III. Zadania pomocy społecznej

Transkrypt

1 III. Zadania pomocy społecznej Pomoc społeczna zajmuje ważne miejsce w systemie zabezpieczenia społecznego. Jej rola ciągle wzrasta, gdyż zakres podmiotowy i przedmiotowy udzielanych świadczeń ulega systematycznemu rozszerzaniu. Coraz więcej osób i rodzin korzysta bowiem ze wsparcia w ramach tego systemu, a katalog spraw regulowanych przez przepisy prawa pomocy społecznej jest obszerny. Pomoc społeczna jako instytucja polityki społecznej państwa ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Jest instytucją (subsydiarną) pomocniczą, ma wspierać obywateli w zaspokajaniu ich potrzeb życiowych, a nie ich wyręczać. Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń pomocy społecznej powinny usamodzielniać się i zintegrować ze środowiskiem. Celem pomocy społecznej jest również zapobieganie powstawaniu marginalizacji osób i rodzin, a więc profilaktyka, która należy do najtrudniejszych zadań pomocy społecznej, bowiem wymaga większego profesjonalizmu pracowników socjalnych, współdziałania instytucji pomocy społecznej z innymi podmiotami (np. szkołą, policją). Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia z pomocy społecznej powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających jej udzielenie. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać przy tym uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. 1. Rodzaje świadczeń. Klasyfikacja świadczeń pomocy społecznej określona w ustawie generuje różne formy pomocowe. Pierwszy wykaz świadczeń stanowią świadczenia o charakterze pieniężnym, które znajdują się w dyspozycji organu pomocy społecznej. W ramach świadczeń pieniężnych można wyróżnić: świadczenia zasiłkowe, tj. - zasiłek stały (art. 37) zgodnie z art. 37 ustawy z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej bądź pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie jest niższy od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. W art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2 uregulowano dwa niezależne względem siebie katalogi przesłanek przyznania prawa do zasiłku stałego. Podstawowym 8

2 celem świadczenia z pomocy społecznej, jakim jest zasiłek stały jest dostarczanie pieniężnych środków utrzymania pełnoletniej osobie, która utraciła zdolność do zapewnienia sobie takich środków przy pomocy własnej pracy zarobkowej, a ponadto nie posiada innych dochodów, jak również nie dysponuje zasobami, o których mowa w art. 12 ustawy o pomocy społecznej (...) finansowymi, wartościowymi przedmiotami majątkowymi lub nieruchomościami; - zasiłek okresowy (art. 38) świadczenie pomocy społecznej w formie zasiłku okresowego przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego: 1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej; 2) rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny. Na podstawie art. 38 ust. 5 powołanej ustawy okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy ustala Ośrodek Pomocy Społecznej na podstawie okoliczności sprawy. Ustawodawca nie określa minimalnego oraz maksymalnego terminu, w którym ma być realizowane ww. świadczenie. - zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy (art. 39, 40 i 41 pkt. 1) w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy osobom i rodzinom, przy czym zgodnie z art. 8 cytowanej ustawy prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobie samotnej, której dochód nie przekracza 477,00 zł kryterium dochodowego oraz osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 351,00 zł. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału i odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu. Do kompetencji organu pomocy społecznej należały poza ustaleniem spełniania warunków ustawowych i rozważeniem czy z uwagi na całokształt okoliczności sprawy, zgłaszane potrzeby mieszczą się w kategorii niezbędnych potrzeb bytowych ocena, czy i w jakim zakresie mogą one być uwzględnione, zważywszy na środki finansowe czy rzeczowe jakimi organ pomocy społecznej dysponuje. Świadczenia pieniężne w postaci zasiłków celowych są świadczeniami fakultatywnymi czyli nie są obligatoryjnie przyznawane wszystkim, którzy zgłaszają się o udzielenie tej formy pomocy. Pomoc społeczna wspiera inicjatywy, jednakże nie powinna zastępować prawa jednostki do samodzielnego zaspokajania potrzeb. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe w myśl art. 41 pkt. 1 powołanej wyżej ustawy może być przyznany: 9

