POMOC SPOŁECZNA Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Powody uzasadniające przyznawanie świadczeń Ustawa o pomocy społecznej wymienia trudne sytuacje życiowe, które w szczególności uprawniają do ubiegania się o świadczenia z pomocy społeczne (art. 7 ustawy o pomocy społecznej). Jest to: ubóstwo, sieroctwo; bezdomność; bezrobocie; niepełnosprawność; długotrwała lub ciężka choroba; przemoc w rodzinie; potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi; potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą; trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; alkoholizm lub narkomania; zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa; klęska żywiołowa lub ekologiczna. Uwaga: Znajdując się w jednej z w/w trudnych sytuacji życiowych można zwrócić się o pomoc do ośrodka pomocy społecznej położonego na terenie gminy miejsca zamieszkania, a w wyjątkowych sytuacjach na terenie gminy aktualnego pobytu (art. 101 ustawy o pomocy społecznej). Pomoc można uzyskać w formie pieniężnej jak i tzw. niepieniężnej, poniżej zamieszczamy przykładowe świadczenia. Np.:
pomoc finansową m.in. zasiłki stałe, okresowe, celowe, pracę socjalną, opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne (za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny), opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne, pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie się, sprawienie pogrzebu, udzielanie schronienia, zapewnienie ubrania, posiłku, poradnictwo specjalistyczne, interwencję kryzysową, świadczenie usług opiekuńczych, pobyt i usługi w domu pomocy społecznej, Ogólne kryteria ubiegania się o zasiłki i inne świadczenia z pomocy społecznej Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 701 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 528 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe na osobę w rodzinie) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tzw. kryterium dochodowe rodziny) - przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów uzasadniających przyznanie świadczeń - podanych wyżej Kryterium dochodowe rodziny ustala się mnożąc kwotę 528 zł przez liczbę osób w rodzinie (np. kryterium na rodzinę 3-osobową wynosi 1584 zł) Dochodem dla pomocy społecznej są wszystkie otrzymywane miesięczne przychody osoby ubiegającej się o pomoc oraz tych członków rodziny, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Bierze się pod uwagę jedynie dochody netto, które uzyskano w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o pomoc. W przypadku utraty dochodu np. utraty pracy, liczony jest dochód z tego miesiąca, w którym został złożony wniosek (art. 8 Ustawy o pomocy społecznej). Uwaga: Dochody z działalności gospodarczej, z ha przeliczeniowych (wartość dochodu miesięcznego z 1 ha przeliczeniowego wynosi 288 zł)oraz z innych źródeł sumuje się. Jeśli osoba samotna uzyska w ciągu ostatnich 12 m-cy przed złożeniem wniosku, jednorazowy dochód przekraczający kwotę 3.505 zł (pięciokrotność kryterium dochodowego osoby samotnej ) lub jeśli osoba w rodzinie otrzyma dochód przekraczający kwotę 2.640 zł (pięciokrotność kryterium
dochodowego osoby w rodzinie) to dochód ten dzieli się na 12 i dolicza do poszczególnych m-cy poczynając od m-ca w którym ten dochód otrzymali. Do dochodu nie wlicza się: jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego, zasiłku celowego pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty wartości świadczenia w naturze, świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych przez osoby bezrobotne, dochodu o powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego Pozostałe zasady: W systemie pomocy społecznej i niespokrewnione, pozostające przez rodzinę w faktycznym rozumie związku, się osoby wspólnie spokrewnione zamieszkujące i gospodarujące (art. 6 pkt 14) Dochód ustala się w oparciu o kwoty netto, a w jego skład wliczane są m.in.: zarobki, świadczenia ZUS, dodatek mieszkaniowy, świadczenia rodzinne, dochód z gospodarstwa rolnego (liczba hektarów przeliczeniowych), otrzymywane alimenty Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej (z wyjątkiem osób skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego). Natomiast osobie tymczasowo aresztowanej świadczenia zawiesza się i nie są one w tym czasie udzielane. (art. 13 ) Zgłoszenie się z wnioskiem do pomocy społecznej nie oznacza automatycznie, że zostanie ona przyznana zgłaszane potrzeby muszą odpowiadać celom i mieścić się w możliwościach pomocy społecznej (art. 3) Warunkiem otrzymania pomocy jest wykorzystanie przez osoby/rodziny ubiegające się o pomoc własnych uprawnień, zasobów i możliwości mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych (art. 2) Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej (art. 4) ZASIŁEK STAŁY Jest to świadczenie pieniężne o charakterze obligatoryjnym (obowiązkowym) przysługującym na podstawie art. 37 ustawy o pomocy społecznej osobom pełnoletnim niezdolnym do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnym do pracy, spełniającym kryterium dochodowe i stanowi uzupełnienie dochodu do wysokości kryterium dochodowego. Zasiłek stały ustala się w wysokości:
w przypadku osoby samotnie gospodarującej różnicy pomiędzy kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku stałego nie może być wyższa niż 645 zł; w przypadku osoby w rodzinie różnicy pomiędzy kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie Wysokość zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł Rodzina zobowiązana jest do udzielania pomocy członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie zaspakajać swoich potrzeb w związku z ustawowym obowiązkiem alimentacyjnym. Przez osobę samotnie gospodarującą rozumiemy osobę prowadzącą jednoosobowe gospodarstwo domowe. Przez rodzinę ustawodawca natomiast rozumie osoby spokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. Całkowita niezdolność do pracy oznacza całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidzkiej lub legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. ZASIŁEK OKRESOWY Pomocą przyznawaną na czas określony jest zasiłek okresowy. Świadczenie to przysługuje na podstawie art. 38 ustawy o pomocy społecznej i adresowane jest do osób i rodzin bez dochodów lub o dochodach niższych niż ustawowe kryterium oraz zasobach pieniężnych nie wystarczających na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych, zwłaszcza ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Zasiłek okresowy ustala się: w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 645 zł miesięcznie; w przypadku rodziny - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny. Kwota tak ustalonego zasiłku okresowego nie może być niższa niż 50 % różnicy między:
kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby; kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny. Zgodnie z art. 147 ustawy o pomocy społecznej kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł. Okres, na jaki przyznane zostanie to świadczenie, ustalany jest na podstawie okoliczności sprawy. Rodzina zobowiązana jest do udzielania pomocy członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie zaspakajać swoich potrzeb w związku z ustawowym obowiązkiem alimentacyjnym. ZASIŁEK CELOWY Zasiłek celowy jest świadczeniem pieniężnym o charakterze fakultatywnym (uznaniowym) i może zostać przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej w szczególności na pokrycie części lub całości zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Wysokość pomocy w formie zasiłku celowego nie jest nigdzie ograniczona. O wysokości decyduje ocena sytuacji dokonana przez pracownika socjalnego i możliwości finansowe Ośrodka Pomocy Społecznej. W rozumieniu zadań i celów ustawy o pomocy społecznej za niezbędną potrzebę nie można uznać: spłaty zaciągniętego kredytu, sfinansowania kosztów adwokata w toczonym przez stronę procesie, wydatków na leczenie, które klient może uzyskać bezpłatnie, pokrycia zaległości za mieszkanie, spłacenia prywatnych długów, finansowania dużych remontów itp. SPECJALNY ZASIŁEK CELOWY Świadczenie może być przyznane w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium ustawowe w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Świadczenie to nie podlega zwrotowi. ŚWIADCZENIAMI NIEPIENIĘŻNYMI Z POMOCY SPOŁECZNEJ SĄ: a) praca socjalna, b) bilet kredytowany, c) składki na ubezpieczenie zdrowotne,
d) składki na ubezpieczenia społeczne, e) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie, f) sprawienie pogrzebu, g) poradnictwo specjalistyczne, h) interwencja kryzysowa, i) schronienie, j) posiłek, k) niezbędne ubranie, l) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy, m) specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, n) mieszkanie chronione, o) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej, p) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, PRACA SOCJALNA Przysługuje wszystkim osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód. Praca socjalna to działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom w rozwinięciu lub wzmocnieniu ich aktywności i samodzielności życiowej. Praca socjalna prowadzona jest w oparciu o dokonanie diagnozy sytuacji klienta przez pracownika socjalnego, opracowanie planu pomocy i wsparcia w zależności od indywidualnej sytuacji oraz posiadanego potencjału osoby lub rodziny. Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny. Kontrakt jest pisemną umową zawartą pomiędzy osobą ubiegającą się o pomoc a pracownikiem socjalnym określającą uprawnienia i zobowiązania stron zmierzające do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej danej osoby lub rodziny. W przypadku odmowy zawarcia kontraktu, niedotrzymania jego postanowień ośrodek pomocy społecznej może odmówić pomocy finansowej lub ją wstrzymać. Pomoc w ramach pracy socjalnej obejmuje w szczególności: 1. udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych 2. poradnictwo dotyczące udzielania pomocy przez właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje pozarządowe 3. pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie do działań samopomocowych w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób, rodzin, środowisk społecznych SKŁADKA NA UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE: Przysługuje: 1. osobie bezdomnej objętej indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności,
nieposiadającej ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu 2. osobom pobierającym zasiłek stały, które nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu Ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. SPRAWIENIE POGRZEBU Jest to świadczenie niepieniężne dla osób, które nie posiadały świadczeń emerytalno rentowych oraz osób zobowiązanych do pokrycia kosztów pogrzebu, które nie są w stanie tego zrobić samodzielnie. Sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego lub też zgodnie z wyrażoną przez niego wolą odnośnie sposobu pochowania, a jeżeli nie są one znane - zgodnie z wolą jego osób bliskich. W przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę poniesione wydatki podlegają zwrotowi z masy spadkowej, jeśli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy. PORADNICTWO SPECJALISTYCZNE Przysługuje wszystkim osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód. Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów. Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną. Porady w zakresie przysługujących uprawnień można uzyskać od pracownika socjalnego w ramach pracy socjalnej. Na wniosek pracownika socjalnego do pracy z rodziną przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych może być skierowany asystent rodziny.
SCHRONIENIE, POSIŁEK, NIEZBĘDNE UBRANIE Schronienie, posiłek i niezbędne ubranie przysługują osobom lub rodzinom, jeśli są one tego pozbawione. Pomoc w formie schronienia następuje poprzez zapewnienie miejsca w noclegowni lub schronisku Pomoc w formie posiłku następuje poprzez zapewnienie jednego dania gorącego lub przyznania produktów żywnościowych Pomoc w formie niezbędnego ubrania następuje poprzez zapewnienie odzieży i obuwia właściwego do pory roku SKIEROWANIE DO DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej. Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania. 1. do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności: mieszkaniec domu nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70 % tego dochodu, 2. małżonek, zstępni przed wstępnymi, - zgodnie z umową zawartą z Kierownikiem Ośrodka Pomocy Społecznej w trybie art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej 3. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby wskazane w pkt. 1 i 2 - przy czym osoby i gmina określone w pkt. 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w pkt. 2, stosuje się tu odpowiednio zawarcie umowy z Kierownikiem Ośrodka Pomocy Społecznej o wysokości wnoszonej opłaty za pobyt mieszkańca