Postępowanie z odpadami komunalnymi

Marek Górski 1

Postępowanie z odpadami komunalnymi (po zmianach z dnia 1 lipca 2011 r.) Marek Górski prof. Marek Górski Uniwersytet Szczeciński Uniwersytet Łódzki Wydział Prawa i Administracji 2

Podstawy prawne systemu ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach Dz. U. 2010 r. Nr 185 poz. 1243 z późn.zm. projekt ustawy o odpadach 05.01.2012 ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach - Dz.U.2005.236.2008 z późn.zm. (ustawa u.p.cz.) Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw - Dz.U.2011.106.622 Marek Górski 3

Podstawy prawne systemu ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Marek Górski 4

ODPADY KOMUNALNE - główne założenia nowej regulacji Marek Górski 5

Podstawowe założenia nowej regulacji Nowa regulacja obowiązkowa dla wszystkich gmin, wdrażana z mocy ustawy w przeciągu max 18 miesięcy Dwa systemy postępowania z odpadami komunalnymi Odrębne systemy organizacyjne postępowania z nieczystościami ciekłymi i wykonywania obowiązków związanych z utrzymaniem czystości i porządku na nieruchomościach Regionalny system gospodarowania odpadami komunalnymi 6 Marek Górski

Systemy odbioru odpadów System gminny (opłatowy) dotyczy właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy Odbiera firma wybrana w drodze przetargu organizowanego przez wójta (albo g.j.o.?) zasady świadczenia usług określa ustawa i (po przetargu) umowa właściciele nieruchomości uiszczają na rzecz gminy opłatę (czy to realizuje zasadę zanieczyszczający płaci?) wysokość opłaty określa rada gminy uchwałą, egzekucja w trybie egzekucji podatkowej System z mocy ustawy obowiązkowy Marek Górski 7

Systemy odbioru odpadów System wolnego wyboru (umowny) dotyczy właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne właściciele nieruchomości zawierają umowę z firmą wywozową (działającą w oparciu o wpis do rejestru) albo g.j.o. usługa za opłatą określoną w umowie; nadzór gminy zasady świadczenia usług określa ustawa i umowa wybór usługodawcy na zasadzie wolnego wyboru (ustawa narzuca tylko kryteria formalne) Rada gminy może znieść system uchwałą i wprowadzić system gminny Marek Górski 8

9

Regionalny system gospodarowania odpadami komunalnymi Ustawa o odpadach art.3 ust.3 pkt.15b region gospodarki odpadami komunalnymi - rozumie się przez to określony w wojewódzkim planie gospodarki odpadami obszar liczący co najmniej 150 000 mieszkańców; regionem gospodarki odpadami komunalnymi może być gmina licząca powyżej 500 000 mieszkańców; Marek Górski 10

Regionalny system Ustawa o odpadach art.3 ust.3 pkt.15c definicja - regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych Regionalna instalacja ma być instalacją zapewniającą przetwarzanie musi spełniać wymagania jakościowe minimalna moc przerobowa (co najm.120 tys. mieszk.) musi (poza? innymi instalacjami przetwarzania ) obejmować spalarnię, albo spalarnię + zespół (zespół = MB+kompostownia+składowisko), albo zespół Marek Górski 11

Regionalny system - wdrażanie Ustawa nowelizująca, art.16 1. Sejmik województwa jest obowiązany uchwalić, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, zaktualizowany wojewódzki plan gospodarki odpadami. Ustawa nie określa skutków niewykonania przez sejmik obowiązku Marek Górski 12

13

USTANOWIENIE OPŁAT wyposażenie nieruchomości w pojemniki selektywna zbiórka WYBÓR USŁUGODAWCY G.J.O. PRZETARG SELEKTYWNE INNE PRZEDSIĘBIORCA SPÓŁKA GMINNA Marek Górski 14

OBOWIĄZEK ODEBRANIA WSZYSTKICH ODPADÓW SELEKTYWNE INNE SEGREGACJA PRZEKAZANIE DO INSTALACJI PRZETWARZANIA (zasady z ustawy o odpadach w szczeg. art. 7) PRZEKAZANIE DO REGIONALNEJ INSTALACJI Marek Górski 15

OBOWIĄZEK ODEBRANIA WSZYSTKICH ODPADÓW SELEKTYWNE INNE KOSZTY ODEBRANIA I PRZEKAZANIA Marek Górski 16

Konsekwencje wprowadzenia systemu gminnego WSZYSTKIE ŚMIECI W RĘCE GMIN? gmina przejmuje pełne władztwo nad odpadami komunalnymi - pełną odpowiedzialność za ich odebranie od wytwórców oraz zagospodarowanie zgodnie z prawem gmina przejmuje własność odpadów? w ustawie brak wyraźnego przepisu rozstrzygającego o przejęciu własności odpadów z chwilą umieszczenia ich w pojemniku Marek Górski 17

Obowiązki gmin Obowiązek wdrożenia Obowiązki organizatorskie - zorganizowanie efektywnego systemu Obowiązki organizacyjne - zorganizowanie działań własnych i nadzoru Konsekwencje odpowiedzialnościowe - sankcje z tytułu niewykonania obowiązków Marek Górski 18