3 specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi; W ustawie przewidziano możliwość udzielenia wsparcia pomimo przekroczenia kryterium dochodowego, lecz uzależniono to od wystąpienia szczególnie uzasadnionych okoliczności. Oznacza to, że nie każdy potrzebujący w każdym czasie może uzyskać spełnienie oczekiwań i w zakresie go satysfakcjonującym. Zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany: zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową. Druga lista obejmuje świadczenia o charakterze niepieniężnym. Wśród tego rodzaju świadczeń należy podkreślić świadczenia usługowe, rzeczowe - pierwszej potrzeby, jak również o charakterze mobilizującym zainteresowanego (świadczenia inspiracyjno-inicjujące, wzmacniające) oraz instytucjonalnym. Do świadczeń usługowych należy zaliczyć: - pracę socjalną (art.45); - sprawienie pogrzebu (art. 44); - poradnictwo specjalistyczne (art. 46); - usługi opiekuńcze: a) w miejscu zamieszkania, b) w ośrodku wsparcia (art. 50, 51 i 52); - specjalistyczne usługi opiekuńcze: a) w miejscu zamieszkania, b) w ośrodku wsparcia (art. 50 i art. 51); - pobyt i usługi w domu pomocy społecznej (art. 54 i 55); - poradnictwo rodzinne (art. 70). Dodatkowe świadczenia niepieniężne stanowią: - bilet kredytowany (art. 39 ust. 4); - składki na ubezpieczenie zdrowotne (art. 42); - składki na ubezpieczenia społeczne (art. 42); - pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie (art. 43); - interwencja kryzysowa (art. 47); - schronienie (art. 48 ust. 1,2); - posiłek (art. 48 ust. 1, 4, 5); - niezbędne ubranie (art. 48 ust. 3); - pomoc w uzyskaniu zatrudnienia; 10

4 Szczegółowe zadania pomocy społecznej są wyszczególnione w ustawie o pomocy połecznej, a wśród nich: zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym (art. 17 ust. 1) oraz zadania z zakresu administracji rządowej zlecone gminie (art. 18 ust. 1). Zadania Gminy zadania własne zadania zlecone Zadania własne: 1.Opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka; 2.Sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej; 3.Udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym; 4.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych; 5.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych; 6.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego; 7.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia; 8.Przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego; 9.Opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem; 10.Praca socjalna; 11.Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 12.Prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych; 13.Tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną; 14.Dożywianie dzieci; 15.Sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym; 16.Kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu; 16a pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; 17.Sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowanie systemu teleinformatycznego; 18.Utworzenie i utrzymywanie OPS, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenie pracowników; 19.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych; 20.Opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zadania zlecone: 1.Organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 2.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną; 3.Prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 4.Realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia; 5.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom; 6.Przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którzy uzyskali zgodę na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej; 7.Wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki; 11

5 Świadczenia z pomocy społecznej o charakterze pieniężnym można pogrupować w następujący sposób: - świadczenia fakultatywne; - świadczenia obligatoryjne zasiłek celowy zasiłek okresowy specjalny zasiłek celowy zasiłek stały zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku, lub wydatków na pomoc rzeczową zasiłki obligatoryjne zasiłki fakultatywne Zakres działania Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Włochy określony jest szczegółowo w Statucie Ośrodka stanowiącym załącznik Nr 16 do Uchwały Nr XXIX/918/2008 Rady m. st. Warszawy z dnia 17 kwietnia 2008 r. w spr. nadania statutów ośrodkom pomocy społecznej. Dodać należy, że Ośrodek realizuje również zadania wynikające z: 1. Ustawy z dnia r. o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz z późn. zm.), 2. Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.), 3. Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 8737), 4. Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz z późn. zm.), 5. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 1997 Nr 133, poz. 883 z późn. zm), 6. Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU nr 152, poz ze zm.), 12

6 7. Ustawy z dnia 16 lipca 2009 r. o finansach publicznych (DzU nr 157, poz.2104 ze zm.), 8. Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2008 roku Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.), 9. Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 roku Nr 111, poz. 535 z późn. zm.), 10. Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach (t.j. Dz. U. z 2006 roku Nr 234, poz z późn. zm.), 11. Ustawy z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz. U. z 2002 roku, Nr 42, poz. 371 z późn. zm.), 12. Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2003 roku, nr 122, poz.1143 z późn. zm.), 13. Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 113, poz. 759 z późn. zm.), 14. Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U z późn. zm.), 15. Kodeksu rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 luty 1964 r. (Dz. U. Nr 9, poz. 59), 16. Kodeksu postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r. (Dz. U. z 2000, Nr 98, poz z późn. zm.) 13