych dokumentów; 3. zbyt wiele nieformalnych kontaktów między różnymi instytucjami = brak precyzji i dokładności; Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 117
Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji w spedycji (2/5) 4. nieskoordynowanie przepływu dokumentów i ładunków: ładunki przybywają przed odpowiednimi informacjami lub dokumenty nie przybywają z dostatecznym wyprzedzeniem czasowym; 5. występuje wielokrotne wprowadzanie tych samych informacji i związane z tym mnożące się błędy; 6. powstają sytuacje krytyczne związane z niewłaściwą obsługą ładunków niebezpiecznych; Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 118
Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji w spedycji (3/5) 7. decyzje w zarządzaniu są opóźnione; bieżąca sytuacja eksploatacyjna ciągle wyprzedza decyzje, które odnoszą się już do sytuacji minionych; 8. majątek trwały (np. park kontenerowy własny i dzierżawiony) nie jest efektywnie wykorzystywany; 9. powstają komplikacje natury prawnej związane z warunkami transportu, przeładunku i składowania, konosamentami itp., głównie z powodu błędów w dokumentach; Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 119
Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji w spedycji (4/5) 10. zdarzają się podwójne bukowania ładunków (a więc rezerwacji przestrzeni ładunkowej, składowej); 11. kolejność przeładunku jednostek ładunkowych nie jest optymalna (zarówno z punktu widzenia przyszłego wyładunku lub załadunku); 12. trudno zidentyfikować punkty krytyczne w infrastrukturze transportu; Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 120
Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji w spedycji (5/5) 13. występuje nadmierne zapotrzebowanie (użytkowanie) sprzętu i urządzeń przeładunkowych i na odwrót - niedobory sprzętu; 14. zwiększone są koszty składowania z powodu zalegania ładunków na składach. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 121
Dokumenty: 1. Formularz spedytora (zlecenie spedycyjne) 2. Formularz konosamentu 3. Lista towarów 4. Instrukcja napełnienia kontenera 5. Lista ładunków w kontenerze 6. Kolejowy list przewozowy 7. Konosament handlowy 8. Dokumenty portowe 9. Dokumenty firm liczmeńskich i kontroli towarów 10. Faktura konsularna 11. Faktura spedytora 12. Potwierdzenie załadunku 13. Manifest ładunkowy Powtarzanie się informacji na różnych tradycyjnych (papierowych) dokumentach 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Symbol i numer Liczba opakowań Rodzaj opakowania Rodzaj towaru Waga Miejsce pochodzenia Przewoźnik Instrukcje obsługi Miejsce przeznaczenia Port wyładunku Port załadunku Nazwa statku Data załadunku Klient, identyfikacja Adresy Nazwa maklera (agenta) Pracownik (tel., nr, identyfikacja) Wyjaśnienia do tab. 1. Wiele danych występuje na dokumencie: całkowicie częściowo Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 122
Dokument papierowy przeszkodą w spedycji (1/2) Według oceny różnych ekspertów w jednej międzynarodowej transakcji handlowej często bierze udział nawet do 27 stron, które produkują 40 oryginalnych dokumentów i 360 kopii, co stanowi 7 10% ceny ostatecznej produktu. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 123
Dokument papierowy przeszkodą w spedycji (2/2) Blisko jedna trzecia dokumentów papierowych związana jest z transportem. Przeprowadzone badania wykazały, że prawie 50% wszystkich listów przewozowych zawierało błędy. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 124
Słabe strony zastosowania dokumentów papierowych (1) Dokumenty papierowe odznaczają się wyjątkowo długim czasem dostępu. Możliwości ich przeszukiwania są ograniczone i z reguły sprowadzają się do umiejętności szybkiego przerzucania kartek. Co więcej, z danego dokumentu papierowego w tym samym czasie może korzystać tylko jedna osoba. Kolejna uzyskuje dostęp dopiero wtedy, gdy pierwsza zakończy pracę. Ponadto należy uwzględnić czas transportowania dokumentu między tymi osobami (partnerami handlowymi) może być on długi, gdy znajdują się one np. w różnych miastach lub krajach. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 125