Obowiązki organizatorskie System musi przynieść określone efekty prawo UE Przygotowanie koncepcji systemu, uwzględniającej konieczność osiągnięcia odpowiedniej efektywności Opracowanie koncepcji opłaty Przygotowanie i przyjęcie aktów prawa miejscowego Przygotowanie i przeprowadzenie przetargu Zawarcie umów z firmami dopuszczonymi do systemu Marek Górski 19

Obowiązki organizacyjne Współpraca w ramach regionów (forma?) Zorganizowanie aparatu nadzoru nad ponoszeniem opłaty (skuteczny pobór opłat egzekucja administracyjna) Zorganizowanie aparatu nadzoru (firmy i mieszkańcy) wykonywanie kontroli i egzekucja obowiązków Zapewnienie systemu obsługi wymaganej sprawozdawczości Marek Górski 20

ORGANIZOWANIE SYSTEMU GMINNEGO Marek Górski 21

Zadania organizatorskoinwestycyjne Zbudowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi kompleksowego opartego o selektywną zbiórkę efektywnego (osiąganie poziomów odzysku i ograniczenia składowania) Realizacja i eksploatacja inwestycji umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie systemu regionalne instalacje punkty selektywnej zbiórki Marek Górski 22

Kompleksowy system art.3.2.3 (gminy) obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi Marek Górski 23

Zorganizowanie systemu Art. 6c. 1. Gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. (system gminny) 2. Rada gminy może, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne (poszerzony system gminny) Marek Górski 24

Zorganizowanie systemu podział gminy na sektory Art.6d 2. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Marek Górski 25

Selektywna zbiórka Art.3.2.5 (gminy) ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji Marek Górski 26

REGULAMIN (art.4.2.1) 2. Regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące: 1) wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących: a) prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach domowych przeterminowanych leków i chemikaliów, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz zużytych opon, a także odpadów zielonych Marek Górski 27

CO TO JEST SELEKTYWNE ZBIERANIE?

USTAWA O ODPADACH art. 3 ust. 3 pkt. 15a - selektywne zbieranie to takie zbieranie, w ramach którego dany strumień odpadów, w celu ułatwienia określonego sposobu przetwarzania, obejmuje jedynie rodzaje odpadów charakteryzujące się takimi samymi właściwościami i takim samym charakterem. DYREKTYWA RAMOWA 98/2008 - art. 3 pkt. 11 selektywna zbiórka oznacza zbiórkę, w ramach której dany strumień odpadów obejmuje jedynie odpady jednego rodzaju i o tym samym charakterze w celu ułatwienia specyficznego przetwarzania. PROJEKT USTAWY O ODPADACH art.3 ust.1 pkt. 24 selektywnym zbieraniu rozumie się przez to zbieranie, w ramach którego dany strumień odpadów, w celu ułatwienia specyficznego przetwarzania, obejmuje jedynie odpady charakteryzujące się takimi samymi właściwościami i takim samym charakterem Marek Górski 29

ORGANIZACJA WYKONYWANIA OBOWIĄZKU Marek Górski 30

Punkty selektywnego zbierania Art.3.2.6 (gminy) tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych Marek Górski 31

CO TO JEST - punkt selektywnego zbierania? Brak definicji Status prawny punktu s.z.? Czy zadanie można (należy) objąć przetargiem na świadczenie usług odbioru? Wg rozporządzenia z 9 listopada 2010 r. przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko 3.1-81) punkty do zbierania lub przeładunku odpadów, w tym złomu; Marek Górski 32

KOMPETENCJE GMIN W PRZEPISACH NOWELIZACJI

Zakres kompetencji gmin Kompetencje legislacyjne Kompetencje organizacyjne (organizowanie systemów postępowania) Kompetencje kontrolno-nadzorcze Marek Górski 34

ZAKRES KOMPETENCJI LEGISLACYJNYCH GMIN STANOWIENIE PRAWA MIEJSCOWEGO - Uchwalenie regulaminu utrzymania czystości i porządku (art. 4) Przyjęcie uchwał w sprawie zorganizowania systemu (art. 6r ust. 3, ewentualnie ust. 4) Przyjęcie uchwał w sprawie opłat określenie górnych stawek opłat (odpady - system umowny, odbieranie nieczystości ciekłych) określenie opłat w systemie gminnym Marek Górski 35

Art.6r Zorganizowanie systemu 3. Rada gminy określi, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w szczególności ilość odpadów komunalnych odbieranych od właściciela nieruchomości, częstotliwość odbierania odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości i sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Marek Górski 36

Rozstrzygnięcia gminy w sprawach opłat Dokonywane w drodze uchwał mających charakter aktów prawa miejscowego W sprawie ustanowienia opłat określenie metody ustalania stawek opłat ustalenie wysokości stawki W sprawie deklaracji o wysokości należnych opłat ustalenie wzoru deklaracji wskazanie dokumentów potwierdzających dane (fakultatywnie) W sprawie terminów, częstotliwości i trybu uiszczania Marek Górski 37

Koszty funkcjonowania systemu a przepływy finansowe pomiędzy podmiotami w nim uczestniczącymi Podmioty uczestniczące w systemie przetargowym gmina podmiot odbierający podmiot zagospodarowujący Koszty funkcjonowania systemu art.6r ust.2 Cena za wykonanie usługi, jako element przetargu, powinna obejmować koszt odebrania koszt przekazania do zagospodarowania ewentualnie koszt utrzymania punktów selektywnej zbiórki Marek Górski 38

WYKONYWANIE USŁUG ODBIORU ODPADÓW KOMUNALNYCH 39

REGLAMENTACJA WYKONYWANIA USŁUG - NOWE ZAŁOŻENIA (faktyczna) LIKWIDACJA ZEZWOLEŃ bez wyraźnego przepisu bez określenia skutków utraty posiadanych uprawnień OBOWIĄZEK UZYSKANIA WPISU DO GMINNEGO REJESTRU DZIAŁALNOŚCI REGULOWANEJ (czy także spółka gminna?) W systemie gminnym wygranie przetargu W systemie umownym - konkurencja Marek Górski 40

Zorganizowanie odbioru odpadów PRZETARG Marek Górski 41

Obowiązek zorganizowania przetargu Art.6d 1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów. Czy możliwy jest przetarg tylko na zagospodarowanie? Czy można prowadzić zagospodarowanie bez przetargu? Czy przetarg zawsze jest obowiązkowy? 3. W przypadku gdy gmina jest podzielona na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 1, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów. Marek Górski 42

Zasady organizowania Art.6g Do przetargów, o których mowa w art. 6d ust. 1, w zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie stosuje się ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych. Ustawę PZP stosuje się tylko do przetargów, a nie w ogóle do wybierania usługodawcy! Ustawa upcz w zasadzie konstruuje własny system wyboru usługodawcy Art.6e Spółki z udziałem gminy mogą odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, na zlecenie gminy, w przypadku, gdy zostały wybrane w drodze przetargu, o którym mowa w art. 6d ust.1. Co w przypadku nieskuteczności przetargu? Marek Górski 43

44

Zakres podmiotowy Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości Podmiot działający w oparciu o umowę poprzetargową (system gminny) Podmiot działający w oparciu o zamówienie z wolnej ręki art.6f ust.2 (system gminny) Podmiot działający w systemie wolnego wyboru Gminna jednostka organizacyjna (oba? systemy) Marek Górski 45

Rodzaje obowiązków Obowiązki powszechne uzyskanie wpisu do rejestru (bez g.j.o.) spełnienie wymagań dotyczących posiadanego wyposażenia dotyczące miejsca przekazywania odpadów i sposobu postępowania prowadzenie wymaganej sprawozdawczości Obowiązki dotyczące podmiotów działających w systemie wolnego wyboru osiąganie poziomów odzysku i ograniczenia składowania wystawienie rachunku (z określonymi elementami) Marek Górski 46

47

Obowiązki podmiotów prowadzących regionalne instalacje Obowiązek zawarcia umowy z podmiotami odbierającymi odpady Obowiązek odebrania odpadów od innych podmiotów w przypadku awarii właściwej instalacji Obowiązek przedstawienia kalkulacji kosztów zagospodarowania odpadów Marek Górski 48

Rozdział 4d, 5

ODPOWIEDZIALNOŚĆ Kontrola wykonywania obowiązków nałożonych na gminy w.i.o.ś. Przygotowanie oprzyrządowania prawnego zarządzenia zastępcze wojewody Osiąganie wymaganych poziomów selektywnej zbiórki, odzysku i recyklingu, ograniczenia składowania sankcje finansowe Odpowiedzialność za przekazywanie rzetelnych informacji sankcje finansowe Marek Górski 50

Rodzaje sankcji Zakaz prowadzenia działalności wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru zakaz prowadzenia działalności przez gminną jednostkę organizacyjną Administracyjne kary pieniężne nakładane przez wójta na przedsiębiorcę nakładane przez wioś na gminę albo gminną jednostkę organizacyjną Sankcje karne (wykroczenia) Marek Górski 51

52

Terminy 01.01.2012 wejście w życie nowelizacji (wyjątki); wejście w życie obowiązku składania sprawozdań (pierwsze za 2012 r.) 01.07.2012 przyjęcie zaktualizowanego wojewódzkiego planu gospodarki odpadami i uchwały w sprawie jego wykonania Marek Górski 53

01.01.2013 Terminy przyjęcie przez rady gmin uchwał w oparciu o art. 6k ust. 1, art. 6l, art. 6n ust. 1 i art. 6r ust. 3; utrata mocy obecnych regulaminów; uzyskanie wpisu przez przedsiębiorców działających; wejście w życie przepisów o karach (wyjątek art. 9z ust. 4 01.07.2013) dostosowanie g.j.o. do nowych wymagań; 01.07.2013 - wejście w życie uchwał albo zarządzeń zastępczych wojewody; koniec ważności dotychczasowych umów; Marek Górski 54

55