Słabe strony zastosowania dokumentów papierowych (2) Dokumenty papierowe nie mają praktycznie kopii zapasowych. Dzieje się tak z dwóch powodów - po pierwsze kopia rzadko ma moc prawną, po drugie, dokumenty papierowe zajmują dużą powierzchnię, a więc robienie kopii podwajałoby koszty ich przechowywania. Zapewnienie maksymalnej trwałości dokumentom papierowym wymaga także przechowywania w odpowiednich warunkach. Osobną sprawą jest to, że dokumenty papierowe tworzą duże koszty w późniejszej eksploatacji. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 126
Badania Gartner Group Według badań Gartner Group pracownik spędza przeciętnie 10 minut w poszukiwaniu dowolnego dokumentu przechowywanego na papierze i wykonuje tygodniowo 61 wycieczek" do faksu, kopiarki lub drukarki. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 127
Według Coopers & Lybrand, przeciętne biuro amerykańskie 1. wykonuje 19 kopii każdego dokumentu; 2. wydaje 20 USD na wypełnienie każdego dokumentu; 3. gubi jeden z dwudziestu dokumentów (ogółem 5%); 4. wydaje 120 USD na poszukiwania dokumentu zagubionego lub włożonego w niewłaściwe miejsce; 5. wydaje 250 USD na odtworzenie zagubionego dokumentu. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 128
Elektroniczny konosament (1/7) W systemach e-maritime klasyczny konosament jest wypierany przez tzw. konosament elektroniczny (electronic bill of lading), który mimo podobieństwa w zakresie treści i mimo podobnej funkcji ma charakter morskiego listu przewozowego. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 129
Elektroniczny konosament (2/7) Pojęcie elektronicznego konosamentu nie może być więc traktowane jako podzbiór pojęcia konosament. Dokument ten w postaci elektronicznej jest jedynie substytutem konosamentu. Dokument elektroniczny może być stosowany w miejsce konosamentu tylko w przypadku zgodnej woli stron. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 130
Elektroniczny konosament (3/7) Jednocześnie w doktrynie sporne jest, czy reguły haskie i hasko-visbijskie mogą być stosowane do konosamentów elektronicznych. Reguły hamburskie dopuszczają stosowanie podpisu elektronicznego w konosamencie, jeśli nie stoi to w sprzeczności z prawem państwa, w którym został on wystawiony (art. 14 ust. 3). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 131
Elektroniczny konosament (4/7) W przypadku prawa polskiego jeśli Polska byłaby stroną tej umowy międzynarodowej oznaczałoby to możliwość stosowania zarówno bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, jak i każdego zwykłego podpisu elektronicznego. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 132
Elektroniczny konosament (5/7) Doktryna kwestionuje również traktowanie konosamentu w postaci elektronicznej jako papieru wartościowego. Problemem w tym przypadku jest kwestia zbywalności konosamentu i wymogów z tym związanych. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 133
Elektroniczny konosament (6/7) Prawne regulacje dotyczące zbywalnych konosamentów uzależniają prawa do ładunku od fizycznego posiadania oryginału dokumentu papierowego, brakuje natomiast ustawowych reguł, według których strony mogłyby skutecznie przenieść uprawnienia za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 134
Elektroniczny konosament (7/7) Dopiero nieratyfikowane dotąd przez Polskę reguły rotterdamskie zakładają wprost istnienie komunikatu elektronicznego, za który uznaje się informacje wytwarzane, wysyłane, odbierane lub przechowywane za pośrednictwem środków elektronicznych, optycznych, cyfrowych lub podobnych, ze skutkiem takim, że przekazane informacje są dostępne tak, żeby nadawały się do dalszego wykorzystania (art. 1 ust. 17). Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 135
SPEDYCJA koniec wykładu 03. Dziękuję za uwagę...... i zapraszam na kolejne wykłady Spedycja (UM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki (WN UM w Gdyni) 136